Bạo lực chính trị và nền dân chủ Mỹ
Nguyễn Quang Dy
Posted
on 26/07/2024 by Boxit
VN
https://boxitvn.online/?p=90481
Khi
Alexis De Tocqueville đến nước Mỹ lần đầu, ông rất ấn tượng và mô tả rất kỹ những
ưu việt của nền dân chủ Mỹ bằng một tác phẩm đã trở thành kinh điển (Democracy
in America, 1835). Nếu ông sống lại và đến nước Mỹ lúc này, chắc De
Tocqueville sẽ rất thất vọng trước một nước Mỹ đầy bạo lực và chia rẽ sâu sắc,
với nền dân chủ bị xói mòn. Vụ bạo động 6/1/2021 là một điển hình. Vụ mưu sát cựu
tổng thống Donald Trump (13/7/2024) là một nghịch lý, không chỉ tác động đến kết
quả bầu cử, mà còn đe dọa nền dân chủ Mỹ.
Hệ quả
của vụ mưu sát Trump
Hình
ảnh Donald Trump mặt dính máu, vẫn cố giơ nắm đấm hô “chiến đấu! chiến đấu!” đã
làm nhiều người Mỹ xúc động. Theo các chuyên gia, vụ mưu sát chắc chắn tác động
đến kết quả bỏ phiếu và thúc đẩy những người ủng hộ Trump đi bầu. Tâm trạng của
phe ủng hộ Trump như thùng thuốc súng dễ bùng phát, trong khi phe ủng hộ Biden
cho rằng họ đang mất các thể chế họ đã kiểm soát qua nhiều thập kỷ. Vì vậy, mước
Mỹ cần hành động nhanh nếu muốn ngăn chặn xã hội đổ vỡ nghiêm trọng (an
immense social breakdown).
VIDEO
: https://youtu.be/NsfMPTiIuvY
Khoảnh
khắc Trump bị bắn vào tai phải tại cuộc mít tinh, The Straits
Times.
Tổng
thống và Quốc hội cần kịp thời ngăn chặn các thuyết âm mưu và diễn ngôn kích động
hận thù nhằm cáo buộc nhau.
Trong
cuộc tranh luận thứ nhất (28/6/2024,) Biden đã bộc lộ điểm yếu. Trong khi Biden
tiếp tục mất điểm tại các bang chiến trường và dao động (swing states),
ông đứng trước nguy cơ thất bại lớn (epic defeat). Vì vậy, ngày càng nhiều
người trong Đảng Dân chủ muốn Biden rút lui. (The Assassination Attempt on
Donald Trump and the Threat to Democracy, Ahmed Charai, National
Interest, July 14, 2024).
Bầu
cử Tổng thống Mỹ đầy kịch tính. Donald Trump được Toà án Tối cao cho đặc quyền
miễn trừ, thoát tội giữ tài liệu mật và xúi giục bạo động (6/1). Tuy Trump là nạn
nhân của vụ mưu sát, nhưng ông đã nhạy bén “biến nguy thành cơ”, coi vụ mưu sát
đó là cơ hội để thắng cử vào tháng 11 này. Sau cuộc tranh luận và vụ mưu sát,
Trump dẫn trước Biden 5-7 điểm. So với vụ ám sát tổng thống John Kennedy tại
Dallas (22/11/1963), và vụ ám sát thượng nghị sĩ Robert Kennedy tại Los
Angeles (6/6/1968), Trump là người may mắn hơn nhiều.
Nếu
John Kennedy hay Robert Kennedy thoát chết thì lịch sử đã khác. Dù Thomas
Crooks không phải là một sát thủ chuyên nghiệp và khẩu AR-15 không phải là súng
bắn tỉa, nhưng viên đạn chắc đã xuyên qua đầu chứ không xuyên qua tai phải như
vậy, nếu Trump không xoay mặt đúng lúc. Không biết có phải do “bàn tay của
Chúa” hay do nguyên nhân nào khác (như thuyết âm mưu), nhưng Trump đã gặp may.
Trò chơi chính trị đầy may rủi, và vụ mưu sát Trump là một cảnh báo về xu hướng
bạo lực chính trị đang gia tăng.
Kết
cục là Trump đã thoát chết trong vụ mưu sát, và đến dự Đại hội Đảng Cộng hòa
(NRC) tại Milwaukee (15/7/2024) như một anh hùng. Sự bùng nổ của bạo lực chính
trị diễn ra vào một thời điểm đặc biệt nhạy cảm trong lịch sử nước Mỹ, làm cho
cuộc đua vào Nhà Trắng càng thêm kịch tính. Trump đã kịp thời sửa lại bài diễn
văn cho mềm mỏng hơn và kêu gọi “đoàn kết” dù để mị dân. Ông đã được Đảng Cộng
hòa chính thức đề cử làm ứng cử viên tổng thống, và đã chọn thượng nghị sĩ J.D.
