Vị thế của Tổng Bí
thư Nguyễn Phú Trọng đối với Mỹ
BBC News Tiếng Việt
20
tháng 7 năm 2024
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/cjk3vxnpk0xo
Ngoài
là trường hợp ba lần "đặc biệt" khi nắm giữ liên tiếp ba nhiệm kỳ tổng
bí thư, ông Nguyễn Phú Trọng còn trở thành ngoại lệ chưa từng có về mặt ngoại
giao.
https://ichef.bbci.co.uk/ace/ws/800/cpsprodpb/dc64/live/e2ffc670-4686-11ef-9e1c-b4a473456a6.png.webp
Ông
Nguyễn Phú Trọng
Vào
tháng 7/2015, ông Nguyễn Phú Trọng trở thành tổng bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam
đầu tiên thăm chính thức Hoa Kỳ và được Tổng thống Mỹ Barack Obama tiếp đón ở
Phòng Bầu Dục - nơi vốn chỉ dành cho các nguyên thủ quốc gia.
Đây
là điều đặc biệt "lạ" đối với cả ngành ngoại giao Mỹ, khi mà Tổng thống
Mỹ tiếp lãnh đạo một đảng chính trị theo nghi thức nguyên thủ. Chuyến thăm này
đã làm thay đổi hẳn cách giao thiệp giữa lãnh đạo hai nước, được nhiều nhà quan
sát coi là sự thừa nhận từ phía Mỹ về tính chính danh của Đảng Cộng sản và người
đứng đầu đảng này.
Là
Đại sứ Mỹ tại Hà Nội giai đoạn 2014-2017, ông Ted Osius đóng vai trò lớn trong
việc sắp xếp chuyến thăm lịch sử này.
Trả
lời BBC News Tiếng Việt sau khi Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng qua đời, Đại sứ
Osius nói:
"Đó
là niềm vinh dự của tôi khi là người đứng ra sắp xếp chuyến thăm mang tính lịch
sử của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đến Washington và New York vào năm 2015.
"Tại
Phòng Bầu dục, Tổng thống Barack Obama nói với tổng bí thư rằng Hoa Kỳ tôn trọng
các hệ thống chính trị khác nhau. Trong bữa trưa tại Bộ Ngoại giao, Phó Tổng thống
Joe Biden đã lẩy hai câu trong Truyện Kiều: 'Trời còn để có hôm nay. Tan sương
đầu ngõ vén mây giữa trời'," ông Osius thuật lại với BBC.
Tổng
Bí thư Nguyễn Phú Trọng được Tổng thống Barack Obama tiếp tại Phòng Bầu Dục vào
năm 2015, một điều chưa có tiền lệ
·
Ông
Trọng gặp ông Obama đầu tháng Bảy
21 tháng 6 năm 2015
·
Tổng
bí thư Nguyễn Phú Trọng đi Mỹ
6 tháng 7 năm 2015
·
Tổng
thống Obama 'mong' đón ông Trọng
21 tháng 5 năm 2015
Vị
thế của tổng bí thư
Tổng
Bí thư Nguyễn Phú Trọng được coi là đã củng cố quyền lực của mình không chỉ
trong nước mà còn trên trường quốc tế.
Ông
từng nói "mình phải có thế nào người ta mới thế chứ", một câu nói thể
hiện rằng ông rất quan tâm cách quốc tế nhìn nhận như thế nào về Việt Nam, về Đảng
Cộng sản và về bản thân ông với tư cách là tổng bí thư.
Là
người đứng đầu Đảng Cộng sản Việt Nam, trước đó ông Trọng chỉ được đón tiếp trọng
thị khi đến các quốc gia "anh em cộng sản" hiếm hoi như Trung Quốc,
Lào, Cuba và Bắc Hàn.
Đối
với các nước dân chủ phương Tây như Mỹ, việc tổng thống gửi lời mời nhà lãnh đạo
đảng - tổng bí thư - chứ không phải nguyên thủ quốc gia - tức chủ tịch nước -
là điều cực kỳ hiếm hoi. Điều này chưa từng có tiền lệ trong quan hệ Việt - Mỹ.
