Lữ Giang
Được đăng ngày Thứ sáu, 20
Tháng 5 2016 12:09
Thông báo của Tòa Bạch Ốc đưa
ra ngày 10/5/2016 cho biết Tổng thống Barack Obama sẽ lên đường thăm Việt Nam
và Nhật Bản kể từ ngày 21 đến 28/5/2016, nhân chuyến công du lần thứ 10 của ông
tại Châu Á. Thông báo nói chuyến đi này sẽ làm nổi bật nỗ lực của Tổng thống
Obama trong chiến lược "xoay trục" tại Châu Á - Thái Bình Dương, cam
kết hợp tác ngoại giao, kinh tế và an ninh với các nước và nhân dân trong
vùng.
Tổng thống sẽ viếng thăm Việt
Nam từ 22 đến 25/5/2016 và sẽ thảo luận với các lãnh đạo Việt Nam phương án
giúp cho "Quan hệ Đối tác Toàn diện" mà hai nước đã ký kết, tiến đến
hợp tác trên nhiều lãnh vực khác nhau, bao gồm cả "kinh tế, quan hệ
nhân dân, an ninh, nhân quyền, và các vấn đề quan tâm của khu vực và thế giới". Tổng
thống sẽ thảo luận vềtầm quan trọng của việc cần thông qua Hiệp định Đối tác
Kinh tế xuyên Thái Bình Dương (TPP) trong năm nay. Tổng thống cũng sẽ gặp các
thành viên của Tổ chức Dân sự, sáng kiến về những nhà lãnh đạo trẻ Á Châu, các
doanh nhân và cộng đồng thương mại.
Ông Daniel Russel, trợ lý ngoại
trưởng Mỹ đặc trách Đông Á - Thái Bình Dương, đã đến Hà Nội hôm 10/5/2016 để sắp
xếp chương trình viếng thăm. Ngay hôm đó, thông báo của Bộ ngoại giao Hoa Kỳ
cho biết "thương mại, an ninh, và nhân quyền là ba vấn đề quan trọng
sẽ được Tổng thống Mỹ Obama nêu ra trong chuyến thăm Việt Nam bắt đầu vào ngày
22 tháng 5 tới đây".
Tuy nói là "sẽ thảo luận"
nhưng trong thực tế, những gì cần phải bàn luận và thỏa thuận đều đã làm xong hết
rồi. Ông Obama chỉ đến thăm xã giao và ra thông cáo chung. Liệu rồi người Việt
đấu tranh có gỡ gạc được gì trong chuyến đi này của ông Obama hay không ?
Nhìn một cách tổng quát
Nhìn chung, mục tiêu chuyến đi
Việt Nam và Nhật Bản của ông Obama trong lần này sẽ chú tâm đến hai vấn đế
chính : Vấn đề thứ nhất là sự "xoay trục" của Mỹ và vấn đề thứ hai là
thông qua Hiệp Định TPP. Cả hai vấn đề đều nhắm chận đứng sự phát triển của
Trung Quốc cả về quân sự lẫn kinh tế. Các vấn đề khác chỉ là hoa lá cành.
1. Vấn đề "xoay trục" : Như chúng tôi đã nói nhiều lần, xoay trục đối
với Mỹ không có nghĩa là Mỹ sẽ quay về Đông Nam Á để thiết lập căn cứ quân sự
chống lại Trung Quốc như nhiều người lầm tưởng. Xoay trục mà Obama đang làm chỉ
có nghĩa là áp dụng "chiến lược chiến tranh ủy nhiệm" (proxy war
stratery), tức liên kết một số nước trong vùng lại, đặc biệt là Nhật, Úc, Việt
Nam và Philippines, làm thành một lực lượng khu vực để chống lại Trung Quốc,
còn Mỹ chỉ đứng ngoài yểm trợ và bán vũ khí.
Để chiêu dụ Việt Nam, một nước
luôn cậy nhờ vào Trung Quốc, trước khi lên đường đi Việt Nam, Tổng thống Obama
đã phải cho vẽ lại lịch sử chiến tranh Việt Nam, đưa Cộng hòa xã hội chủ nghĩa
Việt Nam vào thay chỗ của Việt Nam Cộng Hòa trước năm 1975. Tuy nhiên, có nhiều
dấu hiệu cho thấy còn lâu các nước trong vùng mới chấp nhận chiến lược này của
Mỹ, trừ khi Mỹ đóng vai trò chủ chốt.
