Từ Thức
07/12/2018
Với phong trào GILETS JAUNES (Áo Vàng), nước Pháp
đang trải qua một khủng hoảng chính trị, xã hội nghiêm trọng. Nhưng mặc dù những
hình ảnh bạo động ngoạn mục làm chấn động dư luận, nước Pháp chưa có nội chiến
như một số médias ngoại quốc bình luận. Nước Pháp cũng không phải là nước đói
khổ, tuyệt vọng cùng cực như báo chí nhà nước VN đã không để lỡ cơ hội nhảy
vào, với thông điệp gởi dân Việt: ở đâu cũng có nghèo đói, bất côn ; ở VN
tốt hơn vì có kỷ luật, có ổn định.
Khủng
hoảng chính trị
Phong trào Gilets Jaunes đã bùng nổ, lan tràn một
cách bất ngờ. Khởi đầu là một phụ nữ làm một vidéo trên mạng, than phiền: chính
phủ lại sắp tăng thuế xăng, nhớt. Và hô hào: phải làm một cái gì, anh em. Con số
những người coi, chuyển vidéo lên tới một số kỷ lục. Phong trào Áo Vàng ra đời,
lan rộng khắp nước Pháp.
Gilets Jaunes là chiếc áo vàng, bắt buộc phải có
trong xe cho mỗi người đi xe, để các tài xế khác có thể nhìn thấy, ngay cả ban
đêm, trong trường hợp phải xuống xe giữa đường, để tránh tai nạn.
Người ta nghĩ đó cũng chỉ là một cuộc biểu tình, phản
kháng như những cuộc biểu tình khác, diễn ra hầu như mỗi ngày trên nước Pháp,
nơi biểu tình là môn thể thao quốc gia, rất được ưa chuộng, như football hay
rugby. Sểnh ra là người ta biểu tình. Mỗi người, mỗi nhóm có một hay nhiều lý
do để xuống đường. Nông dân biểu tình vì giá nông sản quá thấp, người tiêu thụ
biểu tình vì giá thực phẩm quá cao. Nhóm này biểu tình vì nhà nước quá nhu nhược
với di dân bất hợp pháp, nhóm khác đòi phải đối xử nhân đạo hơn.
Chính phủ nghĩ phong trào Gilets Jaunes sẽ sớm nở tối
tàn. Các chính đảng, các nghiệp đoàn án binh bất động, không muốn tham gia một
phong trào hỗn tạp, vô tổ chức, không có yêu sách minh bạch, hay quá nhiều yêu
sách, đôi khi mâu thuẫn nhau. Nhưng khi thấy phong trào áo vàng không những
không tự tan như dự đoán, trái lại, còn dữ dội hơn, các đảng phái, phe nhóm vội
nhảy vào ăn có, mặc dù phong trào Gilets Jaunes bất cần các đảng phái, nghiệp
đoàn. Gilets Jaunes trước hết là dấu hiệu mất niềm tin của dân Pháp đối với các
cơ cấu xã hội không thể thiếu trong một chế độ dân chủ.biểu tình đầu tiên cách
đây gần một tháng đã quy tụ gần 300 ngàn người. Những cuộc biểu tình sau đó ít
người hơn, nhưng quyết liệt hơn, và nhất là càng ngày càng bạo động.
Phát động vì một quyết định của chính phủ sẽ tăng
thuế xăng vài xu mỗi lít, Gilets Jaunes trở thành một phong trào đòi hỏi xét lại
toàn bộ phương pháp quản trị nước Pháp, từ chính trị, tới kinh tế xã hội. Một
phong trào quy tụ tất cả những ấm ức, những bất mãn, những lo ngại của một dân
tộc đầy tiềm năng, nhưng mất tự tin trong thời đại toàn cầu.
