Hoàng Trường
| Blog VOA
07/07/2024
https://www.voatiengviet.com/a/quyen-luc-to-lam-lon-co-nao-/7687713.html
Mối
tương quan quyền lực giữa tân Chủ tịch nước với một Tổng bí thư cao tuổi đang bị
bạo bệnh có thể sẽ thay đổi tùy theo các yếu tố chính trị, sự ủng hộ giữa các
phe phái, cũng như các quyết định cá nhân giữa các thành viên khác trong Trung
ương và Bộ Chính trị.
https://gdb.voanews.com/01000000-0aff-0242-d1e6-08dc9175831e_w1023_r1_s.jpg
Chủ
tịch nước, Tô Lâm, đón tổng thống Nga, Vladimir Putin, ngày 20 tháng Sáu, tại
Hà Nội.
Tân Chủ
tịch nước (CTN) với Bộ Công an
Trong diễn
tiến mới nhất, sáng ngày 4/7/2024, tại Hà Nội, Thượng tướng Lương Tam Quang, Ủy
viên Trung ương Đảng, Bí thư Đảng ủy Công an Trung ương (ĐUCATƯ), Bộ trưởng
(BT) Công an đã chủ trì hội nghị ĐUCATƯ. Đây là tổ chức Đảng trong ngành công
an, có vai trò chủ chốt, chỉ đạo và giám sát mọi hoạt động của lực lượng công
an theo đúng đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam. Phát biểu khai mạc,
Bí thư Lương Tam Quang cho biết, Bộ Chính trị (BCT) đã đồng ý phân công tân Chủ
tịch nước (CTN) Tô Lâm tiếp tục tham gia Đảng ủy Công an Trung ương (ĐUCATƯ) và
Ban Thường vụ của Đảng ủy, nhiệm kỳ 2020 – 2025. Việc nguyên thủ quốc gia là
thuộc cấp của một Bộ trưởng, chỉ là ủy viên Trung ương Đảng, không phải là lần
đầu tiên bộc lộ sự tréo ngoe trong cấu trúc quyền lực của ĐCSVN!
BT Quang
cũng thông báo với hội nghị nội dung phát biểu của Tổng Bí thư (TBT) Nguyễn Phú
Trọng. Ông Trọng, không dự cuộc họp được nên đã chuyển toàn văn bài nói đến hội
nghị, trong đó ông chúc mừng những người dự họp trên cương vị mới, gồm CTN Tô
Lâm; tân BT Lương Tam Quang và Chánh Văn phòng TƯĐ Nguyễn Duy Ngọc (nguyên Thứ
trưởng Công an) (1). Vậy là, CTN Tô Lâm tuy ngồi trên ‘Tứ trụ’ nhưng vẫn
sẽ nắm rất chắc Bộ Công an (BCA) ở bên dưới qua ba kênh: ông là Thống
lĩnh lực lượng vũ trang nhân dân, Chủ tịch Hội đồng quốc phòng và an ninh (theo
Hiến pháp); là Ủy viên Ban thường vụ ĐUCATƯ (BCT vừa phân công) và kênh thứ ba,
BT Quang là dân Hưng Yên, được cho là ‘đệ tử ruột’ của Tô Đại tướng từ những
năm tháng sát cánh cùng nhau trong Bộ. ‘Việc ông Tô Lâm duy trì ảnh hưởng
tại BCA sẽ là một trong những yếu tố then chốt quyết định liệu ông có thể trở
thành TBT hay không,’ bà Ishizuka từ Viện Kinh tế Phát triển JETRO (Nhật Bản)
nhận định như vậy với BBC (2).
