Trọng
Nghĩa -
RFI
Đăng
ngày: 28/07/2020 - 14:21
Ngay sau khi ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo công
bố lập trường chính thức “mới” của Hoa Kỳ hôm 13/07/2020, bác bỏ hầu
hết các yêu sách biển của Trung Quốc tại Biển Đông, câu hỏi mà rất
nhiều nhà quan sát đặt ra là liệu các tuyên bố cứng rắn của Washington có biến thành các
hành động cụ thể để ngăn chặn tham vọng bành trướng của Bắc Kinh?
Trong bài phân tích “Đâu là những phương án cho vấn đề Biển Đông? - What
Options are On the table in the South China Sea?” - đăng trên trang mạng War on The Rocks ngày
22/07/2020 - hai chuyên gia Mỹ Zack Cooper và Bonnie Glaser đã đề
xuất một loạt biện pháp mà chính quyền Mỹ có thể thực hiện để
chống lại những hành vi ỷ mạnh hiếp yếu của Trung Quốc đã bị coi
là “phi pháp”.
Đối với Zack Cooper,
chuyên gia thuộc viện nghiên cứu American Enterprise Institute, và Bonnie
Glaser thuộc Trung Tâm Nghiên Cứu Chiến Lược và Quốc Tế CSIS ở
Washington, thì một trong những điểm then chốt trong lập trường vừa
được Mỹ làm rõ trở lại là Hoa Kỳ một mặt vẫn trung lập trên vấn đề
chủ quyền các thực thể ở Biển Đông, nhưng một mặt khác cực lực chống
lại tính chất phi pháp của các yêu sách biển của Trung Quốc.
Cản trở hoạt động dầu khí
trong vùng biển nước khác là phi pháp
Washington tuyên bố rõ
rằng việc Bắc Kinh cản trở hay quấy rối các hoạt động đánh bắt cá và
khai thác dầu khí của nước khác là những hành vi bất hợp pháp.
Cách nay một năm, bộ Ngoại
Giao cũng từng lên án các hành vi khiêu khích lặp đi lặp lại của Trung Quốc
nhắm vào các hoạt động khai thác dầu khí ngoài khơi các nước láng
giềng, nhưng không nói rõ rằng đó là những hành vi bất hợp pháp và
cũng không đưa ra quan điểm rõ ràng về các yêu sách hàng hải tương ứng.
Tình hình lúc này đã khác. Trợ lý ngoại trưởng Mỹ phụ trách Đông
Á-Thái Bình Dương đã tuyên bố rằng Hoa Kỳ “sẽ không còn nói rằng mình
trung lập về các vấn đề trên biển đó”.
Trước đây, chính quyền
Trump đã phản đối các hành vi cưỡng bức của Trung Quốc, nhưng tránh
không lên tiếng ủng hộ quyền hợp pháp của các quốc gia khác đối với các
nguồn tài nguyên trong vùng biển được Luật Biển quốc tế công nhận là của
họ. Giờ đây, Washington đã có cơ sở để có hành động mạnh hơn trong
vùng biển xung quanh Bãi Tư Chính (ngoài khơi Việt Nam), Bãi Luconia Shoals
(ngoài khơi Malaysia), vùng Natuna Besar (ngoài khơi Indonesia) và vùng đặc
quyền kinh tế của Brunei.
Tuyên bố của Mỹ còn
nói rõ là mọi yêu sách về lãnh thổ hoặc hàng hải của Trung Quốc đối với
Đá Vành Khăn (Mischief Reef) hay Bãi Cỏ Mây (Second Thomas Shoal) đều bất
hợp pháp, vì hai thực thể này nằm trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục
địa của Philippines.
Đối với hai tác giả
bài phân tích, khi làm rõ lập trường của mình, trong hồ sơ Biển Đông,
giới lãnh đạo Hoa Kỳ có thể vững vàng hậu thuẫn cho Philippines, Việt Nam,
Malaysia, Brunei và thậm chí cả Indonesia.
Trừng phạt kinh tế các tập
đoàn có hành vi phi pháp ở Biển Đông
Vấn đề là với chính
sách mới, Hoa Kỳ sẽ bị buộc phải cho thấy là họ sẵn sàng trừng phạt Trung
Quốc về những hành vi bị cho là bất hợp pháp. Theo hai chuyên gia Mỹ, biện
pháp đầu tiên hết có thể liên quan đến lãnh vực kinh tế.
Hoa Kỳ có thể trừng phạt
các tập đoàn Trung Quốc hoạt động bất hợp pháp bên trong vùng đặc quyền
kinh tế của các nước khác. Đối tượng bị nhắm hiển nhiên nhất là các tập
đoàn nhà nước có tàu thuyền can dự vào các hoạt động như đánh bắt cá, khảo
sát, thăm dò dầu khí trong vùng đặc quyền kinh tế các nước láng giềng.
Trừng phạt cũng có thể nhắm
vào các tàu khảo sát khoa học trên biển của Trung Quốc, hay những cá nhân
có liên can đến lực lượng hải cảnh hay dân quân biển, vốn thường xuyên hoạt động
trong vùng đặc quyền kinh tế các quốc gia có tranh chấp với Trung Quốc mà không
được phép của nước sở tai.
Gia tăng tuần tra và trực tiếp
hỗ trợ các nước Biển Đông
Loạt biện pháp thứ hai mà
Mỹ có thể thực hiện sẽ dùng đến các lực lượng quân sự, như gia tăng tuần tra tại
Biển Đông và trực tiếp trợ giúp các nước Đông Nam Á.
Washington có thể tổ chức
những chiến dịch tuần tra để ngăn chặn hay xua đuổi các tàu cá hay tàu thăm dò
khai thác dầu khí của Trung Quốc hoạt động trái phép trong vùng đặc quyền kinh
tế nước khác.
