Nhiều
nghi vấn xung quanh cái chết của vị Lạt ma Tây Tạng từng chống đối Trung Quốc tại
Việt Nam
Nguyễn Ngọc Như Quỳnh
06/12/2025
Người
Tây Tạng muốn biết, liệu cái chết bí ẩn của Tulku Hungkar Dorje Rinpoche ở Việt
Nam có phải do Trung Quốc chỉ đạo hay dàn dựng hay không.
https://baotiengdan.com/wp-content/uploads/2025/12/1-36.jpg
Nhà
lãnh đạo tinh thần Phật giáo Tây Tạng Tulku Hungkar Dorje Rinpoche đã qua đời
trong hoàn cảnh bí ẩn tại Việt Nam. Nguồn: X Screengrap
Thủ
lãnh tinh thần Phật giáo Tây Tạng Tulku Hungkar Dorje Rinpoche, trong hồ sơ
chính thức còn được gọi là Waxi Longre, được cho là đã qua đời vào ngày 28
tháng 3 năm 2025 tại một căn hộ thuộc VinHomes Central Park, một trong những
khu phức hợp dân cư cao cấp nhất tại Việt Nam.
Trong
khi chính phủ Việt Nam cho rằng cái chết của ông là do nguyên nhân tự nhiên, những
mâu thuẫn trong thông tin chính thức và các chi tiết đáng ngờ đã làm dấy lên những
lo ngại nghiêm trọng trong cộng đồng người Tây Tạng lưu vong và các quan sát
viên nhân quyền quốc tế.
Hungkar
Dorje được công nhận rộng rãi trong cộng đồng Phật giáo Tây Tạng nhờ dòng dõi
là một lạt ma tái sinh và là trụ trì của Tu viện Lung-ngon, một trung tâm uy
tín về các giáo lý Nyingma (Cổ Mật) truyền thống.
Nổi
tiếng với những bài giảng đầy lôi cuốn và sự độc lập, Hungkar Dorje đã công
khai từ chối đón tiếp Ban Thiền Lạt Ma (Panchen Lama) do nhà nước Trung Quốc bổ
nhiệm trong một chuyến thăm chính thức. Đây là một hành động phản kháng tinh thần
quan trọng và hiếm thấy chống lại sự kiểm soát của Bắc Kinh đối với các vấn đề
tôn giáo Tây Tạng.
Quan
điểm của ông đã biến ông thành một nhân vật tinh thần quan trọng và, có thể
nói, là một mục tiêu chính trị. Nhiều người trong cộng đồng người Tây Tạng lưu
vong tin rằng ông đã bị Bắc Kinh giám sát và có nguy cơ bị trả thù vì lập trường
của mình.
Việc
Bắc Kinh bổ nhiệm Ban Thiền Lạt Ma của riêng mình vào năm 1995 — sau khi giam
giữ cậu bé được Đạt Lai Lạt Ma công nhận — đã tạo ra một rạn nứt sâu sắc về việc
ai có quyền lựa chọn các nhân vật tôn giáo hàng đầu của Tây Tạng.
Trung
Quốc khẳng định họ sẽ kiểm soát việc lựa chọn Đạt Lai Lạt Ma tiếp theo, trong
khi người Tây Tạng lưu vong nói rằng chỉ có Đạt Lai Lạt Ma hiện tại và truyền
thống tu viện mới có thể xác định sự tái sinh của ngài.
Mâu
thuẫn về danh tính và tình trạng nhập cảnh
Trong
phản hồi của phía Việt Nam gửi tới Các Thủ tục Đặc biệt của Liên Hợp Quốc (Tham
chiếu: AL VNM 4/2025), người quá cố được gọi là Waxi Longre, một công dân Trung
Quốc dân tộc Tây Tạng, sinh ngày 15 tháng 8 năm 1967.
