Đỗ
Đăng Khoa chuyển ngữ, CTV
Phía Trước
Posted
on Oct 28, 2014
Sau
hai thập niên bình thường hóa quan hệ
với Việt Nam, Hoa Kỳ đang tìm cách thúc đẩy mối quan hệ gần gũi hơn nữa giữa
lúc hai nước đang phải đối mặt với thách thức chung: Trung Quốc. Trong hoàn
cảnh này, chính quyền Obama gần đây đã nới lỏng lệnh cấm vận cung cấp vũ khí
sát thương đối với Việt Nam và phê duyệt bán chương trình công nghệ năng lượng
hạt nhân dân sự cho Hà Nội. Cả hai sáng kiến này
cần được thực hiện một cách rất thận trọng
nhằm đảm bảo ổn định trong khu vực.
Các
công ty tư nhân mong muốn đầu tư vào Việt Nam là yếu tố chính đưa tới việc cải
thiện mối quan hệtốt hơn giữa hai nước.Thương mại và đầu tư đã bùng phát sau
khi Hoa Kỳ bỏ lệnh cấm vận kinh tế đối với Việt Nam vào năm 1994. Năm 2011,Tổng
thống Obama công bố kế hoạch dành nhiều sự tập trung hơn vào khu vực châu Á
trong chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ – chiến lược tái cân bằng nhằm tăng cường
quan hệ với các nước có chung mối lo ngại về một Trung Quốc đang ngày càng trở
nên hung hăng hơn.
Việt
Nam và Hoa Kỳ hiện vẫ ncó hai hệ thống chính trị khác nhau–Việt Nam được điều
hành bởi hệ thống một đảng – tức Đảng Cộng sản Việt Nam và hồ sơ nhân quyền khá
ảm đạm. Tuy nhiên, hai nước có cùng quan điểm và muốn ngăn chặn việc sử dụng vũ
lực trong các vụ tranh chấp hàng hải [ở Biển Đông], bảo đảm tự do hàng hải và mở
rộng thương mại. Trong năm 2013,Tổng thống Obama và Chủ tịch nước TrươngTấn
Sang đã nhất trí về mối quan hệ” đối tác toàn diện”, trong đó hai nước cam kết hợp
tác trên một loạt các vấn đề, bao gồm cả quốc phòng và năng lượng.
Trung
Quốc hiện nay là đối tác thương mại hàng đầu của Việt Nam, và Việt Nam đã cố
gắng không làm điều gì để khiêu khích nước láng giềng khổng lồ này. Nhưng khi
Trung Quốc quyết định đặt giàn khoan dầu nước sâu vào vùng biển thuộc chủ quyền
của Việt Nam hồi tháng Năm vừa qua đã làm Hà Nội mất cảnh giác và gây căng
thẳng giữa hai nước. Kết quả là chính quyền Obama đã dỡ bỏ một phần lệnh cấm chuyển
giao vũ khí sát thương đối với Việt Nam, một thuật ngữ bao trùm một loạt các mặt
hàng quân sự nhưng trong trường hợp này thì Hoa Kỳ đề cập đế nhệ thống phòng
thủ cơ bản nhất.
Việc
mua bán hiện nay chỉ giới hạn trong các điểm cơ bản đã nêu và sẽ phê duyệt theo
từng trường hợp cụ thể. Việt Nam hiện nay có ít khả năng thực hiện các công
việc giám sát. Một số quan chức Hoa Kỳ muốn cung cấp máy bay giám sát P-3; hoặc
một chương trình khôn ngoan khác có thể bắt đầu bằng cách cung cấp các mặt hàng
ít phức tạp và ít đe dọa hơn như tàu tuần tra cho lực lương cảnh sát biển Việt
Nam – tất nhiên các tàu này sẽ không kèm theo vũ khí, nhưng trong tương lai
chương trình này có khả năng trang bị súng đạn. Hoa Kỳ cũng đang thận trọng
trong việc này bởi châu Á đang tràn ngập trong các chương trình vũ khí mới và
Washington cần phải xem xét làm thế nào để trang bị cho các đối tác của mình mà
không gây thêm căng thẳng trong khu vực. Trung Quốc lâu nay có xu hướng lý giải
rằng sự có mặt của Hoa Kỳ trong khu vực này là một mối đe dọa.
Washington
cũng thận trọng vì hồ sơ nhân quyền tội tệ của Việt Nam; chính phủ nước này vẫn
giam các tù nhân chính trị và đàn áp các phong trào bất đồng chính kiến. Hoa Kỳ
không thể háo
hức rào đón
mối quan hệ đối
tác cũng như
cung cấp vũ khí
mà không hiệu
chỉnh các quyết
định như vậy
dựa trên cách
Việt Nam đối xử
với công dân
của mình.
Các
sáng kiến khác
là thỏa thuận năng
lượng hạt nhân
dân sự vốn
đã được ký kết
vào tháng Năm
vừa qua. Chính sách
này cho phép các
công ty Hoa Kỳ nộp
đơn xin giấy phép
xuất khẩu nghiên
cứu và các
thiết bị hạt
nhân tới Việt
Nam, nước có tham vọng
sẽ trở thành quốc gia Đông Nam
Á đầu tiên để vận hành nhà máy điện hạt nhân. Hy vọng của Việt Nam là năng
lượng hạt nhân sẽ cung cấp lên đến 30 phần trăm nhu cầu năng lượng của nước này
vào năm 2050.Việt Nam hiện có pháp luật cấm phát triển vũ khí hạt nhân. Mặc dù
vậy, một phần trong thỏa thuận năng lượng dân sự, chính quyền Obama nên buộc Việt
Nam khẳng định rằng nước này sẽ không làm giàu và tái xử lý nguyên liệu hạt
nhân vốn được sử dụng để làm nhiên liệu bomnguyên tử.
Việt
Nam đã nổi lên như một nước quan trọng trong kế hoạch của Hoa Kỳ nhằm xây dựng
một khu trục để đối trọng lại với Trung Quốc, mặc dù hai nước này từng là kẻ
thù của nhau trong thời Chiến tranh Việt Nam. Mặc dù hệ thống chính trị mang
tính đàn áp của Việt Nam hiện nay đang gây không ít cản trở trong mối quan hệ
đối tác Việt–Mỹ, nhưng các quan chức lạc quan rằng các thế hệ trẻ của Việt Nam
sẽ từng bước nhận thấy rằng một xã hội tự do hơn là điều cần thiết và tiên
quyết để nâng cao vị thế của nước này trên trường quốc tế. Trong khi đó, lợi
ích của Hoa Kỳ là làm thế nào để thu hút Việt Nam vào trục chiến lược của mình.
©
2014 Bản tiếng Việt TẠP CHÍ PHÍA TRƯỚC – www.phiatruoc.info
No comments:
Post a Comment