Xã
hội Việt Nam qua sự kiện Nguyễn Phương Hằng
Jackhammer
Nguyễn
29/03/2022
https://baotiengdan.com/2022/03/29/xa-hoi-viet-nam-qua-su-kien-nguyen-phuong-hang/
https://baotiengdan.com/wp-content/uploads/2022/03/1-28.jpg
Bà Nguyễn Phương Hằng
bắt tạm giam hôm 24/3/2022. Nguồn: Báo Chính Phủ
Nhân vật nổi tiếng Nguyễn Phương Hằng bị bắt.
Công an nói rằng, bà ta bị bắt theo điều 331 Bộ luật Hình sự của nước Việt Nam
Cộng sản, “tội lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của
Nhà nước, tổ chức, cá nhân”. Nhà chức trách chiếu điều luật này
vào bà Hằng, nói rằng bà lợi dụng quyền tự do dân chủ, xâm phạm quyền và lợi
ích của người khác.
Việc áp dụng điều 331 này đối với bà Hằng là một
sự việc rất khôi hài trong việc áp dụng luật pháp của nhà nước Cộng hòa xã hội
chủ nghĩa Việt Nam.
Từ trước tới nay, gần như 100% những người bị
bắt, bị truy tố vì điều luật này, hay các điều luật tương tự nhưng có trước nó,
là những người thuộc giới chỉ trích nhà nước, hay còn gọi là bất đồng chính kiến.
Vì thế, mỗi khi nghe nói người nào đó bị bắt vì điều luật này, thường bộ phận
công chúng “lề dân” tỏ ra thương cảm, vì làm gì có quyền tự do dân chủ ở Việt
Nam mà lợi dụng!
Thế nhưng trường hợp bà Hằng lại khác, có thể
là rất khác nữa. Khá đông người trong giới “lề dân” lại hoan hỉ chuyện này.
Bà Hằng xuất hiện trên sân khấu YouTube Việt
Nam đúng một năm trước, từ tháng 3/2021, và trở thành một hiện tượng nóng, nhờ
vào hai điểm:
Thứ nhất, bà công kích các nhân vật nổi tiếng,
chủ yếu là giới văn nghệ sĩ và việc quyên góp làm từ thiện của họ. Bà công kích
cả các cán bộ cộng sản cấp tỉnh, thành trở xuống. Một số nhận định cho rằng, bà
đã “vượt lằn ranh đỏ” khi công kích ông Phan Văn Mãi, hiện là chủ tịch
thành Hồ.
Thứ hai là văn phong của bà dùng để live
stream. Đó là một loại ngôn ngữ bình dân của xã hội Việt Nam hiện nay, vừa kết
hợp phương ngữ Nam bộ, cộng với những từ gốc Bắc, mà thường người ta chỉ dùng
trong văn viết. Những từ gốc Bắc này có khi được dùng rất ngô nghê, nếu nhìn
theo văn phạm, ngữ vựng tiếng Việt, nhưng nó lại là thứ ngôn ngữ “tấn công”, rất
dữ dội, rất quan điểm, lập trường, có gốc gác từ cơ quan tuyên giáo của đảng Cộng
sản Việt Nam. Loại ngôn ngữ “quan điểm, lập trường” mạnh mẽ này đã xâm nhập vào
ngôn ngữ của mọi người Việt Nam, cả những người gốc miền Nam, sau gần nửa thế kỷ
thống trị của Đảng.
Bà Hằng đã trở thành một hiện tượng trong truyền
thông Việt Nam nói riêng, xã hội Việt Nam nói chung. Bà đã từng thu hút một số
lượng người xem kỷ lục, khi có đến nửa triệu người theo dõi live stream của bà.
Những người ở phía “lề dân” bị chia rẽ về bà Hằng.
Một số người tức giận vì bà tấn công một nhóm dân sự có màu sắc tôn giáo là Tịnh
Thất Bồng Lai. Các live stream ồn ào của bà dường như là để tạo tiền đề cho
công an Việt Nam “ra án”, kết tội Tịnh Thất Bồng Lai. Cho tới nay vẫn không có
bằng chứng gì về “tội lỗi” của Tịnh Thất Bồng Lai cả.
Nhưng cũng có những người ở bên “lề dân” không
ưa Tịnh Thất Bồng Lai, và live stream của bà Hằng làm người ta củng cố sự không
ưa đó.
Ngoài ra cũng có những người “lề dân” hoan hô
bà Hằng vì họ “cảm thấy” bà ta chống lại Đảng Cộng sản.