Tuy
nhiên, hai thông báo riêng biệt được gửi tới LHQ bởi các nguồn tin Tây Tạng
(Tham chiếu: AL CHN 15/2025 và AL VNM 4/2025) xác định Hungkar Dorje sinh năm
1969, cho thấy một sự khác biệt quan trọng trong hồ sơ danh tính.
Hơn
nữa, chính phủ Việt Nam thừa nhận rằng Hungkar Dorje đã nhập cảnh và xuất cảnh
Việt Nam hợp pháp bảy lần từ năm 2017 đến 2023. Lần nhập cảnh hợp pháp cuối
cùng của ông là vào ngày 8 tháng 10 năm 2023, với lần xuất cảnh hợp pháp vào
ngày 25 tháng 10 năm 2023.
Tuy
nhiên, họ cũng tuyên bố rằng vào tháng 10 năm 2024, ông đã nhập cảnh lại đất nước
bất hợp pháp, nhưng không giải thích làm thế nào một lạt ma Tây Tạng nổi tiếng
có thể qua mặt an ninh biên giới và sống không bị phát hiện trong nhiều tháng.
Phản
hồi của phía Việt Nam còn nêu rõ rằng Hungkar Dorje đã ở “cùng với một số phụ nữ
thuộc các quốc tịch khác nhau” tại một căn hộ ở Thành phố Hồ Chí Minh và không
khai báo tạm trú.
Tuy
nhiên, chính phủ không đưa ra bằng chứng cụ thể nào cho những tuyên bố này —
không có danh tính, ngày tháng hay lời khai nhân chứng nào — làm dấy lên câu hỏi,
liệu ngôn ngữ này có được sử dụng để làm mất uy tín hay mô tả sai lệch về những
ngày cuối đời của ông hay không.
Theo
các nguồn tin thân cận với cộng đồng người Tây Tạng trao đổi với Asia Times,
Hungkar Dorje được tìm thấy bên trong VinHomes Central Park, và thi thể của ông
sau đó được chuyển đến Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, một cơ sở y tế tư nhân
nằm trong cùng khu phức hợp.
Chính
phủ Việt Nam chưa công bố bất kỳ báo cáo y tế hay pháp y nào để xác nhận nguyên
nhân cái chết, bất chấp tầm quan trọng về chính trị và tôn giáo của vị lạt ma
này.
Một
lễ tang theo nghi thức Tây Tạng đã được tổ chức vào ngày 19 tháng 4 năm 2025, với
sự tham dự của các thành viên gia đình, đại diện từ các cộng đồng tôn giáo, các
nhà ngoại giao Trung Quốc và các tín đồ. Chính phủ Việt Nam tuyên bố họ đã tạo
điều kiện cho việc đưa tro cốt của ông trở về Trung Quốc vào ngày 20 tháng 4
năm 2025.
VIDEO
:
Tibetan
Buddhist leader Tulku Hungkar Dorje death — calls for
investigation of China, Vietnam (RFA)
Radio Free Asia
APR
11, 2025
https://www.youtube.com/watch?v=YnOPkKASEcI
Bằng
chứng về sự can thiệp chính trị
Làm
gia tăng thêm những nghi ngờ xung quanh cái chết của Hungkar Dorje là một số
chi tiết quan trọng được báo cáo bởi các nguồn tin độc lập của Tây Tạng và quốc
tế. Theo Chiến dịch Quốc tế vì Tây Tạng (ICT) và trang tin tức Phayul của Tây Tạng:
•
Hơn 30 quan chức Trung Quốc đã có mặt tại lễ hỏa táng ở Thành phố Hồ Chí Minh
vào ngày 19 tháng 4 năm 2025, cùng với khoảng 40 sĩ quan công an Việt Nam, báo
hiệu một trường hợp rõ ràng về sự phối hợp an ninh xuyên biên giới giữa hai
chính phủ độc tài.
•
Các nhà sư từ Tu viện Lung-ngon ở Thanh Hải, Trung Quốc, nơi Hungkar Dorje đặt
trụ sở, đã bị từ chối tiếp cận đầy đủ thi thể của ông và bị ép buộc ký vào một
văn bản xác nhận cái chết mà không có bằng chứng y tế thích hợp. Điều này làm dấy
lên những lo ngại nghiêm trọng về sự thao túng chính trị và thiếu quy trình tố
tụng.