Thế
nhưng, vào năm 2015, ông Trọng đã được Tổng thống Mỹ Obama tiếp đón tại Phòng Bầu
dục. Điều này cho thấy Mỹ đã điều chỉnh thông lệ về mặt lễ tân ngoại giao.
Từ
chuyến thăm này, Mỹ đã chuyển đổi cách tiếp cận đối với Việt Nam và vị thế của
ông Trọng cũng ngày một cao hơn.
Về
sau này, không ít hoạt động giao thiệp giữa hai nước - các cuộc điện đàm và tiếp
xúc thượng đỉnh - đã diễn ra giữa tổng thống Mỹ và tổng bí thư Đảng Cộng sản Việt
Nam.
Bằng
chứng là trước chuyến thăm của Tổng thống Mỹ Joe Biden đến Hà Nội và hai nước
nâng cấp quan hệ lên mức cao nhất hồi tháng 9/2023, ông Biden đã điện đàm cho
ông Trọng vào sáu tháng trước đó - một động thái được truyền thông quốc tế đánh
giá là hiếm hoi.
Và
rồi, Tổng thống Biden đã đến thăm Việt Nam vào tháng 9/2023 theo lời mời của Tổng
Bí thư Nguyễn Phú Trọng và ông Trọng cũng là người chủ trì lễ tiếp đón vị tổng
thống Mỹ.
Dịp
này, hai người đã chứng kiến quan hệ hai nước bước lên tầm cao mới, khi Việt
Nam và Mỹ trở thành đối tác chiến lược toàn diện, nấc cao nhất trong hệ thống
ngoại giao thang bậc của Việt Nam.
Tổng
Bí thư Nguyễn Phú Trọng là người chủ trì lễ tiếp đón Tổng thống Mỹ Joe Biden
vào tháng 9/2023
Vào
thời điểm đó, giữ vai trò chủ tịch nước là ông Võ Văn Thưởng, nhưng các giao thức
ngoại giao cấp cao nhất với cường quốc số 1 hành tinh lại do người đứng đầu Đảng
Cộng sản Việt Nam là ông Trọng chủ trì. Và phía Mỹ chấp nhận điều đó một cách
thoải mái.
Thậm
chí, trong thông báo chính thức của Nhà Trắng về chuyến thăm của Tổng thống Joe
Biden, tên của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng được nhắc đích danh, còn ba nhân vật
còn lại trong "Tứ Trụ", bao gồm nguyên thủ quốc gia, chỉ được nêu một
dòng chung chung là "các quan chức cấp cao khác".
Theo
nghĩa nào đó, có thể thấy Hoa Kỳ đã xem ông Trọng là nhân vật quan trọng nhất
và là người có quyền lực lớn nhất trong việc định đoạt các chính sách đối ngoại
của Việt Nam. Hay nói cách khác, Mỹ thừa nhận vai trò nguyên thủ trên thực tế,
thừa nhận tính chính danh trong lãnh đạo đất nước của người đứng đầu Đảng Cộng
sản Việt Nam.
Để
điều đó diễn ra, Việt Nam đã có một quá trình vận động kiên trì, đặc biệt là
làm sao để phía Mỹ hiểu được tầm quan trọng, ý nghĩa của việc ông chủ nhà Trắng
tiếp ông Trọng.
Tổng
Bí thư Trọng muốn gặp Tổng thống Obama
VIDEO
: Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng gặp Thủ tướng Obama
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/cjk3vxnpk0xo
Vào
ngày 18/11/2014, ông Ted Osius được bổ nhiệm làm tân đại sứ Hợp chúng quốc Hoa
Kỳ tại Việt Nam, thay người tiền nhiệm David Shear. Ông Osius là người đã đứng
ra sắp xếp, qua đó ông Nguyễn Phú Trọng trở thành vị tổng bí thư đầu tiên được
tổng thống Mỹ tiếp đón tại Phòng Bầu dục.
