Trung
Quốc lấn Mỹ ra khỏi Biển Đông như thế nào?
Hiếu Chân - Saigon Nhỏ
12 tháng 3, 2023
https://saigonnhonews.com/thoi-su/the-gioi/trung-quoc-lan-my-ra-khoi-bien-dong-nhu-the-nao/
Vào ngày này 35 năm trước, hải quân Trung Quốc bất
ngờ nổ súng tàn sát hai trung đội công binh của Việt Nam ở quần đảo Trường Sa,
chiếm đảo Gạc Ma và sáu bãi cạn khác thuộc quyền quản lý của Việt Nam, 64 chiến
sĩ tử trận, nhiều người bị bắt làm tù binh. Kể từ ngày 14 Tháng Ba 1988 đẫm máu
đó, Bắc Kinh đã đặt được bàn chân lên quần đảo phía cực Nam Biển Đông – nơi được
cho là có tài nguyên hải sản và dầu khí dồi dào, đồng thời án ngữ hải lộ tấp nập
nhất của thương mại thế giới.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2023/03/GettyImages-1436864977.jpg
Một phi đạo, sân bay, trạm radar, cùng nhiều kiến trúc được xây dựng trên
hòn đảo nhân tạo Đá Vành Khăn (Mischief Reef) được nhìn thấy hôm 25/10/2022. Ảnh
Ezra Acayan/Getty Images
Nhưng không dừng lại ở hành vi chiếm đất,
Trung Quốc đã từng bước bồi đắp các bãi cạn thành đảo nhân tạo, xây dựng công
trình và căn cứ quân sự làm điểm tập trung đông đảo các lực lượng hải quân, tuần
duyên và dân quân biển thực thi cái gọi là chủ quyền của Trung Quốc trên gần
như toàn bộ diện tích Biển Đông, cản trở và quấy nhiễu hoạt động thăm dò dầu
khí, đánh bắt hải sản của các quốc gia khác.
Chiến lược quân sự hóa Biển Đông của Trung Quốc
được đẩy mạnh từ năm 2013, sau khi ông Tập Cận Bình lên làm Tổng bí thư đảng Cộng
sản kiêm chủ tịch nhà nước Trung Quốc. Chiến lược đó đã có hiệu quả từng bước đẩy
Hoa Kỳ – cho đến nay vẫn là lực lượng duy trì an ninh và ổn định ở châu Á-Thái
Bình Dương – ra khỏi Biển Đông, giành quyền thống trị cho quân đội Trung Quốc.
Nhân ngày này, báo The
Wall Street Journal số ra ngày 13 Tháng Ba 2023 đăng bài nhìn lại những
điểm chính trong chiến lược đẩy Hoa Kỳ ra khỏi Biển Đông của Bắc Kinh diễn ra
suốt 35 năm qua, cho thấy Trung Quốc đã khéo léo lừa gạt Hoa Kỳ và cộng đồng quốc
tế như thế nào, đã sử dụng nhuần nhuyễn thủ đoạn xâm lấn từng bước nhỏ, kéo dài
nhiều chục năm như thế nào để đạt được mục đích tối hậu là bành trướng lãnh thổ
của họ. SGN lược dịch để bạn đọc tham khảo nhân ngày tưởng niệm 64 chiến sĩ đã
bỏ mình ở đảo Gạc Ma, Trường Sa.
***
Trung Quốc từng bước xây dựng các tiền đồn quân sự
mà Hoa Kỳ phản ứng rất ít, đã nổi lên thành một thế lực trong vùng biển chiến
lược mà hàng ngàn tỷ đô la thương mại đi qua.
Vào đầu Tháng Hai 2023, một tàu tuần duyên của
Philippines đang đi đến một tiền đồn nhỏ ở Biển Đông thì bị chiếu tia laser màu
xanh lá cây khiến một số thủy thủ tạm thời bị mù mắt. Nguồn laser là từ một tàu
tuần duyên Trung Quốc mà nhà chức trách Philippines cho biết đã đến gần
tàu Philippines một cách nguy hiểm.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2023/03/AA17qklu-1.jpg
Tia laser chiếu từ một tàu tuần duyên Trung Quốc mang số hiệu 5205 vào
các tàu tiếp tế của Philippines hôm 6 tháng Hai 2023. Ảnh từ video của Tuần
duyên Philippines PCG.