Tăng thuế xăng, đúng lúc giá dầu lửa lên cao, là đổ
dầu vào lửa. Chính phủ Pháp không nghĩ tới điều đó, vì thực ra giá xăng ở Pháp
cao thật, nhưng vẫn thấp hơn nhiều nước Âu Châu, như Ý, Đức, Thụy Sĩ và một phần
tiền thuế đó, gọi là taxe carbonne, sẽ dùng vào việc bảo vệ môi trường là điều
đa số người Pháp vẫn đồng ý. Đó cũng là quyết định của Nicolas Hulot, Bộ trưởng
Môi trường có uy tín nhất trong chính phủ, vừa từ chức.
Những người ngồi ở Paris quyết định ngân sách quên rằng
giá xăng nhớt là một vấn đề nóng, nhất là đối với những người sống ở các vùng hẻo
lánh, phải dùng xe đi làm hay sinh sống.
Người dân có
cảm tưởng bị lường gạt, mặc dầu nhà nước đã quyết định nhiều biện pháp để làm
êm sự bất mãn đó, thí dụ trợ cấp tiền xăng cho những người phải dùng xe đi làm,
cấp 4 bốn ngàn euros cho những người có lợi tức thấp muốn thay xe, mua xe chạy
điện.
Thuế xăng chỉ
là một giọt nước làm tràn ly. Hay đúng hơn giọt xăng làm bùng ngọn lửa bất mãn
đã âm ỉ từ lâu.
Những cuộc
“cách mạng» thường thường khởi đầu bằng những chuyện nhỏ. Lần này là vài xu tiền
thuế.
Trước đây,
cuộc nổi loạn của sinh viên năm 1968, gọi là biến động “Mai 6», đã gây hỗn loạn,
thay đổi cả đời sống, tư duy của người Pháp, và ảnh hưởng lan tràn khắp thế giới
cho tới ngày nay, đã bắt đầu bằng một chuyện còn vớ vẩn hơn nữa: một nhóm sinh
viên biểu tình phản đối chuyện cấm nam sinh vào thăm bạn gái, trong các khu nội
trú của nữ sinh.
Phong trào Áo Vàng là sự bùng nổ của những bất mãn, ấm
ức từ mọi từng lớp xã hội từ nhiều thập niên, tại một xứ ai cũng nghĩ phải cải
cách, nhưng chưa hề có cải cách thực sự, vì ai cũng có lý do để chống lại những
biện pháp cải cách khi đụng chạm tới mình.
Hai mươi phần
trăm dân Pháp nghĩ “je suis Gilet Jaune» (tôi là áo vàng), 70 % ủng hộ phong
trào. Áo vàng là chiếc áo mặc khi có tai nạn, mặc để mọi người thấy mình (être
vu), một cách hiện hữu của những người nghĩ mình bị bỏ quên. Rất nhiều người
Pháp có cảm tưởng bị bỏ quên trong thời đại thế giới hóa.
Paris brûle-t-il?
Báo chí Mỹ
chạy tựa lớn “Paris is burning”, một cách nhắc tới cái tựa cuốn phim nổi tiếng
của René Clément, “Paris brûle-t-il ?” (Paris có cháy không?). Quả thực, hình ảnh
trên TV cho thấy một Paris hỗn loạn, xe bị đốt, nhà hàng bị đập phá, cướp bóc,
những cảnh giao chiến dữ dội với cảnh sát của những người mang mặt nạ. Những
hình ảnh đó vừa cũ, vừa lạ.
Cũ, bởi vì
trong bất cứ cuộc biểu tình, hay “tụ tập đông người “nào, những “casseurs» cũng
xuất hiện, trà trộn trong đám biểu tình để đốt phá, để giao chiến với nhân viên
công lực.
Mới, bởi vì
đây là lần đầu, những nhóm “casseurs» tấn công các công sở, nhất là Khải Hoàn
Môn (Arc de Triomphe) ở trung tâm Paris, tượng trưng cho quốc gia Pháp, nơi
cháy thường trực ngày đêm ngọn lửa tưởng niệm anh hùng vô danh, những người đã
hy sinh cho nước Pháp.
Những
“casseurs» đó là ai ?