Trong
cuốn hồi ký mang tên Không gì là không thể: Sự hòa giải của Mỹ với Việt Nam
(Nothing is Impossible: America's Reconciliation with Vietnam) của mình, ông
Osius đã tiết lộ nhiều chi tiết thú vị về cách Mỹ ghi nhận vai trò của Tổng Bí
thư Nguyễn Phú Trọng.
Vị
đại sứ nói rằng trong những tháng đầu tiên trên cương vị đại sứ, ông đã cố gắng
gặp nhiều lãnh đạo Việt Nam nhất có thể và nghe một thông điệp nhất quán, đầu
tiên là từ Thứ trưởng Ngoại giao Hà Kim Ngọc và sau đó là từ các lãnh đạo khác
của Đảng và chính phủ: Tổng Bí thư Trọng muốn thăm Tổng thống Obama tại Hoa Kỳ.
"Tôi
dần nhận thấy tầm quan trọng của đề nghị lạ thường này. Ông Trọng nằm trong
nhóm một số người cứng rắn trong Bộ Chính trị, những người ngờ vực Hoa Kỳ nhất.
Ông Trọng lên nắm quyền từ vị trí là một chuyên gia về chủ nghĩa Marx-Lenin và
tư tưởng Hồ Chí Minh, và ông không có vẻ thích trở thành một cổ động viên của
những mối quan hệ gần gũi với thế giới tư bản.
"Một
vài ủy viên Bộ Chính trị và nhiều ủy viên trong Ban Chấp hành Trung ương...
nghĩ rằng Hoa Kỳ muốn thực hiện việc thay đổi chế độ tại Việt Nam. Nhưng thay đổi
thì đã xảy ra rồi, thậm chí ngay trong những tầng nấc cao nhất của ban lãnh đạo
Việt Nam," ông Osius viết.
VIDEO :
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng từ trần
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/cjk3vxnpk0xo
Nhưng
với một đất nước như Mỹ, rất khó và hiếm khi nào tổng thống lại gửi lời mời
lãnh đạo một chính đảng, mà đây lại là Đảng Cộng sản Việt Nam, đảng chính trị vốn
có lập trường truyền thống phê phán kịch liệt chủ nghĩa tư bản. Do đó, việc tiếp
đón ông Trọng như một nguyên thủ quốc gia ở Phòng Bầu Dục thực sự là một điều
"lạ lùng" đối với chính giới Mỹ.
Với
sự nhạy cảm của một nhà ngoại giao, ông Osius nhận ra rằng nếu ông không mạnh mẽ
đưa ra lập luận tại sao cuộc gặp giữa tổng thống Mỹ với tổng bí thư Đảng Cộng sản
Việt Nam tại Phòng Bầu Dục là quan trọng, thì chuyến thăm của ông Trọng sẽ
không bao giờ xảy ra:
"Tôi
phải cho thấy rằng chuyến thăm của ông Trọng có thể giúp thúc đẩy hơn nữa các
tiến triển mà Chủ tịch nước Trương Tấn Sang, người đã khởi động Quan hệ Đối tác
Toàn diện Mỹ-Việt, đã đạt được vào năm 2013.
"Tôi
có thể mới đảm nhiệm chức vụ này, nhưng vai trò của tôi không phải là thụ động
ngồi chờ chỉ thị. Thay vào đó, vai trò của tôi là định hình các hướng dẫn của
mình và tôi phải hành động," ông viết trong cuốn hồi ký.
Ông
cũng bộc bạch rằng ban đầu, khi ông đề nghị Nhà Trắng tiếp ông Trọng, ông đã bị
từ chối: "Các quan chức Mỹ nói với tôi rằng ông Trọng sẽ được chào đón ở Mỹ,
nhưng ông ta đừng có mong một cuộc gặp với Tổng thống Obama."
