Anh
Vũ - RFI
Đăng ngày:
06/02/2024 - 15:53 .Sửa đổi ngày:
06/02/2024 - 15:54
Tại Hoa
Kỳ, Tòa án Tối cao đang chuẩn bị xác định liệu Donald Trump có thể tranh cử tổng
thống hay không. Trong khi bang Colorado và Maine đã đưa ra quyết định chưa từng
có khi tuyên bố ông Trump không đủ tư cách ứng cử ở hai bang này, cấp xét xử
cao nhất của Mỹ có thể thực sự loại ứng cử viên Đảng Cộng Hòa khỏi cuộc đua vào
Nhà Trắng?
Một
phiên điều trần tại Tòa Án Tối Cao bang Colorado ngày 06/12/2023, về tư cách ứng
viên của cựu tổng thống Mỹ Donald Trump. AP - David Zalubowski
Một tháng
trước ngày Super Tuesday (ngày một loạt các bang cùng tổ chức bầu cử sơ bộ
ở cả hai đảng Cộng Hòa và Dân Chủ), liệu Donald Trump có thể bị tuyên không đủ
tư cách tham gia cuộc bầu cử tổng thống Hoa Kỳ? Đây là câu hỏi mà Tòa án Tối
cao sẽ phải trả lời từ ngày 8/2.
Trong một
văn bản giải trình với cơ quan tư pháp cao nhất nước Cựu tổng thống tố cáo
“những âm mưu loại (ông) khỏi phiếu bầu”, dù gì thì quyết định của
Tòa Án Tối cao có thể sẽ gây xáo trộn tiến trình chỉ định ứng cử viên đảng Cộng
Hòa cho cuộc bầu cử tổng thống năm 2024. Một số giải thích xung quanh vụ việc
đang gây náo động chiến dịch bầu cử tổng thống Mỹ.
Donald
Trump bị chỉ trích gì ?
Ngày 19
tháng 12 năm ngoái, Tòa án Tối cao bang Colorado đã gây bất ngờ lớn khi tuyên bố
chủ nhân cũ của Nhà Trắng Donald Trump không đủ tư cách tranh cử tổng
thống vì vai trò của ông ta trong vụ những người ủng hộ ông tấn công Điện
Capitol ngày 6 tháng 1 năm 2021 ở Washington. Để có phán quyết như vậy, tòa đã
viện dẫn mục 3 của Tu chính án thứ 14 trong Hiến pháp Hoa Kỳ, cấm những người
"tham gia nổi dậy hoặc nổi loạn" chống lại đất nước "tuyên
thệ […] bảo vệ Hiến pháp" hay giữ chức vụ trong chính quyền liên bang.
Publicité
Như vậy,
đây là tòa án địa phương đầu tiên trong cả nước ra phán quyết rằng ứng cử viên
có nhiều triển vọng nhất của đảng Cộng Hòa không được xuất hiện trong danh sách
ứng viên tại cuộc bỏ phiếu sơ bộ ở bang Colorado. Tiếp đó, bang Maine
cũng đưa ra quyết định tương tự vào ngày 28 tháng 12
.
Được thông
qua sau cuộc nội chiến của nước Mỹ, “đây là một tu chính án chưa từng được áp dụng
đối với một tổng thống Hoa Kỳ,” Sébastien Natroll, nhà báo độc lập chuyên về
các chủ đề luật pháp Hoa Kỳ cho biết.
Vụ việc đã
khơi dậy sự phẫn nộ của người phát ngôn của Donald Trump, Steven Cheung. Ngay lập
ông lên án đó là một "quyết định phi dân chủ sâu sắc", đồng thời
tuyên bố cựu tổng thống sẽ kiện vụ này lên Tòa án Tối cao Hoa Kỳ. Ngày 5
tháng 1 vừa qua, Tòa đã đồng ý ra phán quyết về vấn đề tư cách của ứng
viên, vụ việc sẽ được xem xét từ ngày 8 tháng 2 trong một phiên điều trần công
khai.
Liệu
ông Trump có bị loại bởi phán quyết của Tòa Tối Cao ?
Trong năm
bầu cử này, quyết định liên quan đến tư cách ứng viên của tổng thống thứ 45 của
Hoa Kỳ chắc chắn sẽ là vụ quan trọng nhất được Tòa án Tối cao xử lý.
Hai lựa chọn
được đưa ra tại tòa: Có thể tòa sẽ ra phán quyết rằng Donald Trump thực sự đã
tham gia vào một cuộc nổi dậy, như vậy ông sẽ không đủ tư cách tranh cử tổng thống,
hoặc ngược lại bác bỏ quyết định do Colorado và Maine đưa ra. Nếu các chuyên
gia pháp lý tìm được ra con đường khả thi thứ ba, thì đó là tuyên bố rằng quyết
định nằm trong phạm vi thực thi luật bầu cử của mỗi Bang. “Thật khó để tưởng tượng
Tòa án nói rằng có những tiêu chuẩn khác nhau giữa các bang. Theo Tu chính án
thứ 14, hoặc ông Trump đủ tư cách hoặc không, và câu hỏi này có thể sẽ được quyết
định dứt khoát”, theo Brian Kalt, giáo sư luật hiến pháp tại Đại học bang
Michigan.