Vance làm ứng cử viên phó tổng thống.
Trong
khi các cố vấn của Donald Trump tìm cách biến vụ mưu sát thành cơ hội và lợi thế
để tranh cử, thì các cố vấn của Joe Biden phải vội vàng điều chỉnh chiến lược
tranh cử bằng cách “hạ nhiệt” và kêu gọi “đoàn kết”. Biden đã lập tức xuất hiện
trên truyền hình để lên án bạo lực. Ông nói: “Nước Mỹ không có chỗ cho kiểu bạo
lực này. Điều đó là bệnh hoạn. Đó là lý do tại sao chúng ta phải đoàn kết đất
nước. Chúng ta không cho phép điều đó xảy ra. Chúng ta không thể tha thứ điều
đó. Chúng ta không thể như vậy”.
Theo
các nhà phân tích, “vụ mưu sát Donald Trump không làm thay đổi xu hướng trong
cuộc bầu cử này, mà chỉ củng cố thêm vững chắc”.
Có
bốn vấn đề nổi bật:
– Một
là thế mạnh và quyết tâm của Trump;
– Hai
là thế yếu của Biden về chính trị, sức khỏe và nhận thức;
– Ba
là Trump đã dẫn đầu tại các bang chiến trường mà ông cần để thắng cử;
– Bốn
là thất bại của các cơ quan chính phủ như Sở Mật vụ (the Secret Service).
(The
political impact of the Trump assassination attempt, Charles Lipson,
Spectator, July 15, 2024).
Trong
mấy năm qua, bạo lực chính trị ngày càng gia tăng đã đe dọa các quan chức của cả
hai đảng được bầu hay được đề cử. Thù ghét đã thao túng sinh hoạt chính trị ở Mỹ.
Trump từng bị dư luận lên án là đã xúi giục bạo lực, nổi bật nhất là vụ bạo động
ngày 6/1/2021. Trump đã khuyến khích những người ủng hộ ông xông vào điện
Capitol, nhằm buộc Quốc hội Mỹ không được công nhận Biden thắng cử. Ngay trước
vụ mưu sát Trump, Biden đã lên tiếng chỉ trích Trump vì ông phản đối các biện
pháp kiểm soát vũ khí.
Phản
ứng của hai đảng
Có
thể hình dung những người ủng hộ Trump sẽ tổ chức các nhóm “dân quân” (citizens
militias) để đảm bảo an ninh cho chiến dịch tranh cử hoặc cho các địa điểm
bỏ phiếu. Để tránh bạo lực chính trị, chỉ lên án là không đủ, lãnh đạo cả hai
phía phải chấm dứt những diễn ngôn kích động nói xấu nhau, làm tổn thương chính
danh và thể chế của Mỹ. Họ cần cư xử như những viên chức có trách nhiệm được cử
tri tin cậy giao phó. (An Assassination Attempt and a Crisis of
Legitimacy, Paul Saunders, National Interest, July 14,
2024).
Ngoài
Tổng thống Biden, nhiều nhân vật khác của Đảng Dân chủ cũng đã nhanh chóng lên
án vụ mưu sát cựu tổng thống Donald Trump, trong đó có những người đã từng lên
tiếng mạnh mẽ chỉ trích Trump như cựu Tổng thống Barack Obama, Phó Tổng thống
Kamala Harris, cựu Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi (California), lãnh đạo phe đa
số tại Thượng viện Chuck Schumer, lãnh đạo phe thiểu số tại Hạ viện
Hakeem Jeffries. (The political impact of Trump assassination attempt,
Charles Lipson, Spectator, July 15, 2024).
Trong
khi các chuyên gia tiếp tục tranh luận về việc vụ mưu sát Donald
Trump sẽ tác động thế nào tới kết quả bầu cử tổng thống sắp tới, thì hầu hết
người dân Mỹ lại quan tâm đến nghỉ hè hơn là bầu cử tổng thống. Trong khi đó,
cuộc tranh luận về các biện pháp kiểm soát súng (gun control) vẫn tiếp tục
như trước mà không có giải pháp hiệu quả, tuy bạo lực chính trị ngày càng cực
đoan, tiếp tục ám ảnh chính trị Mỹ. (The Trump Assassination Attempt Casts a
Dark Shadow over America, Dov Zakheim, Spectator, July
14, 2024).
