Tại
sao thời Đại dịch lại có thể khiến người ta đứng nhìn một vụ hiếp dâm
Melissa Chan - TIME
DCVOnline chuyển ngữ
POSTED ON OCTOBER
25, 2021
Đối lập với một anh
hùng không phải là một nhân vật phản diện. Đó là một người ngoài cuộc.” — Matt Langdon
Getty Images
Vào đêm 13 tháng 10, một phụ nữ bị hãm hiếp
trên chuyến xe điện gần Philadelphia mà không một nhân chứng nào can thiệp. Được
biết một vài người đã chĩa điện thoại của họ về hướng đang xảy ra
vụ tấn công [để thu hình].
Philip Zimbardo, một chuyên gia tâm lý và giáo
sư danh dự tại Đại học Stanford, nói: “Thật táng tận lương tâm khi không ai
ra tay giúp đỡ”, nhắc lại những nhận xét tương tự của cảnh sát địa phương
trong vài ngày qua.
Tuy nhiên, với tình hình đại dịch COVID-19
đã làm xấu đi những tiêu
chuẩn xã hội thì việc đó không hoàn toàn đáng ngạc nhiên. Trong một
năm rưỡi qua, virus đã khiến mọi người trở nên tự bảo vệ bản thân hơn, cô lập
hơn và sợ hãi hơn về những điều chưa biết. Theo Zimbardo và các chuyên gia
nghiên cứu về “hiệu ứng người ngoài cuộc”, một lý thuyết về tâm lý cho rằng
càng ít người ra tay giúp tha nhân thì càng nhiều người đứng nhìn người bị nạn.
Thêm vào đó là số tội phạm gia tăng vào năm 2020 và số súng bán được bùng phát ở Hoa Kỳ,
và vì thế không khó hiểu tại sao nhiều người hơn bình thường có thể rút vào góc
riêng của họ.
Matt Langdon,
người sáng lập của Hero Round Table, một tổ chức dạy mọi người cách trở
nên làm nhiều hơn chỉ là những người ngoài cuộc cho biết:
“Đại
dịch đã cho thấy rằng nhiều người nghĩ rằng, ‘Tôi phải lo cho bản thân.’
Điều đó sai về căn bản, và đó là một mối quan tâm lớn trong thế giới ngày nay.”
Không rõ có bao nhiêu hành khách khác trên
chuyến tàu của Cơ quan Giao thông Đông Nam Pennsylvania (SEPTA) vào khoảng 10
giờ tối hôm đó, khi nhà chức trách nói rằng nghi phạm ngồi xuống cạnh nạn nhân
và bắt đầu tấn công tình dục. Trong một tuyên bố, SEPTA cho biết, khi một nhân
viên của cơ quan giao thông tình cờ có mặt và gọi 911, nhân viên SEPTA đã bắt
được nghi phạm 35 tuổi đang hãm hiếp thiếu phụ đó và bắt
giữ y. Nghi phạm phải đóng 180.000 đô la để tại ngoại hầu tra và
phải trả lời những cáo buộc, gồm cưỡng hiếp và tấn công tình dục. Theo tờ Philadelphia
Inquirer, Timothy Bernhardt, giám đốc Sở Cảnh sát Thị trấn Thượng
Darby, cho biết “rất nhiều người” trên tàu đáng lẽ phải “làm gì đó”. Ông nói,
“Việc đó nói lên chúng ta đang ở đâu trong xã hội và ai cho phép điều như vậy xảy
ra, vì vậy nó thật đáng bận tâm.”
Không thể biết những hành khách khác đã nghĩ
gì, nhưng các chuyên gia về “hiệu ứng người ngoài cuộc” nói rằng có nhiều yếu tố
mới phát sinh từ đại dịch có thể khiến những người trong hoàn cảnh như vậy
không thể làm gì.
https://api.time.com/wp-content/uploads/2021/10/GettyImages-1234328138.jpg?w=300&quality=85
Một hành khách chờ tàu trên sân ga SEPTA dành cho
người đi làm ở Philadelphia vào ngày 30 tháng 7 năm 2021. Hannah Beier —
Bloomberg / Getty Images
Zimbardo nói, đối với một người, bị cô lập
trong những cuộc phong tỏa và tự cách ly không chỉ làm tăng khuynh hướng tránh
né người khác của mọi người, mà còn làm tăng suy nghĩ nhiều người tự cho mình
là trung tâm và ít sẵn sàng đặt nhu cầu của than nhân lên trên nhu cầu của họ.
