NỘI
DUNG :
Tuần
hành vì khí hậu tại Glasgow và trên toàn thế giới
Thanh Phương - RFI
Đại
dương: Chủ đề lớn gần như bị quên lãng tại hội nghị Khí hậu COP26
Trọng Thành
- RFI
COP26
: Hình thành liên minh chống năng lượng hóa thạch
Thùy Dương
- RFI
=============================================
.
Tuần
hành vì khí hậu tại Glasgow và trên toàn thế giới
Thanh
Phương -
RFI
Đăng ngày: 06/11/2021 - 09:40
https://www.rfi.fr/vi/qu%E1%BB%91c-t%E1%BA%BF/20211106-tuan-hanh-khi-hau-glasgow-cop26
Sau lời kêu gọi có hành động trước tình trạng khẩn
cấp về khí hậu của hàng ngàn người trẻ tại Glasgow, Scotland, nơi diễn ra
hội nghị khí hậu COP26, hôm nay, 06/11/2021, các cuộc tuần hành vì khí hậu lại
diễn ra tại thành phố này cũng như trên toàn thế giới, với sự tham gia của hàng
chục ngàn người.
https://s.rfi.fr/media/display/a2286a98-3ed3-11ec-8a6c-005056a97e36/w:1024/p:16x9/000_9R62UN.webp
Ngày thế giới hành
động vì biến đổi khí hậu ở Sydney, Úc, 06/11/2021. AFP - STEVEN SAPHORE
Theo hãng tin AFP, liên minh các tổ chức đã
phát động phong trào này cho biết sẽ có hơn 200 cuộc tuần hành ở nhiều nơi, từ
Sydney đến Paris, từ Luân Đôn, Nairobi đến Mexico. Họ xuống đường để đòi
« công lý về khí hậu » và đòi các nước phải thi hành ngay các
biện pháp cho những cộng đồng dân cư hiện đã bị tác động của biến đổi khí hậu.
Tại Glasgow, cảnh sát dự báo sẽ có đến 50.000
người tuần hành ở một nơi không xa trung tâm hội nghị, nơi diễn ra hội nghị
COP26 từ một tuần qua. Riêng tại Sydney, người biểu tình đặc biệt lên án việc
chính phủ của thủ tướng Scott Morrison vẫn bảo vệ ngành khai thác than đá,
trong khi đây là nguồn năng lượng gây nhiều ô nhiễm nhất.
Từ Sydney, thông
tín viên Grégory Plesse tường trình :
« Phải có hành động kiên quyết để chống
biến đổi khí hậu, đó là yêu cầu của những người biểu tình đã tuần hành ở trung
tâm Sydney hôm nay. Trong số này có X, trong dịp này đã hóa trang thành một hòn
than. Với bộ đồ hóa trang này, cô muốn lên án việc thủ tướng Úc và đảng của ông
vẫn nhất quyết ủng hộ việc phát triển loại năng lượng hóa thạch này.
Cô nói : « Tất cả những gì họ nói hay làm đều
là dối trá. Họ không nghĩ như họ nói, chỉ ra các khẩu hiệu chứ không có hành động
thật sự. Họ làm việc không phải là cho lợi ích của nước Úc mà cho lợi ích của
riêng họ.
Trong lần xuất hiện ngắn ngủi tại hội nghị COP26, thủ
tướng Scott Morrison đã từ chối tham gia ký kết hai cam kết chủ yếu tại Glasgow
: cắt giảm lượng phát thải khí méthane và dần dần từ bỏ điện than.
Một người biểu tình khác nói : « Chính phủ của chúng
tôi là như thế, họ bị giới vận động hành lang cho khí đốt và than đá chi phối.
Họ sẽ không có hành động đi ngược lại với lợi ích tài chính của họ. »
Úc là quốc gia xuất khẩu than đá nhiều nhất thế giới
và cũng là quốc thải ra nhiều khí gây hiệu ứng nhà kính nhất tính theo đầu người
trong nhóm G20. Mặt khác, kế hoạch tiến tới trung hòa carbon mà thủ tướng Scott
Morrison trình bày trước khi rời khỏi Glasgow không dự trù chấm dứt việc khai
thác than đá ».