Đại
sứ Ted Osius đã phải nhờ nhiều người, trong đó có Tommy Vallely, là bạn và cố vấn
cho Ngoại trưởng John Kerry. Khi đó, Susan Rice, cố vấn an ninh quốc gia của
ông Obama, đã phản đối chuyến thăm và nói rằng tổng thống Mỹ không cần gặp lãnh
đạo đảng.
Cuộc
gặp gỡ lịch sử tại Phòng Bầu Dục vào ngày 7/7/2015
Tuy
nhiên, Ngoại trưởng John Kerry, khi ăn trưa với Tổng thống Obama, đã thuyết phục
thành công ông chủ Nhà Trắng. Nhờ thế, ông Ted Osius có thể nói với Hà Nội rằng
Tổng thống Obama đồng ý tiếp ông Trọng.
Không
lâu sau, hai nước thống nhất ông Trọng sẽ thăm Mỹ vào đầu tháng Bảy.
Theo
hồi ký, lúc chuẩn bị gặp ông Trọng, Tổng thống Obama đã hỏi Đại sứ Osius nên
dùng chức danh gì với ông Trọng.
Vị
đại sứ trả lời rằng nên gọi là "tổng bí thư".
Cuộc
nói chuyện lịch sử giữa ông chủ Nhà Trắng và người đứng đầu Đảng Cộng sản tại
Phòng Bầu Dục ban đầu dự kiến là 45 phút nhưng đã kéo dài tới tận 90 phút và được
coi là "có bước đột phá lịch sử".
Nhớ
lại sự kiện này, Đại sứ Ted Osius nói với BBC News Tiếng Việt:
"Ngày
hôm sau, ông Trọng nói chuyện tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế và
nhấn mạnh rằng khi Hoa Kỳ và Việt Nam làm việc cùng nhau vì lợi ích song
phương, chúng ta sẽ xây dựng được lòng tin.
"Ngay
trước bài phát biểu, ông Trọng đã hỏi tôi nghĩ gì về cuộc gặp với Tổng thống
Obama. Nhớ ra rằng ông từng là một giáo viên, tôi bèn chấm điểm: 'Điểm A cộng.'
Vị tổng bí thư vốn thường kín đáo thoáng nở một nụ cười hiếm hoi," ông
Osius kể lại với BBC.
Mỹ
'bất ngờ' việc ông Nguyễn Tấn Dũng bị loại
Một
điều thú vị, trong cuốn hồi ký của mình, Đại sứ Ted Osius có nhắc đến việc khi
mới nhận nhiệm vụ ở Hà Nội, ông đã được nghe hầu hết các nhà quan sát Bộ Chính
Trị đều nghĩ rằng ông Nguyễn Tấn Dũng đang lên và ông Trọng sẽ dần biến mất sau
Đại hội 12 của Đảng vào tháng 1 năm 2016.
Ông
Osius ban đầu đã tin vào các dự đoán mà về sau cho thấy là sai này.
Thực
tế, thời điểm năm 2015, trước thềm Đại hội 12, đã có nhiều dự đoán tương tự,
trong mắt quốc tế, Thủ tướng Dũng là người đàn ông quyền lực nhất Việt Nam.
Trên
trang Nghiên cứu quốc tế, tác giả Lê Hồng Hiệp đã ghi nhận về sức ảnh hưởng to
lớn của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đối với Ban chấp hành Trung ương Đảng, nơi
"phần đông bao gồm các quan chức thuộc chính phủ và các quan chức lãnh đạo
cấp tỉnh thành, những người mà quyết định bổ nhiệm của họ đều được đưa ra hoặc
chịu nhiều tác động bởi ông Dũng".
Tuy
là nhân vật quyền lực, ông Dũng cũng gây lo ngại cho nhiều người về những lập
trường khá "cấp tiến" của mình, nhất là vào những giai đoạn quan trọng
về vấn đề nhân sự.
