Nói
“Putin không thể tiếp tục nắm quyền”, ông Biden ngụ ý gì?
Hiếu Chân -
Saigon Nhỏ
27 tháng 3, 2022
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2022/03/GettyImages-1387857671.jpg
Người dân vẫy cờ
Hoa Kỳ và Ukraine khi Tổng thống Joe Biden đọc diễn văn trước Cung điện Hoàng
gia ở thủ đô Warsaw Ba Lan tối 26 Tháng Ba 2022. Ở đó ông Biden nói Tổng thống
Nga Putin không nên tiếp tục nắm quyền. Ảnh Omar Marques/Getty Images
“Vì
Chúa, người đàn ông này không thể tiếp tục nắm quyền,” Tổng
thống Joe Biden nói hôm Thứ Bảy để kết thúc bài
diễn văn trước Cung điện Hoàng gia Warsaw ở Ba Lan, về nhà lãnh đạo Liên
bang Nga, ông Vladimir Putin – người đã từng bị ông gọi là “kẻ giết người”,
là “tên đồ tể”. Khi phát biểu câu này, ông Biden nói chậm lại để nhấn
mạnh.
Đây cũng là những từ cuối cùng của một bài diễn
văn được soạn thảo cẩn thận. Nhưng nó đã đi xa khỏi sự cân bằng mong manh mà Tổng
thống Biden cố gắng đạt được trong ba ngày ngoại giao ở châu Âu.
Hiểu theo nghĩa bề ngoài, ông Biden dường như
kêu gọi lật đổ Tổng thống Nga Putin vì cuộc xâm lược tàn bạo của ông ta vào
Ukraine. Nhưng các trợ lý của ông Biden nhanh chóng “nói lại cho rõ” rằng nhận
xét đó không nhằm kêu gọi thay đổi chế độ hiện hành ở Nga.
Dù ý định của ông là gì, không thể phủ nhận rằng
ông Biden đang đối mặt với một nhiệm vụ phức tạp trong chuyến công du bất thường
tới châu Âu: Củng cố khối đồng minh của Mỹ đoàn kết chống lại ông Putin, đồng
thời tránh leo thang chiến tranh với Nga, mà ông nói có thể dẫn đến Thế chiến
Thứ Ba.
Với mục tiêu đầu tiên, ông Biden đã dành phần
lớn thời gian của chuyến đi để thu hút sự chú ý của thế giới về hành động tàn bạo
của ông Putin kể từ khi ông ta bắt đầu cuộc chiến vào ngày 24 Tháng Hai. Ông
kêu gọi tiếp tục hành động để làm tê liệt nền kinh tế Nga. Ông tái khẳng định lời
hứa của Mỹ sẽ bảo vệ các đồng minh NATO trước bất kỳ mối đe dọa nào. Và ông gọi
ông Putin là “một tên đồ tể”, người chịu trách nhiệm về việc tàn phá các thành
phố và người dân Ukraine.
Với mục tiêu thứ hai, ông đã không đáp ứng yêu
cầu thiết lập vùng cấm bay trên bầu trời Ukraine, không cung cấp chiến đấu cơ
cho không quân Ukraine mặc cho Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tỏ ra thất
vọng và giận dữ với cái mà ông gọi là thái độ thiếu can đảm của Hoa Kỳ và NATO.
Trong các cuộc thảo luận kín tại NATO và với các nhà lãnh đạo của hơn 30 quốc
gia, ông Biden nhiều lần tuyên bố sẽ không gửi quân đội Mỹ tham chiến chống lại
Nga, phản đối việc sử dụng máy bay chiến đấu của NATO hoặc Mỹ để bảo đảm không
phận của đất nước khỏi các cuộc tấn công của Nga. Dù Hoa Kỳ là nước viện trợ lớn
nhất cho Ukraine, cả về vũ khí phòng thủ, thông tin tình báo lẫn viện trợ nhân
đạo, ông Biden vẫn quyết tránh thực hiện các hành động mà ông Putin có thể dùng
làm cái cớ để bắt đầu một cuộc xung đột rộng lớn hơn, thậm chí nguy hiểm hơn.
Đáp lại nhận xét thẳng thừng của ông Biden,
Dmitri S. Peskov, người phát ngôn Điện Kremlin, nói số phận của ông Putin không
nằm trong tay tổng thống Mỹ. “Không phải để Biden quyết định. Tổng thống
của nước Nga là do người dân Nga bầu lên,” ông Peskov nói với các
phóng viên sau khi ông Biden phát biểu xong.
