Thế
giới bên bờ vực thảm họa nguyên tử
Hiếu Chân -
Saigon Nhỏ
26 tháng 3, 2023
https://saigonnhonews.com/thoi-su/van-de-hom-nay/the-gioi-ben-bo-vuc-tham-hoa-nguyen-tu/
Nga sẽ bố trí vũ khí hạt nhân chiến thuật ở
Belarus, Tổng thống Nga Vladimir Putin thông báo hôm thứ Bảy 25 tháng Ba 2023.
Tháng trước, Putin cũng đã tuyên bố đơn phương đình chỉ hiệp ước giải trừ vũ
khí hạt nhân New-START ký kết giữa Nga và Mỹ năm 2010, có hiệu lực đến tháng
Hai 2026. Những hành động quyết đoán của Moscow đang đẩy thế giới tới một thảm họa
chiến tranh nguyên tử mà hậu quả là một sự hủy diệt khủng khiếp.
Belarus là một “chư hầu” của Nga giáp biên giới
phía Bắc của Ukraine và từng được Putin sử dụng làm nơi tập trung quân đội và
vũ khí để mở cuộc tấn công vào lãnh thổ Ukraine trong những ngày đầu cuộc chiến.
Belarus cũng có chung đường biên giới với ba nước thành viên NATO là Lithuania,
Latvia và Ba Lan. Việc Nga bố trí vũ khí hạt nhân chiến thuật ở Belarus, lần đầu
tiên kể từ năm 1996, được cho là một phản ứng đe dọa không chỉ với Ukraine mà cả
với NATO nói chung.
Ông Putin cho biết, Tổng thống Belarus
Alexander Lukashenko đã nhiều lần yêu cầu Nga đưa vũ khí nguyên tử chiến thuật
tới nước ông để đối phó NATO. Ông Putin chỉ đưa ra quyết định nói trên sau khi
ký kết một thỏa thuận với Lukashenko trong tuần qua. Cũng theo ông Putin, Nga sẽ
xây dựng xong căn cứ chứa vũ khí hạt nhân chiến thuật ở Belarus chậm nhất vào
tháng Bảy 2023 và quyền kiểm soát các vũ khí này vẫn thuộc về quân đội Nga.
Vẫn chưa rõ vũ khí hạt nhân chiến thuật của
Nga sẽ được bố trí ở đâu trên đất Belarus, nhưng giới quan sát đều cho rằng Nga
sẽ đặt gần biên giới Belarus với Lithuania và Ba Lan, hoặc ở Kaliningrad – vùng
lãnh thổ hải ngoại của Nga trên bờ biển Baltic.
Vũ khí hạt nhân chiến thuật (tactical nuclear
weapons – TNW) được cho là những loại vũ khí hạt nhân dùng cho một mục tiêu đặc
biệt trên chiến trường thay vì để hủy diệt toàn bộ một thành phố của đối
phương. TNW kích thước nhỏ, sức công phá từ 1 đến 150 kiloton (quả bom nguyên tử
Mỹ ném xuống thành phố Hiroshima năm 1945 có sức công phá 15 kiloton), có thể
được gắn vào đầu các hỏa tiễn, thủy lôi, được phóng đi từ mặt đất, từ tàu ngầm,
thả từ phi cơ hay chỉ đơn giản là đặt nó tại một địa điểm nào đó rồi kích nổ từ
xa.
Nga có ưu thế tuyệt đối về số lượng TNW; Hoa Kỳ
tin rằng Nga hiện có khoảng 2,000 TNW, gấp 10 lần Mỹ và các đồng minh phương
Tây. Khi Liên Xô tan rã năm 1991, kho vũ khí hạt nhân của nước này có khoảng
22,000 TNW trong khi Mỹ có khoảng 11,500 TNW. Sau đó, Mỹ đã nỗ lực vận động
chuyển toàn bộ số TNW mà Liên Xô bố trí tại các nước Ukraine, Belarus và
Kazakhstan về Nga, đồng thời ký hiệp định giải trừ quân bị với Nga. Tại hội nghị
Budapest (Hungary) năm 1994, Ukraine đồng ý chuyển giao cho Nga toàn bộ vũ khí
hạt nhân đổi lấy việc các cường quốc, kể cả Nga, cam kết bảo đảm an ninh và
toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine. Đến nay, phần lớn số vũ khí hạt nhân đó đã được
phá hủy hoặc chờ phá hủy.