Vài tuần trước đó, quân đội Hoa Kỳ đã cáo buộc
một phi công chiến đấu Trung Quốc thực hiện một hành động không an toàn khác
trên tuyến đường thủy này—bay cách mũi một máy bay của Lực lượng Không quân Hoa
Kỳ chưa đầy bảy mét (20 feet).
Trước đó, hồi Tháng Mười Một năm ngoái đã xảy
ra một sự cố liên quan đến một chiếc thuyền của Philippines đang thu hồi các mảnh
vỡ từ một quả tên lửa của Trung Quốc từ quỹ đạo trái đất rơi xuống. Các quan chức
Philippines cho biết tàu hải cảnh Trung Quốc đã phái một chiếc thuyền đến cắt
dây kéo và giành lấy các mảnh vỡ đó.
Bắc Kinh đang trở thành thế lực thống trị ở Biển
Đông, nơi hàng nghìn tỷ đô la hàng hóa được vận chuyển qua mỗi năm, một thế lực
mà Trung Quốc đã từng bước nâng cao trong thập niên qua. Với những hành động
gia tăng từng bước và luôn ở dưới ngưỡng gây ra xung đột, Trung Quốc đã từng bước
thay đổi cả cục diện địa lý lẫn cán cân quyền lực trong khu vực.
Vùng biển tranh chấp được bao quanh bởi Trung
Quốc, Đài Loan và các quốc gia Đông Nam Á, nhưng Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền gần
như toàn bộ.
Trung Quốc đã biến các rạn san hô thành đảo
nhân tạo, sau đó thành căn cứ quân sự, với tên lửa, hệ thống radar và đường
băng – và đó là một vấn đề đối với Hải quân Hoa Kỳ. Trung Quốc đã xây dựng một
lực lượng bảo vệ bờ biển lớn mà họ gọi là “hải cảnh”, cùng với những thứ khác,
quấy rối các hoạt động dầu khí ngoài khơi của các quốc gia Đông Nam Á, và một lực
lượng dân quân biển sử dụng tàu đánh cá tràn ngập các vùng biển giàu cá, kéo
dài nhiều ngày.
Mỹ đã bỏ lỡ thời điểm để kìm hãm đà tăng cường
sức mạnh của Trung Quốc một phần vì họ tập trung vào việc hợp tác với Bắc Kinh
trong các vấn đề toàn cầu như Bắc Hàn và Iran, đồng thời bận tâm đến các cuộc
chiến ở Iraq và Afghanistan. Trung Quốc cũng tuyên bố rõ ràng vào năm 2015 rằng
họ không có ý định quân sự hóa Biển Đông.
Thách thức của Trung Quốc đối với ưu thế lâu
dài của Mỹ trên khắp khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương càng rộng lớn hơn, đe
dọa các đồng minh của Mỹ như Nhật Bản, và khiến phần lớn chất bán dẫn tiên tiến
của thế giới, được sản xuất tại Đài Loan, gặp rủi ro. Hoạt động xây dựng của
Trung Quốc ở Biển Đông đặc biệt đe dọa Philippines, một đồng minh của Hoa Kỳ.
Các cựu quan chức và nhà phân tích an ninh của Mỹ
và Đông Nam Á cảnh báo rằng các thành quả mà Trung Quốc gầy dựng được ở các
vùng biển hiện nay đã bền chặt đến mức không thể đảo ngược nếu không xảy ra
xung đột quân sự.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2023/03/GettyImages-1436865724.jpg
Phi trường và các công trình quân dân sự mà Trung Quốc xây dựng trên đảo
nhân tạo Đá Chữ Thập (Fiery Cross Reef) thuộc quần đảo Trường Sa được nhìn thấy
hôm 25/10/2022. Ảnh Ezra Acayan/Getty Images
Đô đốc đã nghỉ hưu Harry B. Harris Jr. – người
từng là sĩ quan cấp cao của hải quân Mỹ trong khu vực và từng chỉ huy Bộ Tư lệnh
Thái Bình Dương của Hoa Kỳ từ năm 2015 đến năm 2018 – nhận định hiện nay ở Biển
Đông, Trung Quốc có sức mạnh trên biển và trên không đủ để họ có thể cản trở hoặc
can thiệp vào thương mại quốc tế. Ông nói Hoa Kỳ sẽ phải quyết định liệu họ có
gây chiến với Trung Quốc hay không khi Trung Quốc thực hiện các hành động như vậy.
