Mùa
Tết của giới nghệ sĩ nhạc dân tộc Việt Nam tại Pháp
Thanh Phương - RFI
Đăng
ngày: 31/01/2022 - 14:56
Cũng
như năm ngoái, cộng đồng người Việt tại Pháp năm nay lại đón Tết Nguyên Đán
ngay giữa mùa dịch Covid-19, với đợt dịch thứ 5 không biết bao giờ mới chấm dứt,
thậm chí chưa biết khi nào lên đến đỉnh. Tết của giới nghệ sĩ nhạc dân tộc Việt
Nam tại Pháp cũng bị xáo trộn do dịch bệnh.
https://s.rfi.fr/media/display/db7d709c-7f72-11ec-b3ad-005056bfb2b6/w:1024/p:16x9/TJP_5729.webp
Nghệ
sĩ Hồ Thụy Trang trong một buổi trình diễn tại Paris. © Hồ Thụy Trang
Vì lý do bảo
vệ sức khỏe, có những hội đoàn phải hủy chương trình Tết, hoặc chuyển thành Tết
“on line”, có nơi phải dời lại ngày khác, chẳng hạn như Giáo xứ Việt Nam ở
Paris đã phải dời ngày tổ chức Tiệc Xuân Nhâm Dần ngày 30/01 sang ngày
13/02/2022, với hy vọng là từ đây đến đó tình hình dịch tại Pháp sẽ giảm bớt.
Vẫn như mọi
năm, chương trình văn nghệ Tết không thể thiếu các màn trình diễn nhạc cổ truyền
Việt Nam, nhất là của giáo sư Phương Oanh. Nguyên là giảng viên tại Nhạc Viện
Quốc Gia Cao Đẳng Sài Gòn trước năm 1975 và cũng từng là giảng viên về Âm Nhạc
Truyền Thống Việt Nam tại Nhạc Viện Quốc Gia Pháp, giáo sư Phương Oanh cũng là
người từ cách đây hơn 50 năm đã sáng lập nhóm Phượng Ca, nay đổi tên là Nhạc Viện
Phượng Ca Dân Ca Quốc Nhạc tại Paris.
Tết năm
nay, giáo sư Phương Oanh và nhóm Phượng Ca lại “chạy sô” hết nhà thờ này đến
nhà thờ khác ở vùng Paris ( Franconville, Taverny, Créteil, Plailly và Ermont )
suốt từ đêm Giao thừa 31/01 đến tận ngày 27/02, trình diễn trong các thánh lễ
được cử hành bởi các linh mục người Việt, hoặc bởi các linh mục Pháp nhưng rất
yêu quý cộng đồng Công Giáo người Việt.
Trong ngày
cuối năm này, chúng tôi đặc biệt muốn nói đến những người như giáo sư Phương
Oanh và nhiều nghệ sĩ khác mà từ nhiều năm qua vẫn miệt mài giữ gìn và quảng bá
âm nhạc dân tộc Việt Nam trên đất Pháp. Bình thường Tết là dịp để họ đi các nơi
trình diễn những làn điệu dân tộc, giới thiệu những nhạc cụ truyền thống của Việt
Nam, nhưng trong mùa Tết năm nay, và nói chung là trong suốt hai năm qua, họ phải
đương đầu với nhiều khó khăn do ảnh hưởng của dịch Covid-19.
Có thể nói
“biểu tượng” cho những khó khăn đó chính là vở nhạc kịch đàn ca tài tử “Kiều”,
mà nghệ sĩ Trúc Tiên là người chuyển thể và cũng là một trong người thủ vai
chính. Vở nhạc kịch “Kiều” theo lẽ đã được trình diễn vào tháng 3/2020, nhưng
thời điểm đó lại rơi đúng vào đầu mùa dịch tại Pháp, nên chương trình lúc đầu
đã bị dời đến tháng 10/2020. Sau đó, đoàn dự định là sẽ diễn vào tháng 06/2021,
nhưng lúc đó dịch vẫn chưa hết, nên lại dời đến tháng 3 năm nay. Vậy mà vẫn
chưa yên, nghệ sĩ Trúc Tiên vừa thông báo trên mạng Facebook là do tổng
lãnh sự Pháp chưa cấp visa cho các nhạc sĩ Việt Nam sang Pháp cho nên vở “Kiều”
cuối cùng lại phải bị dời đến ngày 02/10 năm nay!
