Trump, Putin, và tương lai của
Ukraine
Gideon Rachman - Financial
Times
Nguyễn Thị Kim Phụng, biên dịch - Nghiên
Cứu Quốc Tế
https://nghiencuuquocte.org/2025/08/14/trump-putin-va-tuong-lai-cua-ukraine/
Mối nguy đối với cả Kyiv và Châu Âu là họ sẽ
mất đi tầm nhìn chiến lược về nơi họ muốn đến.
Hiệp định Munich năm 1938 thường được cho là
một cách diễn đạt mơ hồ cho sự thất bại trong việc chống lại các lãnh đạo
chuyên chế. Hội nghị thượng đỉnh Trump-Putin dự kiến diễn ra vào thứ Sáu tuần
này tại Alaska lại có một điểm tương đồng chính xác với Munich. Khi xưa, chính
phủ Czech đã không có đại diện tại bàn đàm phán, bởi Hitler, Chamberlain,
Mussolini, và Daladier đã đồng ý về một thỏa thuận chia cắt đất nước họ.
Hiện tại, Tổng thống Volodymyr Zelenskyy của
Ukraine cũng sẽ không có mặt khi các nhà lãnh đạo Nga và Mỹ thảo luận về số phận
và biên giới của đất nước ông. Và, như người ta vẫn nói, “Nếu bạn không ngồi
vào bàn đàm phán, bạn sẽ bị đưa lên bàn ăn.”
Những lời lẽ thiếu cân nhắc của Donald Trump
về “trao đổi đất đai” cũng đã gióng lên hồi chuông cảnh báo ở Ukraine và khắp
châu Âu. Mọi người lo ngại rằng một Trump phù phiếm và mơ hồ sẽ dễ dàng bị thao
túng bởi Putin – một lãnh đạo cứng rắn và tập trung vào các chi tiết.
Đối với người Ukraine và người châu Âu, kịch
bản xấu nhất là Trump và Putin sẽ đạt được thỏa thuận về “trao đổi đất đai”
ngay sau cuộc gặp – trên thực tế, điều này có nghĩa là Ukraine sẽ nhượng lại
vĩnh viễn phần lớn lãnh thổ của mình cho Nga.
Mục tiêu của Putin có lẽ là đạt được một thỏa
thuận với Trump, mà sau đó sẽ được trình bày với Ukraine như một sự đã rồi. Như
Alexander Gabuev thuộc Trung tâm Nghiên cứu Nga-Á Âu thuộc Đại học Carnegie-Nga
nhận định, loại thỏa thuận mà Putin mong muốn sẽ khiến Ukraine “không thể tự vệ,
không thể đầu tư, và đẩy họ vào con đường sụp đổ.” Nếu Ukraine từ chối thỏa thuận
đó, Nga hy vọng Mỹ sẽ cắt đứt hỗ trợ cho Kyiv.
Trên đây là những kịch bản khả thi. Tuy
nhiên, Ukraine và những người ủng hộ châu Âu của họ cũng tin rằng vẫn có thể đạt
được một kết quả tích cực hơn. Một kết quả tốt theo quan điểm của họ là một thỏa
thuận ngừng bắn – kèm theo đe dọa trừng phạt thứ cấp đối với Nga nếu Putin tái
khởi động chiến tranh. Còn các cuộc thảo luận về lãnh thổ sẽ chỉ diễn ra sau
đó.
Giữa bối cảnh các hoạt động ngoại giao dồn dập
và kích động cảm xúc, cả Ukraine và châu Âu đều có nguy cơ đánh mất tầm nhìn
chiến lược về nơi họ muốn đến – và những gì có thể đạt được.
Chiến tranh là điều khó lường. Nhưng những
phân tích thuyết phục nhất mà tôi từng thấy là Ukraine đang dần thất thế – với
vấn đề nhân lực ở tiền tuyến ngày càng trở nên nghiêm trọng. Điều đó có nghĩa
là một cuộc đàm phán đổ vỡ hoàn toàn và việc tiếp tục chiến tranh có lẽ sẽ tốt
cho Nga hơn là cho Ukraine.
Quan điểm của Kyiv rằng không thể nhượng lại
lãnh thổ là quan điểm có nguyên tắc – nhưng lại phi thực tế nếu xét theo tình
hình hiện tại. Sự khác biệt quan trọng nằm ở việc nhượng bộ lãnh thổ trên thực
tế và trên pháp lý.