Để khuyến khích các quốc
gia tranh chấp chủ quyền với Trung Quốc mạnh dạn hơn trong việc bảo vệ quyền của
mình, điều mà các quan chức Mỹ đã nêu lên thành một mục tiêu, Hoa Kỳ có thể
cung cấp cho các nước trong vùng video giám sát để nêu bật các hành vi cưỡng bức
của Trung Quốc, và cung cấp thông tin tình báo giúp các nước trong khu vực đáp
trả hữu hiệu hơn.
Lãnh đạo Hoa Kỳ cũng có
thể xem xét việc trực tiếp hỗ trợ nhiều hơn cho lực lượng trên biển của các nước
đồng minh và đối tác. Mỹ đã từng giúp đỡ Philippines trong việc tiếp tế hậu cần
cho đơn vị đồn trú trên Bãi Cỏ Mây. Giờ đây, Mỹ có thể trực tiếp sử dụng tàu của
mình cho các mục tiêu này.
Gần đây, vào tháng 5 vừa
qua, Hải Quân Mỹ đã từng cho triển khai chiến hạm USS Gabrielle Giffords đến gần
tàu khoan dầu West Capella của tập đoàn dầu khí Malaysia, để cho thấy thái độ quan
ngại trước hành động sách nhiễu của một tàu khảo sát khoa học Trung Quốc, cũng
như của tàu hải cảnh và dân quân biển Trung Quốc.
Nâng cao năng lực “chống bắt
nạt” của các nước Đông Nam Á
Chính quyền Hoa Kỳ cũng
có thể xem xét khả năng giúp đỡ các đồng minh và đối tác trong khu vực xây dựng
năng lực chống lại các hành vi bức hiếp của Trung Quốc. Các lãnh đạo then chốt
tại Quốc Hội Hoa Kỳ đều sẵn sàng dành nguồn tài chính dồi dào hơn cho việc răn
đe Trung Quốc và trấn an các nước bạn ở khu vực Ấn Độ Thái Bình Dương.
Làm việc cùng với Nhật và
Úc và các nước khác, Mỹ có thể tìm cách nâng cao khả năng các quốc gia trong
vùng bảo vệ quyền lợi trên biển của họ. Lãnh đạo Mỹ có thể xem xét cách thức
giúp đỡ các nước áp đặt trừng phạt đối với việc Trung Quốc hủy hoại các rạn san
hô ở Biển Đông, vi phạm Công Ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển, vốn đòi hỏi các
thành viên phải bảo vệ hệ sinh thái, môi trường sống của các loài bị nguy cơ hủy
diệt.
Đẩy mạnh ngoại giao “thông cáo
chung”
Sau cùng, Washington có
thể tìm cách cùng với các đồng minh và đối tác đưa ra thông cáo chung để hậu
thuẫn cho quyền hợp pháp của các nước tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông với
Trung Quốc.
Nhóm G7 là nơi có thể đưa
ra một thông cáo hỗ trợ mạnh mẽ, củng cố cho phán quyết Tòa Trọng Tài Thường Trực
La Haye năm 2016.
Ngoài ra, Mỹ có thể thúc
đẩy Đài Loan công bố tài liệu lịch sử lưu trữ về nguồn gốc đường 11 đoạn, tiền
thân đường 9 đoạn mà nước Trung Hoa Dân Quốc từng thiết lập và yêu cầu Đài Bắc
công bố một bản điều chỉnh yêu sách chủ quyền phù hợp với luật quốc tế.
Những nỗ lực nói trên có
lẽ sẽ không làm Trung Quốc thay đổi thái độ, nhưng Bắc Kinh luôn tỏ ra nhạy cảm
trước các sức ép của khu vực.
Động thái khôn khéo
Tất cả những hành động
nêu trên đều hàm chứa rủi ro. Nhưng Mỹ không thể ngăn chặn Trung Quốc thống trị
Biển Đông và phá hoại việc thực thi luật pháp ở vùng biển Châu Á mà không chấp
nhận thêm rủi ro.
Tuy nhiên, theo các tác
giả bài phân tích, nếu xử lý rủi ro một cách cẩn thận, Mỹ có thể giúp các quốc
gia khác mạnh dạn hơn, chấp nhận làm mích lòng Trung Quốc bằng cách chỉ trích
gay gắt hơn các chính sách gây bất ổn định và trực tiếp thách thức các hành vi
cưỡng bức của Bắc Kinh.
Hai tác giả Mỹ thừa nhận
rằng nhiều chuyên gia, trong đó có cả hai người họ, đã từng chỉ trích cách tiếp
cận nặng tay của chính quyền Donald Trump đối với Trung Quốc. Nhưng lần này, Mỹ
đã có một cách làm tốt. dường như được cân nhắc kỹ lưỡng, để củng cố luật quốc
tế, đưa chính sách của Mỹ gần hơn với quyền lợi của các đồng minh và đối tác ở
Đông Nam Á.
Chính sách này tập trung
trên quyền của các quốc gia trong vùng – chủ yếu là Philippines, Việt Nam, Malaysia,
Brunei, và Indonesia – đối với nguồn dầu khí, hải sản, bên trong vùng đặc quyền
kinh tế của các quốc gia này.
Làm như thế, chính sách Mỹ
đi xa hơn, không chỉ đơn thuần bảo vệ quyền tự do hàng hải, mà còn bảo
vệ tự do trên các đại dương và quyền trên vùng biển của mình của tất cả các nước
ở Biển Đông.
***
CÁC NỘI DUNG LIÊN QUAN
.
.
No comments:
Post a Comment