Thế
giới chuẩn bị đón một cú sốc Trung Quốc mới
Wall Street Journal.
Cù
Tuấn, biên dịch
Tóm
tắt: Trung Quốc
sắp sửa lại tràn ngập thị trường nước ngoài với hàng hóa giá rẻ. Nhưng lần này
Trung Quốc không mua nhiều hàng hóa phương Tây nữa.
Vào
cuối những năm 1990 và đầu những năm 2000, nền kinh tế Mỹ và toàn cầu đã trải
qua một “cú sốc Trung Quốc”, thể hiện qua sự bùng nổ nhập khẩu hàng hóa giá rẻ
do Trung Quốc sản xuất. Điều này giúp giữ lạm phát ở mức thấp nhưng phải trả
giá bằng mất việc làm trong các ngành sản xuất địa phương ở Mỹ.
Lần
bùng nổ tiếp theo có thể đang được thực hiện khi Bắc Kinh tăng gấp đôi xuất khẩu
để phục hồi tăng trưởng của đất nước này. Các nhà máy của Trung Quốc đang sản
xuất ra nhiều ô tô, máy móc và thiết bị điện tử tiêu dùng hơn mức nền kinh tế
trong nước có thể hấp thụ. Được hỗ trợ bởi các khoản vay giá rẻ do nhà nước chỉ
đạo, các công ty Trung Quốc đang tràn ngập thị trường nước ngoài với những sản
phẩm mà họ không thể bán ở trong nước.
Một
số nhà kinh tế nhận thấy cú sốc này của Trung Quốc đã đẩy lạm phát xuống thấp
hơn lần đầu. Nền kinh tế Trung Quốc hiện đang tăng trưởng chậm lại, trong khi ở
thời kỳ trước nó đã bùng nổ. Kết quả là, tác động giảm phát của hàng hóa giá rẻ
do Trung Quốc sản xuất sẽ không được bù đắp bởi nhu cầu của Trung Quốc đối với
quặng sắt, than đá và các hàng hóa khác.
Trung
Quốc cũng là một nền kinh tế lớn hơn nhiều so với trước đây, chiếm nhiều sản lượng
sản xuất của thế giới hơn. Theo dữ liệu của Ngân hàng Thế giới, nước này chiếm
31% sản lượng sản xuất toàn cầu vào năm 2022 và 14% tổng lượng hàng hóa xuất khẩu.
Hai thập kỷ trước, tỷ trọng sản xuất của Trung Quốc chưa đến 10% và xuất khẩu
dưới 5%.
1. Mọi
người đều đầu tư vào sản xuất
Đầu
những năm 2000, tình trạng sản xuất dư thừa chủ yếu đến từ Trung Quốc, trong
khi các nhà máy ở nơi khác đều đóng cửa. Giờ đây, Mỹ và các quốc gia khác đang
đầu tư mạnh mẽ và bảo vệ các ngành công nghiệp của chính họ khi căng thẳng địa
chính trị gia tăng. Các công ty Trung Quốc như nhà sản xuất pin Contemporary
Amperex Technology đang xây dựng các nhà máy ở nước ngoài để xoa dịu sự phản đối
đối với hàng nhập khẩu, mặc dù ở trong nước họ đã sản xuất được phần lớn những
gì thế giới cần đến.
Kết
quả có thể là một thế giới tràn ngập hàng hóa được sản xuất ra nhưng lại thiếu
tiền để mua chúng - một công thức cổ điển khiến giá cả giảm đi.
Thomas
Gatley, chiến lược gia Trung Quốc tại Gavekal Dragonomics, cho biết: “Sự cân bằng
tác động của Trung Quốc đối với giá cả toàn cầu thậm chí còn nghiêng rõ ràng
hơn theo hướng giảm phát”.
Có
một số thế lực phản kháng lại việc này. Mỹ, châu Âu và Nhật Bản không muốn quay
lại thời kỳ đầu những năm 2000, khi hàng hóa giá rẻ của Trung Quốc khiến nhiều
nhà máy của họ phải phá sản. Vì vậy, họ đã chi hàng tỷ USD để hỗ trợ cho các
ngành được coi là chiến lược và áp đặt hoặc đe dọa áp thuế đối với hàng nhập khẩu
của Trung Quốc. Dân số già đi và tình trạng thiếu lao động dai dẳng ở các nước
phát triển có thể bù đắp thêm một số áp lực giảm phát mà Trung Quốc gây ra lần
này.
David
Autor, giáo sư kinh tế tại Viện Công nghệ Massachusetts và là một trong những
tác giả của bài báo năm 2016 mô tả cú sốc ban đầu ở Trung Quốc, cho biết: “Lần
này sẽ không giống cú sốc Trung Quốc lần trước”.
2.
Một cú sốc khác ở Trung Quốc
Mặc
dù vậy, Autor cho biết, “mối lo ngại hiện tại trở nên cơ bản hơn” vì Trung Quốc
đang cạnh tranh với các nền kinh tế tiên tiến về ô tô, chip máy tính và máy móc
phức tạp — những ngành có giá trị cao hơn được coi là trung tâm hơn của vị trí
dẫn đầu về công nghệ.