Dường
như nắm bắt tâm lý quan ngại đó, ông Trọng đã tận dụng cơ hội và dùng "Nghị
quyết Đảng" để loại ông Dũng.
Giáo
sư Carl Thayer giải
thích với BBC trước đó:
"Ông
Trọng đã thắng thế nhờ vào việc thay đổi Điều lệ Đảng khiến cho ông Dũng không
thể nào tự ứng cử vào chức vụ cao hơn. Với quy định mới, ông Dũng phải chấp nhận
danh sách các ứng cử viên được Ban chấp hành Trung ương Đảng duyệt và được Bộ
Chính trị thông qua."
"Là
một giáo sư về Xây dựng Đảng, ông Trọng đã khôn khéo lồng vào các nghị quyết Đảng
(vốn là văn kiện quyền lực nhất) những điều có thể giúp ông gạt ông Nguyễn Tấn
Dũng. Đó là Quyết định 244-QĐ/TW năm 2014 của Ban chấp hành Trung ương Đảng,"
một nhà quan sát giấu tên từ Việt Nam đánh giá về Đại hội 12 mang tính bước ngoặt
- thời điểm mà ông Trọng ở lại còn ông Dũng ra đi.
Về
chuyển biến này, Đại sứ Ted Osius cũng hé lộ trong hồi ký rằng ông Nguyễn Phú
Trọng "gây ngạc nhiên cho đa số các nhà quan sát", kể cả phía Mỹ, khi
ông tiếp tục tái đắc cử còn Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng về hưu.
Tác
giả viết:
"Ngay
trước Đại hội Đảng, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng bị phế truất, bị đẩy ra khỏi Bộ
Chính trị trong một loạt thủ đoạn hậu trường. Vị tổng bí thư lặng lẽ và ít tiếng
tăm Nguyễn Phú Trọng gây ngạc nhiên cho hầu hết các nhà quan sát với các nước
đi của ông.
"Ông
Dũng hẳn cũng ngạc nhiên như mọi người. Là một trong những lãnh đạo có ảnh hưởng
nhất trong lịch sử hiện đại Việt Nam, ông đã xoay xở để có được những lời đảm bảo
rằng gia đình của ông sẽ không phải lãnh hậu quả. Ông thoái về miền Nam và ông
Trọng bắt đầu loại ra khỏi Đảng bất kỳ ai mà ông coi là quá trung thành với ông
Dũng.
"Một
sự xoay chuyển chính trị chấn động đã diễn ra, và một lần nữa Đảng, chứ không
phải chính phủ, nắm quyền kiểm soát một cách vững chắc tại Việt Nam," ông
Osius viết.
Chuyến
thăm của ông Trọng đến Mỹ năm 2015 khi đó còn được nhiều người đánh giá rằng
ông đang muốn thể hiện cho các đồng chí trong Đảng biết rằng, ông có khả năng
chơi được với cả Trung Quốc lẫn Mỹ. Điều này đã định hình đường lối ngoại giao
cây tre về sau của Việt Nam.
"Một
số nhà bình luận đã gợi ý rằng chuyến thăm Washington đã tiếp thêm sức mạnh cho
cơ nghiệp chính trị đang yếu mòn của ông Trọng, và một số khác nói rằng chuyến
thăm đã mang tới sự chính danh cho ông Trọng với tư cách là một nhà lãnh đạo,
điều mà ông đã không thể có được tại một quốc gia với thể chế đại nghị,"
ông Osius viết.
---------------
Tin
liên quan
·
Quốc tang Tổng Bí
thư Nguyễn Phú Trọng diễn ra như thế nào?
20
tháng 7 năm 2024
·
Tổng Bí thư Nguyễn
Phú Trọng từ trần: Cuộc đời - Sự nghiệp - Di sản
19
tháng 7 năm 2024
·
Tổng Bí thư Nguyễn
Phú Trọng và di sản chưa hoàn tất cho Đảng Cộng sản Việt Nam
19
tháng 7 năm 2024
No comments:
Post a Comment