Bằng việc chiếm bán đảo Crimea năm 2014 và
phát động chiến tranh xâm lược năm 2022, Putin đã phản bội cam kết với Ukraine
trong hiệp ước Budapest 1994. Thêm nữa, lợi dụng ưu thế về số lượng TNW, từ đầu
cuộc chiến cách đây 13 tháng, Nga – đặc biệt là ông Dmitry Medvedev, cựu tổng
thống và hiện là Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh quốc gia Nga – đã thường xuyên
đe dọa sử dụng vũ khí hạt nhân trong cuộc chiến Ukraine. Nhưng với quyết định bố
trí đầu đạn hạt nhân chiến thuật ở Belarus, Nga đang từng bước biến lời đe dọa
đó thành sự thật. Trước mắt việc bố trí TNW ở Belarus của Putin
đang gửi một thông điệp cảnh cáo đến Hoa Kỳ và NATO do các nước này tiếp tục
hỗ trợ quân sự cho cuộc kháng chiến của Ukraine
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2023/03/GettyImages-1245734825.jpg
TT Nga Vladimir Putin (trái) và TT Belarus Alexander Lukashenko hồi tháng
12 năm ngoái khi Putin đến thăm Minsk. Nga và Belarus đã ký thỏa thuận để Nga bố
trí vũ khí hạt nhân chiến thuật trên lãnh thổ Belarus nhằm răn đe NATO và
Ukraine. Ảnh Contributor/Getty Images
Khi tuyên bố tái bố trí vũ khí hạt nhân ở
Belarus, Putin nói rằng Nga phản ứng với tuyên bố của Vương quốc Anh sẽ cung cấp
cho Ukraine loại đạn pháo có chất uranium làm nghèo – loại đạn có khả năng
xuyên thủng vỏ giáp sắt của xe tăng đối phương. Putin nói rằng, bằng đạn pháo
có uranium Ukraine và NATO đã dùng “vũ khí nguyên tử” mà Nga phải trả đũa. Lập
luận này không đúng bởi vì đạn pháo có uranium nghèo, được phóng đi bằng chất nổ
thông thường, được coi là vũ khí quy ước (conventional weapon) mà quân đội nhiều
nước, kể cả Nga và Mỹ, đã trang bị, không thể đánh đồng với TNW là vũ khí hạt
nhân thật sự.
Hành động của Nga cũng được Putin giải thích
là một phản ứng đối với chiến lược răn đe hạt nhân của Hoa Kỳ. Trong số 200 TNW
của Mỹ, một số hiện được bố trí tại sáu căn cứ quân sự Mỹ ở Ý, Đức, Thổ Nhĩ Kỳ,
Bỉ và Hà Lan, không chỉ phòng vệ sự tấn công của Nga mà còn răn đe các nhà nước
cực đoan và các tổ chức khủng bố ở Bắc Phi và Trung Đông.
Luật quốc tế cấm một cường quốc hạt nhân xuất
cảng vũ khí hạt nhân hoặc công nghệ chế tạo vũ khí hạt nhân cho các nước chưa sở
hữu loại vũ khí này nhưng không cấm việc bố trí các loại vũ khí đó bên ngoài
lãnh thổ của mình chừng nào vẫn giữ quyền kiểm soát các vũ khí đó. Như vậy,
hành động bố trí TNW của Mỹ ở châu Âu và của Nga ở Belarus không vi phạm hiệp ước
không phổ biến vũ khí hạt nhân toàn cầu (The Treaty on the Non-Proliferation of
Nuclear Weapons) mà cả Nga và Mỹ đều đã ký kết.
Tuy nhiên, sự khác nhau nằm ở chỗ Mỹ vẫn đang
là cường quốc số một, không bị một thế lực quân sự nào đe dọa và do đó không có
lý do để sử dụng vũ khí hạt nhân. Các nhà lãnh đạo Mỹ cũng chưa bao giờ tuyên bố
vũ khí hạt nhân là lựa chọn cuối cùng họ trong bất kỳ cuộc xung đột nào.
