Nguyễn Quốc Khải
Posted by adminbasam on
24/02/2017
Hiện nay còn quá sớm để có một nhận định rõ ràng về
quan hệ giữa Việt Nam và Hoa Kỳ với chính quyền của Tổng Thống Donald Trump.
Nhưng cũng không phải là quá sớm để bắt đầu theo dõi một cách nghiêm túc quan hệ
này.
Với Trump, chỉ có tiền, bất kể đồng tiền kiếm được bẩn hay sạch. Nguồn:
Brigette Supernova/The Daily Beast
1)
Tiếp xúc dầu tiên giữa Thủ Tướng Nguyễn Xuân Phúc và Tổng Thống Trump
Sau gần một tháng cầm quyền, chính quyền của Tổng Thống
Trump chưa có một chính sách nào rõ ràng đối với Việt Nam và Á Châu và cũng
chưa một dấu hiệu cụ thể nào cho thấy quan hệ giữa Việt Nam và Hoa Kỳ sẽ xấu đi
hay tốt hơn trong bốn năm tới, nhưng chắc chắn nó sẽ thay đổi. Trong lần tiếp
xúc đầu tiên giữa Thủ Tướng Nguyễn Xuân Phúc với Ô. Trump qua cuộc điện đàm
nhân dịp ông này vừa đắc cử tổng thống cho nhiệm kỳ 2017-2020, hai nhà lãnh đạo
Việt Nam và Hoa Kỳ đã cùng ngỏ ý muốn tăng cường quan hệ mật thiết giữa hai nước.
Ô. Trump đã ca ngợi những thành quả mà Việt Nam đã đạt được cũng như những phát
triển tích cực của mối liên kết song phương.
Cuộc tiếp xúc đầu tiên này xem ra chỉ là một nghi thức
ngoại giao. Chính quyền Trump đã tại chức chỉ được hơn 4 tuần. Chúng ta cần
một thời gian để biết những thay đổi sắp đến. Tạm thời Ô. Ted Osius sẽ tiếp tục
làm đại sứ tại Hà Nội vì ông là một nhà ngoại giao chuyên nghiệp nên đã không
phải buộc bị từ chức như những vị đại sứ khác được bổ nhiệm như một chức vụ
chính trị (political ambassador / non-career ambassador). Tuy nhiên Ô. Osius đã
làm đại sứ ở Việt Nam đã trên hai năm kể từ ngày 16-12-2014. Nay đã đến lúc ông
có thể được thuyên chuyển đi nơi khác.
2)
Những biến chuyển gần đây liên quan đến Việt Nam và Hoa Kỳ
Trong khi chờ đợi, chúng ta cần theo dõi những biến
chuyển liên quan đến Việt Nam để dự đoán quan hệ giữa hai nước.
Vào đầu tháng 10, 2016, lần đầu tiên kể từ khi chiến
tranh Việt Nam chấm dứt, hai tàu Hải Quân Hoa Kỳ, khu trục hạm USS John S.
McCain và tàu ngầm trải giây cáp USS Frank Cable, đã tiến vào hải cảng quốc tế
Cam Ranh nhân dịp hai nước kỷ niệm 21 năm tái lập bang giao. Giữa tháng 12 năm
2016 một chiến hạm thứ ba của Hoa Kỳ, khu trục hạm trang bị tên lửa USS Mustin,
cũng đã viếng thăm hải cảng Cam Ranh, một dấu hiệu cho thấy sự hợp tác quốc
phòng tăng cường giữa hai quốc gia.
Vào giữa tháng 1, 2017, đại công ty năng lượng
Exxon-Mobil và công ty quốc doanh PetroVietnam đã ký kết một dự án khai thác
khí đốt trị giá 10 tỉ Mỹ kim có tên là Cá Voi Xanh (Blue Whale). Mỏ này được ước
tính chứa 150 tỉ thước khối khí đốt thiên nhiên, lớn gấp ba lần khối lượng khí
đốt của dự án ở phía Nam đảo Côn Sơn đang được khai thác bởi Nga và Việt Nam.