Trung Quốc nói trước đây lực lượng tuần duyên
của họ đã chiếu tia laser vào tàu Philippines để đảm bảo an toàn hàng hải và
cho biết họ đã thu được mảnh vỡ tên lửa sau khi bàn bạc thân thiện với
Philippines. Đáp lại cáo buộc của Hoa Kỳ rằng chiến đấu cơ của họ đã áp sát
không an toàn vào máy bay Mỹ hồi Tháng Mười Hai, Bắc Kinh cáo buộc máy bay Mỹ
gây nguy hiểm.
Nói rộng ra, Trung Quốc đã cáo buộc Hoa Kỳ can
thiệp vào khu vực. Bắc Kinh cũng bác bỏ phán quyết năm 2016 Tòa Trọng tài quốc
tế rằng các yêu sách của họ đối với “các quyền lịch sử” ở Biển Đông là không có
cơ sở pháp lý.
.
Ảnh hưởng toàn cầu
Trong những năm gần đây, Mỹ coi Trung Quốc là
thách thức an ninh chính của mình. Gần đây, tranh chấp giữa hai quốc gia về một
quả khinh khí cầu bị nghi là do thám và những lời lẽ gay gắt của cả hai bên đã
đẩy quan hệ Mỹ-Trung trở nên thù địch nhất trong nhiều năm.
Chủ tịch Tập Cận Bình, người nhậm chức nguyên
thủ quốc gia Trung Quốc vào năm 2013, đã quyết xây dựng quân đội Trung Quốc mạnh
hơn và tư thế đối ngoại quyết đoán hơn như một phần trong chiến dịch của ông ta
nhằm mở rộng đều đặn ảnh hưởng toàn cầu của Bắc Kinh. Hôm thứ Sáu 10 Tháng Ba
2023, Iran và Arabia Saudi đã đồng ý tái lập quan hệ ngoại giao trong một thỏa
thuận do Trung Quốc làm trung gian, báo hiệu ảnh hưởng đang gia tăng nhanh
chóng của nước này trên trường quốc tế.
Dọc theo biên giới đang tranh chấp với Ấn Độ
trên núi Hy Mã Lạp Sơn, Trung Quốc đã dần dần mở rộng sự hiện diện của quân đội
và xây dựng cơ sở hạ tầng mới để thúc đẩy các yêu sách lãnh thổ của họ. Tại Bắc
Cực, các quan chức Tòa Bạch ốc cho biết Trung Quốc đang tìm cách tăng cường ảnh
hưởng bằng các hoạt động kinh tế và quân sự, khi nhiệt độ trái đất ấm lên làm
tan băng trên biển và có khả năng mở rộng các tuyến đường thương mại.
Đảo Đài Loan, mà Trung Quốc tuyên bố là lãnh
thổ của mình, là trung tâm của sự căng thẳng gia tăng trong khu vực. Vào Tháng
Tám năm ngoái, Trung Quốc đã tổ chức các cuộc tập trận quân sự kéo dài nhiều
ngày xung quanh Đài Loan, bao gồm cả việc phóng tên lửa qua hòn đảo này, được
cho là lần đầu tiên.
Cách tiếp cận lấn dần từng bước theo kiểu vết
dầu loang của Trung Quốc thường khiến các đối thủ bối rối, khiến họ không chắc
chắn rằng có nên phản ứng không, khi nào và phản ứng mạnh đến mức nào thì không
làm căng thẳng leo thang. “Đó là trò chơi trường kỳ mà họ [Trung Quốc]
thường chơi. Họ sẽ xây dựng một năng lực — nó ở đó và họ sẽ chỉ tăng dần sự hiện
diện của mình mà thôi,” Phó Đô đốc chỉ huy Hạm đội Bảy của Hải quân
Hoa Kỳ, Karl Thomas, cho biết trong một cuộc phỏng vấn vào năm ngoái.
Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ, Trung tá
Martin Meiners nói rằng quyết định của Trung Quốc “tiến hành bồi đắp đất
quy mô lớn, xây dựng các tiền đồn và quân sự hóa các thực thể tranh chấp ở Biển
Đông đang gây bất ổn sâu sắc và trong những năm qua đã khiến [mọi người] tập
trung chú ý vào việc Bắc Kinh ngày càng tăng cường ép buộc và lường gạt để thay
đổi sự thật trên thực tế.”