Sau
vụ mưu sát Trump, cả phía Cộng hòa và Dân chủ đều tìm cách “hạ nhiệt” và kêu gọi
“đoàn kết”. Dư luận cho rằng Trump “dịu dàng tử tế hơn”. Tuy mục đích chính là
mị dân để lấy phiếu, nhưng đây là cơ hội tốt để đoàn kết. Biden nói: “Không có
chỗ ở Mỹ cho kiểu bạo lực này, hay bạo lực nào khác. Chúng ta không cho phép
bình thường hóa bạo lực. Diễn ngôn chính trị quá nóng. Đến lúc phải hạ nhiệt” (After
assassination attempt Trump and Biden seek calm unity, Tim Reid, Gram Slattery, Helen Coster, Reuters,
July 15, 2024).
Vụ
mưu sát Donald Trump ở Pennsylvania đã ngay lập tức trở thành chủ đề cho các
chính trị gia và chuyên gia kêu gọi hãy bình tĩnh và ngừng ủng hộ sự phân hóa độc
hại đang khiến người Mỹ chia rẽ sâu sắc. Xã luận báo New York Times cảnh
báo: “Bạo lực đang lây nhiễm và làm suy yếu đời sống chính trị của Mỹ. Đây
không phải là đất nước của chúng ta”. Trong những năm gần đây, việc bình thường
hóa xu hướng bạo lực là rất nguy hiểm, không chỉ bộc lộ truyền thống bạo lực của
nước Mỹ mà còn có thể dẫn đến một bước ngoặt mới cho nền dân chủ Mỹ. (This
is America, Too, Julian Zelizer, Foreign Policy, July
14, 2024).
Nước
Mỹ có nhiều đặc điểm tuyệt vời, nhưng bạo lực cũng là một “đặc sản” của Mỹ. Những
vụ ám sát và âm mưu ám sát nhắm vào các quan chức cấp cao đã diễn ra hàng mấy
chục năm nay, đang trở thành “bình thường mới”. Sử gia Richard Slotkin đã viết
trong các tác phẩm kinh điển của mình về chủ đề này. Đó là cách “thần thoại
hóa” xu hướng bạo lực vốn đã ăn sâu vào văn hóa của người Mỹ. Gần đây, sử gia
Steven Hahn đã chỉ ra ảnh hưởng mạnh mẽ của chủ nghĩa phi tự do, bao gồm cả bạo
lực trong các cuộc bầu cử ở Mỹ.
Có
thể nói, đó là một lời cảnh báo mạnh mẽ về sự nguy hiểm của các chính trị gia
và những người thích sử dụng vai trò của bạo lực. Lời cảnh báo đó được đưa ra
khi Trump còn là Tổng thống Mỹ và sau đó, khi ông thất cử nên sẵn sàng
kích động bạo lực từ đám đông. Những lời kêu gọi hành động này liên quan đến một
yếu tố rất nguy hiểm trong nền văn hóa của Mỹ, luôn chờ dịp bùng phát. Vụ mưu
sát Trump là một nghịch lý đáng sợ, cho thấy một số người Mỹ có thể dễ dàng
kích động một truyền thống bạo lực chết người.
Người
Mỹ nói chung, cả phái hữu lẫn phái tả, đều ủng hộ bạo lực chính trị như một văn
hóa ứng xử truyền thống. Trong một xã hội bị phân hóa, bạo lực chính trị ít khi
đến từ một phía. Nó có thể bắt đầu từ phái hữu và lan sang phái tả, với những
cuộc bạo động (riots) và ám sát. Vì vậy, những nỗ lực cải cách ở Mỹ phải thay đổi
cấu trúc hệ thống bầu cử. Nhưng ngày nay, bạo lực chính trị không chỉ là một đặc
sản của Mỹ, mà còn diễn ra ở các nước dân chủ khác như Nhật Bản. Vụ ám sát Thủ
tướng Shinzo Abe là một ví dụ. (The Rising Tide of Political Violence, Rachael
Kleinfeld, Foreign Affairs, July 19, 2024).
