CHIẾN TRANH UKRAINA : CHÂU ÂU, "ANH KHỜ" ĐỂ NGA-MỸ LỢI DỤNG? (Thanh Hà / RFI)

 

Chiến tranh Ukraina : Châu Âu, « anh khờ » để Nga Mỹ lợi dụng?

Thanh Hà  -  RFI

Đăng ngày: 14/08/2025 - 15:19  -  Sửa đổi ngày: 14/08/2025 - 17:06

https://www.rfi.fr/vi/ph%C3%A2n-t%C3%ADch/20250814-chi%E1%BA%BFn-tranh-ukraina-ch%C3%A2u-%C3%A2u-anh-kh%E1%BB%9D-%C4%91%E1%BB%83-nga-m%E1%BB%B9-l%E1%BB%A3i-d%E1%BB%A5ng

 

Anh Quốc và Liên Hiệp Châu Âu đang bất lực nhìn Hoa Kỳ đứng về phía Nga trong cuộc chiến ở Ukraina. Từ khi Vladimir Putin đưa quân xâm chiếm Ukraina, cùng với Mỹ châu Âu là nguồn viện trợ nhân đạo và quân sự chủ chốt của Kiev. Bruxelles mua vũ khí của Mỹ để trang bị cho Ukraina. Một cuộc chiến với cường độ cao đang diễn ra ngay cửa ngõ Liên Âu, nhưng để trút bớt gánh nặng Ukraina, chính quyền Trump gạt châu Âu ra ngoài, để chỉ trực tiếp đàm phán với Nga.

 

HÌNH :

Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky (trái) và thủ tướng Đức Friedrich Merz họp báo tại Berlin, ngày 13/08/2025, ngay sau cuộc họp trực tuyến với tổng thống Donald Trump, trước thượng đỉnh Nga-Mỹ về chiến tranh Ukraina. AFP - JOHN MACDOUGALL

 

Thượng đỉnh Trump-Putin tại Alaska ngày 15/08/2025 không là ngoại lệ. Tiếc là Luân Đôn cũng như Bruxelles dường như không ý thức được rằng châu Âu vẫn đang nắm giữ những lá bài then chốt để đối mặt với tham vọng chính trị của Vladimir Putin và những tính toán mang tính « con buôn » của Donald Trump. Trên đây là nhận xét của nhà sử học người Pháp Françoise Thom, chuyên nghiên cứu về Liên Xô và Nga thời hậu cộng sản. Bài viết được đăng trên báo Le Monde ngày 13/08/2025.

 

Năm ngày sau khi thông báo với thế giới về cuộc họp song phương với nguyên thủ Nga tại Alaska, một vùng lãnh thổ của Hoa Kỳ, tổng thống Trump mới có cuộc họp với các lãnh đạo châu Âu (Liên Hiệp Châu Âu và Anh Quốc). Cùng tham dự cuộc họp trực tuyến này có tổng thống Volodymyr Zelensky, bên trực tiếp liên quan. Phải đợi đến 48 giờ trước thượng đỉnh Nga - Mỹ đầu tiên từ khi Vladimir Putin bị cô lập vì đưa quân xâm chiếm một quốc gia có chủ quyền, lãnh đạo Nhà Trắng mới cho biết ông sẽ liên lạc với các đồng minh châu Âu sau cuộc họp với chủ nhân điện Kremlin.

 

Mở đầu bài viết trên tờ Le Monde, tác giả đưa ra một nhận xét cơ bản : Từ khi khai mào chiến tranh Ukraina, các mục tiêu của Matxcơva không hề thay đổi. Chỉ có Mỹ dưới quyền ông Trump đang nghiêng về phía những mục tiêu này.

 

Kinh tế Nga không mấy sáng sủa. Trên chiến trường, không thể phủ nhận thế mạnh của quân Nga, nhưng với đà tiến « không đủ nhanh so với đà suy thoái kinh tế ». Song lịch sử đã chứng minh Nga luôn mở rộng bờ cõi và xây dựng đế chế nhờ hợp tác với một hoặc nhiều « thế lực bên ngoài ». Ở thế kỷ 18, thế lực từ bên ngoài đó là Đế Chế Phổ và Áo. Đầu thế kỷ 20, một thỏa thuận với Thổ Nhĩ Kỳ đã giúp chính quyền ở Matxcơva chinh phục các quốc gia trong vùng Kavkaz. Thỏa thuận Ribbentrop-Matxcơva năm 1939 với Đức đẩy các quốc gia vùng Baltic vào vòng tay Liên Xô. Đến năm 2025, phải chăng thế lực « bên ngoài » giúp ông Putin thuần phục Ukraina sẽ là Hoa Kỳ, siêu cường số một thế giới ?