Ông cho biết Mỹ vẫn sẽ duy trì sự hiện diện
quân sự tích cực ở Biển Đông thông qua các cuộc tuần tra chiến lược, các cuộc tập
trận đa quốc gia và phối hợp. Ông nói, Hoa Kỳ cũng đang nâng cấp vị thế lực lượng
của mình ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, để xây dựng một sự hiện diện năng động
và linh hoạt hơn trong khu vực.
Vào Tháng Một 2023, hàng không mẫu hạm USS
Nimitz với khoảng 5,000 thủy thủ đã đi qua Biển Đông cùng với ba tàu khu trục
và một tàu tuần dương của Mỹ. Chuẩn đô đốc Christopher Sweeney cho biết nhiệm vụ
của nhóm tác chiến tàu sân bay là giương cao lá cờ. “Chúng tôi sẽ bay,
đi thuyền và hoạt động ở bất cứ nơi nào luật pháp quốc tế cho phép,” ông
nói.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2023/03/GettyImages-927875234.jpg
HKMH USS Carl Vinson của Hải quân Mỹ bỏ neo tại cảng Tiên Sa trong Vịnh
Đà Nẵng ngày 05/03/2018 sau một chuyến hành quân Fonops qua vùng Biển Đông. Đây
là lần đầu tiên một KHMH nguyên tử lớp Nimitz của Mỹ ghé tới Việt Nam từ sau
khi chiến tranh kết thúc năm 1975. Ảnh Getty Images/Getty Images
Các tiền đồn của Trung Quốc
ở Biển Đông đặt ra thêm các mối đe dọa tiềm ẩn cho quân đội Hoa Kỳ trong nhiệm
vụ theo dõi và đối kháng. Ba trong số các tiền đồn ở quần đảo Trường Sa là các
căn cứ quân sự đầy đủ có sân bay, tên lửa đất đối không và tên lửa chống hạm,
radar và cảm biến cho phép Trung Quốc nhìn và nghe thấy hầu hết mọi thứ xảy ra
trong khu vực. Một tiền đồn trong quần đảo Hoàng Sa, xa hơn về phía Bắc, cũng
có một sân bay và Trung Quốc đã hạ cánh một máy bay ném bom hạng nặng ở đó.
Đô đốc Karl Thomas cho biết Trung Quốc đã điều
máy bay từ các tiền đồn ở Trường Sa để tuần tra và có thể dễ dàng vận hành máy
bay chiến đấu từ các địa điểm này.
Thomas Shugart, một thành viên cấp cao tại
Trung tâm An ninh Mỹ Mới – một tổ chức cố vấn chuyên về các vấn đề an ninh quốc
gia có trụ sở tại Washington – cho biết: Các hòn đảo là “những miếng bọt
biển thông tin khổng lồ cung cấp một bức tranh có mục tiêu về khu vực tốt hơn rất
nhiều so với những gì Trung Quốc thu được nếu không có những căn cứ đó”.
Khi Trung Quốc bắt đầu xây dựng những tiền đồn
đầu tiên ở Biển Đông, rất nhiều người “khá coi thường những căn cứ trên
đảo đó”. ‘Ồ, chúng ta có thể quét sạch chúng bằng [tên lửa] Tomahawk trong giờ
đầu tiên của cuộc xung đột,” ông Shugart nói. “Tôi không nghĩ
bây giờ mọi người nhìn chúng theo cách đó nữa.”
Đô đốc Thomas cho biết người Trung Quốc đã làm
rất tốt trong việc xây dựng một hệ thống phòng không tích hợp. Ông cho biết Mỹ
đã nghiên cứu các điểm yếu của quần đảo và có thể vô hiệu hóa chúng nhưng sẽ
không dễ dàng.
Quân đội Hoa Kỳ vẫn có nhiều khả năng hơn so với
các đối thủ và quân đội Trung Quốc nói chung có những hạn chế riêng, bao gồm cả
việc phát triển khả năng thực hiện một cuộc xâm lược tiềm tàng lên đảo Đài
Loan. Cục Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) cho biết ông Tập đặt ra năm 2027 là thời
điểm Trung Quốc sẵn sàng cho hành động như vậy, nhưng nói ông Tập và quân đội
Trung Quốc vẫn nghi ngờ liệu Bắc Kinh có thể làm như vậy hay không.