Thứ nhất là
những phần tử bất mãn, đa số từ các ngoại ô nghèo, thừa nước đục thả câu để đốt
phá và ăn cướp.
Thứ hai,
nguy hiểm hơn, những nhóm cực đoan, từ cực hữu tới cực tả. Những nhóm này cũng
lợi dụng bất cứ cơ hội nào để giao chiến với cảnh sát, để đập phá những cơ sở
tiêu biểu cho “tư bản thông trị» như các siêu thị, các ngân hàng, các cơ sở
hành chánh.
Những nhóm
“anarchistes» này có cơ sở tại hầu hết các nước Âu Châu.
Mục tiêu của
họ là tiêu diệt thể chế dân chủ mà họ coi là một hình thức thống trị của tư bản.
Mục tiêu của họ là tạo hỗn loạn để lật đổ trật tự sẵn có.
Những năm
60, 70, các nhóm cực tả đã gieo rắc kinh hoàng khắp Âu châu: ám sát tổng giám đốc
hãng Renault ở Pháp, ám sát các quan toà và chủ ngân hàng ở Đức, bắt cóc và hạ
sát Thủ tướng Ý Aldo Moro ở Ý.
Bị thanh trừng,
các nhóm này chui vào bóng tối; những năm sau này, lợi dụng sự bất mãn của
dân Âu Châu trước hiện tượng thế giới hóa, đã rục rịch hoạt động trở lại.
Bên cạnh,
các nhóm cực hữu, bị lùng bắt sau cái chết của Hitler, cũng không bỏ qua
cơ hội dân Âu Châu lo ngại trước nạn di dân, đã ra mặt trở lại, phát động các
phong trào dân túy (populiste), nhiều nơi đã vào Quốc hội hay nắm quyền.
Ở những nơi
khác, như Ý, Pháp, Đức họ tích cực, len lỏi, xách động trong những cuộc biểu tình.
Cái mới ở
Pháp, là trái với những cuộc biểu tình trước đây, có tổ chức, có lãnh đạo, những
“casseurs» chỉ là những phần tử ngoài lề, xúm vào để đánh hôi, lần này họ
đi hàng đầu. Nhất là khoảng 3000 gilets jaunes, theo nguồn tin Cảnh sát, đã đi
theo các “casseurs» để đập phá.
Nước Pháp nghèo đói?
Đọc những
bài của báo nhà nước ở VN, người ta có cảm tưởng nước Pháp là một nước nghèo
đói, bất công còn hơn cả xã hội chủ nghĩa VN, người dân thấp cổ bé miệng bị đàn
áp trăm chiều. Tóm lại, thông điệp là người dân VN không nên than phiền, đụng đậy,
vì nếu có cực khổ, thiếu thốn, có là nạn nhân của tham nhũng cướp đất, cướp
nhà, họ cũng có cái may là sống trong một nước ổn định.
Với các “nhà
báo» đó, xin nhắc lại là những đám biểu tình, đôi khi rối loạn ở Pháp, đáng tiếc
thực, nhưng dù sao cũng là dấu hiệu của một xứ dân chủ, của một xứ người dân có
quyền bày tỏ nguyện vọng, có tiếng nói.
Cảnh sát
Pháp nhiều khi bất lực, chịu trận, vì họ không có quyền nổ súng. Chỉ có quyền bắn
đạn cao su nếu tính mạng bị đe doạ. Cái lo sợ lớn nhất của chính phủ là học
sinh, sinh viên nhảy vào phong trào phản kháng. Chỉ một người trẻ thiệt mạng,
chính phủ sẽ đổ. Cho tới nay, đã có 4 người thiệt mạng, nhưng không phải lỗi của
cảnh sát.
Về cái “cơ cực»
của dân Pháp, cũng nên biết đó là một trong những nước có đời sống cao nhất, có
hệ thống an sinh tiến bộ nhất thế giới.