Ông nói: “Sự cô lập với xã hội theo thời gian có nghĩa là người ta tập trung
vào bản thân mình.”
Theo Langdon, con người như một động vật
đã học ứng xử đó từ lâu để sinh tồn, “chúng ta phải cảnh giác với những người
không giống mình và tránh xa những thứ đáng sợ.”
COVID-19 càng làm trầm trọng thêm sự nghi ngờ
cố hữu đối với người khác khi nó tạo ra nỗi sợ hãi rằng bất kỳ ai, dù có hoặc
không có triệu chứng, đều có thể mang virus đã giết chết gần 5 triệu người trên
toàn thế giới.
Ngay cả trước đại dịch, giới chuyên gia đã
nghiên cứu ứng xử của những người ngoài cuộc từ lâu đều biết rằng trong trường
hợp khẩn cấp, mọi người thường không cảm thấy có khuynh hướng giúp đỡ những người
không liên hệ với họ hoặc những người mà họ không có chung căn cước. Một nghiên cứu năm
2005 cho thấy một người lạ bị thương mặc áo của một đội thể thao nào đó có thể
được một người hâm mộ cùng một đội giúp đỡ hơn so với việc người đó mặc áo của
đội đối thủ hoặc áo thể thao không có nhãn hiệu.
Jay Van Bavel,
giáo sư tâm lý Đại học New York cho biết:
“Chúng ta đang quan tâm đến những người như chúng ta
và bạn bè và gia đình, nhưng chúng ta không thường mở rộng vòng quan tâm đó đến
những người bên ngoài nhóm đó.”
Điều đó có thể giúp giải thích tại sao rất nhiều
nạn nhân của các cuộc tấn công người châu Á trên khắp nước Mỹ cho biết họ
không được những người ngoài giúp đỡ khi tội ác căm thù gia tăng trong đại dịch.
Cũng giống như ở Thành phố New York, nhân viên bảo vệ tại một tòa nhà gần đó đã
đóng cửa lại khi một phụ nữ Mỹ gốc châu Á bị tấn công ngay bên ngoài vào tháng
Ba này, không ai giúp Joyce
Sung, chủ cửa hàng tiện lợi người Mỹ gốc Nam Hàn ở Bắc Carolina, khi bà hai lần
bị tấn công khi đang làm việc ở tiệm.
Joyce
Sung, chủ cửa hàng tiện lợi người Mỹ gốc Nam Hàn ở Bắc Carolina, khi bà hai lần
bị tấn công khi đang làm việc ở tiệm. Nguồn ảnh: Yahoo News
Theo các chuyên gia tâm lý, một lý do chính
khiến mọi người ít có hành động can thiệp khi có những người ngoài cuộc
cùng chứng kiến vì họ tin rằng ai đó có thể sẽ gọi cảnh sát hoặc vì họ không cảm
thấy bị bắt buộc nếu thấy không có ai khác làm bất cứ điều gì. Van Bavel cho biết,
đối với nhiều người hiện nay, quyết định của họ cũng có thể bắt nguồn từ nỗi sợ
hãi về việc gia tăng số súng bán được cũng như bạo lực bằng súng ở Mỹ, đang
tăng lên ở mức kỷ lục. Theo số liệu của FBI, những vụ giết người tăng gần 30%
vào năm 2020 so với năm 2019 — mức tăng cao nhất từ năm này sang năm khác trong
lịch sử được ghi nhận của cơ quan này. Theo dữ liệu của Kho lưu trữ Bạo lực
Súng, một tổ chức phi lợi nhuận chuyên theo dõi các vụ xả súng, năm 2020, những vụ giết người bằng súng và các vụ xả súng
không liên quan đến tự sát đã cướp đi sinh mạng của hơn 19.000 người — số người
chết cao nhất trong hơn 20 năm.
Van Bavel nói: “Chắc chắn có sự
gia tăng nguy hiểm và sự nhẫn tâm ở cấp xã hội.”