Ở Biển Đông, Trung Quốc gặp thách thức trong
việc duy trì các tiền đồn trên đảo và chưa thể thiết lập sự thống trị hoàn
toàn. Các quốc gia Đông Nam Á, bất chấp Bắc Kinh, đã thông qua một số dự án dầu
khí, nâng cấp các cấu trúc trên các đảo mà họ kiểm soát và duy trì các tiền đồn
quân sự. Các hành động cưỡng bức của Trung Quốc cũng làm tổn hại đến những nỗ lực
rộng lớn hơn của nước này nhằm củng cố quan hệ với các nước láng giềng.
.
Tìm sự hợp tác
Trung Quốc đã xây dựng tiền đồn ở hai quần đảo
trên Biển Đông, quần đảo Hoàng Sa gần đất liền Trung Quốc hơn và quần đảo Trường
Sa, xa hơn nhiều. Nhiều phần của quần đảo Hoàng Sa đã được phát triển trước đó,
nhưng trong thập niên qua, Trung Quốc tiếp tục bồi đắp đất và chuyển khí tài
quân sự tới đó. Trung Quốc hiện có khoảng 20 đồn lính ở Hoàng Sa, hầu hết đều
nhỏ, nhưng một số đồn có cơ sở hạ tầng năng lượng, sân bay trực thăng và bến cảng,
và đảo lớn nhất có một sân bay.
Các đảo nhân tạo ở Trường Sa giúp tăng cường sự
kiểm soát của Trung Quốc. Bảy tiền đồn ở đó — bao gồm ba tiền đồn lớn được quốc
tế gọi là Đá Vành Khăn, Đá Chữ Thập và Đá Xu Bi— đã mở rộng phạm vi hoạt động của
Trung Quốc ra xa phía Nam bờ biển của mình và tạo điều kiện cho hải quân, lực
lượng hải cảnh và tàu đánh cá của họ có thể liên tục đi qua vùng biển mà Bắc
Kinh đòi chủ quyền.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2023/03/GettyImages-1436865788.jpg
Đá Subi (Subi Reef), một mỏm đá ở Trường Sa đã bị Trung Quốc bồi đắp
thành đảo nhân tạo và xây dựng một căn cứ quân sự lớn. Ảnh Ezra Acayan/Getty
Images
Hoạt động xây dựng Trường Sa bắt đầu từ khoảng
một thập niên trước, khi quân đội Mỹ vẫn còn vướng vào các cuộc xung đột ở
Trung Đông và Trung Á. Chính quyền Obama lúc đó tìm kiếm sự hợp tác của Trung
Quốc trong các ưu tiên bao gồm ký kết thỏa thuận hạt nhân Iran, hạn chế các
hành động khiêu khích của Bắc Hàn, xử lý vấn đề biến đổi khí hậu và ngăn chặn
hành vi trộm cắp tài sản trí tuệ và gián điệp mạng [của Bắc Kinh].
Những năm sau khi ông Tập lên nắm quyền, các quan
chức Hoa Kỳ đã không nhận thức được mức độ mà ông ta sẽ phá bỏ quá khứ để áp dụng
một chính sách đối ngoại mang tính đối đầu hơn, các cựu quan chức chính trị và
quân sự Hoa Kỳ nhận định. Họ “rất khó tin rằng Trung Quốc sẽ làm điều
gì đó cưỡng ép và trắng trợn như vậy, và đến lúc họ hiểu được tham vọng của
Trung Quốc —những thứ này sẽ lớn đến mức nào, quân sự hóa ra sao — thì đã quá
muộn để làm bất cứ điều gì,” ông Gregory Poling, tác giả của một cuốn
sách xuất bản năm 2022 về lịch sử can dự của Mỹ ở Biển Đông và là Giám đốc Sáng
kiến Minh bạch Hàng hải Châu Á tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế
có trụ sở tại Washington, cho biết.