***
CÁC NỘI DUNG LIÊN
QUAN
Đại
dương: Chủ đề lớn gần như bị quên lãng tại hội nghị Khí hậu COP26
Trọng
Thành -
RFI
Đăng ngày: 05/11/2021 - 15:17
https://www.rfi.fr/vi/qu%E1%BB%91c-t%E1%BA%BF/20211105-dai-duong-gan-nhu-bi-quen-lang-tai-cop26
Hội nghị Khí hậu của Liên Hiệp Quốc (COP26) đang diễn
ra tại Glasgow, Scotland. Rất nhiều kỳ vọng được đặt vào COP26, như cơ hội
cuối cùng giúp nhân loại giữ được nhiệt độ Trái đất không tăng quá 1,5°C. Tuy
nhiên, trước và trong hội nghị, giới khoa học, giới bảo vệ môi trường liên tục
cảnh báo về việc « Đại dương » là một chủ đề lớn « bị quên
lãng » tại dịp hội nghị hệ trọng này.
https://s.rfi.fr/media/display/99bd49b4-3e51-11ec-aee4-005056a90284/w:1024/p:16x9/Mer-1.webp
Biển khơi : nơi hấp
thụ đến hơn 90% « lượng nhiệt dư dôi » trong khí quyển, và 25% lượng khí thải. ©
pxhere
Đại dương chính là nơi hấp thu nhiệt trong khí
quyển và khí thải, gây hiệu ứng nhà kính, quan trọng số một của hành tinh.
Tương lai nhân loại liên hệ mật thiết với « đại dương ». Theo
nhiều chuyên gia, điều vô cùng đáng tiếc và nguy hiểm là chủ đề này gần như bị
quên lãng tại thượng đỉnh Khí hậu COP26 (diễn ra từ ngày 31/10 đến
12/11/2021).
***
1/ Tại sao nói Đại
dương là chủ đề lớn bị quên lãng tại hội nghị Khí hậu COP26 ?
Đại dương - khối nước bao quanh các lục địa,
chiếm khoảng 70% diện tích bề mặt Trái đất - hết sức quan trọng với khí hậu
trên Trái đất đặc biệt với việc hấp thu hơi nóng trong bầu khí quyển, một phần
chủ yếu do khí thải CO2 tạo ra. Theo báo cáo của Nhóm chuyên gia liên
chính phủ về Khí hậu của Liên Hiệp Quốc (IPCC / GIEC), công bố tháng 9/2019, đại
dương hấp thụ đến hơn 90% « lượng nhiệt dư dôi » của hệ thống
khí hậu của Trái đất, và có thể tiếp tục hấp thu thêm từ 2 đến 4 lần lượng nhiệt
đã hấp thu trong giai đoạn từ năm 1970 đến nay, nếu nhiệt độ Trái đất nóng lên
không quá 2°C. Còn theo kịch bản nhiệt độ Trái đất tăng quá 2°C so với thời tiền
công nghiệp, đại dương được hy vọng sẽ hấp thu từ 5 đến 7 lần so với tổng
nhiệt lượng của giai đoạn 1970-2021.
Hấp thu trực tiếp khí thải gây hiệu ứng nhà
kính là một chức năng quan trọng khác của đại dương. Kể từ những năm 1980 đến
nay, ước tính đại dương hấp thu khoảng từ 20 đến 30% lượng khí thải
cacbon do các hoạt động của con người tạo ra.
Như vậy, dễ dàng hình dung, không có đại
dương, khí hậu Trái đất sẽ nóng lên gấp bội so với hiện nay. Vấn đề là đại
dương có thể tiếp tục thực hiện được vai trò « cỗ máy điều hòa nhiệt độ »
trên Trái đất này đến khi nào ? Câu hỏi nói trên ám ảnh giới khoa học và
giới bảo vệ môi trường, thế nhưng đã gần như không được giới chính trị chú ý.
Trước hết, trong số những quyết định lớn được
đưa ra trong những ngày thượng đỉnh về Khí hậu đầu tiên tại Glasgow, với sự
tham gia của hơn 100 lãnh đạo các nước, đại dương có thể coi như là chủ đề hoàn
toàn vắng mặt. Điểm lại lịch sử, trước Thượng đỉnh Khí hậu Paris 2015 (COP21),
chủ đề đại dương không có mặt trong chương trình của các Hội nghị của các bên
tham gia vào Hiệp định Khung của Liên Hiệp Quốc về Biến đổi Khí hậu (gọi tắt là
các COP). Le Monde trong bài tổng thuật của nhà báo Martine Valo nhan đề
« Đại dương : Chủ đề lớn bị quên lãng tại hội nghị Khí hậu
COP26 », cho biết cụ thể là : Bốn năm sau sự xuất hiện dè dặt
của đại dương trong chương trình của COP, Nhóm chuyên gia liên chính phủ về Khí
hậu của Liên Hiệp Quốc (IPCC / GIEC) đã ra một báo cáo về « Đại dương và băng quyển
trong bối cảnh biến đổi khí hậu ». Tuy nhiên, bất chấp mức độ khủng
khiếp của những tai họa về khí hậu được cảnh báo sẽ xảy ra nếu không quan tâm
thực sự đến đại dương, đã có rất ít quyết định chính trị quan trọng được đưa
ra.