Còn nhớ tại
Hội nghị TƯ-9, Tô Lâm đã triển khai kế hoạch vận động để Lương Tam Quang và
Nguyễn Duy Ngọc, lúc bấy giờ cả hai mới là hàm Thứ trưởng, được bầu bổ sung vào
BCT. Nhưng kế hoạch không thành. Tuy nhiên, Lương Tam Quang, dù chỉ mới là Ủy
viên TƯĐ sau đó vẫn được Quốc hội phê chuẩn giữ chức BT Công an, còn Nguyễn Duy
Ngọc, được BCT phân công giữ chức Chánh Văn phòng TƯĐ. Trên lý thuyết,
quyền lực Tô Lâm không phải là vô đối mà được cân bằng và kiểm soát bởi các cơ
quan khác trong hệ thống chính trị của Đảng và Nhà nước Việt Nam. Nhưng qua những
đợt ‘xáo bài’ trên thực tế, các lần ‘đánh lấn’ của Tô Lâm đều thành công mỹ mãn
(3).
Giữ
đất nước trong vòng sợ hãi?
Sáng
1/7/2024, tại 63 tỉnh thành trên cả nước đã rầm rộ làm Lễ đồng loạt ra mắt lực
lượng tham gia bảo vệ an ninh trật tự (ANTT) cơ sở. Truyền thông trong nước
đánh giá đây là sự kiện quan trọng, được lãnh đạo và nhân dân quan tâm
(4). Tuy nhiên, trong một thảo luận tại Quốc hội gần bốn năm về trước,
khi dự thảo luật nói trên cũng do Tô Lâm lúc bấy giờ là BTCA đệ trình, đã có những
ý kiến trái chiều về chủ trương này. Tại phiên thảo luận về dự án ‘Luật Lực
lượng tham gia bảo vệ ANTT cơ sở’ liên tiếp nhận được những đánh giá thẳng thắn
xoay quanh việc có cần thiết phải ban hành luật này hay không và những lo ngại
liên quan đến vấn đề phình bộ máy biên chế trong các lực lượng công an.
Hồi đó,
Thiếu tướng Sùng Thìn Cò, Phó Tư lệnh Quân khu 2, ĐBQH tỉnh Hà Giang đã đặt câu
hỏi: ‘Liệu có cần thêm một lực lượng nữa không khi lực lượng công an đã
quá đông? Bây giờ một tỉnh ít nhất phải từ 3.000 công an, tỉnh to tới 4.000,
hơn 4.000 công an chính quy. Lực lượng đông như thế, giờ lại thêm nhiều lực lượng
nữa, chẳng lẽ lực lượng chính quy không đủ để nắm được tình hình, xử lý tình
hình hay sao?’ (5). Đại biểu Lưu Bình Nhưỡng (Bến Tre), lúc bấy giờ
còn là quan chức Quốc hội cho rằng, khi 126 nghìn lực lượng công an bán chuyên
trách được hợp thức hóa, thì ông lo ngại công an chính quy sẽ ‘lười biếng’, dồn
hết công việc cho lực lượng bán chuyên làm. Đặc biệt đại biểu Nhưỡng tiếp tục
lo ngại tình trạng phình bộ máy, ‘phình cả động mạch, cả tĩnh mạch’. Ông Nhưỡng
đề nghị hết sức cân nhắc, bởi nếu ban hành luật mà luật bị ‘bật trở lại’, không
có hiệu quả trong thực tiễn, nghĩa là có lỗi với nhân dân.
