Nguyên
tắc một quốc tịch Việt Nam: Khi nào công dân Việt Nam có hai quốc tịch?
Vũ Thị Thảo
- Pháp Luật+
31/08/2020 - 17:45
Nhân sự việc các báo đưa tin về việc Đại biểu Quốc hội Phạm Phú Quốc có
thêm quốc tịch của Cộng hòa Sip (Cyprus), theo đề nghị của nhiều bạn đọc, chúng
tôi giới thiệu đến quý độc giả một số quy định của Luật Quốc tịch Việt Nam năm
2008 và các văn bản hướng dẫn thi hành.
Đại
biểu Quốc hội chỉ có một quốc tịch để đảm bảo là công dân Việt Nam
Nhập quốc tịch cho 51 người
Lào tại Thanh Hóa
Trao
quyết định nhập quốc tịch Việt Nam cho 09 công dân Lào ở A Lưới
Tổng thống Mỹ
cân nhắc bỏ quyền có quốc tịch theo nơi sinh
Bộ
Tư pháp trao quyết định nhập quốc tịch Việt Nam cho 38 người Lào
Nguyên tắc
một quốc tịch Việt Nam
Nguyên tắc một quốc tịch Việt Nam được nêu rõ tại Điều 4 Luật Quốc tịch
Việt Nam 2008, theo đó, “Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam công nhận
công dân Việt Nam có một quốc tịch là quốc tịch Việt Nam, trừ
trường hợp luật này có quy định khác”.
Đây được coi là nguyên tắc chủ đạo, xuyên suốt của pháp luật quốc tịch
Việt Nam từ 1945 đến nay, được thể hiện trong Luật Quốc tịch các năm 1988, 1998
và 2008 (sửa đổi, bổ sung năm 2014). Trải qua các thời kỳ khác nhau, nguyên tắc
một quốc tịch Việt Nam luôn được hiểu, áp dụng và thực hiện thống nhất.
Trường hợp
đặc biệt - hiểu thế nào cho đúng?
Việc Luật Quốc tịch Việt Nam năm 2008 có bổ sung cụm từ “trừ trường hợp
luật này có quy định khác” vào cuối Điều 4 không làm ảnh hưởng đến nguyên tắc một
quốc tịch Việt Nam, mà chủ yếu nhằm dẫn đến những trường hợp ngoại lệ Luật cho
phép có thêm quốc tịch nước ngoài.
Trường hợp thứ nhất là, người xin nhập, xin trở lại quốc tịch Việt Nam
“thuộc trường hợp đặc biệt” được Chủ tịch nước cho nhập, cho trở lại quốc tịch
Việt Nam mà không phải thôi quốc tịch nước ngoài (khoản 3 Điều 19 và khoản 5 Điều
23 Luật năm 2008). Ở đây cần
lưu ý, người xin nhập, xin trở lại quốc tịch Việt Nam phải thuộc trường
hợp đặc biệt và được Chủ tịch nước cho phép giữ quốc
tịch nước ngoài. Trong đó, để được coi là trường hợp đặc biệt, thì người
xin nhập, xin trở lại quốc tịch Việt Nam phải đáp ứng đủ các điều kiện quy định
tại Điều 9 và Điều 14 Nghị định số 16/2020/NĐ-CP ngày 03/02/2020 của Chính phủ
quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Quốc tịch Việt
Nam.
Trường hợp ngoại lệ thứ hai, trẻ em là người nước ngoài được công dân
Việt Nam nhận làm con nuôi thì có quốc tịch Việt Nam (không bị mất quốc tịch nước
ngoài), kể từ ngày được cơ quan nhà nước có thẩm quyền của Việt Nam công nhận
việc nuôi con nuôi (quy định tại khoản 2 Điều 37 Luật năm 2008).
Ngoài ra, do lịch sử để lại nên hiện nay cũng có những công dân Việt
Nam định cư ở nước ngoài đồng thời có quốc tịch nước ngoài (mà không mất quốc tịch
Việt Nam). Đó là do pháp luật Việt Nam không có quy định về việc công dân bị mặc
nhiên mất quốc tịch Việt Nam khi có quốc tịch nước ngoài, đồng thời pháp luật
nước ngoài cũng không bắt buộc phải thôi quốc tịch Việt Nam, do vậy dẫn đến trường
hợp có hai quốc tịch.
Làm thế nào
để xác định một người có phải là công dân Việt Nam hay không?
Xuất phát từ nguyên tắc chủ quyền quốc gia (đối với dân cư) trong quan
hệ quốc tế, muốn xác định một người có quốc tịch của mình hay không, thì phải
do pháp luật của chính quốc gia đó quy định và do cơ quan có thẩm quyền của quốc
gia đó xác định. Cho nên, việc xác định một người có phải là công dân Việt Nam
hay không, thì phải căn cứ vào pháp luật Việt Nam và do cơ quan Nhà nước có thẩm
quyền Việt Nam xác định.
Vì vậy, không nên hiểu và giải thích Điều 4 Luật Quốc tịch
Việt Nam theo nghĩa Nhà nước Việt Nam công nhận hai quốc tịch, để từ đó
phủ nhận hay làm vô hiệu hóa nguyên tắc một quốc tịch của Luật Quốc tịch Việt
Nam. Đặc biệt là tại Điều 5 của Nghị định 16/2020/NĐ-CP ngày 03/02/2020 của
Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Quốc tịch Việt
Nam (có hiệu lực từ ngày 20/3/2020) đã khẳng định: Nhà nước Cộng hòa xã
hội chủ nghĩa Việt Nam chỉ công nhận quốc tịch Việt Nam đối với công dân Việt
Nam đồng thời có quốc tịch nước ngoài trong quan hệ với cơ quan có thẩm quyền của
Việt Nam, trừ trường hợp Điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên có quy định
khác.
***
Ông Nguyễn Công Khanh - Cục trưởng Cục Hộ tịch, quốc tịch, chứng thực,
Bộ Tư pháp:
Nguyên tắc Nhà nước “công nhận công dân Việt Nam có một quốc tịch là quốc
tịch Việt Nam”, trừ trường hợp luật có quy định khác. Đây là vấn đề lớn, cốt
lõi của Luật Quốc tịch.
Từ lần xây dựng luật đầu tiên - năm 1988, đến các lần sửa đổi, bổ sung
sau đó, cho tới luật hiện hành là Luật Quốc tịch Việt Nam 2008, sửa đổi năm
2014, quá trình soạn thảo đều tính đến phương án “một quốc tịch cứng” nhưng bàn
đi bàn lại thì thấy khó.
Do hoàn cảnh lịch sử, nhiều người Việt Nam đã ra nước ngoài sinh sống
và có quốc tịch nước ngoài. Nếu quy định cứng như vậy thì bà con mất quốc tịch
gốc, rất nặng nề. Vậy nên sau nhiều lần sửa đổi thì luật giữ ổn định quốc tịch
gốc cho bà con.
Ngoài ra, cũng như nhiều nước, luật quy định những trường hợp người nước
ngoài được nhập quốc tịch Việt Nam mà vẫn được giữ quốc tịch gốc.
Như vậy, có thể hiểu về cơ bản vẫn áp dụng nguyên tắc “một quốc tịch” với
đại đa số người dân trên lãnh thổ Việt Nam.
No comments:
Post a Comment