Hệ
quả của bạo lực chính trị
Theo
Robert Lieberman (Johns Hopkins), vụ mưu sát Trump sẽ tác động không chỉ
tới bầu cử tổng thống mà còn tới tương lai nước Mỹ. Lịch sử cho thấy nền dân chủ
Mỹ dễ tổn thương, nay đứng trước thách thức mới. Vụ nổ súng diễn ra đúng lúc sự
phân hóa quyết liệt hơn, làm nhiều người lo ngại. Khi phân hóa trở thành cực
đoan, nó không còn là trò chơi tranh cử, mà là đấu tranh sinh tồn (mortal
combat). Trump không bao giờ ngại dùng bạo lực. (The Vicious Cycle of
American Political Violence, Foreign Affairs, July 14, 2024).
Lieberman
cho rằng có bốn yếu tố làm nền dân chủ khủng hoảng. Một là phân hóa chính trị.
Hai là xung đột giữa các thành viên của cộng đồng chính trị. Ba là bất bình đẳng
về kinh tế gia tăng. Bốn là quyền hành pháp quá lớn. Tình hình bốn năm qua khác
trước vì xuất hiện cả bốn yếu tố đó, giúp Trump trỗi dậy và làm cho nước Mỹ dễ
tổn thương trước các sự kiện như vụ bạo động tại điện Capitol (6/1/2021). Kết cục
là nền dân chủ Mỹ càng bị xói mòn, và làm cho vụ nổ súng mưu sát Trump càng trở
nên nguy hiểm và thách thức hơn.
Nếu
phe Trump đề cập đến vụ mưu sát này để kích động thì đó là một chỉ dấu rằng nó
không còn là một sự kiện riêng lẻ, mà là một hình thức bạo lực tập thể có tổ chức.
Điều đáng lo ngại là Trump sẽ lợi dụng sự kiện này để thổi bùng lên xu hướng bạo
lực trong số những người ủng hộ ông. Vì vậy, Biden phải lập tức lên án bạo lực
vì Trump sẽ dùng sự kiện này để kích động và tập hợp những ngưởi ủng hộ ông.
Lúc này, nhiệm vụ của Biden là phải hành xử “như một chính khách”, dù điều đó
làm cho ông mất lợi thế về diễn ngôn.
Nói
cách khác, Biden và Nhà Trắng phải tìm cách ngăn chặn cơn thịnh nộ (rage and
fury) và làm hạ nhiệt (calm things down) bằng cách kêu gọi đoàn kết.
Nhưng đáng tiếc Biden lại không có khả năng hùng biện như Robert Kennedy. Vì vậy,
Biden khó có khả năng tập hợp lực lượng để đoàn kết đất nước. Lúc này, muốn đất
nước đoàn kết và tránh bạo lực thì cả hai phía cần phải kiềm chế, nhưng thực tế
cho thấy điều đó là khó khả thi.
Trước
vụ nổ súng, chúng ta đã dự cảm trong “nhiệm kỳ hai của Trump”, bộ máy hành pháp
(executive branch) sẽ trở thành công cụ để Trump thực hiện tham vọng, nỗi
ám ảnh để trả thù. Người ta lo rằng vụ nổ súng này càng thôi thúc Trump đi theo
hướng đó. Có thể hình dung sự kiện đó sẽ thôi thúc Trump và các cộng sự thân
tín sử dụng Bộ Tư pháp và các cơ quan công tố để trấn áp bất cứ ai có biểu hiện
chống đối về chính trị.
Bạo
lực chính trị là dấu hiệu người dân mất lòng tin vào tính chính danh của chế độ
chính trị. Nói cách khác, nước Mỹ đang trải qua một cuộc khủng hoảng về tính
chính danh. Cuộc khủng hoảng này có thể hủy hoại cả hệ thống, với những hệ quả
tai hại cho Mỹ và thế giới. Nhưng chỉ đổ lỗi cho một nguyên nhân (Donald
Trump) không chỉ kém về phân tích, mà còn là tiền đề nguy hiểm cho các nỗ lực
khắc phục thách thức lịch sử. Nếu hệ thống chính trị mất chính danh thì thường
mất luôn cơ hội hình thành một hệ thống khác.
Theo Washington
Post, Barack Obama đã nói riêng với các thành viên Đảng Dân chủ rằng cơ hội
chiến thắng của Biden vào tháng 11 đã giảm. Cựu Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi
cũng nói như vậy. Nhiều nhân vật khác như Chuck Schumer và Hakeem Jeffries cũng
tỏ ra lo ngại về khả năng thắng cử của Tổng thống Biden. Gần đây, Tổng
thống Biden đã cố gắng xoa dịu những lo ngại đó trong các cuộc phỏng vấn và tại
các sự kiện khác. Hơn nữa, Biden đang tự cách ly ở Delaware vì có các triệu chứng
nhiễm Covid-19 thể nhẹ.
