Thạch
Đạt Lang biên dịch
9/12/2018
Trong thương mại, Donald Trump chỉ phá chứ không biết
xây.
Đó là nhận xét của Paul Krugman, một cây bút chuyên
viết bình luận cho New York Times khi phân tích về chiến tranh thương mại giữa
Mỹ và Trung Quốc.
Tổng thống Donald Trump dự bữa ăn tối với Tập Cận
Bình, Chủ tịch Trung Quốc, nhân cuộc họp mặt G20 tại Argentina, 01/12/2018 -
Credit Tom Brenner for The New York Times
Liệu Mỹ sẽ có một cuộc chiến toàn diện về thương mại
với Trung Quốc, thậm chí với phần còn lại của thế giới ? Không ai trả lời được
câu hỏi này vì điều đó phụ thuộc vào Trump, nhận vật tự nhận là Người Áp Thuế
(Tariff Man) nhưng Krugman khẳng định đó là người không biết gì về thuế, tâm
tính thất thường và có dấu hiệu hoang tưởng.
Báo giới và nhiều chuyên gia từng dựa vào kết quả cuộc
Trưng cầu dân ý tại Anh về việc Anh nên ở lại hay rút ra khỏi Liên Hiệp Châu Âu
(Brexit) cũng như kết quả cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2016 để chứng minh cho
nhận định, chống toàn cầu hóa là khuynh hướng chung. Tuy nhiên thực tế hai năm
vừa qua cho thấy, nhận định vừa kể không chính xác. Thậm chí ngược lại.
Chẳng hạn tại Mỹ, chẳng phải chỉ có các đại công ty
công khai chống chiến tranh thương mại mà công nhân, nông dân nay cũng không ưa
chiến tranh thương mại. Tỷ lệ người Mỹ tin rằng ngoại thương tốt cho nền kinh tế
đã tăng vọt. Thế thì tại sao không có nhiều người ủng hộ bảo hộ mậu dịch nhưng
chiến tranh thương mại vẫn là một nguy cơ có thể bùng phát bất cứ lúc nào ?
Đó là vì luật thương mại.
Ngày trước, sau khi lập quốc, Quốc hội Mỹ từng đặt định
những qui phạm hết sức chi tiết về thuế quan với hy vọng tạo ra những lợi ích đặc
biệt cho nước Mỹ. Tuy nhiên hậu quả lại là nước Mỹ thua thiệt cả về kinh tế lẫn
ngoại giao. Do đó, đến thập niên 1930, Tổng thống Franklin D. Roosevelt phải
thiết lập một hệ thống mới, thoáng hơn trong đàm phán về giao dịch thương mại với
các quốc gia khác, Quốc hội chỉ còn vai trò quyết định tăng hay giảm các giao dịch
thương mại. Theo thời gian, hệ thống mới ấy đã trở thành mẫu mực trong đàm phán
về thương mại trên thế giới, dẫn tới sự ra đời của Tổ chức Thương mại Thế giới
WTO (World Trade Organization).
Khi thiết lập hệ thống mới để gia tăng hiệu quả đàm
phán về giao dịch thương mại, những người thiết lập từng thấy rằng không thể
quá cứng nhắc mà phải linh hoạt trong ứng phó với tình thế. Đây là lý do luật
thương mại dành cho người đứng đầu hành pháp quyền áp đặt mức thuế trong một số
trường hợp nhằm bảo vệ cả quốc gia lẫn doanh giới khi cần. Việc gia tăng quyền
lực của Tổng thống trong thương mại vốn để hạn chế ảnh hưởng có thể gây hại của
Quốc hội và trên thực tế, điều này thực sự hữu hiệu trong tám thập niên vừa
qua.
Luật thương mại
chỉ bộc lộ khiếm khuyết khi xuất hiện một Tổng thống như Donald Trump. Trump đã
tận dụng quyền lực để khuấy động các xung đột thương mại. Không ít lần bày tỏ mong muốn phá sạch mọi thứ có tính nguyên tắc nhưng
chưa bao giờ có thể trình bày một cách mạch lạc, rõ ràng rằng sẽ thay thế những
thứ ông ta muốn phá bằng gì. Dẫu tự nhận mình là
Người Áp Thuế (Tariff man) nhưng thực tế cho thấy chính Trump không biết cách
thức, tác động của thuế quan ra sao. Thành ra lúc áp đặt thuế lên hàng nhập
khẩu, Trump biến người tiêu dùng Mỹ thành đối tượng phải trả số tiền đó.
Cho đến giờ chỉ có một yếu tố thật sự rõ ràng là
trong các cuộc đàm phán về giao dịch thương mại với các đối tác thương mại,
Trump chỉ quan tâm đến chuyện ông ta có cơ hội để khoe rằng đã thắng hay không
(?). Cho nên dẫu USMCA (United States-Mexico-Canada Agreement) không khác gì và
chẳng lợi hơn NAFTA (North American Free Trade Agreement) nhưng Trump vẫn thích
USMCA vì nó là bàn thắng của Trump. Tương tự, cuối tuần trước, Trump khoe đã đạt
được sự thông hiểu lớn về thương mại với Trung Quốc. Còn J.P. Morgan thì cảnh
báo khách hàng của họ rằng, tuyên bố của Trump nếu không phải hoàn toàn bịa đặt
thì cũng thái quá. Trên thực tế, diễn biến thị trường chứng khoán đầu tuần này
cho thấy các nhà đầu tư có tin ông Trump hay không.
Cũng cần phải nói một cách rõ ràng rằng, Trung Quốc
đã hành xử hết sức sai trái, đặc biệt là về sở hữu trí tuệ. Trung Quốc đã ăn cắp
công nghệ của Mỹ và Mỹ cần phải rắn hơn. Song muốn cứng rắn tạo ra hiệu quả thì
phải có mục tiêu rõ ràng, phải tạo được sự đồng thuận của những quốc gia cũng bị
thiệt hại vì kiểu hành xử sai trái của Trung Quốc. Đáng tiếc là người giữ vai
trò như một nhạc trưởng lại không hiểu biết gì về những vấn đề vốn là căn bản
trong chính sách thương mại, biểu lộ sự hung hăng với cả bạn lẫn thù. Chẳng lẽ
áp thuế nhôm lên Canada thì sẽ "bảo vệ sự an toàn của Mỹ" ?
Thật đáng ngại khi một người như Trump lại có nhiều
quyền hạn như vậy về thương mại ? Quốc hội có kềm giữ được Trump không ? Thật
khó đoán biết. Thật đáng buồn khi tương lai của thương mại thế giới ra sao phụ
thuộc vào sự thất thường, ưa thành tích ảo của Trump. Viễn cảnh này quả là chẳng
dễ chịu chút nào.
-----------
On trade, Trump is a rebel without a clue
Dec. 6, 2018
Thạch
Đạt Lang biên dịch (09/12/2018)
No comments:
Post a Comment