THỦ TƯỚNG HUNGARY, KẺ HAY "BẮT CHẸT", GIỮ CHỨC CHỦ TỊCH LUÂN PHIÊN LIÊN HIỆP CHÂU ÂU (Chi Phương / RFI)

 

Thủ tướng Hungary, kẻ hay « bắt chẹt », giữ chức chủ tịch luân phiên Liên Hiệp Châu Âu  

Chi Phương  -  RFI

Đăng ngày: 01/07/2024 - 15:28

https://www.rfi.fr/vi/qu%E1%BB%91c-t%E1%BA%BF/20240701-th%E1%BB%A7-t%C6%B0%E1%BB%9Bng-hungary-k%E1%BA%BB-hay-b%E1%BA%AFt-ch%E1%BA%B9t-gi%E1%BB%AF-ch%E1%BB%A9c-ch%E1%BB%A7-t%E1%BB%8Bch-lu%C3%A2n-phi%C3%AAn-li%C3%AAn-hi%E1%BB%87p-ch%C3%A2u-%C3%A2u

 

Cứ sáu tháng một lần, theo cơ chế của Liên Hiệp Châu Âu, một quốc gia thành viên sẽ nắm quyền lãnh đạo Hội Liên Hiệp Châu Âu, kiểm soát chương trình nghị sự của khối 27 nước. Sau khi Bỉ giữ vị trí này, hôm nay, 01/07/2024, đến lượt Hungary lên nắm quyền. Điều này có thể khiến nhiều lãnh đạo châu Âu lo lắng vì lập trường bảo thủ, hoài nghi các giá trị châu Âu, và những lần chọc gậy bánh xe vào khối của thủ tướng Hungary Victok Orban.

 

HÌNH :

Thủ tướng Hungary Viktor Orban bên lề hội nghị thượng đỉnh của Liên Hiệp Châu Âu ở Bruxelles, Bỉ, ngày 23/03/2023. © Olivier Matthys / AP

 

Được coi là viên đá cản đường trong Liên Hiệp Châu Âu (EU), thủ tướng Hungary Viktor Orban không chỉ « bắt chẹt », « phá hoại châu Âu », như nhận định của báo Thụy Sĩ Le Temps mà còn là cái gai ở chân của Liên Minh Bắc Đại Tây Dương. Từ nhiều năm qua, lãnh đạo Hungary đã nhiều lần cản trở các cuộc đàm phán, dùng quyền phủ quyết tại các hội nghị thượng đỉnh của Liên Hiệp Châu Âu, để ngăn chặn, trì hoãn các quyết định về nhập cư, hay về Ukraina, và có lập trường hòa giải với Nga.

 

Trả lời France 24, cố vấn của Viện nghiên cứu Jean-Jaurès, Ernst Stetter cho rằng « nhiệm kỳ chủ tịch của Hungary rất đáng lo ngại vì Orban thân thiết với Nga, nhưng cũng thân với ông Donald Trump, người có khả năng giành chiến thắng trong cuộc đua vào Nhà Trắng vào tháng 11 sắp tới tại Hoa Kỳ ». Điều đáng lo hơn nữa là ông Viktor Orban nắm giữ chiếc ghế chủ tịch Liên Hiệp Châu Âu vào thời điểm mà phe cực hữu đang trỗi dẫy ở Lục Địa Già.

 

 

 « 6 tháng khiến Liên Hiệp Châu Âu hồi hộp lo lắng »

 

 France 24 cho rằng về cả màu sắc lẫn nội dung, nhiệm kỳ thủ tướng Hungary được đánh dấu bằng hệ tư tưởng bảo thủ. Để mở ra nhiệm kỳ này, Viktor Orban chọn Nhà thờ lớn Saints-Michel-et-Gudule ở Bruxelles làm nơi tổ chức buổi lễ thánh nhậm chức.

 

Budapest sẽ đặc biệt quan tâm đến việc kiểm soát biên giới Liên Hiệp Châu Âu, giảm tình trạng nhập cư bất hợp pháp, bảo vệ giới nông dân trước sự cạnh tranh được cho là không công bằng. Báo Mỹ Washington Post nhận định rằng 6 tháng tới Liên Âu sẽ phải hồi hộp lo lắng trước con ngựa bất kham Hungary.