Có thể thấy hiện tượng Nguyễn Phương Hằng là một
sự chồng chéo rất thú vị của cấu trúc chính trị, đạo đức, văn hóa của xã hội Việt
Nam hiện nay.
Về chính trị: Bà
Hằng là một doanh nhân và cũng là vợ của một doanh nhân. Cả hai người rất giàu
có, có thể nói họ thuộc tầng lớp chính trị “tinh hoa” của xã hội Việt Nam hiện nay.
Hai chữ “tinh hoa” mà tôi muốn nói ở đây, theo nghĩa có tiền của và quyền lực,
chi phối xã hội, chứ không phải là những người có học. Do thuộc tầng lớp này,
nên chắc chắn rằng vợ chồng bà có người nào đó ở đằng sau, đỡ đầu.
Vì thế, có khả năng rằng người đỡ đầu nào đó của
bà Hằng không còn mạnh mẽ để bảo đảm cho bà nữa, nên bà mới rớt đài.
Xem những video live stream của bà Hằng, thấy
các viên chức công an xuất hiện cùng với bà. Thật thú vị khi chính những người
mặc các bộ đồng phục đó tiến hành việc bắt bớ và truy tố bà.
Về văn hóa: Có
thể nói không ngoa rằng, bà Hằng chính là một Donald Trump của người Việt (cả ở
hải ngoại) trong một năm qua. Cũng giống như Trump, bà Hằng chửi vung chửi vít,
dùng những từ ngữ mà người ta không ngờ là có thể thoát ra từ miệng một người của
công chúng. Kiểu phát ngôn này, có nội dung hay không, nó ngược hẳn với ngôn ngữ
tuyên truyền của tuyên giáo trên các cơ quan báo chí truyền thông, dù chưa chắc
rằng nó không mang tính … tuyên giáo.
Một số không ít người Việt hiện nay ưa thích
cái kiểu phát ngôn của Donald Trump và Nguyễn Phương Hằng, vì nó thõa mãn một
tâm lý sùng bái kẻ mạnh của họ, trong một không gian văn hóa vẫn còn ở những
lũy tre làng, những pháo đài mà ở đó có những kẻ ngổ ngáo thống trị, dù kẻ đó
là một viên bí thư chi bộ tham nhũng tới trời, hay một kẻ du thủ du thực trơ trẽn.
Đã có những vụ xô xát xảy ra khi các “fan” của
bà Hằng hành hung những người chỉ trích bà ta.
Cũng về mặt văn hóa và xã hội, dù kém phát triển,
Việt Nam vẫn bị ảnh hưởng bởi một loại văn hóa mạng xã hội của thế giới. Trong
loại văn hóa này người ta cảm thấy mình được tung hô, rồi đi đến ảo giác.
Có thể bà Hằng cũng thuộc nhóm người này khi
bà bắt đầu live stream, nhưng bà không thể đi xa nếu bà không có một chỗ dựa
chính trị trong vị thế tầng lớp tinh hoa của bà.
Và điều thú vị cuối cùng là, cách hành xử của
nhà chức trách Việt Nam đối với bà Hằng. Tại sao nhà nước Việt Nam để bà Hằng
“quậy” như thế trong suốt một năm dài?
Câu hỏi này cũng thường được đưa ra đối với những
người bất đồng chính kiến, những người “lề dân”, tại sao người này bị bắt, người
kia lại không.
Việt Nam là một quốc gia Đảng trị, chứ không
phải là quốc gia pháp quyền. Luật pháp được đảng cầm quyền đặt ra rồi diễn dịch
theo ý mình. Mà đảng cầm quyền cũng khá đa dạng, với các phe phái khác nhau, với
các tầng nấc khác nhau, từ tổ dân phố cho đến bộ chính trị, cho nên cách hành xử
của họ cũng khác nhau. Đôi khi quyết định được đưa ra chỉ là sự khó ở của một
ông lãnh chúa địa phương nào đấy, chứ chưa chắc đã là một cái gì ghê gớm mang
tính ý thức hệ.
Có người nêu quan điểm rằng bà Hằng bị Đảng Cộng
sản Việt Nam vắt chanh bỏ vỏ, theo ý chủ quan của tôi thì không phải như vậy,
mà là một kiểu phù thủy lụy âm binh, trong đó phù thủy và âm binh có thể đổi
vai cho nhau.
Nhưng một điều chắc chắn, đó không phải là
cách hành xử theo luật pháp!
No comments:
Post a Comment