Dân Pháp, bất
cứ làm nghề ngỗng gì, mỗi năm nghỉ ít nhân 5 tuần lễ đi nghỉ hè. Ngoài lương bổng,
có đủ loại trợ cấp cho người già, cho cha mẹ độc thân, người tàn tật, học sinh
nghèo, người thất nghiệp… Mặc dù tỷ số thất nghiệp cao, có không dưới 300.000
công việc không kiếm ra người làm, vì dân Pháp chê việc tay chân, nặng nhọc.
Người Pháp vẫn là người làm việc ít nhất, 35 giờ một tuần, và về hưu sớm nhất,
62 tuổi, nếu không phải 54, 55 như những người được hưởng quy chế đặc biệt, thí
dụ một số nhân viên hỏa xa.
Người Pháp bất
mãn, nổi loạn, không phải vì họ cũng nghèo khổ như người Việt, là nạn nhân của
bạo hành, của tham nhũng như người Việt.
Họ bất mãn
vì so sánh với những người Pháp khác, có đời sống cao hơn. Họ bất mãn vì nghĩ họ
đáng có một đời sống sung túc hơn ở một xứ giàu có. Họ bất mãn vì có cảm tưởng,
với thế giới hóa, đời sống của họ càng ngày càng khó khăn hơn, so sánh với thời
Tây Phương còn độc quyền về kỹ nghệ, độc quyền sản xuất, độc quyền xuất cảng.
Đó là cái lo
sợ bị xuống cấp (déclassement social) trong bực thang xã hội. Không liên hệ gì,
không thể so sánh gì với thân phận của người dân một xứ độc tài, thuộc hàng
nghèo đói nhất thế giới.
Khủng hoảng chính trị, xã hội
Như đã viết,
phong trào Gilets Jaunes là một phong trào tự phát, không tổ chức, không lãnh đạo.
Rất khó tiên đoán hiện tượng này sẽ diễn tiến thế nào.
Mặc dù
Macron đã nhượng bộ, tuyên bố bãi bỏ việc tăng thuế xăng, bãi bỏ việc tăng giá
dầu sưởi, như yêu sách khởi đầu của Gilets Jaunes, những nhóm này vẫn chưa bỏ
cuộc.
Họ đưa những
yêu sách khác, từ việc tăng lương, giảm thuế tới một loạt những đòi hỏi mâu thuẫn
của đủ mọi giới. Thí dụ những người đi làm đòi tăng lương, thương gia đòi giảm
thuế, trong khi muốn tăng lương cho người này, khó có cách nào khác hơn là đánh
thuế những người khác.
Dù sao ông Tổng
thống 40 tuổi của Pháp đã trầy vi tróc vẩy trong vụ này. Đó có lẽ là cái giá phải
trả sau khi đã lên cầm quyền trước sự ngạc nhiên của mọi người, trong sự điêu
tàn của chính trị Pháp. Emmanuel Macron đắc cử Tổng thống trước đây gần hai
năm, làm tiêu tan những chính đảng từ tả sang hữu đã ngự trị chính trường Pháp
từ một nửa thế kỷ.
Trong năm đầu,
Macron đã cải tổ nước Pháp trên nhiều lãnh vực, từ hệ thống hoả xa, hệ thống
giáo dục, luật lao động v.v. là những lãnh vực không chính quyền nào dám đụng tới,
sợ sẽ đẩy dân xuống đường.
Macron hành
động gần như chỗ không người, vì trước mặt không còn đối lập. Các chính đảng đã
tiêu tan, các nghiệp đoàn đã mất uy tín.
Có lẽ chính
vì vậy mà nhiều khi Macron cho người ta cảm tưởng, qua những câu tuyên bố thiếu
thận trọng, là người coi thường dư luận.
Các đảng
phái đối lập, từ trái sang phải, đã thành công trong việc gán cho Macron hình ảnh
“tổng thống của nhà giàu». Thí dụ, một trong những quyết định đầu tiên của
Macron là bãi bỏ ISF (thuế gia sản, impôts sur la fortun).
Ở Pháp, người
có lợi tức cao, ngoài thuế lợi tức, phải đóng thêm thuế gia sản, nếu có bất động
sản đáng giá.