Theo dự án Cá Voi Xanh, Exxon-Mobil sẽ xây một đường
ống dài 88 km để dẫn khí đốt từ Biển Đông ngoài khơi tỉnh Quảng Nam vào nội địa.
PetroVietnam sẽ xây bốn nhà máy sản xuất năng lượng và sẽ có khả năng cung cấp
được 3 tỉ watts. Trong giai đoạn bành truớng dự án Cá Voi Xanh sẽ cung cấp một
lượng khí đốt để sản xuất 5.7 tỉ watts và phó sản dầu hỏa như dầu xăng, dầu lửa,
và dầu mỡ. Dự án Cá Voi Xanh sẽ cung cấp cho Việt Nam một số lợi tức khoảng 20
tỉ Mỹ kim.
Trước đây Exxon-Mobil đã hủy bỏ ý định thực hiện dự
án Cá Voi Xanh vào năm 2011 sau khi Trung Quốc đe dọa những công ty khai thác
trong vùng tranh chấp. Mặc dù mỏ dầu khí Cá Voi Xanh nằm trong vùng kinh tế đặc
biệt của Việt Nam (exclusive economic zone – EEZ), nhưng nó cũng nằm trong khu
vực chín đoạn mà Trung Quốc cho là của họ. Một số công ty đa quốc gia khác cũng
đã bỏ dở các dự án với Việt Nam dưới áp lực của Trung Quốc vào thời điểm này.
Trước đó, vào 2007, cũng do áp lực của Bắc
Kinh, tập đoàn dầu khí Anh Quốc British Petroleum (BP) đã ngừng việc thăm dò khảo
sát địa chấn tại Nam Côn Sơn. Hai năm sau đó BP chính thức rút khỏi dự án khai
thác nhiên liệu ở Biển Đông.
Trong khi đó, bất chấp Trung Quốc đe dọa, Ấn Độ tiếp
tục thăm dò và khai thác dầu ở Biển Đông từ nhiều năm qua. Vào tháng 9, 2014 Ấn
Độ và Việt Nam đã thỏa thuận gia tăng hợp tác này nhân dịp Tổng Thống Ấn Độ
Pranab Mukherjee viếng thăm Việt Nam. Công ty ONGC Videsh đang hoạt động trong
khu 128 ngoài khơi Phan Thiết.
Theo chân Ấn Độ, cựu Ngoại Trưởng John Kerry đã giúp
hồi sinh dự án Cá Voi Xanh trước khi chính quyền Obama chấm dứt nhiệm kỳ. Trong
lần viếng thăm Việt Nam lần cuối vào giữa tháng 1 năm 2017 với tư cách là ngoại
trưởng, Ô. Kerry đã đạt được thỏa thuận với chính phủ Việt Nam về dự án Cá Voi
Xanh.
3)
Việc Hoa Kỳ rút ra khỏi TPP ảnh hưởng đến Việt Nam như thế nào?
Hiệp Định Hợp Tác Xuyên Thái Bình Dương
(Trans-Pacific Partnership – TPP) giữa 12 nước trong đó có Việt Nam và Hoa Kỳ
đã được chánh phủ của những nước này thỏa thuận vào tháng 2, 2016 sau 7 năm
thương thuyết nhưng chưa được quốc hội hay nghị viện của các quốc gia thành
viên ngoại trừ Nhật Bản chấp thuận. Nay Hoa Kỳ rút lui khỏi TPP, hiệp định này
khó có thể thành hình dù tất cả 11 nước còn lại đồng ý vì Hoa Kỳ là một nước lớn
có một nền kinh tế chiếm 62% của tổng số GDP của cả 12 nước. Nhật là nước lớn
thứ hai với GDP chiếm 16%. TPP chỉ có hiệu lực khi các quốc gia còn lại có GDP
chiếm ít nhất 85% GDP của 12 nước thành viên.