Có điều, sẽ
có thể khá tế nhị với Tòa án trong việc quyết định ủng hộ lựa chọn này hay lựa
chọn kia, vì phạm vi pháp lý này ít có khả năng xảy ra, cũng như chưa được thăm
dò. “Tu chính án thứ 14 rất mơ hồ và không cung cấp cho chúng ta bất kỳ thủ tục
nào, vì vậy chúng ta phải xác định tuyên án ai đó là thủ phạm nổi dậy như thế
nào, liệu có cần phải thông qua luật tại Quốc hội trước hay không và liệu điều
đó có áp dụng cho tổng thống hay không”, Brian Kalt giải thích. Đồng thời, rất
dễ để diễn giải tu chính án theo cách khác nhau, đặc biệt là về định nghĩa của
các từ “tuyên thệ” và “nổi dậy ».
Liệu các sự
kiện ngày 6 tháng 1 có thể được coi là giống như những sự kiện được mô tả trong
Tu chính án thứ 14, ban hành sau cuộc nội chiến không? Có nên chăng để cử tri
quyết định trước sự phân cực mạnh mẽ của chính trị Hoa Kỳ và nguy cơ bị cáo buộc
là thiên vị? Sébastien Natroll nhận xét, “Tòa án Tối cao có nhiều lối thoát”.
Những điều
đó cũng được các luật sư của Donald Trump khai thác rộng rãi. Họ lưu ý là văn
kiện bản chỉ đề cập đến "một viên chức Hoa Kỳ" tuyên thệ
"ủng hộ Hiến pháp". Sébastien Natroll giải thích thêm : “Một
số giáo sư luật tin rằng tư cách của viên chức Hoa Kỳ không thể áp dụng cho tổng
thống, người không được trích dẫn rõ ràng trong văn kiện luật”. Nhà báo này
giải thích: “Một số diễn giải luật cho rằng các viên chức Hoa Kỳ là người
được bổ nhiệm chứ không phải được bầu chọn ».
Trong
kháng cáo vụ kiện của bang Colorado, các luật sư của ông Donald Trump cũng đã
khẳng định rằng cựu tổng thống đã không tuyên thệ « ủng hộ » Hiến
pháp. Thái vào đó trong lễ nhậm chức tổng thống hồi tháng 1 năm 2017, ông đã thề
« giữ gìn, bảo trợ và bảo vệ » Hiến pháp trong nhiệm kỳ của mình.
Có quá nhiều
điểm thắt khiến cho việc xóa tên ứng cử viên Đảng Cộng hòa khỏi phiếu bầu trở
nên khó khăn. “Khả năng đủ điều kiện để làm tổng thống bình thường rất rõ ràng
: Mọi người từ 35 tuổi trở lên, nếu không đủ tuổi, họ không thể trở thành
tổng thống và chỉ thế thôi. Do tính không rõ ràng của vấn đề nên nếu Tòa án
không chắc chắn về quyết định sẽ đưa ra thì Tòa án thường có xu hướng để cử tri
quyết định », giáo sư đại học Kalt nhấn mạnh.
Các
các vụ kiện tương tự ở các bang khác?
Dù các
bang như là Lousiana hay New Jersey đã bác các vụ kiện liên quan đến tư cách ứng
cử của Donald Trump trong cuộc bầu cử tổng thống tới đây, thì các đơn phản đối
chính thức đối ứng viên của đảng Cộng Hòa Donald Trump đã được nộp tại ít nhất
35 bang của nước Mỹ, theo nhật báo New York Times. Về phần mình Tòa Án Tối Cáo
của các bang Michigan và Minesota đã tuyên bố cựu tổng thống vẫn có thể xuất hiện
trên phiếu bầu sơ bộ tại các bang này.
Dẫu sao
thì các quyết định được đưa ra ở cấp địa phương vẫn còn phải chịu sự phê duyệt
của Tòa Án Tối Cao cấp liên bang, có tiếng nói cuối cùng về vấn đề quyền hiến định.
« Nếu như Tòa Án Tối cao hủy quyết định của bang Colorado, tất cả những
bang khác dự định ngăn ông Trump tham gia bầu cử sẽ phải tuân theo quyết định của
Tòa Tối Cao và sẽ phải bác bỏ các ý định truất tư cách tranh cử của ông
Trump », Brian Kalt bình luận.
Tòa Tối
cao của bang Oregon cũng đã lựa chọn hôm 12/12, là không ra phán quyết về tư
cách ứng cử của ông Donald Trump trước khi mà cơ quan quyền lực tư pháp tối cao
tuyên về vụ kiện của Colorado. Giáo sự Kalt nhận định : « Phần đông
các bang muốn đợi hơn là triển khai mọi nỗ lực và bị rủi ro chính khi ra một
quyết định rồi có khả năng sẽ bị Tòa Án Tối cao hủy ».
Nếu Tòa Án
Tối Cao không ra phán quyết trước ngày Super Tuesday vào 05/03 tới đây
khi mà 14 bang đồng thời tổ chức các cuộc bầu sơ bộ, tên của Donald Trump sẽ vẫn
có trên các phiếu bầu. Trong trường hợp ông Trump bị tuyên không có tư cách sau
đó, đảng Cộng Hòa sẽ quyết định phân bổ lại số lượng các đại biểu mà cựu
tổng thống đã giành được.
------------------------
Các
nội dung liên quan
HOA KỲ -
CHÍNH TRỊ
Cựu
tổng thống Mỹ Donald Trump bị tước quyền tham gia bầu cử sơ bộ ở
bang Maine
HOA KỲ -
DONALD TRUMP - BẦU CỬ TỔNG THỐNG
Donald
Trump bị tước quyền tranh cử tổng thống tại bang Colorado
HOA KỲ -
CHÍNH TRỊ
Tòa
án Tối cao của Hoa Kỳ sẽ xem xét tư cách ứng cử viên tổng thống của Trump
No comments:
Post a Comment