Đó là một
trong những lời hứa của Macron khi tranh cử, với lập luận: ISF mang lại cho
ngân sách quốc gia một số tiền không đáng kể, với hậu quả tai hại là những người
có tiền, để tránh ISF, tiếp tục chạy qua sống ở những nước láng giềng ít thuế
má hơn, như Thuỵ Sĩ, Bỉ, Luxembourg hay Anh Quốc, chỉ cách Paris 1, 2 giờ máy
bay hay TGV (xe lửa tốc hành). Với luật lệ Âu Châu, việc lưu hành người và tiền
bạc giữa các nước thuộc Liên hiệp Âu Châu hoàn toàn hợp pháp.
Macron nghĩ
nên thực tế, nên giữ những người có tiền, có cơ sở kinh doanh ở lại, tiêu tiền
và tạo công ăn việc làm tại chỗ. Nhưng trong chính trị, hình ảnh tượng trưng
nhiều khi quan trọng hơn thực tế.
Mỗi lần có một
nhóm than phiền gặp khó khăn kinh tế, thí dụ những người thất nghiệp không được
tăng trợ cấp, những người già về hưu phải đóng góp thêm, công chức không
được tăng lương, những nông dân gặp khó khăn vì cạnh tranh quốc tế, trong khi
giá cả gia tăng, người ta, nhất là các đảng đối lập và các nghiệp đoàn không
quên nhắc cho dân hay là Macron đã làm quà bạc tỉ cho những nhà giàu.
Phong trào
Gilets Jaunes đã bắt đầu có ảnh hưởng lớn tới kinh tế Pháp.
Những cửa
hàng, cơ sở, xe cộ bị đốt phá coi ngoạn mục thực trên màn ảnh TV, nhưng những tổn
thất vài triệu hay vài chục triệu, không thấm thía gì với sự tai hại của một
quôc gia tê liệt hàng tháng trời. Nhiều hãng xưởng, cơ sở thương mại đã nghĩ tới
việc cho nhân viên nghỉ việc. Chỉ riêng kỹ nghệ lương thực, con số tổn thất
trong ba tuần xáo trộn đã lên tới 15 tỉ euros.
Hậu quả
chính trị còn nặng hơn nữa, ít nhất đối với Macron. Ông ta vẫn chê những người
tiền nhiệm quá nhút nhát, không dám cải tổ nước Pháp, theo nhau áp dụng
cái gọi là “politique du chéquier», mỗi lần có một đám biểu tình là lôi ngân
phiếu (chéquier) ra ký, phân phát để yên thân, mặc dầu đó chỉ là tiền vay nợ,
vì từ ba chục năm nay, ít khi nước Pháp có một ngân sách chi thu quân bình.
Pháp là một trong những nước mang nợ nhiều nhất trong các nước Tây Phương.
Điểm yếu của Macron
Trước sự bạo
động và quyết tâm của phong trào Áo Vàng, trước áp lực của các lực lượng đối lập,
Macron cuối cùng đã phải nhượng bộ, dù biết rằng đã nhượng bộ bước đầu, sẽ nhượng
bộ bước sau. Kế hoạch cải tổ nước Pháp sẽ trở thành vạn nan, nếu không vô vọng.
Macron có lẽ là chính khách hiếm hoi của Pháp thực sự muốn cải cách nưóc Pháp,
nhưng đã phạm hai lỗi chính trị.
Thứ nhất, vì
đã tay không, một sớm một chiều loại tất cả các đối thủ để trở thành Tổng thống,
Macron đã coi thường đối lập, các tổ chức dân sự, các nghiệp đoàn là những yếu
tố không thể thiếu trong một chế độ dân chủ. Nếu không có các tổ chức dân sự đại
diện, sẽ phải đương đầu với sự hỗn loạn ngoài đường.
Mặt khác,
cũng phải nhìn nhận các đảng phái, nghiệp đoàn của Pháp không có tinh thần
trách nhiệm của một quốc gia dân chủ kiểu mẫu, thích chống đối hơn là thương lượng
để tìm giải pháp.
