Thanh Phương – RFI
Đăng ngày 27-11-2018
Vụ
một nhà khoa học Trung Quốc tuyên bố đã tạo ra được 2 em bé chỉnh sửa gien đầu
tiên trên thế giới đã bị các nhà khoa học ngay tại Trung Quốc và trên thế giới
đồng loạt lên án, xem đây là một hành động « trái với đạo lý »
và « nguy hiểm ».
Nhà khoa học Trung Quốc Hạ Kiến Khuê (He Jiankui), đang giới thiệu cuốn
sách của ông, tựa "Gien của con người", Thẩm Quyến, Quảng Đông, ngày
04/08/2016. REUTERS
Hôm qua, 26/11/2018, trên mạng Youtube, bác sĩ Hạ Kiến
Khuê ( He Jiankui ), giáo sư của Đại học Khoa học và Công nghệ Phương Nam,
thành phố Thẩm Quyến, thông báo là cách đây vài tuần, 2 em bé song sinh có gien
được chỉnh sửa để miễn nhiễm virus SIDA đã chào đời. Ông nói thêm rằng bố của 2
em bé này là một người bị nhiễm HIV. Các nhà khoa học Trung Quốc đặt tên cho 2
bé gái được chỉnh sửa gien là “Lulu" và "Nana”.
Giáo sư Hạ Kiến Khuê cho biết ông đã sử dụng kỹ thuật CRISPR-Cas9, còn gọi là kỹ thuật « cắt dán gien », cụ thể là cắt bỏ và thay thế một phần bộ gien, giống như ta sửa lỗi đánh máy trên máy vi tính. « Lulu » và « Nana » được sinh ra bằng phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm từ một phôi đã được chỉnh sửa gien trước khi được cấy vào tử cung của người mẹ.
Thật ra thì kỹ thuật CRISPR-Cas9 đã có từ lâu, nhưng
cho tới nay, chưa một nhà khoa học nào dám sử dụng trên con người, vì không ai
có thể dự đoán được tác động của việc chỉnh sửa gien như vậy.
Hiện giờ chưa có nguồn tin độc lập nào xác nhận
thông báo nói trên, vì kết quả thí nghiệm của nhóm giáo sư Hạ Kiến Khuê chưa được
đăng trên một tạp chí khoa học nào. Thực hư thế nào chưa biết, nhưng thông báo
của Hạ Kiến Khuê đã gây phản ứng mạnh từ giới khoa học tại Trung Quốc, kể cả từ
những đồng nghiệp của vị giáo sư này trong Đại học Khoa học và Công nghệ Phương
Nam.
Từ Bắc Kinh, thông tín viên Stéphane Lagarde gởi về
bài tường trình:
« Chính Hội nghiên cứu sinh học tế bào Trung
Quốc là tổ chức đầu tiên lên tiếng. Trong một thông báo với những lời lẽ nghiêm
khắc, hiệp hội đặt trụ sở tại Thượng Hải cho rằng cuộc thí nghiệm này là trái với
các chuẩn mực đạo đức, là một hành động cá nhân nguy hiểm, giống như là vượt
qua một đường dây điện cao thế. Họ yêu cầu phải trừng phạt tác giả cuộc thí
nghiệm này.
Giới học giả cũng có phản ứng tương tự. Trong một bức
thư ngỏ công bố hôm qua, hàng trăm nhà nghiên cứu đã lên án một dự án hoàn toàn
không tuân thủ các nguyên tắc của đạo lý y sinh học và xem hành vi của bác sĩ Hạ
Kiến Khuê là điên rồ.
Nhà sinh học của Đại học Khoa học và Công nghệ
Phương Nam, thành phố Thẩm Quyến dường như cũng đã bị chính phòng thí nghiệm của
ông bỏ rơi. Cựu giám đốc bệnh viện tư Harmonicare, nơi mà Hạ Kiến Khuê làm
nghiên cứu, khẳng định là ông không hề ký giấy cho phép cuộc thí nghiệm.
Vụ này cũng đã bị công luận Trung Quốc lên án. Sau
khi hoan nghênh một bước tiến quan trọng của nền khoa học Trung Quốc, các mạng
xã hội hôm nay đã thay đổi thái độ hoàn toàn. Nhiều cư dân mạng bày tỏ quan ngại
cho tình trạng sức khỏe của « Lulu » và « Nana », hai em bé song sinh mà bác sĩ
Hạ Kiến Khuê đã chỉnh sửa gien để, theo ông, giúp cho hai bé này được miễn nhiễm
suốt đời với virus HIV. »
Giới khoa học quốc tế cũng lên án mạnh mẽ hành động
của giáo sư Hạ Kiến Khuê. Tiến sĩ Sarah Chan, thuộc đại học Edimbourg, được
hãng tin AFP trích dẫn hôm nay, cho rằng thí nghiệm này gây ra « những
quan ngại nghiêm trọng về đạo lý ». Theo bà, việc giáo sư Hạ Kiến Khuê
dường như cố tình thông báo kết quả thí nghiệm để gây ra tranh cãi là một hành
động « vô trách nhiệm ».