2. Vấn đề Hiệp Ước TTP : Đây là một hiệp ước thương mại được chính
trị hóa bằng những thủ đoạn chính trị nhằm bảo vệ các sản phẩm của Mỹ, nhất là
các sản phẩm trí tuệ ; nâng giá thành sản phẩm của các nước lên để Mỹ có thể cạnh
tranh ; đưa ra một hàng rào bảo vệ mậu dịch mới nhằm giảm bớt số lượng sản phẩm
ngoại quốc tràn vào Mỹ ngày càng gia tăng… Nói rõ hơn, Obama đã đưa ra một
mô thức mậu dịch quốc tế mới để bảo vệ mậu dịch của Mỹ. Mục tiêu chính là
chặn đứng đà phát triển mậu dịch ngày càng tăng của Trung Quốc.
Hiệp ước đã được 12 nước ký kết
nhưng việc phê chuẩn đang gặp khó khăn, ngay cả tại nước Mỹ, vì các nước ký kết
chưa lường được kết quả của nó như thế nào. TPP cũng sẽ gặp khó khăn khi áp dụng
vì 3 quốc gia lớn trong vùng là Trung Quốc, Ấn Độ và Indonesia nằm ngoài vòng
cương tỏa của TPP và nhiều nước đang chọn lựa giữa Trung Quốc và Mỹ. Obama sẽ
thuyết phục Việt Nam và Nhật tiến hành nhanh chóng việc phê chuẩn hiệp ước này.
Người Việt đấu tranh cũng đang
chuẩn bị các chưởng pháp đề xuất chiêu khi Tổng thống Obama đến Việt Nam. Trong
chuyện Kim Dung, Kiều Phong đã luyện được "Hàn long thập bát chưởng"
(18 chiêu) cực độc khiến Kiều Phong trở thành nhân vật đứng đầu võ lâm Trung
Nguyên, chưa bao giờ gặp đối thủ. Còn người Việt đấu tranh chưa luyện được chưởng
pháp nào cực độc, nên đành sử dụng hai chưởng pháp phổ thông, ai cũng ra
chiêu được, đó là chưởng pháp cá chết và chưởng pháp nhân quyền.
Chưởng pháp cá chết
Hôm 26/4/2016 một nhóm người Việt
đã gởi đến Tòa Bạch Ốc một thỉnh nguyện thư viết rằng "chúng tôi - người
dân, đề nghị chính phủ Liên bang Mỹ hỗ trợ người dân Việt Nam bằng cách cung cấp
đánh giá độc lập về tác động môi trường của nhà máy thép [Formosa]. Chúng tôi
cũng đề nghị Tổng thốngObama nêu vấn đề này với chính phủ Việt Nam trong chuyến
thăm vào tháng Năm".
Đến nay, số người tham gia ký
tên đã trên 100.000 nên Tòa Bạch Ốc phải lên tiếng. Hôm 17/5/2016, Phó Cố
vấn an ninh quốc gia Ben Rhodes và đại diện Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã gặp những
người đưa thỉnh nguyện thư.
Thỉnh nguyện thư đã đưa ra hai
vấn đề : Vấn đề điều tra độc lập vụ cá chết và vấn đề lên tiếng với chỉnh phủ
Việt Nam về vụ này.
1. Chuyện điều tra độc lập : Có hai chuyện cần điều tra : Chất độc gây
ra cá chết là chất độc gì và chất độc đó phát xuất từ đâu.
Về chất độc gây ra cá chết: Đây là chuyện khá dễ
dàng. Nhiều tổ chức cũng như chuyên gia đã làm rồi. Nhà cầm quyền VN
chắc chắn cũng đã làm.
Về việc quy trách nhiệm: Tố cáo là chuyện dễ. Nhiều người đã tố cáo Công
ty Formosa, Nguyễn Tấn Dũng, Nguyễn Phú Trọng, Trung Quốc... là thủ phạm gây ra
cá chết. Nhưng khi phải đối đầu với khoa học và pháp lý, rất khó chứng minh.