Do tình
hình dịch bệnh, từ hai năm nay, nhiều festival và sự kiện văn hóa khác đã bị hủy,
và điều này đặc biệt gây khó khăn cho những nghệ sĩ như Hương Thanh, con gái của
cố nghệ sĩ Hữu Phước, em gái của nữ danh ca Hương Lan. Hương Thanh là tên tuổi
quen thuộc đại diện cho làng nhạc dân tộc Việt Nam trong giới nghệ sĩ ở Pháp và
là khách mời thường xuyên của các festival ở Pháp và quốc tế:
“Những
nghệ sĩ ở nước ngoài như Hương Thanh phần đông gặp rất nhiều khó khăn, do các
festival bị hủy bỏ hoặc dời lại theo mùa dịch. Trong lúc dịch lên mạnh nhất ở
Pháp, Hương Thanh vẫn diễn cho đài phát thanh, nhưng cũng bị giới hạn, mình chỉ
diễn với nhau để phát trên đài thôi.
Vừa vào
mùa dịch thì Hương Thanh đã mất hết hai chương trình. Thứ nhất là chương trình
đã thâu xong với một nghệ sĩ châu Phi, dĩa nhạc có tên là Ciel et Terre, vừa
xong thì dịch tới, nên chương trình bị đình lại, không tìm được người nào để
phát hành dĩa nhạc này. Chương trình thứ hai là Les trois parfums, quy tụ 3 tiếng
hát của Việt Nam, Nhật Bản và Trung Quốc, cũng đã thâu xong rồi, cũng phải chờ
hết dịch mới có thể ra dĩa được.
Bây giờ
dịch bắt đầu bớt rồi, Hương Thanh có hai chương trình sẽ bắt đầu trở lại,
thứ nhất là chương trình của nhạc sĩ Didier Petit, có tên là Les Mondes d’ici (
Những thế giới nơi đây ). Chương trình này Hương Thanh đã diễn trong mùa dịch
được hai năm, hai, ba tháng mới diễn một lần. Bây giờ thì Hương Thanh cũng như
các nghệ sĩ khác cũng đang chờ xem tiến triển của mùa dịch như thế nào.
Một khi
hết dịch, vấn đề khó với Hương Thanh nhất, đó là khi các festival mở trở lại,
thì trước đó đã có biết bao nhiêu người thất nghiệp, đợi đến khi có chổ cho
mình thì rất là lâu. Thôi thì mình chỉ biết chờ đợi thôi.”
Những nghệ
sĩ như Hương Thanh càng khó khăn hơn vì họ không phải là những người làm công
ăn lương, không có công việc ổn định, nên khi mất việc do tình hình dịch bệnh,
họ cũng không hội đủ tiêu chuẩn để được lãnh trợ cấp của nhà nước:
“ Mình
là người làm văn hóa, nên không có ông chủ nào hết, mà chỉ có một producteur (
nhà sản xuất ), người làm dĩa nhạc cho Hương Thanh, người là dĩa này cũng dính
tới đài phát thanh, mà đài phát thanh bây giờ cũng không hoạt động bình thường
nữa. Rồi những tổ chức văn hóa ở các nước ngoài cũng vậy, nước này không qua được
nước kia, cũng là một khó khăn rất nặng nề cho toàn thể nghệ sĩ nước ngoài.
Riêng Hương Thanh thì từ xưa đến nay vẫn đi rất nhiều nước, vừa rồi lẽ ra phải
đi Nhật Bản, Trung Quốc và Việt Nam, thì cũng phải dừng lại vì không thể đi
sang những nước đó.”
Những
chương trình biểu diễn của Hương Thanh chủ yếu là dành cho khán giả Pháp và nước
ngoài, cho nên cô không có những chương trình riêng cho Tết, trừ phi có những
chương trình rơi đúng vào dịp Tết thì cô nhắc cho khán giả biết đây là dịp Tết,
nhưng Hương Thanh cho biết:
“ Đúng
ra là năm nay Hương Thanh cũng định là nếu không có tổ chức chương trình gì, nếu
tình hình “dễ thở”, Hương Thanh sẽ tổ chức một chương trình "musiques du
monde" với một số nghệ sĩ, tại vì nghệ sĩ rất là nhớ sân khấu. Nhưng rất
tiếc là do dịch vẫn còn quá mạnh, nên không tổ chức được. Như vậy Tết năm nay
Hương Thanh chỉ có thể qua mạng, qua đài để chúc Tết cho khán giả.”