Việc công nhận về mặt pháp lý hành động Nga
cưỡng chiếm lãnh thổ Ukraine là điều mà Ukraine, EU, và Anh hoàn toàn không thể
chấp nhận. Tuy nhiên, trong bối cảnh một thỏa thuận hòa bình rộng hơn, việc thừa
nhận trên thực tế rằng Nga đang chiếm đóng một số vùng lãnh thổ có thể sẽ là điều
cần thiết. Việc Liên Xô sáp nhập các quốc gia Baltic sau năm 1940 chưa bao giờ
được Mỹ và hầu hết các nước châu Âu công nhận về mặt pháp lý. Nhưng đó là một
thực tế hiển nhiên, mãi cho đến khi các quốc gia Baltic cuối cùng giành lại được
độc lập.
Khi nhìn rộng hơn về tương lai của Ukraine,
các chính phủ chủ chốt ở châu Âu hiểu rằng cuộc tranh luận không thể chỉ xoay
quanh vấn đề lãnh thổ – dù điều đó rất quan trọng. Tổng thống Phần Lan
Alexander Stubb, một nhân vật có ảnh hưởng trong nền ngoại giao hiện tại, đã đề
xuất một khuôn khổ hữu ích để suy nghĩ về tương lai – dựa trên kinh nghiệm của
chính đất nước ông sau hai cuộc chiến với Nga vào những năm 1940.
Các hiệp ước hòa bình cuối cùng đã dẫn đến việc
Phần Lan nhượng lại khoảng 10% lãnh thổ của mình. Phần Lan thời hậu chiến cũng
buộc phải duy trì trạng thái trung lập để tránh gây thù chuốc oán với Moscow.
Nhưng điều quan trọng là Phần Lan vẫn giữ được nền độc lập pháp lý và nền dân
chủ của mình, từ đó cho phép họ trở thành một quốc gia thịnh vượng, tự do, và
thành công.
Stubb tin rằng việc đảm bảo tương lai của
Ukraine bao gồm việc suy nghĩ về ba vấn đề: độc lập, chủ quyền, và lãnh thổ.
Sử dụng khuôn khổ đó – và kinh nghiệm của Phần
Lan – cho thấy Ukraine không nhất thiết phải đạt 100% mục tiêu của mình ở cả ba
lĩnh vực để thoát khỏi cuộc chiến này với một tương lai tươi sáng. Nếu Ukraine
có thể giữ vững nền độc lập và nền dân chủ của mình – thì việc nhượng một phần
lãnh thổ trên thực tế, dù đau đớn, nhưng vẫn có thể chấp nhận được.
Vấn đề chủ quyền cũng rất quan trọng. Nga đã
yêu cầu những hạn chế to lớn đối với quyền tự do của Kyiv trong việc tự vạch ra
con đường riêng cho mình – bao gồm cả việc hạn chế quy mô và năng lực của quân
đội Ukraine, cũng như lệnh cấm Ukraine gia nhập NATO và có lẽ là cả EU.
Rõ ràng, Ukraine không thể chấp nhận bất kỳ
giới hạn quân sự nào có thể gây tổn hại đến khả năng tự vệ của đất nước họ.
Nhưng nếu Kyiv được phép tiếp tục nỗ lực gia nhập EU, thì vấn đề NATO có thể tạm
gác lại trong một thời gian – đặc biệt là khi thực tế chính trị cho thấy tư
cách thành viên NATO của Ukraine dường như là không thực tế trong tương lai gần.
Một mối nguy rõ ràng tại hội nghị thượng đỉnh
Alaska là Putin đã suy nghĩ rất kỹ về tất cả những vấn đề này từ lâu. Còn
Trump, như mọi khi, sẽ quan tâm đến việc tuyên bố chiến thắng hơn là những chi
tiết vụn vặt tẻ nhạt của một thỏa thuận.
Nhưng bất kỳ thỏa thuận nào ở Alaska cũng có
thể là khởi đầu chứ không phải kết thúc của một quá trình. Người Ukraine và người
châu Âu biết rằng họ cần chiều theo Trump và chơi một cuộc chơi dài. Đây không
phải là một lựa chọn tốt. Nhưng nó là lựa chọn tốt nhất họ có.
--
Nguồn: Gideon Rachman, “Trump,
Putin and the future of Ukraine,” Financial Times, 11/08/2025
===================
Có thể bạn quan tâm:
2. Đánh bại
Nga có giúp ngăn chặn chiến tranh trong tương lai?
3. Cuộc chiến ở Ukraine đã đi
đến bước ngoặt
4. Nixon
và Việt Nam cho chúng ta biết gì về tính toán của Putin?
5. Học
thuyết chiến thắng mới của Nga và triển vọng Chiến tranh Ukraine
6. Chuyến thăm Nga của Tập
thực sự có ý nghĩa gì?
7. Trung
Quốc có thể cứu vãn cuộc chiến của Putin ở Ukraine như thế nào?
8. Putin xù lông để che đậy
thế yếu của mình?
No comments:
Post a Comment