Theo những cuộc nghiên cứu trước đây, TPP sẽ giúp
kinh tế Việt Nam tăng 11% hay 36 tỉ Mỹ kim, xuất cảng tăng 28% trong vòng 10
năm từ 2015 – 2025 nhờ đầu tư đổ vào Việt Nam và giảm thuế nhập cảng. Nay TPP
không thành hình, Việt Nam mất những cơ may này. Việt Nam sẽ phải tiếp tục
lệ thuộc vào kinh tế của Trung Quốc. Ngoài ra, vắng bóng TPP, Việt Nam sẽ không
chịu áp lực để cải thiện công ty quốc doanh, môi trường, quyền lao động, cho
phép công nhân thành lập công đoàn độc lập và quyền lập hội nói chung, một điều
cơ bản của xã hội dân sự.
TPP không những giúp cho kính tế của 12 nước thành
viên và thế giới phát triển mà nó còn tạo ảnh hưởng ngoại giao và chính trị
tích cực trong vùng Á châu và Thái Bình Dương. Nay rút lui khỏi TPP, Hoa Kỳ sẽ
đánh mất những ảnh hưởng này và tạo một khoảng trống cho Trung Quốc nhẩy vào
thay thế. Thật vậy, các nước như Phi Luật Tân và Mã Lai gần đây đã có dấu hiệu
tiến gần Trung Quốc hơn. Úc châu và Tân Tây Lan đã bầy tỏ hi vọng là có thể mời
Trung Quốc và các quốc gia Á châu khác tham gia TPP. Chile đã mời các bộ trưởng
TPP, Trung Quốc và Hàn Quốc để thảo luận về việc cứu nguy TPP.
Trong bài báo nhan đề “Hoa Kỳ có thể để mất Đông Á
vào tay Trung Quốc” (U.S. may be losing East Asia to China), phổ biến trên tờ
báo Japan Times, ngày 19-12-2016, Ô. Bob Savic, một chuyên gia nghiên cứu của
Viện Nghiên Cứu Chính Sách Toàn Cầu (Global Policy Institute) Anh Quốc, nhận
xét rằng thuyết giây truyền domino đang tiến hành tại Đông Á qua chiều hướng
ngoại giao chuyển trục từ Hoa Kỳ qua Trung Quốc và ngay cả Nga ở mức độ ít hơn.
Phi Luật Tân và Mã Lai theo chân Lào, Campuchia, Thái Lan ngả theo Trung Quốc
và giữ khoảng cách với Hoa Kỳ.
Có thể do sự lo ngại “liệu các quốc gia trong khu vực
còn có thể tin cậy Mỹ sẽ can thiệp giúp nếu các nước này bị đe dọa bởi Trung Quốc
ngày càng mạnh” khiến cho các quốc gia này tìm cách xa lánh Hoa Kỳ. Đây là một
câu hỏi Bà Carrie Gracie, một biên tập viên của BBC, đã nêu lên trong bài báo
“U.S. Leaving TPP: A Great News Day for China” ngày 22-11-2016.
Trong bài “TPP is dead. What now?” (nghĩa là: TPP đã
chết. Bây giờ là cái gì?) phổ biến trong tạp chí The National Interest, ngày
25-1-2017, Kinh Tế Gia Samuel Rines bình luận rằng Hoa Kỳ không những mất tín
nhiệm ở Á châu, một vùng đông dân nhất thế giới, mà còn ở những nước lân cận với
Hoa Kỳ như Canada, Mễ Tây Cơ, Chile, và Peru. Hoa Kỳ tháo lui trong lãnh vực
thương mại cũng như ảnh hưởng trên thế giới.
4)
Ngoài TPP Tổng Thống Trump còn muốn duyệt lại những hiệp định thương mại đa
phương khác như Hiệp Định Thương Mại Tư Do Bắc Mỹ (North American Free Trade
Agreement – NAFTA). Ảnh hưởng của việc này như thế nào đối với thế giới và Việt
Nam?