Chắc
mọi người đã tá hỏa khi thấy Biden gọi nhầm tên Tổng thống Ukraine Zelensky là
Tổng thống Putin. Đó là một sự cố khó chấp nhận. Nhưng Stephen Walt lại cho rằng
tình trạng sức khỏe của Tổng thống “không làm cho nước Mỹ dễ tổn thương hơn”.
Tuy vai trò Tổng thống rất quan trọng, nhưng ông không phải là người duy nhất
chịu trách nhiệm xây dựng hoặc thực thi chính sách. Tất cả các tổng thống đều
có một đội ngũ trợ lý giúp việc, nên sức khỏe của ông “không phải vấn
đề quá nghiêm trọng như mọi người nghĩ”. (Biden’s Frailty Doesn’t
Endanger America, Stephen Walt, Foreign Policy, July 11,
2024).
Phán
quyết của Tòa án Tối cao
Theo
sử gia Arthur Schlesinger, Tổng thống Mỹ đã được Quốc hội trao đặc quyền như một
hoàng đế (imperial presidency). Nay Tòa án Tối cao phán quyết cho
Donald Trump được miễn trừ, không bị truy tố vì giữ tài liệu mật tại nhà riêng
(Florida) và kích động bạo lực (6/1). Quốc hội càng khó giám sát các chủ trương
vi hiến và nguy hiểm của Tổng thống, đặc biệt là về đối ngoại. Thay vì tăng
thêm quyền cho Quốc hội, Tòa án Tối cao đã phán quyết làm suy yếu thêm vai
trò của Quốc hội. (The Imperial Presidency Unleashed, Sarah
Binder, James Goldgeier, Elizabeth Saunders, Foreign Affairs, July 18,
2024).
Chánh
án John Roberts tuyên bố Tổng thống có quyền miễn trừ tuyệt đối (absolute
immunity) không bị truy tố khi thực hiện quyền hành pháp “cốt lõi” (core).
Nói cách khác, Tổng thống là “hoàng đế đứng trên luật”. Từ nay, Tổng thống có
quyền đem theo tài liệu mật khi rời nhiệm sở dù vì mục đích xấu. Điều đó làm đồng
minh và đối tác của Mỹ lo ngại không chia sẻ thông tin tình báo. Nhưng hậu quả
lâu dài của phán quyết này còn nguy hiểm hơn, nếu Trump trở lại Nhà Trắng vào
tháng 1/2025. Ông sẽ lệnh cho Bộ Tư pháp truy nã các đối thủ mà không cần đáp ứng
yếu yêu cầu của Quốc hội là điều trần hay có chứng cớ.
Điều
đó không chỉ ảnh hưởng tới đối nội mà còn tới đối ngoại. Cả bạn và thù đều hiểu
rằng Tổng thống không bao giờ chịu trách nhiệm cho hành động của mình. Hiện
nay, giới phân tích xem phán quyết của Tòa án Tối cao tác động thế nào tới các
quyết sách của Trump, nếu ông thắng cử vào cuối năm nay. Điều đó sẽ áp dụng cho
tất cả các tổng thống Mỹ, do đó tác động lâu dài tới việc các nước sẽ nghĩ gì về
Washington. Cả bạn và thù đều nghĩ rằng các tổng thống Mỹ có thể hành động bừa
bãi, thiếu trách nhiệm giải trình.
Phán
quyết của Toà án Tối cao biến Tổng thống thành Hoàng đế được hưởng đặc quyền
trong khi đó là một kẻ độc tài chưa bị trừng phạt. Phán quyết cho phép Tổng thống
được miễn trừ ngay cả khi vi phạm luật, chỉ cần có “hành động chính thống”
(official act). Phán quyết tạo ra một “vũng lầy pháp lý” để Trump không chịu
trách nhiệm đã kích động bạo lực (6/1/2021), dù đó là “một âm mưu đảo
chính”. (The Imperial Presidency with the Supreme Courts Blessing Has
Gone Rogue, Ivan
Follow, National Interest, July 17, 2024).
Tuy
Biden nói “mọi khác biệt cần được giải quyết tại hòm phiếu chứ không phải bằng
súng đạn, và nước Mỹ không có chỗ cho bạo lực”, nhưng không ai biết điều gì sẽ
xảy ra trong mấy tháng tới. Vụ mưu sát Trump chắc không phải là vụ bạo lực cuối
cùng trước 5/11. Trong lịch sử nước Mỹ, ám sát thường xảy ra khi tranh cử tổng
thống. Tổng cộng đã có 12 người (27%) trong đó 4 người chết và 8 người bị
thương. (Assassination and the American Presidency: What History Tells
Us, Graham
Allison, National Interest, July 19, 2024).