Thứ hai,
Macron không có kinh nghiệm chính trị, trước khi trở thành Tổng thống chưa hề
tranh cử, chưa hề lăn lộn với cử tri, và mặc dầu đã mang vào Quốc hội đa số dân
biểu, chưa có một hạ tầng cơ sở vững chắc, đủ để tiếp tay cho chính phủ. Các
chính đảng nắm quyền lâu năm, một phần lớn vì họ có một hạ tầng cơ sở vững chắc
trên toàn lãnh thổ.
Macron muốn
cải tổ nước Pháp theo mô hình Thụy Điển, nhưng không có những điều kiện cơ chế,
dân trí của Thụy Điển.
Tới giờ này,
mặc dù Macron đã tuyên bố hủy bỏ việc tăng giá xăng nhớt, tình hình không êm dịu
hơn. Trái lại, các nhóm xã hội khác nhảy vào vòng chiến. Ngày thứ Bẩy 8/12 sẽ
là ngày quyết định.
Học sinh đã
bắt đầu làm náo loạn trong nhiều trường học, giới vận tải sẽ chặn các đường
giao thông, làm tê liệt nước Pháp để đòi hạ giá xăng nhớt, hạ giá phí tổn xa lộ,
nghiệp đoàn nông dân (mặc dù đã nhận những tài trợ khổng lồ) sẽ tham dự phong
trào phản kháng. Các nghiệp đoàn CGT, Force Ouvrière, 2 trong 3 nghiệp đoàn lớn
nhất kêu gọi đoàn viên xuống đường.
Hàng ngàn
Gilets Jaunes chủ trương bạo động, sẽ kéo về Paris thứ Bảy tới “với mục đích đốt
phá và giết người», theo Bộ trưởng Nội vụ Castaner. Chính quyền sẽ huy động
65.000 cảnh sát để ngăn chặn cuộc tấn công của “những nhóm võ trang» dự tính đổ
về Paris cuối tuần này
Trong không
khí sôi sục đó, các đảng đối lập hối thúc Macron nhượng bộ, kể cả chủ tịch đảng
Cộng hòa, hữu phái (LR , Les Républicains) trong khi đảng này vẫn đòi hỏi
một chính sách thắt lưng buộc bụng để cứu vãn kinh tế, còn khắc khổ hơn cả
chính sách Macron.
Các đảng cực
tả, cực hữu đòi Macron từ chức, bầu lại, quên rằng nước Pháp là một nước dân chủ,
và nhiệm kỳ của Tổng thống 5 năm.
Nhóm cực tả
của Mélenchon mô tả xã hội Pháp như địa ngục, trong khi Mélenchon không ngớt ca
ngợi xã hội chủ nghĩa Venezuela.
Macron và Thủ
tướng Edouard Philippe, sau một thời gian cứng rắn, không có đường nào khác hơn
là nhưọng bộ và kêu gọi những nhóm chống đối tới gặp chính phủ để thảo luận,
thương lượng. Một vài đại diện Gilets Jaunes chấp nhận, một số khác đòi tranh đấu
tới cùng, vài người cho hay đã nhận được những đe dọa tới tinh mạng từ các nhóm
cực đoan nếu nhận lời thương lượng với nhà nước.
Thật khó tưởng
tượng trong bối cảnh đó, những cuộc gặp gỡ sắp tới sẽ đưa tới kết quả khả quan.
Làm cách nào thảo luận với một phong trào phản kháng sâu rộng nhưng không lãnh
tụ, không tổ chức, không đại diện? Thảo luận về cái gì, khi mỗi nhóm, mỗi
khuynh hướng đưa một đòi hỏi khác nhau, hay hoàn toàn mâu thuẫn.