 

Dù không thích châu Âu, nhưng ông Orban sẽ tận dụng cơ hội này để « củng cố ảnh hưởng của mình ở Bruxelles, thúc đẩy mối quan hệ với Trung Quốc, Nga và cả Hoa Kỳ, đồng thời đẩy nhanh hồ sơ gia nhập Liên Hiệp Châu Âu đối với đồng minh Serbia », theo nhận định của ông Agoston Samuel Mraz, viện tư vấn Nezopont ở Budapest, thân cận với chính phủ Hungary, được Le Temps trích dẫn.

 

Trong một bài đăng trên một diễn đàn chính trị gần đây, Viktor Orban đã đưa ra khẩu hiệu cho nhiệm kỳ này : « Make Europe Great Again » - « Hãy làm châu Âu vĩ đại trở lại ». Điều này khiến người ta liên tưởng đến câu « Make America Great again » của cựu tổng thống bảo thủ Mỹ Donald Trump. Ông Orban cũng không ngần ngại bày tỏ quan điểm bảo thủ, chỉ trích châu Âu trong bài đăng trên mạng xã hội X :« các lực lượng bảo thủ quốc gia, chủ quyền và chính thống giáo đang gia tăng khắp châu Âu… » , « Bruxelles là cơn ác mộng tồi tệ nhất về bộ máy quan liêu ».

 

Nghị sĩ châu Âu Daniel Freund, thuộc đảng Xanh cho rằng khẩu hiệu nói trên chứng tỏ ông Orban muốn đưa châu Âu theo hướng chuyên quyền. Vị nghị sĩ người Đức này còn viết một bài đăng kêu gọi đình chỉ chức vụ chủ tịch luân phiên của Hungary : « Đã đến lúc EU phải đứng lên chống lại sự bắt chẹt của một chính phủ có vấn đề trong việc tuân thủ các quyên tắc và giá trị cơ bản nhất của châu Âu, kẻ lãnh đạo tội phạm không thể đại diện cho châu Âu ».

 

Về phần mình, nghị sĩ châu Âu thuộc nhóm Renew, bà Katalin Scheh, trả lời RFI Pháp Ngữ thì đặt ra nghi vấn : « Liệu ông Viktor Orban có thể trở giữ vai trò trung gian được hay không, chưa kể Hungary còn bị trừng phạt bởi Liên Âu vì vi phạm các quy định về Nhà nước pháp quyền. Tôi cũng lo ngại về việc liệu châu Âu có khả năng tiếp tục thực hiện các biện pháp quan trọng hay không, chẳng hạn như viếc tái thiết Ukraina nhờ vào tài sản của Nga bị phong tỏa. Tôi hy vọng rằng Hungary hiểu được tầm quan trọng và trách nhiệm trong vị trí chủ tịch luân phiên, để không bị chi phối bởi chương trình nghị sự của Budapest và cuộc đấu tranh không ngừng với quả bong bóng «Bruxelles ».

 

 

Khả năng hành động bị hạn chế

 

Tuy nhiên, khả năng hành động của Viktor Orban sẽ vẫn hạn chế. Dù nắm trong tay quyền kiểm soát chương trình nghị sự của khối 27 nước nhưng các hoạt động sẽ bị giảm bớt trong kỳ nghỉ hè sắp tới. Hơn nữa thể chế của châu Âu hiện đang trong giai đoạn chuyển tiếp với những lãnh đạo mới vừa được bổ nhiệm sau cuộc bầu cử. Nhà nghiên cứu về xã hội học tại Viện dân chủ Trung Ương, trả lời Le Temps, ông  Laszlo Bruszt, cho rằng “vai trò Hungary sẽ ít quan trọng hơn nhiệm kỳ của Bỉ, bởi vì nước này đã phải thông qua rất nhiều luật trước cuộc bầu cử ở châu Âu”.

 

Dù phe cực hữu có trỗi dậy ở châu Âu trong cuộc bầu cử Nghị Viện vừa qua, đảng Liên minh dân sự Fidesz-Hungary - Fidesz của ông Orban, dù giành được thắng lợi với 44,4 % phiếu bầu nhưng tỷ lệ này lại thấp nhất từ 20 năm gia nhập Liên Âu của Hungary. Hơn nữa, đảng Fidesz đã bị buộc rời khỏi đảng Nhân dân châu Âu (EPP) vào năm 2021, và hiện thuộc những đảng « không đăng ký » ở Nghị Viện Châu Âu. Để củng cố ảnh hưởng của mình, ông Orban muốn liên minh với chính phủ bảo thủ ở Ý của bà Giorgia Meloni nhưng cả hai lại có quan điểm khác biệt về chiến tranh Ukraina, hay về nhập cư, khi mà Ý, nước tiếp nhận di dân muốn các nước thành viên san sẻ trách nhiệm thì Hungary phản đối. 