Với khẩu hiệu “America First”, Hoa Kỳ chủ trương giảm
nhập cảng và tăng xuất cảng. Một trong những biện pháp giảm nhập siêu mà TT
Trump đã đề cập tới là tăng thuế nhập cảng và giảm thuế hay trợ cấp hàng xuất
khẩu. Chính sách này được gọi là bảo hộ mậu dịch sẽ gây ảnh hưởng đến sự mua
bán giữa các nước trên toàn thế giới, không riêng gì với Việt Nam. Nếu Hoa Kỳ
theo chính sách bảo hộ thương mại, nhiều nước cũng sẽ làm theo. Hậu quả là hàng
nhập khẩu vào Hoa Kỳ sẽ đắt hơn và ngoại thương của thế giới sẽ giảm. Khẩu hiệu
“America First” xem ra mua chuộc được cử tri Hoa Kỳ, nhưng lại gây bất lợi ngoại
giao trên chính trường quốc tế.
Trong cuộc phỏng vấn của tờ báo Wall Street Journal,
Ô. Trump nhận xét rằng đồng Mỹ kim quá mạnh làm cho hàng Mỹ đắt, khó cạnh
tranh. Trường hợp ngược lại là Trung Quốc giữ đồng Nhân Dân tệ thấp, khiến cho
hàng Trung Quốc rẻ và trị giá hàng xuất cảng tăng gấp bội so với nhập cảng. Do
đó, cán cân thương mại của Trung Quốc thặng dư với Hoa Kỳ và các nước rất lớn.
Tuy nhiên cho tới nay, người ta chưa biết chính quyền Trump có chủ trương giảm
trị giá của đồng Mỹ kim xuống không, hay tiếp tục giữ cho đồng Mỹ kim mạnh như
dưới các chính quyền trước đây.
5)
Hoa Kỳ xem ra cứng rắn hơn với Trung Quốc về Biển Đông? Việc này ảnh hưởng tới
Việt Nam như thế nào?
Tân Bộ Trưởng Ngoại Giao Hoa Kỳ Rex Tillerson,
nguyên là chủ tịch và tổng giám đốc điều hành của Exxon – Mobile, đã từng đe dọa
Trung Quốc về Biển Đông trong cuộc điều trần tại Thượng Viện Hoa Kỳ để được phê
chuẩn làm ngoại trưởng. Ông tuyên bố sẽ bao vây những đảo nhân tạo Trung Quốc
đã xây bất hợp pháp trong vùng biển tranh chấp để ngăn cấm Trung Quốc tiếp cận
những đảo này. Cho đến nay Trung Quốc chưa có một lời phê phán chính thức nào về
dự án Cá Voi Xanh, ngoại trừ một ý kiến đăng trên tờ báo China Daily lên án
hành động này là “thiển cận”, “khờ khạo”, và “quái dị”.
Trước khi nhậm chức tổng thống, chính Ô. Trump cũng
đã từng lên án Trung Quốc xây các căn cứ quân sự ở Biển Đông. Trong buổi họp
báo đầu tiên, Phát Ngôn Viên Sean Spicer của Nhà Trắng đã tuyên bố rằng Hoa Kỳ
sẽ bảo vệ quyền lợi của mình ở Biển Đông.
Tân Bộ Trưởng Quốc Phòng James Mattis trong cuộc viếng
thăm Nhật và Nam Hàn vào đầu tháng 2 năm 2017 đã kêu gọi Trung Quốc tôn trọng
luật quốc tế và giải quyết những tranh chấp qua trọng tài thay vì áp bức. Ông
Mattis tuyên bố “Chúng tôi đã theo dõi Biển Nam Hải bởi vì Trung Quốc đã làm đổ
vỡ sự tin cậy của các quốc gia trong vùng, rõ ràng Trung Quốc muốn có quyền phủ
quyết trên các vấn đề an ninh và kinh tế của các nước lân cận. Nếu chúng ta có
tranh chấp, chúng ta cần trọng tài – chúng ta không giải quyết bằng vũ lực.”