2/ Đến khi nào đại
dương không còn có thể tiếp tục thực hiện được vai trò « cỗ máy điều hòa
nhiệt độ » trên Trái đất?
Đại dương – cái giếng khổng lồ hút nhiệt độ và
khí thải – chủ yếu của Trái đất, nhờ đại dương mà nhiệt độ Trái đất « mới »
chỉ tăng hơn 1°C so với thời tiền công nghiệp. Nhưng đại dương cho dù là khổng
lồ đến đâu, thì « lá phổi » chính của hành tinh cũng không thể
vận hành mãi mãi như thế này. Theo nhà đại dương học, chuyên về địa hóa học,
bà Catherine Jeandel (giám đốc nghiên cứu CNRS – Pháp), mối quan hệ hài hòa đại
dương – khí hậu tồn tại ổn định từ 8.000 năm nay có nguy cơ bị phá vỡ hoàn
toàn, do các hoạt động của con người, đặc biệt là do khí thải gây hiệu ứng nhà
kính.
Bài tổng thuật của Le Monde « Đại
dương : Chủ đề lớn bị quên lãng tại hội nghị Khí hậu COP26 » nhấn
mạnh đến « thế cân bằng phức tạp » của cỗ máy hút nhiệt và khí
thải có thể bị phá vỡ, do tác động của nhiệt độ và tình trạng acid hóa đại
dương. Plateforme Đại dương & Khí hậu – một
liên minh của các cơ sở nghiên cứu khoa học về đại dương với các tổ chức bảo vệ
môi trường – thường xuyên chuyển tải lo ngại của giới khoa học, khi chứng kiến
những thay đổi lớn về nhiệt độ, các dòng hải lưu, và đời sống của các sinh vật
trong môi trường biển.
Theo nhiều nghiên cứu khoa học, lượng oxy
trong đại dương đã sụt giảm gần 2% mỗi thập niên, kể từ 1960. Cùng với việc nước
biển nóng lên, việc thiếu oxy trong đại dương khiến đa dạng sinh học trong lòng
biển giảm sút nghiêm trọng (chưa kể các hoạt động khai thác, tàn phá môi trường
biển quy mô lớn vì lý do kinh tế hay lý do khác). Các vùng « biển chết »
xuất hiện ngày càng nhiều.
Theo giới khoa học, những biến đổi mạnh mẽ này
khiến cho khả năng hấp thu nhiệt và khí thải của đại dương bị suy yếu, và điều
này có thể dẫn đến việc « một khối lượng lớn khí CO2 bị giữ lại trong bầu
khí quyển » (tương tự như điều chúng ta chứng kiến trên đất liền, với
việc nhiều vùng rừng lớn không còn là nơi hấp thu CO2, thải Oxy như
xưa nay, mà bắt đầu trở thành nơi thải ra khí CO2 nhiều, như rừng Amazon từ
mươi năm trở lại đây).
3/ Cộng đồng quốc
tế có những nỗ lực nào đáng kể cho đến nay để hướng đến một giải pháp toàn cầu
về đại dương ?
Tại hội nghị Khí hậu COP26 lần này, ngày hôm
nay 05/11, sẽ có cuộc họp bàn tròn về chủ đề « Tài chính đại
dương », tiếp theo hội thảo bàn tròn sẽ là một kêu gọi « hành
động vì đại dương », được đại diện các quốc gia ở cấp bộ đưa ra nhằm
thúc đẩy « cộng đồng quốc tế có các biệp pháp đủ tầm cỡ nhằm bảo vệ sức
khỏe đại dương ». « Tương lai của chúng ta phụ thuộc mật thiết vào sức khỏe của đại
dương » cũng là kêu gọi của 37 tổ chức khoa học trên thế giới,
đăng tải trên Le Monde, ngày 01/11, ngày thứ hai của thượng đỉnh COP26 (*).