Đáng
chú ý là sau khi John Kennedy bị ám sát thì Lyndon Johnson quyết định “Mỹ hóa”
cuộc chiến tranh Việt Nam. Nhưng làn sóng phản đối chiến tranh đã trở nên quyết
liệt làm Johnson không thể tiếp tục tranh cử. Bạo động đã xảy ra ở Los Angeles,
Detroit, và Newark. Khi làn sóng đó bùng phát vì vụ ám sát Martin Luther King
và Robert Kennedy, Richard Nixon đã thắng lớn nhờ khẩu hiệu “luật pháp và trật
tự” (law and order).
Theo
Graham Allison, khó có thể biết điều gì sẽ xảy ra trong vòng mấy tháng tới. Rủi
ro cao đòi hỏi chính quyền hành động hiệu quả hơn là những gì chúng ta đã thấy
tuần trước. Tại sao không dùng phương tiện bay không người lái (drones)
để làm tai mắt? Theo Allison, cần sa thải ngay Giám đốc Sở Mật vụ Kimberly
Cheatle và những người chịu trách nhiệm về an ninh của Trump. Trong khi Biden
và Trump kêu gọi “giảm nhiệt”, phải tính đến khả năng có một hay hai ứng cử
viên tổng thống bị “đưa vào vòng ngắm” trong bốn tháng tới.
Theo
Francis Fukuyama, Trump là một kẻ mị dân khéo léo. Có nhiều khả năng Trump sẽ
được cử tri bầu vào tháng 11/2024. Hầu hết người Mỹ chưa hiểu hết mức độ đe dọa
mà Trump có thể đem lại cho nền dân chủ Mỹ và cho cả thế giới. Nước Mỹ đang đứng
trên bờ bờ vực suy thoái và một cuộc khủng hoảng lớn trong những tháng tới. Bất
cứ ai tin rằng nhiệm kỳ thứ hai của Trump sẽ đơn giản lặp lại nhiệm kỳ đầu
tiên, đều chưa hiểu rõ về nhân vật này. Tuy nhiên, “vẫn chưa quá muộn để đảo
ngược quá trình suy thoái”. (It’s
not too late to reverse America’s political decay, Francis
Fukuyama, Financial Times, March 2, 2024).
Trump đang
dẫn dắt Đảng Cộng hòa đến sự chuyên chế, sùng bái cá nhân và vô chính phủ.
Trump muốn làm tổng thống vô thời hạn, bất chấp kết quả kiểm phiếu. Trump kích
động đám đông gây bạo loạn tại điện Capitol (6/1). Trump ủng hộ tình trạng hỗn
loạn, và đòi trục xuất người di cư. Tóm lại, Trump nổi lên như một bạo chúa
trong một hệ thống mà ông phá vỡ. Vì vậy, Đảng Dân chủ đang có cơ hội. (The
Republican blueprint for power contains the seeds of its own demise,
Timothy Snyder, Financial Times, July 20, 2024).
Biden
rút lui và ủng hộ Harris
Sau
cuộc tranh luận với Trump thất bại (27/6), Biden chịu sức ép ngày càng tăng
trong Đảng Dân chủ và các nhà tài trợ, muốn ông rút lui. Đại hội Đảng Dân chủ sẽ
khai mạc ngày 19/8. Nếu ông quyết muộn, Đảng Dân chủ sẽ thất cử và mất Hạ viện.
Một số lãnh đạo Dân chủ đã bày tỏ lo ngại về khả năng thắng cử của Biden
khi trao đổi riêng với ông, trong đó có cựu Tổng thống Barack Obama, cựu Chủ tịch
Hạ viện Nancy Pelosi, lãnh đạo phe đa số tại Thượng viện Chuck Schumer, và lãnh
đạo phe thiểu số tại Hạ viện Hakeem Jeffries.
Theo
báo Politico, đã có 36 người trong Đảng Dân chủ kêu gọi Biden rút
lui nhường chỗ cho người khác lên thay. Phó Tổng thống Kamala Harris là sự
lựa chọn tốt nhất để thay thế Biden. Thời gian đã hết để Biden ra quyết định
rút lui trước khi quá muộn. Chiến lược tranh cử của Trump khai thác điểm yếu
của Biden là vấn đề sức khỏe. Nếu Biden rút lui thì Trump sẽ mất lợi thế đó, vì
chính Trump cũng quá già so với Kamala Harris.