 

Ông Orban cũng phải hành động cẩn thận vì vẫn muốn được Liên Hiệp Châu Âu giải ngân hàng tỷ euro hỗ trợ nước này. Ông Viktor Orban cũng không có ý định rời khỏi Liên Hiệp Châu Âu sau bài học về Brexit. Bởi nếu Hungary rời Liên Âu, thì quốc gia 9,6 triệu dân này không còn giá trị gì trong mắt Putin và Trump. Đó là lý do tại sao ông muốn tạo ảnh hưởng ở Bruxelles và là một thông điệp gửi đến cử tri của mình cũng như cho Putin và Trump.

 

 

Từ một người ủng hộ châu Âu chuyển sang hoài nghi, « phá hoại » EU

 

Khi còn giữ chức thủ tướng trong nhiệm kỳ trước, Viktor Orban từng là người ủng hộ Hungary gia nhập Liên Hiệp Châu Âu, nước này chính thức gia nhập khối vào năm 2004, vậy tại sao giờ đây lại tỏ nghi ngờ đối với các giá trị châu Âu ?

 

Nhà sử học Maria Schmidt, một người thân cận với Viktor Orban, và cũng là giám đốc một bảo tàng lịch sử ở Budapest, trả lời Le Temps, cho rằng « nguyên do sâu xa là do Liên Hiệp Châu Âu ngày càng quan liêu. Trong khi theo đuổi xu hướng tập trung hóa, mở rộng quá mức, Liên Hiệp Châu Âu tước bỏ một số quyền của các nước thành viên. Điều này gây nguy hiểm cho chủ quyền của các quốc gia và ảnh hưởng đến tính đa dạng cũng như sáng tạo của liên minh ».

 

Trong khi đó, bà Zsuzsanna Szelényi, tác giả của cuốn «Démocratie entachée. Viktor Orban et la subversion de la Hongrie » thì cho rằng sau hơn 30 năm dấn thân trên chính trường, ông Orban đã sử dụng lối lãnh đạo theo kiểu thống trị, biết cách che đậy chế độ độc tài của mình dưới hình thái của một phong trào ý thức hệ, đưa Hungary vào cuộc thử nghiệm phản dân chủ.

 

Kể từ khi nắm quyền lãnh đạo Hungary từ năm 2010, Viktor Orban dần dần ủng hộ mạnh mẽ khái niệm « dân chủ phi tự do », cai trị đất nước mình bằng luận điệu dân tộc chủ nghĩa. Bà Zsuzsanna cũng cho rằng ông Orban là một kẻ cơ hội và nhắc lại vào năm 2015, giữa cuộc khủng hoảng về người tị nạn vào khối, lần đầu tiên Viktor Orban công khai phản đối quyết định của Hội Đồng Châu Âu về việc chia sẻ hạn ngạch tiếp nhận người tị nạn, bác bỏ giải pháp chung châu Âu. Ông Viktor cũng có lập trường thân với Trung Quốc và Nga hơn.

 

Theo ông Agoston, thuộc viện tư vấn Nezopont thái độ « chọc gậy bánh xe » của Viktor Orban trong các hội nghị thượng đỉnh châu Âu trên hết phải được nhìn từ quan điểm chính trị trong nước. “Cử tri của đảng Fidesz phản đối tất cả các khoản viện trợ nào cho Ukraina. Nếu nhượng bộ thì cử tri của ông ta sẽ nổi loạn”, ông ta trổ tài diễn kịch, để thuyết phục và giải thích cho cử tri rằng Hungary đang chiến đấu. »

 

-----------------------------

Các nội dung liên quan

 

BẦU CỬ CHÂU ÂU - HUNGARY - BIỂU TÌNH

Trước thềm bầu cử Nghị Viện Châu Âu, thủ tướng Hungary kêu gọi tuần hành phản đối Liên Âu

 

NATO - HUNGARY - UKRAINA

Hungary cam kết không cản trở các nước đồng minh NATO hỗ trợ Ukraina

 

HUNGARY - EU

Hungary bắt đầu nhiệm kỳ chủ tịch luân phiên Liên Hiệp Châu Âu 6 tháng cuối năm 2024