Cú
sốc đầu tiên do Trung Quốc tạo ra sau một loạt cải cách tự do hóa ở Trung Quốc
vào những năm 1990 và việc nước này gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới vào
năm 2001. Đối với người tiêu dùng Mỹ, điều này mang lại lợi ích đáng kể. Một
bài báo năm 2019 cho thấy giá tiêu dùng ở Mỹ đối với hàng hóa giảm 2% trên mỗi
điểm phần trăm tăng thêm thị phần mà hàng nhập khẩu của Trung Quốc giành được,
với những lợi ích lớn nhất thuộc về những người có thu nhập thấp và trung bình.
Nhưng
cú sốc hàng hóa Trung Quốc cũng gây áp lực lên các nhà sản xuất trong nước Mỹ.
Năm 2016, Autor và các nhà kinh tế khác ước tính rằng Mỹ đã mất hơn 2 triệu việc
làm từ năm 1999 đến năm 2011 do hàng nhập khẩu của Trung Quốc, khi các nhà sản
xuất đồ nội thất, đồ chơi và quần áo của Mỹ gặp khó khăn trước sự cạnh tranh và
công nhân ở các cộng đồng hẻo lánh phải vật lộn để tìm việc làm mới.
Kịch
bản tương tự dường như đang được tiến hành.
Nền
kinh tế Trung Quốc tăng trưởng 5,2% trong năm ngoái, một tỷ lệ thấp so với tiêu
chuẩn của nước này và dự kiến sẽ chậm lại hơn nữa khi cuộc khủng hoảng bất động
sản kéo dài ảnh hưởng đến đầu tư và người tiêu dùng hạn chế chi tiêu. Capital
Economics, một công ty tư vấn, cho rằng tốc độ tăng trưởng hàng năm của Trung
Quốc sẽ chậm lại khoảng 2% vào năm 2030. Bắc Kinh đang tìm cách tạo ra một bước
ngoặt kinh tế bằng cách đổ tiền vào các nhà máy, đặc biệt là sản xuất chất bán
dẫn, hàng không vũ trụ, ô tô và thiết bị năng lượng tái tạo, rồi bán hàng hóa
dư thừa ra nước ngoài.
3.
Giảm phát ở Trung Quốc
Tuy
nhiên, nhu cầu yếu và dư thừa công suất sản xuất khiến giá các hàng hóa sản xuất
của Trung Quốc đã giảm trong 16 tháng, dẫn đầu là hàng tiêu dùng và hàng hóa
lâu bền, thực phẩm, kim loại và các loại máy điện.
Động
lực giảm phát đó đang lan tràn trên khắp thế giới. Giá hàng nhập khẩu của Mỹ từ
Trung Quốc đã giảm 2,9% trong tháng 1 so với một năm trước đó, trong khi giá
hàng nhập khẩu từ Liên minh châu Âu, Nhật Bản và Mexico vào Mỹ đều tăng.
Tuy
nhiên, không giống như đầu những năm 2000, thế giới phương Tây hiện coi Trung
Quốc là đối thủ kinh tế và đối thủ địa chính trị chính. EU đang xem xét liệu xe
điện do Trung Quốc sản xuất có đang được trợ cấp quá mức và cần phải chịu thuế
hoặc các hạn chế nhập khẩu khác hay không. Cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump, người
đang sắp là đề cử của Đảng Cộng hòa cho cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 11, đã
đưa ra ý tưởng đánh thuế nhập khẩu từ Trung Quốc từ 60% trở lên.
Chủ
nghĩa bảo hộ như vậy có thể chuyển một số tác động giảm phát sang các khu vực
khác trên thế giới, khi các nhà xuất khẩu Trung Quốc tìm kiếm thị trường mới ở
các nước nghèo hơn. Những nền kinh tế đó có thể chứng kiến các ngành công nghiệp
non trẻ của mình bị thu hẹp lại trước sự cạnh tranh của Trung Quốc, giống như
những gì Mỹ đã làm trong thời kỳ trước đó. Không giống như Nhật Bản hay Hàn Quốc,
những quốc gia từ bỏ sản xuất chi phí thấp để chuyển sang xuất khẩu giá trị cao
hơn, Trung Quốc vẫn duy trì vị thế dẫn đầu trong các lĩnh vực chi phí thấp ngay
cả khi nước này đẩy mạnh vào các sản phẩm thường do các nền kinh tế tiên tiến
thống trị. Rory Green, nhà kinh tế trưởng về Trung Quốc tại GlobalData–TS
Lombard, cho biết Trung Quốc đại diện cho “một thách thức thương mại đặc biệt
duy nhất”.
.
Hình:
https://www.facebook.com/photo?fbid=122126342480323532&set=a.122095297286323532
Dây
chuyền sản xuất tại nhà máy sản xuất xe đẩy trẻ em tại Hàm Đan, Hà Bắc, Trung
Quốc.
.
No comments:
Post a Comment