Ban đầu, một số quan chức và nhà phân tích Mỹ
kỳ vọng ông Tập sẽ tiếp tục sự lãnh đạo tập thể dựa trên sự đồng thuận đã phổ
biến dưới thời những người tiền nhiệm của ông. Nhưng thay vì vậy, trong những
năm qua ông Tập đã củng cố quyền kiểm soát độc nhất của mình với mức độ chưa từng
thấy kể từ thời Mao Trạch Đông. Điều đó khiến các chính sách của ông trở nên
khó dự đoán hơn.
Ông Daniel Russel, Trợ lý Ngoại trưởng phụ
trách các vấn đề Đông Á và Thái Bình Dương từ năm 2013 đến năm 2017, cho biết
chiến lược của chính quyền Obama là quản lý những sự khác biệt với Trung Quốc
mà không để cho cuộc cạnh tranh “xấu đi thành sự đối đầu ác ý”. Để
khiến Bắc Kinh ngừng các hành động của mình ở Biển Đông, Hoa Kỳ có thể đàm phán
một điều gì đó rất có giá trị, chẳng hạn như nhượng bộ trong vấn đề Đài Loan,
ông Russel nói. Hoặc ngược lại, theo ông Russel, “Chúng ta có thể coi
chuyện này là toàn bộ mối quan hệ, thách thức Trung Quốc tham gia vào một cuộc
xung đột quân sự với Mỹ và cái giá phải trả là hủy bỏ mọi hy vọng tiến bộ trong
mọi lĩnh vực nào khác của mối quan hệ.”
Cả hai cách tiếp cận đều “hoàn toàn
không thực tế”, ông Russel nói.
Một cuộc khủng hoảng năm 2012 đã thành điềm
báo cho những vấn đề sắp tới. Sau một cuộc đối đầu giữa các tàu của Philippines
và Trung Quốc, Trung Quốc đã chiếm giữ một đảo san hô có tên là Bãi cạn
Scarborough. Các quan chức Mỹ đã cố gắng hòa giải, nhưng khi Bắc Kinh chiếm quyền
kiểm soát, Manila đã mong đợi một sự ủng hộ trực tiếp hơn từ đồng minh của
mình, các cựu quan chức Philippines cho biết.
Đầu năm 2014, người ta phát hiện tàu hút bùn của
Trung Quốc đổ cát lên các rạn san hô ở Trường Sa. Các quan chức Mỹ biết rằng những
người theo đường lối cứng rắn trong quân đội Trung Quốc tìm cách thống trị vùng
biển, nhưng không rõ họ sẽ thắng thế hay không, ông Russel nói.
“Ngay từ đầu, đã có nhiều sự không chắc chắn và mơ hồ
về mức độ nghiêm trọng của vấn đề… về triển vọng của một thỏa thuận ngoại giao.
Bây giờ, khi nhìn lại, có vẻ như người Trung Quốc chưa bao giờ có ý định thỏa
hiệp [và họ] chỉ câu giờ mà thôi,” ông Russel nói.
Ông Russel nói thêm rằng các đồng nghiệp quân
sự của ông vào thời điểm đó không coi quần đảo Trường Sa là mối đe dọa lớn đối
với an ninh quốc gia của Hoa Kỳ. Vào giai đoạn đó, các tiền đồn chỉ được ví như
một số ít tàu chiến nằm rải rác quanh khu vực nhưng không thể di chuyển, ông
nói.
Đô đốc Harris cho biết vào thời điểm Trung Quốc
đang xây dựng các cơ sở quân sự, ông đề nghị đưa một chiến hạm của Hoa Kỳ đến gần
một trong những hòn đảo đó để thể hiện sự nghiêm túc của Mỹ, nhưng đề nghị của
ông đã bị cấp trên từ chối, ông nói.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2023/03/GettyImages-546375456.jpg
Người dân Philippines biểu tình trước Đại sứ quán Trung Quốc tại Manila để
phản đối yêu sách chủ quyền của Bắc Kinh ở Biển Đông hôm 12 Tháng Bảy 2016 –
ngày mà Tòa Trọng tài Quốc tế The Hague ra phán quyết khẳng định các yêu sách
chủ quyền của Trung Quốc là bất hợp pháp, không phù hợp với Công ước LHQ về Luật
Biển (UNCLOS) mà Bắc Kinh đã ký kết. Ảnh Dondi Tawatao/Getty Images
Lần đầu tiên Tư lệnh Hải quân Hoa Kỳ lúc bấy
giờ, Đô đốc Jonathan Greenert, nêu vấn đề với người đồng cấp Trung Quốc là vào
Tháng Chín năm 2014. Tư lệnh Hải quân Trung Quốc khi đó là Đô đốc Ngô Thắng Lợi
(Wu Shengli), cho biết ông ta rất ngạc nhiên khi Hoa Kỳ phải đợi lâu đến như vậy
mới đưa vấn đề này ra, hàm ý là Trung Quốc trước đó đã dự tính có thể phải đối
đầu với Hoa Kỳ khi thực hiện các hoạt động ở Biển Đông, Đô đốc Greenert, hiện
đã nghỉ hưu, cho biết.