Ô. Mattis gạt bỏ bất cứ “động thái quân sự sâu xa”
(dramatic military maneuvers) nào về phía Hoa Kỳ, nhưng tái xác nhận quyền tự
do đi lại trong hải phận quốc tế của các tàu hải quân hay thương mại cho dù
Trung Quốc nghĩ trái ngược. Theo kế hoạch chuyển trục qua Á châu, Hoa Kỳ sẽ điều
động 60% lực lượng Hải Quân qua vùng Thái Bình Dương, trong đó có ít nhất 6
trong tổng số 10 hàng không mẫu hạm nguyên tử của Hoa Kỳ trong tương lai gần.
Vào lúc đang viết bài nhận định này, tác giả nhận được
tin Tổng Thống Trump gửi thư cám ơn và chúc Tết Chủ Tịch Trung Quốc Tập Cận
Bình vào ngày 8-1-2017. Nhà Trắng cho biết thêm rằng Tổng Thống Trump trông đợi
hợp tác với Chủ Tịch Tập Cận Bình để cùng phát triển mối quan hệ xây dựng có lợi
cho cả hai nước. Nội dung lá thư này xem ra trái ngược hẳn với nhiều lời phát
biểu chống Trung Quốc trước đây của Ô. Trump. Một ngày sau, trong cuộc nói chuyện
lâu dài qua điện thoại, Ô. Trump đã đồng ý tôn trọng chính sách “một Trung Quốc”
trái với lời đe dọa trước đây theo lời yêu cầu của Ô. Tập Cận Bình. Đôi bên hứa
hẹn gặp gỡ vào lúc sớm nhất và thuận tiện nhất.
Trong buổi họp báo vào ngày 10-2-2017, sau khi Tổng
Thống Hoa Kỳ Donald Trump và Thủ Tướng Nhật Shinzo Abe họp chính thức lần đầu
tiên tại White House, khi Ký Giả Nhật Takita của báo Sankei Shimbun hỏi về phản
ứng của Hoa Kỳ trước lập trường cứng rắn của Trung Quốc về Biển Đông và Biển
Nam Hải, Ô. Trump chỉ nhắc lại cuộc nói chuyện lâu dài và vô cùng ấm cúng giữa
ông và Chủ Tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào hôm qua. Ông Trump nói thêm rằng
Hoa Kỳ cũng đang tiếp xúc với nhiều đại diện khác nhau của Trung Quốc, mọi sự
diễn tiến tốt đẹp và sẽ có lợi cho mọi người, kể cả Trung Quốc, Nhật, và Hoa Kỳ.
Tóm lại cả ba nhân vật diều hâu chủ chốt ấn định
chính sách ngoại giao của Hoa Kỳ, nay đều đột nhiên dịu giọng với Trung Quốc. Phát
ngôn viên của Bộ Ngoại Giao Trung Quốc lên tiếng cám ơn lá thư của Tổng Thống
Trump và nói với các ký giả rằng “Hai nước chia sẻ nhiều quyền lợi chung và hợp
tác là đường lối đúng duy nhất”.
