Gửi từ California, 09/12/18
Thứ Bảy, 15 tháng 12, 2018
Ban ngày bên Mỹ vặn được YouTube xem buổi tối
Saigon, ngồi trầm ngâm hàng giờ bên ly cà phê sữa giống như các lần ngồi ở quán
Continental, nơi nổi tiếng của những lần họp mặt bạn bè xưa, tôi ngỡ ngàng xem
từng đoàn xe máy phóng chung quanh Nhà hát Thành phố của những người trẻ tuổi
bây giờ. Họ đang diễn hành, la hét ầm ĩ, ngay cả vài cô ăn mặc thiếu vải nhún
nhảy tự nhiên trên băng sau của những chiếc xe máy đắt tiền hiệu SH hay Honda
kiểu mới nhất, ăn mừng trận bóng tròn bán kết lượt về thắng Phi luật Tân, để sửa
soạn trận chung kết với Mã Lai tuần tới mong tái chiếm cúp vàng đã chờ từ 10
năm nay, sau lần đoạt cúp Suzuki năm 2008.
Họ hét to sẵn “Việt nam vô địch” như thể hiện ý chí
chiến thắng đó giống các nhóm khán giả đông đảo thường la to mỗi lần có mặt
trên những sân vận động. Nhóm đua xe đông quá và dường như tạo thành sức sống
mãnh liệt cho cái thành phố quá tải của đất nước được mệnh danh là “non trẻ”
này khi tuổi trung bình của các nhóm trẻ chỉ là 24 tuổi.
Những người trẻ bay lượn trong phố đêm trên những “mô tô bay” như biểu hiện của tự do, của văn minh còn được tìm thấy cho tuổi trẻ của mình trong đất nước đó. Tôi chợt hiểu tại sao họ thường “xuống đường” tràn ngập với những rừng cờ đỏ, băng rôn hay tô son vẽ mặt đậm màu quốc kỳ để chào mừng một trận đá bóng chung kết SEA Game hay Cúp vô địch Đông Nam Á thắng “kẻ địch truyền kiếp” thường là đội bóng Thái Lan, và tuần tới là đội Mã Lai. Bên trên những chiếc xe máy tốc độ giúp cái hừng khí ngắn ngủi chợt tìm thấy, lòng yêu nước được dịp tỏ rõ qua những sự kiện thể thao. Đam mê còn lại đó cùng những ly bia đầy giúp họ xóa đi cái vô cảm hàng ngày với những vấn đề lớn hơn của xã hội, và bớt đi cái mặc cảm thiếu trách nhiệm với một đất nước tụt hậu thua kém láng giềng.
Cảng Sài Gòn năm 1866. Nguồn ảnh: ASEMi - UNSA
Tôi ngồi xa cả nửa trái đất mà cũng được hưởng cái
thú ngồi quán café quen Sài Gòn, thả hồn vào một số ý nghĩ cũ. Từ lâu với nhiều
kỷ niệm êm đẹp của thời mới lớn ở Sài Gòn, tôi ấp ủ cho mình ý nghĩ sẽ viết một
quyển bút ký nhỏ đã có tựa đề chọn sẵn từ nhiều năm “Sài gòn Như Một Tình
Nhân”. Và quyển đó phải được bắt đầu từ những ý nghĩ vụn như hôm nay.
Tôi thành thật mến mộ những tác giả chỉ hơn mình
5-10 tuổi, viết lại những chuyện thuộc loại “Đêm Trước” một biến cố lớn nào đó,
tường thuật đầy đủ bối cảnh VN thời chiến tranh, chẳng hạn trước ngày 30/4 một
năm nào, và nói hộ hết tâm tư của cả một thế hệ thanh niên ngày đó. Và cho mình
tìm lại niềm tự hào của một thuở thiếu niên, đã ôm ấp bao lý tưởng mộng mị phục
vụ đất nước.