Đô đốc Greenert đã hỏi Trung Quốc định làm gì
với các hòn đảo nhân tạo. Hậu cần, Đô đốc Ngô trả lời. Quần đảo này sẽ hỗ trợ
các tàu và thủy thủ đoàn của Trung Quốc và sẽ có “các biện pháp phòng
thủ danh nghĩa”, ông Ngô nói với ông, Đô đốc Greenert kể lại.
Đô đốc Greenert đã nghi ngờ. Đà xây dựng cho
thấy Trung Quốc sẽ không cần làm thêm nhiều để lắp đặt các khả năng tấn công.
Ông nói rằng ông đã nghĩ Đô đốc Ngô đã nói sự thật. Khi ấy Trung Quốc vẫn chưa
đặt ở đó các năng lực mà sau này sẽ gây lo lắng. “Đó thực sự là một vấn
đề chờ xem sao (wait and see),” ông nói.
Các nhà phân tích nói rằng sau này nhìn lại
thì năm 2014 là một cột mốc quan trọng. Trong số bảy tiền đồn ở Trường Sa, các
tàu nạo vét lúc đầu tập trung đầu tiên vào những bãi nhỏ, với Bắc Kinh dường
như đang đánh giá mức độ phản kháng của các nước khác. Sau đó, họ tiến lên phía
trước, theo ông Poling thuộc Sáng kiến Minh bạch Hàng hải Châu Á.
.
Phản kháng của Philippines
Ông Russel cho biết các quan chức Hoa Kỳ đã
nhiều lần nói với người Trung Quốc rằng họ đã phạm sai lầm – đã đẩy các quốc
gia trong khu vực xích lại gần Hoa Kỳ hơn về mặt quân sự và làm tổn hại đến mối
quan hệ của Trung Quốc với Washington.
Chính quyền Obama cũng đã cố gắng giúp các quốc
gia Đông Nam Á tạo ra các quy tắc căn bản mới cho các hành vi ở Biển Đông để ứng
xử với Trung Quốc nhưng hầu hết các chính phủ không muốn phản ứng quá mạnh.
Philippines là một ngoại lệ. Sau khi để mất
Bãi cạn Scarborough, họ đã thúc đẩy một vụ kiện mang tính bước ngoặt tại một
Tòa Trọng tài quốc tế về Luật Biển, thách thức các yêu sách về Biển Đông của
Trung Quốc. Và Philippines đã thắng mặc dù Trung Quốc bác bỏ phán quyết của
tòa.
Washington đã giúp tập hợp sự ủng hộ cho vụ kiện
và ký một hiệp ước an ninh mới với Manila vào năm 2014.
Nhưng vẫn có một sự mơ hồ xung quanh một hiệp
ước cũ hơn – hiệp ước phòng thủ chung của hai nước. Các quan chức
Philippines nói họ tin rằng hiệp ước [ký kết giữa Mỹ và Philippines năm 1951]
bao gồm một cuộc tấn công ở Biển Đông. Vào thời điểm đó, Washington đã không
nói điều đó một cách rõ ràng, mặc dù họ đã làm như vậy vào năm 2019 khi chính
quyền Trump gây áp lực trực tiếp hơn với Trung Quốc về các vấn đề từ thương mại
đến công nghệ.
Vào giữa năm 2015, ba hòn đảo lớn nhất mà
Trung Quốc xây dựng đã phát triển nhanh chóng. Vào Tháng Chín 2015, Đô đốc
Harris, lúc đó đang nắm quyền chỉ huy Bộ Tư lệnh Thái Bình Dương, đã nêu mối lo
ngại của mình trước Ủy ban Quân vụ Thượng viện. Cố Thượng nghị sĩ John McCain,
một cựu sĩ quan Hải quân và là một đảng viên Cộng hòa ở Arizona, đã chất vấn Bộ
Quốc phòng tại sao Hoa Kỳ không đẩy lùi các hành động của Trung Quốc bằng cách
đi thuyền đến gần một trong những hòn đảo mới.