 

Nhận xét thứ hai của sử gia Françoise Thom là để chinh phục thế giới, Nga luôn áp dụng một chính sách bất di bất dịch : Chiến thuật « cắt đối phương ra thành từng lát mỏng » trước khi « nuốt trọn ». Trong trường hợp của Ukraina, giai đoạn đầu là chiếm Crimée, rồi tiếp đến là vùng Donbass (đông Ukraina) … trước khi đi xa hơn nữa …

 

Đề nghị của Nga với Steve Witkoff, đặc sứ Mỹ về Ukraina, hôm 06/08/2025 minh chứng cho điều này : Vladimir Putin chấp nhận đến Alaska, nhưng đòi Mỹ ép Ukraina rút khỏi các vùng ở Donetsk mà quân Nga còn chưa hoàn toàn làm chủ được tình hình. Đổi lại, Matxcơva tỏ thiện chí trả lại Soumy (đông bắc Ukraina) cho Kiev, một vùng đất « nhỏ xíu » để gọi là « có qua có lại ».

 

Tác giả lo ngại thuyết phục Hoa Kỳ trong mục đích này « không phải là quá khó ».Vladimir Putin đang trông cậy nhiều vào Donald Trump, đánh cược vào « tính tự cao tự đại, sự thiển cận » và có lẽ là cả lòng tham nữa của những người cầm quyền tại Washington hiện nay, nhất là khi tổng thống Hoa Kỳ từng quả quyết ông sẽ nhanh chóng vãn hồi hòa bình cho Ukraina.  

 

Để có được bức ảnh chụp chung với người quyền lực nhất trong thế giới tự do, Vladimir Putin còn hứa hẹn sẽ giao cho một tập đoàn Mỹ « quản lý » dịch vụ xuất khẩu khí đốt của Nga sang thị trường châu Âu.

 

 

Trump-Putin, cùng một quan điểm làm suy yếu châu Âu

 

Donald Trump và Vladimir Putin đều trông thấy ở đối phương một « đối tác lý tưởng », để bàn về số phận của Ukraina, về tương lai của toàn châu Âu. Hai nhà lãnh đạo này lại « cùng chung chí hướng », đó là không muốn có một khối châu Âu vững mạnh, cả về địa chính trị lẫn kinh tế. Trong hoàn cảnh đó Liên Âu và Anh Quốc còn lại những lá bài nào để « tồn tại » trong cuộc đối thoại giữa hai « người lớn » đó của thế giới ?

 

Tác giả bài viết, Françoise Thom trả lời : Đầu tiên hết, châu Âu phải « tỉnh táo », ý thức được rằng « Nga là một cỗ máy hủy diệt tai hại ». Tham vọng bá chủ của Nga không chỉ dừng lại ở Ukraina. Matxcơva không nhất thiết chinh phục thêm lãnh thổ bằng các phương tiện quân sự mà đã theo đuổi mục đích « tiêu diệt » Ukraina từ hàng chục năm qua, đã tận dụng mọi phương tiện, chứ không chỉ sức mạnh quân sự. Những phương tiện đó gồm : hủy hoại tinh thần của người dân Ukraina, phá vỡ đoàn kết của phương Tây, ly gián Mỹ với các đồng minh trên Lục Địa Già, làm suy yếu Liên Hiệp Châu Âu.

 

Yếu tố thứ nhì giúp cho Liên Âu cũng như Anh Quốc tồn tại sẽ là giữ khoảng cách với Hoa Kỳ, chứng minh rằng châu lục này « không đồng lõa với sự phản bội của Mỹ trước một đồng minh » là Ukraina. Có nghĩa là châu Âu phải năng động và đóng một vai trò tích cực, đòi một số những bảo đảm về mặt an ninh cho Ukraina.

 

Để làm được việc này, Bruxelles cũng như Luân Đôn cần ý thức được là châu Âu có những lá chủ bài mà cả Mỹ lần Nga cùng đang cần.

 

Với Nga, lịch sử đã chứng minh là quốc gia này « lệ thuộc nhiều vào châu Âu ». Hiện tại,châu Âu vẫn là thị trường dầu khí lớn nhất, không thể thay thế. Còn đối với Hoa Kỳ, chính Donald Trump đã nhìn nhận « an ninh của Ukraina » sẽ do châu Âu đảm nhiệm. Với nhiều phương tiện tài chính, giàu kinh nghiệm về công nghệ và cũng là một cột trụ về quân sự của thế giới, Liên Âu không thể bằng lòng với vai trò của một « anh khờ » giữa hai cường quốc Nga và Mỹ.   

 

---------------------------

 Các nội dung liên quan

 

Tạp chí Tiêu điểm

Mỹ « bình thường hóa » quan hệ với Nga: Ác mộng với châu Âu và Ukraina?

 

ANH QUỐC - AN NINH CHÂU ÂU

An ninh châu Âu và Ukraina : Trọng tâm của thượng đỉnh tại Luân Đôn

 

THƯỢNG ĐỈNH - TRUMP - PUTIN

Trump Putin gặp nhau ngày 15/08 tại Alaska Mỹ bàn về Ukraina