***
Chuyến đi của ông Biden, bắt đầu vào Thứ Tư vừa
qua, diễn ra vào một thời điểm quan trọng trong nhiệm kỳ tổng thống của ông và
thế giới: Đã xảy ra cuộc chiến lớn nhất ở châu Âu kể từ năm 1945 và một cuộc khủng
hoảng nhân đạo quy mô lớn. Hai sự kiện này đang thử thách quyết tâm và sự hợp
tác trong liên minh NATO sau bốn năm mà cựu Tổng thống Donald J. Trump đặt nghi
vấn về vai trò của NATO và thúc đẩy chủ nghĩa biệt lập “Nước Mỹ trước hết”. Theo các nhà theo dõi chính sách
đối ngoại kỳ cựu, ông Biden đã thành công trong việc giữ vững thông điệp về sự
đoàn kết chặt chẽ của NATO.
Charles Kupchan, một thành viên cấp cao tại Hội
đồng Quan hệ Đối ngoại (CFR) nhận xét: “Thông điệp đoàn kết [của NATO]
chính là điều mà Putin cần nghe để thuyết phục ông ấy thu hẹp quy mô mục tiêu
chiến tranh và chấm dứt sự tàn bạo. Đó là những gì người Ukraine cần nghe để
khuyến khích họ tiếp tục chiến đấu. Và đó cũng là những gì người châu Âu cần
nghe để ổn định thần kinh và trấn an họ rằng Hoa Kỳ hoàn toàn cam kết bảo vệ họ”.
Trong thực tế, một chỉ huy hàng đầu của Nga –
Đại tướng Sergei Rudskoi, phó Tổng tham mưu trưởng quân đội Nga – hôm Thứ Sáu
đã thông báo công khai rằng Moscow
đang thu hẹp mục tiêu chiến tranh, không ưu tiên cho việc đánh chiếm thủ đô
Kyiv và các thành phố lớn khác của Ukraine; thay vào đó quân đội Nga sẽ tập
trung “vào nhiệm vụ chính: giải phóng hoàn toàn Donbass,” khu
vực Đông Nam Ukraine là nơi có lực lượng nổi dậy ly khai do Điện Kremlin hậu
thuẫn.
Các quan chức chính quyền Hoa Kỳ cho rằng việc
Nga rút quân tới Donbass sẽ là một thất bại đáng kể của ông Putin, người đã bị
thế giới khinh bỉ vì cuộc xâm lược Ukraine và khiến nền kinh tế Nga rơi vào
tình trạng hỗn loạn do các lệnh trừng phạt toàn cầu.
Nếu ông Putin quyết định giới hạn phạm vi cuộc
chiến, điều đó sẽ đặt ra những thách thức ngoại giao mới cho ông Biden, người
đã sử dụng nỗi kinh hoàng của cuộc chiến toàn diện để tập hợp thế giới chống lại
cuộc xâm lược của Nga. Việc tập hợp đồng minh sẽ khó khăn hơn nếu ông Putin quyết
định triệt thoái một bộ phận quân Nga – cho dù rút quân thật sự hay chỉ là một
đòn nghi binh chiến lược.
***
Khi ông Biden lên chiếc Không lực Một vào đêm
Thứ Bảy để bay trở lại Washington, suy nghĩ của ông Putin vẫn còn mờ mịt và
chưa ai biết chắc ông ta đang suy tính chuyện gì. Điều đó làm phức tạp hóa nhiệm
vụ của chính quyền Hoa Kỳ khi ông Biden tìm cách duy trì áp lực lên Nga mà
không đi quá xa. Điều an ủi của Biden là cho đến nay, ông nhận được sự ủng hộ
khá mạnh của dân chúng và giới chính trị Mỹ, kể cả từ đảng Cộng Hòa, về sự ứng
phó của Hoa Kỳ với cuộc chiến tranh ở Ukraine. Hoa Kỳ đã gửi hơn $2 tỷ viện trợ
quân sự và an ninh cho Ukraine, giúp nước này củng cố khả năng chống lại quân đội
Nga. Và ông đã cùng các nhà lãnh đạo châu Âu áp đặt các biện pháp trừng phạt
làm tê liệt nền kinh tế Nga, gây áp lực to lớn lên những người ủng hộ nhà lãnh
đạo Nga.