Trước
sức ép ngày càng mạnh, Biden rút lui là “tất yếu”, không chỉ để củng cố cho di
sản của mình mà còn đảm bảo cuộc đua vào Nhà Trắng “thực sự bắt đầu”. Nhiều khả
năng Harris sẽ được Đảng Dân chủ đề cử để chuẩn bị so găng với Trump. Nhiệm vụ
của Harris là phải tìm cách chuyển sự quan tâm của dư luận từ Biden sang Trump
và tỏ ra khác biệt không chỉ về tuổi tác mà cả về nhân cách. Nhiều mũi dùi của
Trump nhắm vào Biden nay phải quay ngược lại chĩa vào Trump, như “gậy ông lại đập
lưng ông”. (Joe Biden Quits and Kamala Harris Enters the Ring, Jacob
Follow, National Interest, July 21, 2024).
Trump
chắc sẽ chỉ trích Harris là kế tục Chính quyền Biden, yếu cả về đối nội và đối
ngoại. Vì vậy, Harris không chỉ cần bảo vệ thành quả của Biden, mà còn cần chuyển
sang tấn công Trump về vấn đề kiểm soát vũ khí và phá thai. Nếu Biden không rút
lui thì chắc Trump sẽ giành được thắng lợi lớn (landslide victory) vào
tháng 11. Vì vậy, quyết định rút lui của Biden đã tước mất lợi thế đó của
Trump. Nay Harris cần làm rõ Trump cũng “già cỗi cả về thể chất lẫn tinh
thần”, phải đối mặt với một đối thủ trẻ tuổi và ngoan cường.
Lúc
đầu, Biden đã chần chừ, kiên quyết “không đi đâu cả”, bất chấp những lời kêu gọi
ngày càng mạnh của các đảng viên Dân chủ cấp cao, các nhà tài trợ lớn, và giới
truyền thông. Nhưng đến phút chót (21/7) ông đã quyết định rút lui và ủng hộ
Kamala Harris trước khi quá muộn. Nếu Harris giành được sự ủng hộ trong Đại hội
Đảng Dân chủ vào tháng 8, bà có cơ hội tốt để tranh cử với Donald Trump. (Joe
Biden’s historic decision puts Kamala Harris in uncharted territory,
Edward Luce, Financial Times, July 22, 2024).
Biden
đã lên tiếng ủng hộ Harris, kêu gọi đảng đoàn kết để đánh bại Trump. Nhiều nhân
vật cấp cao trong đảng như Barack Obama và Chuck Schumer ca ngợi quyết định của
Biden. Lần đầu tiên một phụ nữ không phải da trắng được đề cử cho ghế tổng thống.
Tuy Team Biden và giới truyền thông không đánh giá cao Kamala Harris, nhưng
thành tích của bà gần đây được cải thiện, nhất là về vấn đề phá thai. Sự trung
thành của Harris với Biden được ghi nhận. Kameka Harris không có gì để mất, mà
có cơ hội “làm nên lịch sử”.
Trump
nói “Bà Harris là đối thủ dễ đánh bại hơn so với ông Biden”, nhưng Harris đang
chứng minh ngược lại. Đảng Dân chủ có thể tập hợp lại ủng hộ Harris vì hiện nay
không có sự lựa chọn nào tốt hơn. Theo một khảo sát cử tri cả nước của SSRS
(22-23/7/2024), Trump được 49% ủng hộ, trong khi Harris được 46% ủng hộ (Trump
dẫn trước Harris 3 điểm). Trước đó, khảo sát của SSRS vào tháng 4 và 6/2024 cho
thấy Trump dẫn trước Biden 6 điểm. Xu hướng đảo chiều đang diễn ra có lợi cho
Harris (Theo CNN, 24/7/2024).
Lời
cuối
Khi
soạn thảo Tuyên ngôn Độc lập cho nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (1945), Hồ
Chí Minh đã tham khảo và trích dẫn Tuyên ngôn Độc lập Mỹ (1776) và Tuyên ngôn
Nhân quyền và Dân quyền Pháp (1791): “Tất cả mọi người đều sinh ra có
quyền bình đẳng. Tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được;
trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh
phúc” (Trích Tuyên ngôn Độc lập của Mỹ, 1776). “Người ta sinh ra tự do và bình
đẳng về quyền lợi; và phải luôn luôn được tự do và bình đẳng về quyền lợi”
(Trích Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền của Pháp, 1791).