‘Luật Lực
lượng tham gia bảo vệ ANTT cơ sở’ nói trên là một trong ba dự luật mà BT Tô Lâm
từng đệ trình lên Quốc hội trước khi rời nhiệm sở. Hai dự án sau là ‘Luật sửa đổi,
bổ sung một số điều của Luật Cảnh vệ’ và ‘Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu
nổ và công cụ hỗ trợ’. Nhà báo Huy Đức trước khi bị bắt khẩn cấp đã kể lại trên
Facebook cá nhân về sự kiện này. Theo nhà báo hiện đang trong trại giam, nếu tư
duy ‘quy đồng’ [theo kiểu mọi người đều là tội phạm] thì có lẽ, có ngày chúng
ta phải ăn bốc, vì đũa cũng là vũ khí nguy hiểm’. Huy Đức thuật lại bình luận của
một giáo sư luật, khi ông này theo dõi những sửa đổi trong Luật quản lý và sử dụng
vũ khí... Thực tiễn cho thấy, không phải cứ lực lượng công an đông mà đất nước
an toàn hơn. Chưa bao giờ tội phạm phát triển phức tạp như hiện nay… như bà
Trương Mỹ Lan từng chuyển hàng nghìn tỷ tiền mặt ra khỏi ngân hàng, hay bạo loạn
có hàng trăm người tham gia ở Tây Nguyên mà BCA đã không phát hiện được từ
trong trứng nước. Đáng tiếc, Facebook này của Huy Đức nay đã bị đóng, đành đọc
‘lỗ mỗ’ trên đường dẫn của báo ‘Công an Nhân dân’ (6)
Tô
Lâm và TBT Nguyễn Phú Trọng
Quyền lực
của tân CTN trong mối tương quan với TBT Trọng có lẽ là một trong những ẩn số lớn
của cuộc chiến cung đình trên thượng tầng Ba Đình. Ngay cả giới thạo tin trong
nước vẫn bị chia tách thành hai xu hướng ngược nhau. Trend thứ nhất cho rằng,
Tô Lâm chỉ là phương tiện Nguyễn Phú Trọng dùng cho công cuộc ‘đốt lò’. Trend
thứ hai thì lập luận ngược lại, cựu BTCA đã ‘tương kế tựu kế’, bề ngoài làm như
là ‘tuân chỉ’, thực hiện lệnh của TBT, nhưng ‘nhất cử lưỡng tiện’, Tô Lâm ‘đôn
đáo’ công việc ấy còn là để loại bỏ tất cả các đối thủ tiềm tàng cản trở bước
tiến trên con đường trở thành người đứng đầu ĐCSVN vào thời điểm thích hợp. Một
chuyên gia nghiên cứu về Việt Nam, Giáo sư Zachary đánh giá: ‘Việc ông Huệ bị mất
chức đã khiến chuyện Bộ trưởng Công an Tô Lâm trở thành Tổng bí thư càng có
thêm khả năng hơn bao giờ hết’. (7)
Tuy nhiên,
cơ cấu quyền lực hiện tại của ĐCSVN cho thấy TBT vẫn là vị trí quyền lực cao nhất,
có khả năng ảnh hưởng lớn đến các quyết định chính sách và bổ nhiệm các vị trí
lãnh đạo chủ chốt. Trong khi đó, tân CTN, mặc dù có vai trò quan trọng về mặt đối
ngoại và biểu tượng quốc gia, nhưng thường phụ thuộc nhiều vào sự đồng thuận
trong BCT và BBT, nơi mà TBT có tiếng nói quyết định. Mối tương quan quyền lực
giữa tân CTN với một TBT cao tuổi và bị bạo bệnh có thể sẽ thay đổi tùy theo
các yếu tố chính trị, sự ủng hộ trong nội bộ, cũng như các quyết định cá nhân của
các thành viên khác trong TƯ và BCT. TBT Nguyễn Phú Trọng trên cương vị
Đảng trưởng qua ba nhiệm kỳ và hiện vẫn có ảnh hưởng lớn trong Đảng. Tô Lâm
không dễ gì tiếm quyền như một số nhà phân tích đánh giá. Mới đây,
ông Trọng lại bố trí Đại tướng quân đội Lương Cường đứng đầu BBT âu cũng là một
cách ‘cân bằng và đối trọng’ giữa các lực lượng vũ trang với nhau.
Và dù có
tăng cường đàn áp và bắt bớ, tân CTN Tô Lâm vẫn khó trở thành nhà độc tài. Nắm
giữ vị trí thứ ba trong ‘Bộ tứ’, Tô Lâm hiện đang đối mặt với thế tiến thoái lưỡng
nan cả về đối nội lẫn đối ngoại. Theo những rò rỉ từ nội bộ, một mặt, tân CTN
muốn các phe phái tạm hưu chiến để chuẩn bị cho Đại hội 14, đảm bảo sự đồng thuận
và đoàn kết trong nội bộ Đảng và Chính phủ để các bên cùng xốc lại lực lượng.