Ngày 05/11 đồng thời là ngày giới khoa học đại dương quốc tế giới thiệu
với công chúng những hiểu biết căn bản, thiết yếu về mối quan hệ mật thiết đại
dương với khí hậu tại COP26, với chương trình One Ocean Science.
Theo Le Monde, ngoài Hội nghị về Khí hậu,
tương lai của đại dương - cũng là tương lai của nhân loại - cũng sẽ được quyết
định tại một số « sân chơi » khác. Ví dụ như tại Cơ quan Quốc
tế quản lý Đáy biển, hay trong khuôn khổ Ủy ban Bảo tồn Động, Thực vật biển Nam
Cực (CCAMLR). Trong cuộc họp ngày 29/10 vừa qua, Liên Hiệp Châu Âu và 25 quốc
gia tham gia vào Ủy ban này vẫn không đạt được đồng thuận cần thiết để thành lập
các không gian biển mới được bảo vệ tại vùng biển Nam Cực (**). Đây là năm thứ
năm liên tiếp, các thành viên CCAMLR không đạt đồng thuận. Về phía Liên Hiệp Quốc,
các thương lượng để thiết lập một thỏa thuận tương lai có tính cưỡng chế về mặt
pháp lý, để bảo tồn và sử dụng bền vững đa dạng sinh học biển khơi, vẫn chưa đạt
kết quả. Tiến trình xây dựng một thỏa thuận biển quốc tế bắt đầu khởi động từ
năm 2012, nhưng chặng đường đi đến một hiệp ước quốc tế trong lĩnh vực này vẫn
còn xa. Cho đến nay, vùng biển rộng mênh mông, với tổng diện tích ước tính khoảng
một nửa diện tích bề mặt Trái đất, thường được gọi chung là « biển khơi »
được coi là một không gian gần như không chịu sự chi phối của luật pháp quốc tế
(***).
Trong khi cộng đồng quốc tế dường như dậm chân
tại chỗ trong mục tiêu hướng đến một hiệp ước về biển khơi, một số sáng kiến tiếp
tục được đưa ra ở cấp độ địa phương. Trở lại hội nghị COP26, trong những ngày đầu
hội nghị, Ecuador thông báo mở rộng gấp rưỡi Khu bảo tồn biển nổi tiếng, được
coi là thuộc loại lớn nhất thế giới, giữa Galapagos và Costa Rica (rộng thêm
60 000 km2). Đánh động công luận về tình hình đại dương nguy ngập cũng là
nỗ lực của nhiều tổ chức bảo vệ đại dương tại COP26. Hôm 02/11, hiệp hội Ocean
Rebeillon (Đại dương Nổi dậy) đã biểu tình trước cơ sở lọc dầu duy nhất tại
Scotland, nơi diễn ra thượng đỉnh.
Ghi chú
(*) Lời kêu gọi của 37 tổ chức khoa học khẩn
thiết : « Đại dương giờ đây cần phải nằm ở trọng tâm » của
các quyết định liên quan đến khí hậu. Bà Françoise Gaill, phó chủ tịch của
Plateforme Đại dương & Khí hậu và ông François Houllier, chủ tịch tổng
giám đốc của Viện nghiên cứu Pháp về khai thác biển (Ifremer), nằm trong đại diện
các tổ chức ký tên vào kêu gọi này.
(**) Khu vực biển được bảo vệ (AMP) rộng hơn 1,55 triệu km² tại Nam Cực ở biển Ross được
CCAMLR là khu AMP cuối cùng được CCAMLR lập ra vào năm 2016, và là một trong
hai AMP của Ủy ban Bảo tồn Động, Thực vật biển Nam Cực. « Quốc tế lập khu bảo tồn biển lớn nhất thế giới tại Nam Cực »,
RFI, ngày 28/10/2016.