Vào năm 2020, FBI đã thực hiện gần 40 triệu cuộc
kiểm soát nguồn gốc vũ khí, nhiều hơn bất kỳ năm nào được ghi nhận, theo dữ
liệu của cơ quan này. Năm đó, khoảng 6,9 triệu người ở Hoa Kỳ đã
trở thành người có súng lần đầu, theo ước tính của National Shooting Sports
Foundation, một nhóm buôn bán súng. Vào năm 2021, Phân tích
& Dự báo Vũ khí Nhỏ cho biết thị trường vũ khí “vẫn hoạt động
phi thường”, với ước tính khoảng 14,8 triệu lượt mua súng từ tháng 1 đến tháng
9. Trong khi một nghiên cứu gần đây không tìm thấy mối liên hệ rõ ràng giữa việc mua bán vũ khí tràn
lan và sự gia tăng bạo lực súng giữa các cá nhân, các chuyên gia tâm lý cho biết
chỉ riêng nỗi sợ hãi rằng kẻ tấn công có thể có vũ khí là đủ lý do để người ta không
muốn can thiệp. Cảnh sát cho biết kẻ bị cáo buộc hiếp dâm trên tàu điện không
có vũ khí, nhưng hành khách có thể không biết điều đó vào lúc đó. Langdon nói,
một người đủ trơ trẽn để bị cáo buộc cưỡng hiếp một phụ nữ trước mặt mọi người
cũng có thể có vũ khí. Ông nói thêm, vì sự phổ biến của súng, “quyết định
hành động có thể là điều cuối cùng người ta làm.”
Một yếu tố bổ túc: giống như các hệ thống giao
thông công cộng khác trên khắp Hoa Kỳ, hệ thống ở Philadelphia đã sụt
giảm lớn về số hành khách trong thời kỳ đại dịch, có nghĩa là có
thể có ít người hơn nhiều so với những ngày trước đại dịch cùng ra tay nếu có
ai đó đã quyết định để can thiệp.
Tuy nhiên, giới chuyên gia nói rằng thật đáng
tiếc khi hành khách trên tàu dường như đứng như trời trồng khi không ra tay
hành động, đặc biệt là vì có những hành động nhỏ mà họ có thể làm được, chẳng hạn
như gọi 911. Zimbardo nói rằng họ cũng đã có thể cố gắng cùng nhau kêu gọi kẻ tấn
công ngừng lại. Ông nói, ngay sau khi một người ra tay giúp đỡ, người thứ hai
thường nhảy vào cuộc. Đó là trường hợp vào tháng 12 năm 2003 khi Van Bavel đang
ở trên sân ga tàu điện ngầm ở Toronto và nhìn thấy một người đàn ông kéo một
người phụ nữ lên cầu thang và quăng bà ấy vào tường trong khi la hét. Van Bavel
nói, vào giờ đông người, hàng trăm người nghển cổ để xem chuyện gì đang xảy ra,
nhưng không ai làm gì cả. Ông ta đã báo cho nhà chức trách và cũng can thiệp,
gây ra một cuộc tranh cãi dữ dội với người đàn ông bạo động đó. Van Bavel cho
biết ngay sau khi ông ra tay giúp đỡ, một người đàn ông khác cũng làm theo. Cả
hai tóm lấy người đàn ông bào động và giữ ông ta cho đến khi cảnh sát đến. Ông
nói, “Tôi rất vui vì tôi đã làm được, và tôi sẽ làm như vậy nữa.”
Langdon nói, đối với nhiều người, việc đó có
thể nói dễ hơn làm. Nhưng nếu không có những người sẵn sàng giúp đỡ, xã hội sẽ
sụp đổ. Ông nói,
“Đối lập với một anh hùng không phải là một nhân vật
phản diện. Đó là một người ngoài cuộc.” Matt
Langdon
© 2021 DCVOnline
Nếu đăng lại, xin ghi nguồn và đọc “Thể lệ trích đăng lại bài từ DCVOnline.net”
Nguồn: How the Pandemic Era May Have
Deterred Witnesses From Trying to Stop a Rape | Melissa Chan |
Time | October 20, 2021.
No comments:
Post a Comment