Đọc xong vài quyển sách gợi chuyện cũ, tưởng như được
rũ sạch nỗi ấm ức cái “hội chứng Việt Nam” (“Vietnam syndrome”) từ lâu về một đất
nước phú cường văn minh phải có trong giấc mơ. Thật sự từ trên 40 năm nay, sau
khi du học tuổi
18 rồi ra trường, sống và đi làm nhiều nơi vẫn chưa tỉnh hay ra khỏi được “NÓ”,
chưa giải tỏa được cái ấm ức của một "giấc mơ không trọn vẹn", của một
thời thanh niên đầy nhiệt huyết tự tin mà suốt đời vẫn chưa tìm thấy chốn “dung
thân” để phục vụ lý tưởng tuổi nhỏ. Đã từng về sống lại ở thành phố này suốt 12
năm, lúc tóc đã hoa râm, rút cục đã chỉ mang lại nỗi u hoài cố tìm khoảng thời
gian đã mất ("en recherche du temps perdu"), tìm về khoảng không gian
cũ, tìm về cái lý tưởng một thời nung nấu.
Trong những năm tháng đó, nhìn lại hàng ngày thấy rõ
sự phồn thịnh hơn của xã hội về vật chất so với những ngày tuổi trẻ miền Nam của
tôi, nhưng tôi vẫn tò mò tìm hiểu nơi đám người tuổi trẻ hiện nay, xem họ có
chia sẻ cái “phần hồn ngày xưa” của đám anh em chúng tôi lớn lên trong cùng
thành phố này.
Những ý nghĩ bên tách cà phê làm sống lại hình ảnh
những con đường phố thân yêu vắng hơn thuở tôi còn cắp sách đi học cấp 2 và 3
(trung học đệ nhất và đệ nhị cấp ngày trước), gò lưng mỗi ngày trên chiếc mobylette
vàng của một thằng học trò lớp Đệ nhất (lớp 12 bây giờ) phóng từ ngôi nhà đường
Duy Tân, qua trường Luật, qua khu Bàn cờ lên Ngã sáu, rồi qua nhà thờ Cha Tam đến
ngôi trường trung học Chu Văn An thân yêu, học hành đôi chữ cũng có nhưng phần
lớn là những ngày “bát học” đi làm báo trường dịp Tết hay tham gia các hoạt động
văn nghệ học trò.
Rồi những ngày mới lớn học đòi lớp đàn anh tập ra ngồi
uống cà phê phin ở Givral, Brodard hay La Pagode, hóng nghe “chuyện người lớn”
và những lời đồn thổi về chính trị của “Radio Catinat” bàn về các thay đổi
trong Chính phủ hay diễn tiến cuộc chiến tàn phá hàng ngày, những dàn xếp của
thời cuộc chính trị miền Nam, và sau cùng là những lo âu thi cử có thể quyết định
chuyện phải rời hẳn ghế học đường để nhập ngũ.
Đó là những ngày lưu dấu kỷ niệm đậm đà nhất của tuổi
thanh niên mới lớn ở miền Nam. Chúng tôi lớn lên trong khung cảnh của một xã hội
rối loạn, nhưng may mắn còn được hấp thụ một nền giáo dục mang tiếng “từ
chương” (lý thuyết) nhưng vẫn có một giá trị tối thiểu nào đó được chứng tỏ sau
này lúc đàn chim non miền Nam chúng tôi tốt nghiệp trung học, bay ra khắp các
chân trời thế giới đã ghi lại nhiều thành tích trong các trường đại học Âu Mỹ.
Chúng tôi còn may mắn lớn lên trong một nền lễ giáo
cổ truyền VN còn sót lại, tôn trọng các giá trị gia đình cao đẹp từ ngàn xưa,
những tin yêu vào tình đời tình người vẫn còn mạnh mẽ. Nhất là thời kỳ “vàng
son” 1955-63 của nền Đệ nhất Cộng hòa trong thanh bình thịnh vượng của một VNCH
dân chủ tương đối.
Đáng nói nhất là đám thiếu niên tuổi 15-16 thuở
chúng tôi đã manh nha một lòng yêu nước mãnh liệt, muốn góp tay xây dựng một đất
nước phú cường bằng sự chăm chỉ học hành trau dồi kiến thức, mơ tưởng đến một nền
kinh tế hùng mạnh, một xã hội ấm no công bằng. Chúng tôi chỉ có ý nghĩ đơn giản
như đại đa số thanh thiếu niên trong các nước Á châu khác lúc ấy, là sẽ cố gắng
học hành hay làm việc để xây dựng đất nước bằng một nền kinh tế vững chắc.
