Chủ Nhật, ngày 26 tháng 10 năm 2014
LTS. Mấy năm gần đây
người ta biết có một cuốn hồi ký của bà Ngô Đình Nhu viết từ năm 1959 đến năm
1963 do một quân nhân người Mỹ lai Việt đang giữ. Người đó là Đại úy James Van
Thạch, khoảng hơn một năm trước đây có lần đích thân đến nhật báo Người Việt và
đề nghị Người Việt xuất bản cuốn hồi ký này, nhưng sau việc không
thành. Vào đầu năm nay 2014 có bài viết Đi Tìm Bà Nhu của tác giả Trần
Giao Thủy đăng trên báo mạng Đàn Chim Việt, giới thiệu rất kỹ cuốn sách “Finding
the Dragon Lady: The Mystery of Vietnam’s Madame Nhu” của tác giả Monique
Brinson Demery do nhà xuất bản Public Affaires ấn hành vào tháng 9, 2013. Trong
sách có đoạn nói về cuốn hồi ký này. Chúng tôi xin phép tác giả Trần Giao Thủy
và báo Đàn Chim Việt được trích đăng đoạn tóm lược này. - DĐTK
---------------
Trong
cuốn Finding the Dragon Lady,
tác giả Demery chỉ trích đoạn một phần rất nhỏ trong cuốn nhật ký dầy hơn 350
trang. Phần trích dịch đó chỉ minh hoạ một phần nhỏ cuộc sống không hạnh phúc, ngay
giữa lòng quyền lực, của Đệ nhất phu nhân nền đệ nhất Cộng hòa.
Trong
nhật ký bà Nhu ghi lại một số sự việc rất bình thường, từ sở thích cá nhân như
xem xi nê Mỹ, đọc tiểu thuyết Nga, đi nghỉ mát với các con ở bãi bể hay trên
cao nguyên. Bà Nhu, có lẽ cũng như bao phụ nữ khác, sợ già, sợ thời gian trôi
nhanh… và trên những trang nhật ký, bà cũng ghi lại cuộc đời đau khổ làm vợ ông
Nhu.
Khi
dọn về ở trong Dinh Độc Lập bà Nhu lần đầu tiên hy vọng, từ khi có chồng, là
đời sống gia đình sẽ hạnh phúc hơn, bà sẽ thấy ông Nhu ở ‟nhà” thường hơn. Bà
hy vọng mọi chuyện sẽ thuận chèo xuôi mái vì ông Nhu đã dầy công giúp Tổng
thống Diệm củng cố chế độ, và bà cũng xứng đáng với cái ghế dân biểu quốc hội,
và vai trò Đệ nhất phu nhân, giúp Tổng Thống tiếp đón quốc khách. Bà sẽ được hỗ
trợ về tinh thần cũng như được đền đáp tình yêu thể xác, ông Nhu sẽ bỏ thuốc lá
và dễ thương hơn đối với bà.
Khi
những mong đợi đó không đến, những trận cãi vã kịch liệt, những cánh cửa xập
chặt là kết quả. Bà đã chán cảnh ngồi chờ hầu chồng vì ông Nhu chẳng khi nào
cần bà hầu hạ. Ban đầu bà Nhu không hiểu tại sao thế. Bà vẫn trẻ, vẫn đẹp. Bà
viết trong nhật ký, có lẽ, ông Nhu đã già quá rồi, không còn thích chuyện gối
chăn nữa. Bà tội nghiệp cho chồng, mất đi niềm hưng phấn vì mớ tuổi đời; nhưng
ở những trang nhật ký khác bà Nhu lại tội nghiệp cho số phận của mình, phải
sống với một ông già bất lực và phải tự tìm cách thỏa mãn những ‟ham muốn trào
dâng”. Đến 1959, bà Nhu mang thai người con út, ông Nhu không hoàn toàn lạnh
cảm với bà. Cũng thời gian đó, bà Nhu khám phá ông Nhu chỉ bất lực với bà,
nhưng với một người đàn bà khác thì không.
Trong
nhật ký 59-63, bà Nhu ghi chi tiết chuyện hai vợ chồng to tiếng khi tranh cãi
về chuyện ông ngoại tình. Nhưng bà Nhu nổi điên không hẳn vì sự ngoại tình của
chồng mà vì ông Nhu ngoại tình với một người con gái ‟thấp hèn”, ‟nhơ nhớp”. Bà
khinh thường tình địch đến nỗi chỉ gọi thiếu nữ đó là ‟con ấy” [nguyên văn
‟creature”] chứ không gọi bằng tên.
Ông
Nhu biện hộ cho ông và người tình, ông nói đó là một cô gái ngọt ngào, dễ
thương, ‟chỉ nghèo chứ không nhơ nhớp”. Và hơn hết, cô gái ấy không
như bà Nhu; ông Nhu nói ‟em làm tôi sợ.” Chiến tranh bùng nổ.