Nghệ sĩ Hồ
Thụy Trang thì gặp may hơn, vì nhóm nhạc Tiếng Tơ Đồng ( được thành lập từ năm
2000 ) của cô vẫn hoạt động tương đối thường xuyên trong mùa dịch và Tết Nguyên
Đán năm nay thì cũng có một số buổi trình diễn, nhưng quy mô thì hạn chế hơn mọi
khi:
“ Trước
khi có dịch, nhóm Tiếng Tơ Đồng và Thụy Trang vẫn thường hay nói đùa: Tết là
mùa hái quả, tức là mùa “chạy sô”, do có rất nhiều hội đoàn cũng như nhiều
thành phố mời Tiếng Tơ Đồng biểu diễn để chào mừng Tết của người Á Châu. Có khi
một ngày chạy 2 show, sáng một show, tối một show, rất là mệt, nhưng rất là
vui, rất hạnh phúc.
Năm
nay, Tiếng Tơ Đồng cũng được quận 13, khu của người Á Châu, mời diễn vào ngày
05/02 với chương “1001 tiếng trúc, tiếng tre”. Cùng ngày và cũng cùng giờ,
thành phố Cergy, ngoại ô phía bắc Paris, cũng mời làm một buổi biểu diễn nhạc
và múa. Thành ra Thụy Trang phải chia làm hai nhóm, một nhóm gồm có múa và các
nhạc cụ cổ truyền ( đàn tranh, sáo, đàn bầu ), còn một nhóm gồm Thụy Trang và
hai nhạc sĩ chuyên nghiệp khác thì diễn chương trình “ 1001 tiếng trúc, tiếng
tre” ở quận 13 Paris."
Nhưng dù
có "đắt sô" hơn, nhóm Tiếng Tơ Đồng của Hồ Thụy Trang cũng bị ảnh hưởng
các biện pháp hạn chế để phòng chống dịch:
“ Theo
quy định của chính phủ thì mình phải giới hạn số khán giả, các ghế thì phải đặt
cách xa ra, nên số khán giả giảm đi phân nửa. Những thành phố nào có nguồn tài
chính dồi dào thì họ tổ chức làm hai lần. Ví dụ như vừa rồi Thụy Trang có làm ở
viện bảo tàng của thành phố Mâcon nhân triển lãm tranh của họa sĩ Mai Trung Thứ.
Thay vì làm một buổi diễn, thì họ làm thành 2 buổi cho tất cả những người muốn
đến xem.
Ngoài dịp
Tết thì hiện Thụy Trang cũng đã nhận được rất nhiều lời mời cho những hội như
Les enfants du Mekong và những festival ở tỉnh miền trung nước Pháp. Có những hội
đoàn, những festival đã đưa ra những dự án rồi, nhưng mình cũng còn chờ tin giờ
chót, nếu dịch Covid-19 tăng lên, thì họ sẽ hủy. Cái đó mình phải chấp nhận, chứ
họ không bỏ hẳn và cứ bảo mình cứ giữ ngày hôm đó đi.
Dẫu
sao, mình rất hạnh phúc là được sống trong một đất nước mà họ rất quan tâm đến
âm nhạc thế giới, có một sự bảo tồn. Mình không thể làm ngơ trước điều đó, vì
mình là một người Việt Nam, phải giữ truyền thống của người Việt Nam. Hơn nữa
Thụy Trang sinh ra trong một gia đình có truyền thống nhạc dân tộc và mình đã
theo học từ bé, không có lý do gì mình quên đi, bỏ đi. Mình phải theo đuổi đến
cùng mặc dù có rất, rất là nhiều khó khăn.”
Hy vọng là
đại dịch sẽ sớm qua đi để các nghệ sĩ nhạc dân tộc Việt Nam ở Pháp sẽ trở lại với
sinh hoạt bình thường, nhất là cô Kiều của Trúc Tiên không còn gặp cảnh
"ba chìm bảy nỗi", không còn tiếp tục lỡ hẹn với khán giả.
Trong khi
chờ "sau cơn mưa trời lại sáng", Thanh Phương cùng với các nghệ sĩ
Phương Oanh, Trúc Tiên, Hương Thanh và Hồ Thụy Trang xin kính chúc quý vị một
năm mới an khang thịnh vượng, vạn sự như ý.
No comments:
Post a Comment