Nhưng sau này trưởng thành, chúng tôi nhận ra rất sớm
là chúng tôi chưa từng có một đất nước yên bình như Singapore hay Hàn Quốc để
có thể đóng góp xây dựng đất nước qua ý nghĩ đơn giản đó. Thực tế phức tạp và
khó khăn của miền Nam VN những năm 1960 đã đòi hỏi tuổi trẻ chúng tôi nhiều hơn
thế!
Sau 30/4/1975 chúng tôi đã phải thành thật nhìn nhận
một giả thử căn bản sai lầm cho tuổi trẻ của mình. Sống trong một ngôi nhà đổ
nát bị mưa dột triền miên, việc sửa chữa đáng nhẽ phải khởi đầu từ mái nhà và
những cột chống. Các cố gắng vá víu những chỗ hở nhỏ hay che dột tạm thời là một
thái độ tiêu cực, và trách nhiệm đã được thấy rõ cho lứa tuổi chúng tôi ở lúc
cuối của một xã hội tan rã vào tháng 4/1975.
……………
Tuy nhiên, những ý nghĩ vụn này cũng tạo dịp cho tôi
sống lại những tự hào của một thời tuổi trẻ trong thành phố Sài gòn với lý tưởng
mộng mị muốn phục vụ một Việt Nam hùng mạnh tương lai, rồi ra đi du học mong
trau dồi kiến thức với tâm huyết hừng hực của một thanh niên tuổi 20, và sau
này lúc ra đời làm việc, ở nhiều nơi trên thế giới trong nhiều năm tháng, vẫn
mang trái tim tuổi 30 dù mái tóc đã điểm sương.
Vẫn bừng lên sức sống với giấc mơ xưa: BIẾT ĐÂU CÓ MỘT
NGÀY?
Nhân xem hình ảnh các thanh thiếu niên Saigon tràn
ra đường mừng hội tuyển bóng tròn xứ nhà thắng Phi Luật Tân hôm 6/12 để vào
chung kết với Mã lai tuần tới trong mong chờ mang về chiếc cúp AFF Suzuki 2018
lần nữa, tôi thấy mình có bổn phận của một người tuổi 20 từ thành phố này hơn bốn
mươi năm trước, nói lại với lớp tuổi 20 ngày hôm nay những tâm tình của chúng
tôi ngày trước và chia sẻ một “giấc mơ chưa mất”, cũng như truyền tay cho các bạn
bó đuốc phải được tiếp tục, không bao giờ tắt cho một Vận Hội Mới Việt Nam.
Là chúng tôi ngày xưa đã không phô diễn sức sống tuổi
trẻ hay hành xử tự do bằng những buổi đua xe máy nguy hiểm, hay diễn tả trầm cảm
thất vọng do những tiêu cực hay bất cập trong xã hội bằng những điếu cần sa hay
thuốc lắc. Ngày xưa khoảng năm 1966-67, Việt Nam cũng đã từng đoạt cúp bóng
tròn Merdeka (vô địch Đông Nam Á) tổ chức ở Mã Lai, tôi cũng đã có cảm giác chiến
thắng tuyệt vời như các bạn bây giờ nhưng chỉ biết tỏ lòng yêu nước đơn giản bằng
la hét trò chuyện với bạn bè quanh ly cà phê đá, chứ không có được những cuộc
xuống đường “đi bão” ban đêm hay với bia rượu tràn ly sau mỗi trận đá thắng của
đội tuyển VN. Nhưng vẫn nhớ lại được hoàn toàn các cảm giác ngọt ngào của lòng
yêu nước tràn dâng cùng nhóm bạn bè thân ái.
Phải chăng chúng ta cần đóng góp nhiều hơn bằng sự học
hay việc làm đơn giản hàng ngày, bằng những trau dồi kiến thức mà không chỉ vị
bằng cấp, hay bằng tài trí cho một Việt Nam phát triển và dân chủ mai hậu, và
nhất là bớt đi lòng vô cảm như hiện tại với xã hội và đất nước? Trong tình trạng
phức tạp của thế giới hiện tại với những tham vọng bành trướng trực chờ, sự chậm
tiến tụt hậu về kinh tế cũng nhục nhã không kém việc mất chủ quyền hay ngay cả
họa diệt vong trong tương lai xanếu tuổi trẻ chúng ta không ý thức và sửa soạn
đầy đủ từ bây giờ./.
VŨ THĂNG LONG
-------------------------------------
MỜI XEM
THÊM
16/12/2018
.
16/12/2018
.
16/12/2018
No comments:
Post a Comment