Trong vụ chất độc da cam, Việt Nam đã kiện Mỹ trên 10 năm mà chẳng đi tới đâu
vì bị cho rằng không chứng minh được tương quan nhân quả. Vụ án cá chết là một
vụ án đang được chính trị hóa nên khó khăn tăng lên :
Khó khăn thứ nhất là các chuyên
viên trong nước không đủ dụng cụ chuyên môn và đảm lược để xác định về phương
diện khoa học, cơ quan nào có trách nhiêm.
Khó khăn thứ hai là kết quả
điều tra : Vì bản án của vụ cá chết đã được công luận tuyên bố
trước rồi : Công Ty Gang Thép Formosa là thủ phạm. Vậy phải điều tra
và công bố kết quả như thế nào ?
Nếu cơ quan điều tra
không tìm ra được bằng chứng theo khoa học để quy trách Công Ty Gang Thép
Formosa là thủ phạm, cơ quan đó sẽ bị công luận ném phân vào mặt. Do đó, chẳng
ai muốn dính líu vào vụ này.
Nếu tìm ra được một số bằng chứng
có thể quy trách, sẽ còn phải đối phó với các phản chứng do bên bị
quy trách sẽ đưa ra. Nếu không chống lại được các phản chứng đó, cũng sẽ bị
công luận ném phân vào mặt.
Vì những khó khăn trên, chẳng
chuyên gia nào muốn nhập cuộc. Nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam đang
tìm cách bán cái. Ngày 2/5/2016, Bộ trưởng Tài nguyên và mMôi trường
Trần Hồng Hà đã làm việc với các chuyên gia Đức, Mỹ, Israel nhờ họ tham
gia điều tra. Khi Việt Nam đã mời các chuyên gia ngoại quốc điều tra thì
chuyện đề nghị mời các chuyên gia độc lập không còn là vấn đề nữa.
Nhiều chuyên gia đã cảnh giác rằng
dù giao phó cho các chuyên viên độc lập ngoại quốc điều tra, chưa ai dám nói kết
quả cuộc điều tra sẽ như thế nào.
2. Chuyện nhờ Mỹ lên tiếng: Nếu Mỹ phải lên tiếng về vụ cá chết thì lên tiếng
như thế nào khi chưa có kết quả của cuộc điều tra ? Kinh nghiệm cho thấy Mỹ chẳng
bao giờ can thiệp vào những vấn đề không liên hệ đến quyền lợi của Mỹ. Không có
dấu hiệu nào cho thấy Mỹ đang lợi dụng vụ cá chết để gây áp lực chính trị với Đảng
Cộng sản Việt Nam, trái lại Mỹ đang sử dụng còn bài Việt Nam để chống Trung Quốc.
Có nhiều dấu hiệu cho thấy nhà
cầm quyền cộng sản Việt Nam đang có một hướng đi khác. Cái khó vẫn là giải quyết
những nguy hại lâu dài về môi trường do biến cố này đã gây ra. Gần như chưa thấy
có giải pháp nào khả thi nào cả, nó giống như một thiên tai lớn !
Chưởng pháp nhân quyền
Ông John Sifton, Giám đốc đặc
trách Châu Á của Human Rights Watch nói : "Gỡ bỏ cấm vận bán vũ khí
cho Việt Nam vào lúc này là quá sớm và không xứng đáng, trừ khi Hà Nội thực
hiện những bước cần thiết để giải quyết hồ sơ nhân quyền". Nhưng hãng
thông tấn Reuter lại bật mí rằng cho dù có những dấu hiệu cho thấy là Hà Nội sẳn
sàng mua vũ khí của Mỹ, nhưng Washington muốn có những cam kết chắc chắn hơn từ
phía Việt Nam về việc cung cấp vũ khí của Nga.