Trong khi đó Nga hiện sa lầy trong cuộc chiến
tranh phi nghĩa chống lại độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của nước láng
giềng Ukraine và các nhà lãnh đạo cao cấp nhất của Nga như Medvedev, Putin,
liên tục đe dọa sử dụng vũ khí hạt nhân để lật ngược tình thế nếu quân Nga thảm
bại trên chiến trường. Ông Medvedev còn dọa bắn hỏa tiễn siêu thanh vào trụ sở
Tòa Hình sự quốc tế (ICC) tại The Hague, Hoà Lan và tấn công hạt nhân bất cứ nước
nào bắt giữ ông Putin theo lệnh của tòa ICC. Nga cũng đã nhiều lần dọa dùng vũ
khí hạt nhân để xóa sổ nước Anh vì sự ủng hộ mạnh mẽ mà London dành cho Kyiv
trong cuộc chiến.
Sau 13 tháng chiến tranh với tổn thất vô cùng
lớn cả về binh lính lẫn vũ khí, Nga đang lâm vào tình thế bi đát. Giới phân
tích dự báo khi mùa xuân đến, thời tiết tốt hơn và nhận được các loại vũ khí
tân tiến của Phương Tây, quân Ukraine sẽ tổ chức phản công đuổi quân Nga ra khỏi
bờ cõi, giành lại những vùng lãnh thổ bị chiếm đóng. Nếu như vậy, thất bại trên
chiến trường Ukraine có thể châm ngòi cho những sự thay đổi chính trị lớn ở
Moscow và số phận của Vladimir Putin cùng bộ sậu thân cận của ông ta sẽ gặp
nguy hiểm. Tình huống đó có thể là yếu tố thúc đẩy nhà độc tài Nga bấm nút khởi
động chiến tranh nguyên tử, lôi kéo Mỹ và NATO vào cuộc hủy diệt kiểu “Trạng chết
chúa cũng băng hà”.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2023/03/GettyImages-1288028761.jpg
Một người cầu nguyện trước đài tưởng niệm nạn nhân của quả bom nguyên tử
đầu tiên ở Hiroshima, Nhật Bản. Ảnh Tom McShane/Loop Images/Universal Images
Group via Getty Images
Đáp lại bước leo thang hạt nhân của Putin, hôm
Chủ Nhật 26 tháng Ba, tổ chức Minh ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) cho rằng những
phát ngôn về vũ khí hạt nhân chiến thuật của ông Putin là “nguy hiểm và vô
trách nhiệm”. Phát ngôn viên của NATO Oana Lungescu nói nhận định của Putin về
chiến lược vũ khí hạt nhân của khối này là sai lạc. “Các đồng minh NATO hành động
với sự tôn trọng đầy đủ các cam kết quốc tế của họ. Nga đã liên tục phá vỡ các
cam kết kiểm soát vũ khí của mình, gần đây nhất là đình chỉ tham gia Hiệp ước
START mới”, Lungescu nói với hãng tin Reuters.
Đến nay NATO và Hoa Kỳ đều cho rằng chưa thấy
có sự thay đổi nào trong bố trí và điều động vũ khí hạt nhân của Nga. Một quan
chức quân sự cao cấp của Mỹ cho biết: “Chúng tôi chưa thấy có bất cứ lý do nào
để điều chỉnh tư thế hạt nhân chiến lược của mình, cũng chưa có dấu hiệu Nga
đang chuẩn bị sử dụng vũ khí hạt nhân. Chúng tôi vẫn duy trì cam kết phòng vệ tập
thể của NATO”.
Tuy vậy rất khó đoán trước hành động của Putin
và tình thế thay đổi rất nhanh khiến cho mọi dự báo đều khó phản ánh đúng thực
tế. Bóng ma một cuộc đối đầu nguyên tử giữa Nga và Phương Tây, nguy cơ nền văn
minh nhân loại bị hủy diệt bởi vũ khí hạt nhân chưa bao giờ hiển hiện rõ ràng
như hiện nay. “Trong bối cảnh chiến tranh ở Ukraine, nguy cơ hiểu lầm, tính sai
là hết sức cao. Chia sẻ vũ khí hạt nhân làm cho tình hình thêm tồi tệ và có thể
dẫn tới hậu quả thảm khốc cho nhân loại”, Chiến dịch Quốc tế Bãi bỏ Vũ khí Hạt
nhân (The International Campaign to Abolish Nuclear Weapons) cảnh báo.
-------------
Đọc thêm:
Bế tắc cùng quẫn, Putin sẽ điên cuồng xài
vũ khí hạt nhân?
Ukraine cảnh báo Nga có thể sử dụng vũ
khí hạt nhân
No comments:
Post a Comment