Nhưng sau những chiến dịch ‘đốt lò’ kinh thiên động địa vừa qua thì đây không
còn là nhiệm vụ dễ dàng. Mặt khác, tân CTN lại cũng phải tập trung làm tốt nhiệm
vụ tham mưu trong BCT, đề xuất với TBT Nguyễn Phú Trọng nhiều chủ trương quan
điểm, định hướng lớn về công tác nội chính, phòng chống tham nhũng, tiêu cực và
cải cách tư pháp.
Theo
nguồn nội bộ không muốn tiết lộ danh tính, tân CTN Tô Lâm đang lên kế hoạch cho
một số hoạt động đối ngoại để ra mắt quốc tế. Có tin Tô Lâm sẽ sang Lào ngày
9/7 và đi Campuchia ngày 10/7 tới. Nếu
đúng như thế thì đây là quyết định tập thể của BCT và nằm trong định hướng đối
ngoại lớn của ĐCSVN. Yếu tố bất ngờ chưa biết được là tân CTN sẽ có mũi đột phá
nào trong bang giao với các cường quốc? Theo giới thạo tin, đột phá theo hướng
nào cũng đều khó khăn, dù đó là sang Mỹ hay thăm Trung Quốc. Cũng ngày
4/7/2024, Thường trực Ban Bí thư (TTBBT) Lương Cường đã làm việc với Ban Đối
ngoại Trung ương (ĐNTƯ) về tình hình thực hiện nhiệm vụ từ đầu nhiệm kỳ Đại hội
13 đến nay (8). Truyền thông chính thống không cho biết cuộc họp bàn cụ thể những
gì, nhưng thăm Campuchia trong bối
cảnh cha
con nhà Hun Sen ‘đang quậy’ hết cỡ cũng là thách thức cho tân CTN.
***
Quyền lực
– Câu chuyện ngàn xưa ấy bao giờ cũng mới. Ở Việt Nam, TBT Trọng từng đề cập đến
vấn để kiểm soát quyền lực ít nhất là từ tháng 4 năm 2016. Nhưng cuộc ‘nhốt quyền
lực’ của ông Trọng dường như đã không đem lại nhiều kết quả như mong muốn. Theo
các số liệu chính thức, Đảng đã cho 7 trong số 18 ủy viên BCT, tức là gần 40%
ban lãnh đạo chóp bu khóa 13, cùng hàng trăm ủy viên trung ương, tướng lĩnh,
cán bộ cao cấp ở trung ương và các địa phương ‘bay chức’; trong số này nhiều
người không chỉ bị mất chức mà còn vào tù. Theo tác giả Tùng Phong, dưới bề mặt
phẳng lặng của cái ao tù chính trị nhàm chán ở Ba Đình, những cơn sóng ngầm, lật
đổ phía sau hậu trường, thanh trừng đấu đá không kém phần tàn khốc vẫn luôn diễn
ra. Vị trí CTN chưa bao giờ bất ổn như thời gian qua. Điều này mang nhiều ý
nghĩa. Có thể, công cuộc ‘đốt lò’ quả thực không có vùng cấm. Nhưng mặt khác,
nó cũng cho thấy các cuộc đấu đá nội bộ vẫn chưa dừng và rất có thể sẽ vượt ra
ngoài tầm kiểm soát (9). Trong bối cảnh ấy, quyền lực của Tô Lâm cũng chỉ là
tương đối và đến phút này vẫn khó tiên lượng một cách chắc chắn, quan hệ giữa
Tô Đại tướng với TBT ‘cơm có lành, canh có ngọt’ cho tận phút chót của ‘vở diễn?’
---------------------
Tham khảo:
(2) https://www.bbc.com/vietnamese/articles/ckkky02p617o
(3) https://www.voatiengviet.com/a/trung-uong-9-buoc-ngoat-hay-ngo-cut-/7617585.html
(5) https://cafef.vn/moi-tinh-co-tu-3000-4000-cong-an-chinh-quy-co-qua-nhieu-20201117134516697.chn
(7) https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c4n1wx0q0z2o
(9) https://www.voatiengviet.com/a/dot-lo-hay-dao-chinh-/7538536.html
No comments:
Post a Comment