Trong chuyến thăm của ông Biden tới Brussels,
NATO đã thông báo triển khai các lực lượng bổ sung cho các nước thành viên có
chung biên giới với Nga, một nỗ lực mà ông Biden cho rằng sẽ đưa ra một thông
điệp về quyết tâm tới ông Putin.
Tổng thống Biden cũng thông báo viện trợ nhân
đạo $1 tỷ cho Ba Lan và các quốc gia khác, những nước đã đón tiếp 3.5 triệu người
chạy khỏi các cuộc giao tranh ở Ukraine. Ông Biden cho biết Hoa Kỳ sẽ mở cửa
biên giới cho 100,000 người Ukraine tị nạn.
Ian Lesser, Giám đốc điều hành Quỹ Marshall của
Đức tại Brussels, cho biết, chuyến đi của tổng thống đã tạo ra một ấn tượng
đáng kể.
Tuy nhiên, Tổng thống Biden cũng bị ông
Zelensky chỉ trích vì từ chối thực thi vùng cấm bay trên lãnh thổ
Ukraine. “Lợi thế của Nga trên bầu trời giống như việc sử dụng vũ khí hủy
diệt hàng loạt. Và bạn thấy hậu quả ngày hôm nay. Bao nhiêu người thiệt mạng,
bao nhiêu thành phố yên bình bị tàn phá”, Tổng thống Zelensky nói với
ông Biden và các nhà lãnh đạo các nước NATO trong cuộc họp kín của họ hôm Thứ
Năm.
Với các đồng minh châu Âu, ông Biden đối mặt với
một khó khăn khác: Làm sao thuyết phục họ chấm dứt sự phụ thuộc vào nguồn dầu
và khí đốt của Nga, gián tiếp đóng góp tài chánh cho cỗ máy chiến tranh của
Putin. Châu Âu mua phần lớn năng lượng từ Nga, và ông Biden một lần nữa nhận thấy
sự lưỡng lự sâu sắc của các nhà lãnh đạo châu Âu trong việc đưa ra quyết định cắt
đứt huyết mạch đó.
Jeremy Bash, người từng là cố vấn hàng đầu tại
Lầu Năm Góc và C.I.A. dưới thời cựu Tổng thống Barack Obama, gọi cuộc chiến của
ông Putin là “một trận động đất địa chính trị” và “một
cuộc tranh tài mỗi thế hệ chỉ có một lần” buộc ông Biden phải nhanh
chóng thích nghi với một thế giới ngoại giao và an ninh đang thay đổi nhanh
chóng. “Tổng thống Biden hiện là tổng tư lệnh thời chiến, chỉ huy cùng
lúc bốn cuộc chiến tranh: Một cuộc chiến tranh kinh tế, một cuộc chiến tranh
thông tin, có thể là một cuộc chiến tranh mạng, và một cuộc chiến quân sự gián
tiếp chưa từng có chống lại Putin. Và đến nay, Putin đã không thể đạt được một
mục tiêu nào”, ông Bash nói.
***
Trở lại với nhận định gay gắt của ông Biden về
tổng thống Nga, một số chuyên gia trong giới chính sách đối ngoại ủng hộ nhiệt
thành chính sách của chính quyền đã nhanh chóng phản bác tổng thống. Họ cho rằng,
ý định tìm cách loại bỏ ông Putin được ông Biden phát biểu công khai sẽ mang lại
hậu quả xấu. Richard Haass, Chủ tịch Hội đồng Quan hệ Đối ngoại, cho rằng phát
biểu của ông Biden có nguy cơ kéo dài phạm vi và thời gian của chiến tranh.
Các quan chức chính phủ Mỹ thì khẳng định mục
tiêu của Washington không phải là thay đổi chế độ ở Moscow mà chỉ muốn ông
Putin bị suy yếu về mặt chiến lược. Trên chiếc Không lực Một trở về Washington,
ông Jake Sullivan, Cố vấn an ninh quốc gia của tổng thống, nói với báo chí: “Cuối
cùng, người dân Nga sẽ đặt hỏi câu hỏi căn bản hơn là tại sao điều này [cuộc
xâm lược Ukraine] lại xảy ra và xảy ra như thế nào… Tổng thống Putin phải trả
giá từ bản thân và đất nước cũng như nền kinh tế và cơ sở công nghiệp quốc
phòng của ông ấy vì quyết định tham chiến ở Ukraine hoàn toàn vô cớ và không thể
biện minh được của ông ta”.
No comments:
Post a Comment