Lấy một vài
thí dụ, để thấy ngay cả những đòi hỏi có vẻ hợp tình, hợp lý nhất cũng không dễ
thực hiện:
Thí dụ 1:
Gilets Jaunes đòi hạn chế mức lương cao nhất 25.000 Euros (1 euros= 1,10 hay
1,20 us dollars) để tránh bất công. Quả thực là giám đốc các hãng lớn lãnh
lương lớn một cách thô bạo: 10, 15, 20 triệu euros/năm. Hạn chế là phải,
nhưng lương bổng của các hãng tư là do hội đồng quản trị của họ quyết định,
không thuộc thẩm quyền của chính phủ. Lương các chủ hãng lớn ở Đức, Anh còn lớn
hơn, chưa nói tới Hoa Kỳ. Nếu chính phủ một nước quyết định hạn chế lương bổng,
các chủ hãng lớn sẽ di cư sang nước láng giềng, kéo theo cả nhân viên và công
ăn, việc làm.
Thí dụ 2:
tăng trợ cấp cho người nghèo. Rất hay, nhưng lấy tiền đâu ra, khi các dịch vụ
xã hội, trợ cấp, nhân đạo đủ loại ở Pháp đã cao nhất thế giới, chiếm 57 % PIB,
tổng sản lượng quốc gia, trong khi các nước khác, kể cả các nước xã hội kiểu mẫu
ở Bắc Âu, dưới 45%.
Lấy tiền đâu
ra, ngoài việc tăng thuế, nhưng thuế trực tiếp hay gián tiếp đủ loại ở Pháp
cũng đã cao nhất thế giới, 48 % tổng số lợi tức. Và chính chuyện tăng thuế là
nguyên nhân của phong trào Gilets Jaunes. Biểu ngữ chính của Gilets Jaunes là
“Ras-le-bol fiscal» (Ớn tới cổ, thuế má).
Chưa đặt câu
hỏi sẽ đánh thuế những ai. Hiện nay, ở Pháp, chỉ có 42% dân đóng thuế, những
người khác được miễn vì lợi tức thấp. Đánh thuế nặng nhà giàu? Trên thực tế, đa
số những người có lợi tức cao, có gia sản lớn, những thể tháo gia hay nghệ sĩ
hàng đầu đều có địa chỉ thuế ở Belgique, Thụy Sĩ.
Bao nhiêu
thuế má đổ lên đầu một giai cấp, gọi là giai cấp trung lưu, những người đã bỏ
ra trên dưới 10 năm học để có một nghề lương được coi là cao. Đánh thuế những
người này dễ, vì lương bổng sở làm khai thẳng vơi sở thuế, và họ cũng là những
người không xuống đường, không biểu tình vì không có tổ chức, không có nghiệp
đoàn.
Ngay cả khi
có ngân khoản, có nên tăng trợ cấp? Nếu tiền trợ cấp đủ loại không thấp hơn
lương tối thiểu, gọi là SMIC, như nhiều trường hợp hiện nay, người ta sẽ ngồi
nhà hơn là đi làm lãnh lương tối thiểu.
Nếu tăng
SMIC quá độ, giá thành của các sản phẩm Pháp đã cao, so với nhiều nước láng giềng,
nhất là Đông Âu, chưa nói tới các nươc nghèo, sẽ cao hơn nữa. Hàng hóa không cạnh
tranh nổi, kinh tế sẽ khó khăn, thất nghiệp sẽ lan tràn, và sẽ có nhiều… biểu
tình hơn nữa.
Cựu Tổng thống
Georges Pompidou nói nửa đùa, nưả thực: đừng kiếm giải pháp, bởi vì mỗi giải
pháp sẽ đẻ ra 3, 4 vấn đề rắc rối hơn.
Nếu suy nghĩ
xa hơn, phải giải thích thế nào về một phong trào, khởi đầu tưởng chỉ là chuyện
lộn xộn hàng ngày dưới huyện, đã trở thành một phong trào sâu rộng, không có lối
thoát?
Phong trào
Gilets Jaunes nói lên ít nhất 2 điều: thứ nhất, mô hình xã hội Pháp đã lỗi thời,
không thể tiếp tục; thứ 2: đó là một dấu hiệu cho thấy hiểm họa suy yếu của
Một mô
hình xã hội lỗi thời.