Lập trường rõ ràng hơn của những nhà lãnh đạo Hoa Kỳ
chắc hẳn làm cho Việt Nam và các quốc gia Đông Nam Á yên tâm hơn để biết cách
đáp ứng. Việt Nam từng tuyên bố ủng hộ sự hiện diện của quân lực Hoa Kỳ ở Biển
Đông, muốn dựa vào thế lực của Hoa Kỳ để bảo vệ quyền lợi của mình. Tuy nhiên
Việt Nam xem ra không muốn rơi vào thế kẹt trong cuộc đối đầu giữa Trung Quốc
và Hoa Kỳ, và do đó sẽ tiếp tục chính sách mềm dẻo với Trung Quốc. Trong khi
Ngoại Trưởng Hoa Kỳ John Kerry viếng thăm Việt Nam vào giữa tháng 12 năm 2017,
Tổng Bí Thư CSVN qua thăm Bắc Kinh theo lời mời của Tổng Bí thư, kiêm Chủ Tịch
Trung Quốc Tập Cận Bình. Trong dịp này hai bên đã ra thông cáo chung và ký 15
văn kiện tăng cường hợp tác giữa hai nước về nhiều lãnh vực khác nhau.
Tuy nhiên việc thay đổi lập trường nhanh chóng của
Ô. Trump và những người phụ tá bị chỉ trích nặng nề. GS Amital Etzioni của
George Washington University viết trong một bài bình luận phổ biến trên tạp chí
Diplomat rằng “Thế giới bây giờ nên làm quen với một ông tổng thống và chánh
quyền nói trước và (có thể) sẽ suy nghĩ sau. Tổng Thống Donald Trump đã tạo dựng
một hồ sơ gồm nhiều lời tuyên bố phản ảnh cảm tính nhất thời hoặc một điều phật
ý hoặc dữ kiện tưởng tượng, nhưng không phải là chính sách được suy nghĩ chín
chắn.” Uy tín của Hoa Kỳ đã bị giảm khá nhiều trong chưa đầy một tháng
qua. GS Etzioni hy vọng, một khi ban tham mưu về ngoại giao của Ô. Trump thành
hình, sẽ nhận thức được rằng quyền lợi của Hoa Kỳ không nằm ở những hòn đảo ở
Biển Đông, mà ở phương cách làm việc với Trung Quốc để kiềm chế khả năng bành
trướng nguyên tử của Bắc Hàn, thay đổi khí hậu, nhóm khủng bố Jihadist, và giúp
phát triển kinh tế thế giới. Rõ ràng đây không phải là ưu tiên của Việt Nam.
Trả lời cuộc phỏng vấn của đài truyền hình China
Global Television Network vào ngày 23-1-2017, Ô. Kevin Rudd, Chủ Tịch của Asia
Society Policy Institute, nguyên là Ngoại Trưởng và Thủ Tướng Úc, đã nhận định
rằng, qua chiến dịch tranh cử nặng về vấn đề nội bộ và kinh tế, Ô. Trump sẽ
nhìn Trung Quốc chủ yếu qua lăng kính kinh tế.
Trung Quốc là một nước láng giềng. Còn Hoa Kỳ nay đến
mai đi không biết đâu mà lường. Bà Carrie Gracie, một biên tập viên của BBC, nhận
xét như sau: “Hoa Kỳ là một cường quốc Á châu khi nước này muốn, trong khi đó
Trung Quốc là một cường quốc sẽ không bao giờ bỏ đi” (America is an Asian power
when it wants to be, Beijing will suggest, while China is the power that never
leaves). Một điều làm cho Việt Nam đáng e ngại là chính quyền Trump còn mới,
lại phải lo lắng quá nhiều về những chuyện quốc nội, và cá tính của nhà lãnh đạo
lại xem ra bất thường.
6)
Trump và nhân quyền
Quan sát cuộc tranh cử tại Hoa Kỳ vừa qua và thời
gian cầm quyền tuy ngắn ngủi của Tổng Thống Trump, người ta có thể nhận ra rằng
chính quyền này xem ra chú trọng nhiều về những vấn đề quốc nội và thương mại,
cho nên sẽ không để ý mấy đến vấn đề nhân quyền. Với chủ trương “Nước Mỹ trước
tiên” dĩ nhiên người ta e ngại rằng chính quyền Trump lại càng không màng tới
tình trạng nhân quyền của các nước khác, trong đó có Việt Nam, khi những vi phạm
không liên hệ gì đến quyền lợi vật chất của Hoa Kỳ.