Vào tháng sau, Hải quân Hoa Kỳ bắt đầu thực hiện
những cuộc hải hành ở Biển Đông gần các hòn đảo nhân tạo mà Trung Quốc bồi đắp,
trong các cuộc hành quân được gọi là hoạt động tự do hàng hải, hay FONOP. Hiện
nay Hải quân thường xuyên thực hiện Fonops ở Biển Đông, những hành động bị
Trung Quốc mô tả là bất hợp pháp.
Cuối Tháng Chín 2015, ông Tập đưa ra lời trấn an
trong chuyến thăm Mỹ. Sau cuộc gặp tại Tòa Bạch Ốc với Tổng thống Barack Obama,
ông Tập khẳng định nước ông không có ý định quân sự hóa Biển Đông. Một số quan
chức Mỹ cho biết, họ coi cam kết công khai của ông Tập là một bước ngoặt, báo
hiệu phe diều hâu trong quân đội Trung Quốc sẽ không được phép thực hiện kế hoạch
của họ.
Nhưng thực tế nhanh chóng trở nên rõ ràng rằng
không phải như vậy. Hầu hết bảy đảo nhân tạo ở Trường Sa đã được hoàn thành vào
đầu năm 2016. Sau đó, Trung Quốc đã bổ sung cơ sở hạ tầng quân sự: 72 nhà chứa
máy bay, bến tàu, thiết bị liên lạc vệ tinh, các giàn ăng-ten, radar, hầm trú ẩn
kiên cố cho bệ tên lửa và tên lửa.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2023/03/GettyImages-1246733924-1.jpg
Mỹ mở rộng hiện diện quân sự ở châu Á trong chuyến thăm của Bộ trưởng QP
Mỹ Lloyd Austin. Ảnh ông Austin cùng phái đoàn Mỹ hội kiến Tổng thống
Philippines Ferdinand Marcos Jr. (áo trắng) tại Manila hôm 02/02/2023. Ảnh
Jamilah Sta Rosa-Pool/Getty Images
Cựu Chuẩn đô đốc Rommel Ong, nguyên Phó tư lệnh
hải quân Philippines nghỉ hưu vào năm 2019, cho biết các dự án kinh tế ở Biển
Đông của các quốc gia Đông Nam Á trở nên rủi ro hơn rất nhiều vì nguy cơ
xảy ra xung đột với tàu Trung Quốc. Sự bành trướng của Trung Quốc đã xói mòn uy
tín của Mỹ và thay đổi động lực khu vực, ông Ong nói.
Vào Tháng Ba năm 2016, một cảnh báo của chính
quyền Obama đã giúp ngăn chặn Trung Quốc tiếp tục mở rộng phạm vi hoạt động bằng
cách xây dựng trên Bãi cạn Scarborough chiếm được của Philippines năm 2012.
Chính quyền Trump đã có một đường lối cứng rắn
hơn, bác bỏ các yêu sách cụ thể của Trung Quốc ở Biển Đông và coi Trung Quốc là
kẻ bắt nạt. Chính quyền Biden đã làm sâu sắc thêm liên minh của Hoa Kỳ với
Philippines và mở rộng khả năng tiếp cận của Hoa Kỳ với các căn cứ của
Philippines, đồng thời gọi các hành động của Trung Quốc ở Biển Đông là gây bất ổn
và cưỡng ép.
“Chúng tôi không xây dựng các căn cứ quân sự ở vùng
biển quốc tế chỉ vì chúng tôi có thể và chúng tôi muốn như vậy. Người Trung Quốc
rõ ràng có thể và đã làm,” Đô đốc Harris
nói.
-----------------------
Đọc thêm:
Quân đội Mỹ trong kỷ
nguyên đối đầu trực tiếp với Trung Quốc
Hoa Kỳ bác bỏ yêu sách
của Trung Quốc trên Biển Đông
Thủ đoạn xâm lược mới của
Bắc Kinh ở Biển Đông
Xây dựng Liên minh để
đương đầu với Bắc Kinh ở Biển Đông
No comments:
Post a Comment