Mô hình xã hội Pháp, ít nhất từ Đệ nhị Thế chiến,
xây dựng trên 2 nguyên tắc: nguyên tắc, hay triết lý bình đẳng (égalitarisme)
và nguyên tắc nhà nước vạn năng (État-providence).
Đúng ra, từ Cách mạng 1789, giấc mơ thầm kín của người
Pháp là một xã hội bình đẳng. Để thực hiện xã hội đó, một guồng máy trung ương
vạn năng. Nhà nước có nhiệm vụ phân phát, thoả mãn các nhu cầu vật chất của mỗi
cá nhân, san bằng mọi bất công xã hội.
Mô hình đó tuyệt vời, khi nhà nước mạnh, khi kinh tế
thịnh vượng, khi quốc gia độc quyền hay đứng đầu thế giới về kỹ nghệ, xuất cảng.
Nhà nước có dư khả năng cấp phát, bù đắp, trợ cấp những phần tử yếu kém của xã
hội, để không ai bị gạt ra lề đường.
Dần dần, dân trao cho nhà nước bổn phận, trách nhiệm
phải lo cho mình. Mỗi khi có khó khăn, gõ cửa nhà nước. Nếu không thoả mãn, sẽ
phản kháng, đình công, bãi thị cho tới khi được thỏa mãn. Mô hình đó đã bắt đầu
gặp trở ngại từ khi có thế giới hoá.
Nước Pháp, cũng như các nước Tây Phương gặp khó khăn
vì cạnh tranh thương mại, vấn đề di dân, nhưng trong khi các nước như Canada, Đức,
Thụy Điển v.v. đã thắt lưng buộc bụng, chấp nhận một giai đoạn hy sinh để cải
cách, nước Pháp vẫn chưa có cái can đảm đó. Dân vẫn tiếp tục coi nhà nước là
État-providence, các chính quyền liên tiếp từ 40 năm nay vẫn tiếp tục những
chính sách vá víu, tạm bợ để sống qua ngày, để khỏi thất cử. Nước Pháp năm nào
cũng có bầu cử đủ loại, hậu quả là các chính đảng lo chuyện bầu bán hơn là chuyện
cải cách.
Sự suy
yếu của dân chủ
Điều nhận xét thứ hai, là hình thức dân chủ cổ điển,
quyết định từ trên xuống dưới không còn thích hợp nữa. Người dân không chấp nhận
đóng vai thụ động.
Những nước đã hiểu điều đó, đã áp dụng hình thức dân
chủ hợp tác (démocratie participative), trong đó người dân trực tiếp tham dự
vào việc quản trị quốc gia, như tại các nước Bắc Âu, thể chế dân chủ vẫn vững mạnh.
Ở những nơi khác, đã có hỗn loạn. Hậu quả là chính
quyền rơi vào tay các nhóm mị dân như ở Áo, ở Ý, dẫn tới Brexit ở Anh.
Cả Âu Châu nín thở nhìn diễn biến những ngày sắp tới
ở Paris, vì sau khi bà Merkel ở Đức quyết định rời chính trường, sau khi Ý rơi
vào tay nhóm cực đoan, sau khi Anh quyết định ra khỏi Liện hiệp Âu Châu, dù muốn
hay không, Âu Châu vẫn trông chờ vào nước Pháp.
Chính phủ, các phe phái chính trị, và dân Pháp, có đủ
khả năng, bình tĩnh, sáng suốt, tinh thần công dân, để đi tới một cuộc thảo luận
tận gốc của mọi vấn đề, đáp ứng với thực tế của một thế giới đang chuyển mình,
như chính phủ Pháp hứa hay không, vẫn là một câu hỏi lớn
Tới giờ này, người ta vẫn không tiên đoán nổi những
gì sẽ xẩy ra ở Pháp trong những ngày, tháng tới.
Paris 06/12 /2018
T.T.
(tuthuc-paris-blog.com)
Tác
giả gửi BVN
No comments:
Post a Comment