•
Hungkar Dorje trước đó đã từ chối hợp tác với chính quyền Trung Quốc khi được
yêu cầu đón tiếp Ban Thiền Lạt Ma do nhà nước bổ nhiệm, một động thái được cộng
đồng người Tây Tạng coi là hành động phản kháng về mặt tinh thần. Sự thách thức
công khai này có thể đã khiến ông trở thành mục tiêu cho sự trả thù ngoài vòng
pháp luật của Đảng Cộng sản Trung Quốc.
•
Việc thiếu các giấy tờ rõ ràng liên quan đến việc nhập cảnh và di chuyển của
ông bên trong Việt Nam gợi ý mạnh mẽ rằng ông có khả năng đang trốn chạy sự đàn
áp chính trị và tìm kiếm sự tị nạn tại Việt Nam. Thay vì nhận được sự bảo vệ,
ông bị cáo buộc là đã bị giam giữ và chết trong những tình huống không rõ ràng,
làm dấy lên khả năng về việc cưỡng bức hồi hương gián tiếp hoặc sự đồng lõa của
nhà nước trong cái chết của ông.
Vụ
việc đặt ra một số vấn đề chưa được giải quyết mà các quan sát viên và nhà phê
bình cho rằng cần phải điều tra thêm.
Một
là, tại sao Hungkar Dorje bị cáo buộc cần phải nhập cảnh bất hợp pháp vào Việt
Nam vào năm 2024, mặc dù đã có hồ sơ nhập cảnh hợp pháp trước đó?
Hai
là, làm thế nào mà lực lượng xuất nhập cảnh và công an có thể không phát hiện
ra việc nhập cảnh và cư trú của một nhân vật tôn giáo nước ngoài tại một khu phức
hợp sang trọng như VinHomes?
Ba
là, tại sao lại có sự khác biệt về năm sinh được báo cáo giữa hồ sơ của Việt
Nam và Tây Tạng?
Bốn
là, bằng chứng về những cá nhân được cho là đã hỗ trợ chỗ ở hoặc tài chính cho
Hungkar Dorje trong thời gian ông ở Việt Nam đâu?
Năm
là, tại sao không có báo cáo khám nghiệm tử thi hoặc điều tra độc lập nào được
công bố?
Cái
chết của Hungkar Dorje, một nhân vật tinh thần Tây Tạng rất được kính trọng,
trên đất Việt Nam dưới những tình huống đáng ngờ làm dấy lên những lo ngại sâu
sắc về sự đàn áp xuyên quốc gia, thiếu minh bạch và trách nhiệm giải trình của
nhà nước, chưa kể đến vấn đề chủ quyền của Việt Nam đối với Trung Quốc.
Tổ
chức Theo dõi Nhân quyền (Human Rights Watch) và nhiều cộng đồng người Tây Tạng
đang kêu gọi các Báo cáo viên Đặc biệt của LHQ, OHCHR và báo chí quốc tế yêu cầu
một cuộc điều tra độc lập về các sự kiện dẫn đến cái chết của vị lạt ma nổi tiếng
này.
Chính
phủ Việt Nam có trách nhiệm phải trả lời những lời kêu gọi đó.
________
Về
tác giả:
Nguyễn Ngọc Như Quỳnh, được biết đến rộng rãi với tên Mẹ Nấm (Mother
Mushroom), là một blogger người Việt, nhà vận động nhân quyền, và cựu tù nhân
lương tâm. Cô là người sáng lập và là giám đốc điều hành của WEHEAR, một tổ chức
từ thiện công cộng chuyên trao quyền cho phụ nữ, hỗ trợ các nhà hoạt động lưu
vong và thúc đẩy báo chí nhân quyền độc lập.
No comments:
Post a Comment