Thỏa ước hòa bình chỉ đến vài ngày sau đó. Hai người đồng ý rằng hôn nhân của
họ sẽ tốt hơn nếu hai người ít sống gần nhau.
Bà
Nhu nhiều đêm thao thức, cố ngăn dòng lệ, tự hỏi ai là người đàn ông xa lạ đang
ngủ cạnh mình; tình yêu trong xi nê, hay như truyện trong sách không đến với
bà. Bà từng nghĩ, với sắc đẹp của tuổi đang xuân, sự bặt thiệp ngoài xã hội, và
là mẹ của những đứa con bà có thể giữ được chồng. Thế mà, với ông, bà vẫn là
một kẻ vô hình trong Dinh Độc Lập.
Chắc
chắn, là người quá mộ đạo, ông Nhu sẽ không li dị bà. Và bà không thể bỏ ông
Nhu. Không có ông Nhu thì bà sẽ là ai?
Ngay
trang đầu tiên của cuốn nhật ký viết ngày 28 tháng giêng năm 1958, người đàn bà
34 tuổi, trẻ đẹp viết về cái chết. Độ trầm cảm sâu thẳm đó hoàn toàn mâu thuẫn
với ứng xử bề ngoài của một người đầy tự tin. Vài ngày sau đó bà đi đến quyết
định bỏ đi ‟những giấc mộng hồng và những giấc mơ xanh”, bà chấp nhận rằng bà
sẽ không thể nào là một cái gì đó hơn như bà đang ở thời hiện tại. Về tình
chồng vợ, bà Nhu viết, ‟Anh ấy không còn trẻ để làm hơn thế nữa.” Nhưng
đôi khi ông Nhu trỗi dậy thì lại không đúng lúc hay không như bà mong đợi. Bà
chán nản với sự bất công: chồng bà có một thời son trẻ ong ướm huy hoàng, còn
bà mới 34 mà chỉ được hưởng của thừa, của sót lại của ông Nhu. Không khó để
đoán được bà Nhu chờ mong cái gì. Bà phải tìm những cách khác để ‟dập tắt ngọn lửa
dục vọng của mình”.
Đại
úy James Van Thach và cuốn hồi ký
Dù
cố tình lẩn trách, cuốn nhật ký 59-63 đã cho thấy rõ nhu cầu tình cảm của bà
Nhu chỉ được thỏa mãn khi bà xác định được vị trí ở chính trường. Bà từ từ bị
bóp ngạt và ngã quỵ vì cuộc hôn nhân không tình ái, chung quanh chỉ còn những
người không có tâm hồn và những khát khao như bà.
Bà
Nhu viết cho chính mình, ‟Càng ngày mình càng yêu anh ấy ít đi.”
Bà
Nhu, dường như, cũng đã biết đến tình yêu một chốc bằng vài cuộc tình lẻ. Trong
những trang nhật ký đó bà Nhu viết về ba người đàn ông, nhưng chỉ bằng tên tắt
là L, K và H. Và bà cũng viết, ‟Hạnh phúc thay chưa gặp ai có tất cả”.
‟Tất cả” trong ngữ cảnh này là sự chân thành, kính trọng, và tình yêu tha thiết
– những đức tính cần có để xứng với phẩm chất của bà. Dường như H là người gần
có ‟tất cả” vì tính năng động, và cung cách lạ thường trong cuộc săn đuổi tình
yêu của bà Nhu. Bà Nhu hỏi H, ‟Anh có thế này với tất cả đàn bà không?” Câu
trả lời của H đã đưa bà lên mây xanh, ‟Em tưởng đàn bà ai cũng như em
sao? Anh phải vượt biển mới tìm được em đó.”
Ông
H đã hiểu bà Nhu. H yêu Lệ Xuân vì Lệ Xuân là Lệ Xuân: đẹp lộng lẫy, cao ngạo,
ngang bướng, người đàn bà không chấp nhận vị trí đã được những người đàn ông
xung quanh khoanh vòng, đặt chỗ.
Nhưng,
cuốn nhật ký 59-63 của bà Nhu không chỉ là những trang giấy cũ ghi chép những
cuộc tình thoáng chốc, những vụ cãi vã ghen tuông, hay mức trầm cảm của một
thiếu phụ đời thường. Trong cuốn nhật ký đó ngoài những trang viết về gia đình,
về chồng, về con, về chị, về em, bà Nhu còn ghi lại rất nhiều sự kiện quan
trọng về Tổng thống Ngô Đình Diệm và chính sách của ông, về những nhận vật quan
trọng ở trung tâm quyền lực thời đệ nhất Cộng hòa, kể cả ông bà cựu Đại sứ Trần
Văn Chương, hay những tướng tá và những người khác, và các sự kiện chính trị
quan trọng.
Chỉ
một thí dụ, trang nhật ký ngày 12 tháng 11, năm 1960 bà Nhu ghi lại những gì
xảy ra ngày 11/11/1963, Vương Văn Đông đã làm gì, Nguyễn Khánh đã làm gì, Tổng
thống Diệm ứng phó ra sao, và bà đã làm gì.