Mô
hình dân chủ Mỹ không chỉ hấp dẫn với Châu Âu mà cả thế giới, nhất là với các
nước mới giành độc lập như Việt Nam. Nhưng sau đó, Việt Nam đã bị xô đẩy theo
mô hình Liên Xô và Trung Quốc. Chiến tranh Việt Nam đã làm tổn hại hình ảnh của
Mỹ. Xu hướng bạo lực và dân túy đang làm xói mòn nền dân chủ Mỹ. Trong bối cảnh
Trung Quốc trỗi dậy đe dọa các nước khu vực và thách thức vai trò của Mỹ, Việt
Nam và Mỹ đã trở thành đối tác chiến lược toàn diện. Lịch sử có thể lặp lại để
Mỹ và Việt Nam “trở về tương lai”, nhưng nhanh hay chậm còn phụ thuộc vào biến
số của quan hệ Mỹ-Trung sau bầu cử.
Đối
với Mỹ cũng như mọi quốc gia khác, phải chuyển giao lãnh đạo đúng lúc, trước
khi quá muộn. Quyết định của Biden tạo một cơ may không chỉ cho Đảng Dân chủ mà
còn cho tương lai nước Mỹ. Phải tránh lặp lại vụ bạo động ngày 6/1/2021, xô đẩy
đất nước đến bờ vực nội chiến. Phải tu chỉnh Hiến pháp Mỹ trước khi quá muộn,
vì nó không còn đủ hiệu quả để bảo vệ nền dân chủ. Phán quyết của Toà án Tối
cao cho tổng thống quyền miễn trừ đặc biệt để thoát tội giữ tài liệu mật và xúi
giục bạo động, là một tiền lệ nguy hiểm, biến tổng thống thành hoàng đế (Imperial
Presidency). Đó là nghịch lý của nền dân chủ Mỹ.
Nguyễn
Quang Dy, 24/7/2024
—————
Tham
khảo
1. It’s
not too late to reverse America’s political decay, Francis
Fukuyama, Financial Times, March 2, 2024
2. Biden’s
Frailty Doesn’t Endanger America, Stephen Walt, Foreign
Policy, July 11, 2024
3. Trump
rushed off stage after assassination attempt at Pennsylvania rally, Matt
McDonald, Spectator, July 13, 2024
4. Biden’s
response to the Trump assassination attempt rings hollow, Amber Duke,
Spectator, July 13, 2024
5. An
Assassination Attempt and a Crisis of Legitimacy, Paul Saunders, National
Interest, July 14, 2024
6. The
Assassination Attempt on Donald Trump and the Threat to Democracy, Ahmed
Charai, National Interest, July 14, 2024
7. The
Trump Assassination Attempt Casts a Dark Shadow over America, Dov
Zakheim, Spectator, July 14, 2024
8. Who’s
the real threat to democracy? Roger Kimball, Spectator, July 14,
2024
9. Shooting
at Trump Rally Comes at Volatile Time in American History, Peter Baker, Simon Levien, Michael
Gold, New York Times, July 14, 2024
10. This
is America, Too, Julian Zelizer, Foreign Policy, July
14, 2024
11. The
Vicious Cycle of American Political Violence, Foreign Affairs, July
14, 2024
12. Political
impact of Trump assassination attempt, Charles Lipson, Spectator, July 15,
2024
13. Can
Trump become a unifier? Fredy Gray, Spectator, July 15, 2024
14. After
assassination attempt, Trump and Biden seek calm unity, Tim Reid, Gram Slattery, Helen Coster, Reuters,
July 15, 2024
15. The
Imperial Presidency with the Supreme Courts Blessing Has Gone Rogue, Ivan
Follow, National Interest, July 17, 2024
16. The
Imperial Presidency Unleashed, Sarah
Binder, James Goldgeier, Elizabeth Saunders, Foreign Affairs, July 18,
2024
17. The
Rising Tide of Political Violence, Rachael Kleinfeld, Foreign
Affairs, July 19, 2024
18. A
more reflective Trump will win in November, Roger Kimball, Spectator,
July 19, 2024
19. Assassination
and the American Presidency: What History Tells Us, Graham Allison, National
Interest, July 19, 2024
20. The
Republican blueprint for power contains the seeds of its own demise,
Timothy Snyder, Financial Times, July 20, 2024
21. Joe
Biden Quits and Kamala Harris Enters the Ring, Jacob
Follow, National Interest, July 21, 2024
22. Joe
Biden’s historic decision puts Kamala Harris in uncharted territory,
Edward Luce, Financial Times, July 22, 2024
N.Q.D.
24/7/2024
Tác
giả gửi BVN
No comments:
Post a Comment