Thật vậy, chính quyền Trump xem ra ít nhậy cảm đối với
ngay cả những vấn đề của phụ nữ, những người cư trú hợp pháp, quyền tự do báo
chí ở Hoa Kỳ. Do đó mà chỉ trong chưa đầy một tháng, người ta đã thấy nhiều cuộc
biểu tình chống đối Tổng Thống Trump trên khắp nước Mỹ. Tổ chức Human
Rights Watch (HRW) trong phúc trình hàng năm vừa phát hành vào giữa tháng 1,
2017 nhận định rằng, trong thời gian tranh cử, phe của Ô. Trump đã tỏ ra khinh
miệt phụ nữ, bài ngoại và kỳ thị chủng tộc. Cũng theo HRW, Tổng Thống Donald
Trump là một đe dọa đối với quyền tự do của công dân Hoa Kỳ. Chủ trương hủy bỏ
chương trình bảo hiểm y tế Obamacare có nghĩa là lạm dụng quyền con người.
Trong môi trường bất thuận lợi cho nhân quyền như
trên, những người tranh đấu cho nhân quyền ở Việt Nam sẽ mất đi một hỗ trợ quý
giá.
7)
Tổng Thống Trump tiếp tục đường lối ngoại giao của Tổng Thống Obama đối với Việt
Nam?
Ô. John Kerry trong chuyến viếng thăm Việt Nam lần
cuối mới đây vào giữa tháng 1 năm 2017 với tư cách ngoại trưởng, đã nói rằng, với
chính quyền của ông Donald Trump, quan hệ giữa Việt Nam và Hoa Kỳ sẽ không có
gì thay đổi. Ông cho rằng, bang giao giữa hai nước dựa trên lợi ích của đôi bên
chứ không dựa trên cá nhân hay cá tính của người lãnh đạo. Tuy nhiên theo thiển
ý của tôi, Ô. Kerry tuyên bố như trên cốt để trấn an Việt Nam. Những biến chuyển
về mặt kinh tế và chính trị gần đây tại vùng Á châu – Thái Bình Dương như đã
trình bày ở trên cũng sẽ ảnh hưởng ít hay nhiều đến bang giao giữa hai nước.
Tiếp theo hiệp định TPP tan vỡ, Ô. Donald Trump, một
nhà lãnh đạo chính trị non nớt, được bầu làm tổng thống, và thiếu vắng đường hướng
ngoại giao Hoa Kỳ sẽ theo đuổi, Việt Nam đang phải kết thân với những đồng minh
mới là Nhật, Ấn Độ và Pháp. Thủ Tướng Nhật Abe, trong lần thăm viếng Hà Nội vào
giữa tháng 1, 2017, đã tuyên bố, Nhật sẽ cung cấp thêm cho Việt Nam sáu tàu tuần
tiễu duyên hải và ký kết một số dự án đầu tư.
Thủ Tướng Ấn Độ Narendra Modi viếng thăm Việt Nam
vào tháng 9, 2016 đã đạt được một thỏa hiệp an ninh với Việt Nam. Theo đó, Ấn Độ
sẽ huấn luyện phi công tác chiến Việt Nam và đang thương lượng để bán hệ thống
hỏa tiễn cho Việt Nam. Cách đây hai năm, Ấn Độ cũng đã tài trợ cho Việt Nam
$100 triệu Mỹ kim dưới hình thức một món nợ dài hạn với lãi suất 2% để chi dùng
vào mục tiêu quốc phòng. Cũng vào tháng 9 năm 2016, Tổng Thống Pháp Francois
Hollande đã đến Việt Nam để thảo luận về một hiệp định thương mại với Liên Hiệp
Âu Châu. Hiệp định này sẽ có hiệu lực trong năm tới.