Hồi
ký và nhật ký khác nhau được sử đụng khác nhau trong các nghiên cứu lịch sử.
Nhật
ký, trong nghiên cứu lịch sử, là một nguồn tài liệu khó sánh kịp về phẩm cũng
như lượng. Nhật ký đã cung cấp cho sử gia và mọi người một cái nhìn sâu sắc về
quá khứ. Nhiều nhân vật nổi tiếng trong lịch sử đã dùng nhật ký để ghi lại
những gì đang xảy ra với họ và với đất nước của họ suốt dòng lịch sử. Nhiều
cuốn nhật ký đã được công bố và có một số đã đi vào lịch sử lịch sử và trở
thành những tài liệu văn học trên thế giới. Thí dụ cuốn nhật ký 1660-1669 của
của Samuel Pepys trở thành nguồn sử liệu cho giới nghiên cứu về đời sống ở
London trong những năm 1960. Nó ghi lại nhiều sự kiện quan trọng thời đó: bệnh
dịch lớn ở London vào năm 1665, vụ hỏa hoạn ở London năm 1666. Cuốn nhật ký của
Semuel Pepys đã cho sử gia thấy rõ những gì đã xảy ra ở London trong thời đó.
Quan
trọng không kém, cuốn nhật ký của bà Nhu viết từ ngày 28 tháng giêng, 1959 đến
ngày 7 tháng 6, 1963, khi xuất bản, sẽ trở thành chứng từ, tài liệu lịch sử
giúp cho giới nghiên cứu hiểu rõ, hiểu thêm về chính phủ Ngô Đình Diệm, về các
cuộc chính biến, về những nhân vật đã trực tiếp và gián tiếp viết lên những
trang sử Việt Nam thời đó, v.v. Hơn nữa, cuốn nhật ký đó còn có thể là một tài
liệu để giới phân tâm học, các chuyên gia tâm lý nghiên cứu và phân tích một
cách khoa học để vẽ lại chính xác hình ảnh của nhân vật lịch sử đầy quyến rũ và
mâu thuẫn.
Ngoài
lời xác định của tác giả Demery, người đã liên lạc, làm việc với và biết nét
chữ của bà Nhu, rằng quyển nhật ký đó do bà Nhu viết, một chuyên viên lưu trữ
tại Đại học Stanford đã được xem cuốn nhật ký nói rằng chữ viết tay trong
đó ‟tương tự hoặc giống như”chữ viết tay trên lá thư giữa bà Nhu và
các viên chức Hoa Kỳ trong cùng thời gian đó.(27)
Cuốn nhật ký 59-63
của bà Nhu, không còn nghi ngờ gì nữa, nó phải được xuất bản, công bố cho tất
cả mọi người quan tâm đến lịch sử Việt Nam.
Trở
lại cuốn Finding
the Dragon Lady: The Mystery of Vietnam’s Madame Nhu, qua những
trang hồi ký gởi cho Demery, bà Nhu luôn luôn thần tượng hóa chính bà và lịch
sử của gia đình bà. Sai sót duy nhất, nếu có thể xem là thế, một lần bà Nhu thì
thầm qua điện thoại, ‟Có lẽ, tôi đã nên khiêm nhường hơn một chút về sự
vĩ đại của gia đình tôi.” Demery cũng nhắc lại câu chuyện này trong
chương trình ‟The Daily Show” với Jon Stewart hôm 6/11/2013. Bạn đọc cũng có
thể theo dõi tác giả Demery trao đổi với ký giả Andrew Lam và khán giả
trong chương trình BookTV (C-SPAN2).(28)
Tác
phẩm của Demery là một công trình nghiên cứu đáng chú ý không chỉ vì nó đã phác
họa được cuộc đời của một nhân vật nhiều phức tạp và bí ẩn đã góp phần viết nên
lịch sử Việt Nam mà còn phải kể đến sự kiên nhẫn, khéo léo của tác giả trong
suốt thời gian nghiên cứu đã làm việc với một chính khách lưu vong dù đã đi vào
quên lãng nhưng vẫn còn cái cao ngạo đáng ghét của một thời đầy quyền lực.
Là
một độc giả, người viết cảm ơn tác giả Monique Brinson Demery đã viết
cuốn Finding the Dragon Lady: The Mystery of Vietnam’s Madame Nhu.
Sau
cùng xin cảm ơn Đại úy James Van Thach đã thật chân thành, sốt
sắng và xuyên suốt trong các cuộc trao đổi với người viết.
©
2014 DCVOnline
(27)
Katie Baker, Searching for Madame Nhu, The Daily Beast, Sept. 24, 2013.
(28)
Monique Brinson Demery, Finding the Dragon Lady: The Mystery of Vietnam’s Madame Nhu, BookTV
(C-SPAN2)
------------------------------------
Saturday, February 22, 2014
Friday, February 21, 2014
No comments:
Post a Comment