(***) « Hơn ba tháng sau thỏa thuận lịch
sử về hạn chế biến đổi khí hậu tại Thượng đỉnh COP 21 (Paris), cộng đồng quốc tế
bước vào một cuộc trường chinh mới : tìm kiếm khuôn khổ pháp lý mang tính cưỡng
chế đối với việc « bảo vệ và sử dụng bền vững hệ đa dạng sinh
thái » của đại dương » (« Quốc tế đàm phán về quản lý đại dương », RFI, ngày
20/04/2016). Theo giới bảo vệ môi trường, cộng đồng quốc tế phải hướng đến mục
tiêu bảo vệ ít nhất 30% diện tích đại dương trước năm 2030.
https://s.rfi.fr/media/display/8db43306-3e3f-11ec-ac7c-005056a97e36/OCEAN_CLIMATE-UN.webp
Các nhà tranh đấu của
hiệp hội bảo vệ môi trường Ocean Rebellion (Đại Dương Nổi Dậy) đeo mặt nạ
hình can dầu, biểu tình chống năng lượng hóa thạch gây hại cho Khí hậu và Đại
dương, trước địa điểm tổ chức COP26, Glasgow, ngày 29/10/2021. REUTERS -
RUSSELL CHEYNE
.
==============================================
.
COP26
: Hình thành liên minh chống năng lượng hóa thạch
Thùy
Dương -
RFI
Đăng ngày: 05/11/2021 - 13:56
Năng lượng hóa thạch là nguyên nhân chính gây biến
đổi khí hậu. Ngày 04/11/2021, tại Hội nghị khí hậu thế giới COP26 tại Glasgow,
Scotland, ít nhất 19 quốc gia, trong đó có những nước đầu tư lớn như Mỹ và
Canada, và nhiều định chế tài chính, đã cam kết ngưng đầu tư ngay trước năm
2022 vào các dự án năng lượng hóa thạch ở nước ngoài không sử dụng công nghệ
thu giữ CO2.
https://s.rfi.fr/media/display/376191aa-161a-11ea-8ebd-005056bf7c53/w:1024/p:16x9/petrole_0.webp
Ảnh minh họa : Khu
khai thác dầu al-Jibssa - miền bắc Irak. Reuters
Trong một thông cáo chung, các nước và định chế
tài chính quốc tế ký cam kết ngưng cấp vốn cho các dự án năng lượng hóa thạch,
và nhấn mạnh là đầu tư vào các dự án về nhiên liệu hóa thạch không sử dụng
kỹ thuật thu giữ cac-bon sẽ ngày càng gây nhiều nguy cơ, rủi ro về kinh tế và
xã hội.
AFP nhắc lại, tuần trước, các quốc gia G20 đã
nhất trí ngừng hỗ trợ các dự án nhà máy nhiệt điện than ở nước ngoài. Nhưng kế
hoạch mới hôm qua lần đầu tiên mở rộng sang cả khí đốt và dầu lửa. Các bên ký
cam kết hứa hẹn sẽ chuyển hướng đầu tư sang các loại năng lượng tái tạo. Theo
các chuyên gia, nếu cam kết này được duy trì, lĩnh vực năng lượng sạch sẽ được
hưởng hơn 15 tỷ đô la đầu tư.
Cũng trong ngày hôm qua, tại COP26, khoảng
40 nước, trong đó có Việt Nam và nhiều vùng lãnh thổ cũng như tổ chức,
cam kết dần loại bỏ điện than, tuyên bố chuyển đổi từ than đá sang năng lượng sạch.
Trong số này, có các quốc gia nằm trong « top 10 » nước
sử dụng than đá để sản xuất điện, như Hàn Quốc, Indonesia và Ba Lan. Đáng tiếc
là những nước sản xuất nhiều điện than như Úc, Trung Quốc, Ấn Độ, Hoa Kỳ, Nhật
Bản hoặc Nga lại không nằm trong « liên minh chống than đá ».
Theo Tasneem Essop, giám đốc Mạng lưới Hành động
Khí hậu Quốc tế, sau khi các nước hồi đầu tuần cam kết cắt giảm 30% lượng khí
thải mê-tan, nhiều nhà quan sát cho rằng các thông báo hôm qua thể hiện một « bước
đi đúng hướng ». Điều đáng tiếc con số hơn 40 nước lại là quá ít
so với kỳ vọng ban đầu của COP26 là sẽ có 190 nước ký cam kết.
***
CÁC NỘI DUNG LIÊN
QUAN
Kinh
tế gia Mỹ: Nhân loại sẽ thoát hiểm, nếu kịp rời bỏ năng lượng hóa thạch
Khí
hậu: Phe Năng lượng Hóa thạch thua hiệp đầu, nhưng không bỏ mục tiêu
G20
bị tố đầu tư mỗi năm gần 500 tỉ đô la cho năng lượng hóa thạch
No comments:
Post a Comment