Nói một cách rõ ràng
hơn, việc kèn cựa giữa Mỹ và Việt Nam về mua bán "vũ khí sát
thương" không phải là vấn đề nhân quyền mà là vấn đề mua vũ khí của Nga
hay của Mỹ : Nếu được Mỹ bán vũ khí, Việt Nam có còn tiếp tục mua vũ khí của
Nga nữa hay không và nếu còn mua, sẽ mua ở mức nào ? Nói tóm lại, Mỹ đang gạ gẫm Việt
Nam đừng cho Nga tái lập căn cứ quân sự ở Cam Ranh và giới hạn việc mua vũ khí
của Nga.
Thật ra, để đối đầu với Trung
Quốc, Việt Nam chỉ cầm mua vũ khí của Nga là đủ. Nhưng để tạo thêm sức mạnh
liên kết, Việt Nam muốn bắt cá hai tay. Dĩ nhiên, Việt Nam không dại gì dứt
khoát với Nga và Trung Quốc, vì nếu một buổi không đẹp trời nào đó, Mỹ lại đem
Biển Đông bán cho Trung Quốc như đã bán Việt Nam Cộng Hòa trước 1975, Đảng Cộng
sản Việt Nam sẽ chạy đi đâu ? Do đó, chúng ta có thể tiên đoán rằng Việt Nam sẽ
chấp nhận có giới hạn. Ngoài ra, vấn đề này còn phải có sự thỏa thuận của
Quốc hội Hoa Kỳ.
Hôm 17/5/2016, có 20 dân biểu
Hoa Kỳ đã gởi thư cho Tổng thống Obama yêu cầu nêu vấn đề nhân quyền với Hà Nội
khi đến thăm Việt Nam. Nhưng chúng ta nhớ lại, trong thời gian thương thảo
với Việt Nam để bãi bỏ lệnh cấm vận, thiết lập bang giao, ký kết hiệp ước tự do
thương mại, ký tuyên bố đối tác toàn diện với cộng sản Việt Nam... Mỹ đã mạnh
miệng đòi hỏi Việt Nam phải tôn trọng dân chủ và nhân quyền. Tuy
nhiên, sau khi có sự thỏa thuận rồi, Mỹ đã đặt bản Tuyên ngôn quốc tế
về Nhân quyền xuống dưới dít ngồi. Nay bán "vũ khí sát thương"
cho Việt Nam, Mỹ cũng sẽ làm như thế. Nhân quyền bao giờ cũng chỉ là một chiêu
bài.
Hiện Mỹ đang đứng trên
cùng chiến tuyến với Đảng Cộng sản Việt Nam, nhưng người Việt đấu tranh chẳng
ai dám tố cáo Mỹ "đồng lõa với tội ác" hay "tay sai cộng sản"
như họ thường tố cáo và kết án nhau.
Vụ cá chết sẽ đi về đâu ?
Nhiều yếu tố cho thấy vụ
thành lập Công ty gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh là một chuyện hoàn toàn
bất thường, nó là sản phẩm của tập đoàn tham nhũng Nguyễn Tấn Dũng và
Hoàng Trung Hải. Nhà máy này đã được giao cho một công ty không có kinh
nghiệm gì về sản xuất gang thép đầu tư và điều hành, được đặt tại một
vị trí nhạy cảm về an ninh, khó tránh khỏi gây ô nhiễm môi trường, giá trị kinh
doanh không có gì bảo đảm... nên nó không có lý do gì để tồn tại.
Có nhiều dấu hiệu cho thấy nhà
cầm quyền cộng sản Việt Nam đang khai thác áp lực quần chúng để cho Công
ty gang thép Formosa Hà Tĩnh thấy rằng nhà máy của họ khó có
thể tiếp tục hoạt động ở Việt Nam và tự động rút lui để
không phải bồi thường cho Việt Nam. Tuy nhiên, khi sử dụng "chưởng
pháp" này nhà cầm quyền cũng phải điều động như thế nào để các phong
trào quần chúng không trở thành một mối nguy hại về chính trị.
Hai người bao che cho Công ty
Formosa Hà Tĩnh là Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hãi
đã bị bãi nhiệm, còn những gì sẽ xảy ra tiếp theo ? Đây là vấn đề chúng
tôi sẽ bàn trong một bài khác.
Ngày 19/5/2016
Lữ Giang
No comments:
Post a Comment