8)
Kết luận
Vào thời điểm này chưa thể có một kết luận nào về
quan hệ Việt – Mỹ cho cả bốn năm tới. Trong một tương lai ngắn hạn, đối với Việt
Nam, Hoa Kỳ có thể sẽ tiếp tục đường lối ngoại giao của cựu Tổng Thống Obama vì
quyền lợi cốt lõi của Hoa Kỳ sẽ không thay đổi, dù với Obama hay Trump. Còn Việt
Nam, vì thiếu tin tưởng vào Hoa Kỳ, qua việc hủy bỏ TPP, một tổng thống non nớt
về chính trị, bản chất bất thường, chú trọng về vấn đề thương mại và quốc nội,
nên sẽ đẩy mạnh chính sách ngoại giao đa phương với Nhật, Ấn Độ, Úc, và Pháp.
Việt Nam sẽ cảm thấy thoải mái hơn với chính quyền Trump, một khi chính quyền
này lơ là về vấn đề nhân quyền.
Tham
khảo:
1. Chris Blake, John Boudreau, “Vietnam recalibrates after Trump-Duterte
combo upsets strategy,” Bloomberg, January 12, 2017.
2. Kathleen Cavanaugh. Mark Levin, “Human rights: from Obama to Trump,”
Aljazeera, January 22, 2017.
3. Helen Clark, “Exxon-Vietnam gas deal to test Tillerson’s diplomacy”, Asia
Times, January 23, 2017.
4. Brett Davis, “Death of TPP trade deal a blow for Vietnam’s promising
economy,” Fobes, November 22, 2016.
5. Alexandra DeSanctis, “Human Rights Watch’s alarmist stance toward Trump,”
National Review Institute, January 17, 2017.
6. Hoang Do, “Trump’s Triumph and what it means for Vietnam,” International
Policy Digest, December 5, 2016.
7. Amitai Etzioni, “Tillerson, Trump and the South China Sea,” The Diplomat,
January 28, 2017.
8. Carrie Gracie, “US leaving TPP: a great news day for China,” BBC,
November 22, 2016.
9. Jeffrey Hornung, “Mattis’ mission in Japan, South Korea,” CNN, January
31, 2017.
10. James Hookway, “China – U.S. rivalry spurs Vietnam to look for new
comrades,” The Wall Street Journal, January 17, 2017.
11. Vu Trong Khanh, Nguyen Anh Thu, “Vietnam, India to expand oil exploration
in contested South China Sea,” The Wall Street Journal, September 15, 2014.
12. Hana Kusumoto, Yoo Kyong Chang, “Mattis to Japan, S. Korea: we still have
your back,” Febuary 5, 2017.
13. Tom Phillips, “Trump agrees to support ‘one China’ policy in Xi Jinping
call,” The Guardian, February 10, 2017.
14. Samuel Rines, “TPP is dead. What now?” The National Interest, January 25,
2017.
15. Richie Santosdiaz, “The future of 14 free trade agreements America has
under Trump,” Fobes, December 7, 2016.
16. Bob Savic, “U.S. may be losing East Asia to China,” The Japan Times,
December 19, 2016.
17. Sophie Tatum, “Rights group: rise of Trump, far right leaders puts human
rights system at risk,” CNN, January 14, 2017.
18. Carlyle A. Thayer, “Background briefing – Vietnam: Exxon Mobil signs
agreements to develop Vietnam’s largest gas project,” January 16, 2017.
19. The Economist, “The Collapse of the Trans-Pacific Partnership,” November
23, 2016.
20. VOA, “Kerry expects no changes in US – Vietnam relations under Trump,”
VOA News, January 13, 2017.
21. Tian Wei, “An ‘overwhelmingly domestic president’ Donald Trump sees China
through economic lens – Kevin Rudd on CGTN,” China Global Television Network,
January 23, 2017.
22. White House, “RemarksbyPresident Trump and Prime Minister Abe
of Japan in Joint Press Conference,” Office of Press
Secretary, January 10, 2017.
No comments:
Post a Comment