Hơn nữa, theo lời giáo sư Dusko Ilic, một nhà nghiên
cứu thuộc đại học King’s College, Luân Đôn, thí nghiệm của Hạ Kiến Khuê là hoàn
toàn « vô ích », bởi vì khi một người nhiễm HIV mà được điều
trị đúng cách thì nguy cơ lây nhiễm cho em bé hầu như không có. Mặt khác, khả
năng miễn nhiễm HIV nhờ chỉnh sửa gien « dường như không phải tuyệt đối ».
----------------------------
CÙNG CHỦ
ĐỀ
Michelle Roberts
Phóng
viên y tế, BBC News online
27 tháng 11 2018
Tuyên
bố của một khoa học gia Trung Quốc theo đó nói ông đã giúp tạo ra được những em
bé được chỉnh sửa gene đầu tiên trên thế giới đã vấp phải những nghi ngờ to lớn.
Ông Hà Kiến Khuê (He Jiankui) nói hai bé gái sinh
đôi, chào đời cách đây vài tuần, có bộ DNA được chỉnh sửa từ khi còn trong giai
đoạn phôi thai nhằm giúp các bé khỏi lây nhiễm HIV.
Tuyên bố của ông, được hãng AP ghi hình, chưa được
xác minh và đã khiến các khoa học gia khác tức giận. Họ gọi ý tưởng của ông là
hoàn toàn sai trái.
Việc chỉnh sửa trên bị cấm ở hầu hết các nước.
Những
thế hệ tương lai
Chỉnh sửa gene có thể hữu ích trong việc giúp tránh
những bệnh di truyền thông qua việc loại bỏ hoặc thay đổi các đoạn mã code xấu
trong phôi thai.
Nhưng các chuyên gia lo rằng việc đụng chạm vào gene
của phôi thai có thể gây hại không chỉ cho một cá nhân đơn lẻ đó mà còn cho các
những thế hệ trong tương lai, những người sẽ thừa hưởng các chỉnh sửa đó.
Nhiều quốc gia, trong đó có Anh, đã ra luật cấm việc
sử dụng hình thức chỉnh sửa gene của phôi thai trong quá trình hỗ trợ sinh sản ở
người.
Các khoa học gia có thể tiến hành nghiên cứu về chỉnh
sửa gene đối với các phôi thai thụ tinh ống nghiệm đã bị loại bỏ, với điều kiện
các phôi thai phải được hủy bỏ ngay lập tức sau đó và không được dùng để tạo ra
em bé.
'Những
đứa trẻ được thiết kế'
Nhưng ông Hà Kiến Khuê, người tốt nghiệp trường
Stanford, Hoa Kỳ, và làm việc tại một phòng thí nghiệm ở thành phố Thâm Quyến,
miền nam Trung Quốc, nói rằng ông đã dùng các công cụ chỉnh sửa gene để cho ra
đời một cặp sinh đôi hai bé gái, được gọi là "Lulu" và
"Nana".
Trong một đoạn video, ông nói ông đã loại bỏ một
gene có tên là CCR5 để khiến hai bé gái có thể kháng lại HIV nếu các em có lúc
nào phải tiếp xúc với virus này.
Ông nói việc này là nhằm tạo ra những đứa trẻ không
phải chịu bệnh này, thay vì tạo ra những đứa trẻ được thiết kế để mang màu mắt
ưa thích hoặc có chỉ số IQ cao.
"Tôi hiểu rằng công việc tôi làm sẽ gây tranh cãi - nhưng tôi tin rằng
các gia đình cần đến công nghệ này và tôi sẵn sàng chấp nhận chỉ trích," ông nói trong đoạn video.
'Có
khả năng chữa trị cao'
Tuy nhiên, một số tổ chức, trong đó có một bệnh viện,
có liên hệ với tuyên bố này đã lên tiếng bác bỏ việc họ có tham gia thực hiện.
Đại học Khoa học và Công nghệ Nam Phương tại Thâm
Quyến nói họ không hề biết gì về dự án nghiên cứu này và nay sẽ tiến hành điều
tra.
Các khoa học gia khác nói nếu như nội dung các báo
cáo là chính xác thì Giáo sư Hà đã đi quá xa, đã thử nghiệm trên phôi thai khỏe
mạnh trong lúc không có lý do thỏa đáng để biện minh cho việc đó.
Robert Winston, giáo sư danh dự tại khoa Nghiên cứu
về Sinh sản và là giáo sư Khoa học Xã hội tại Đại học Imperial College London,
nói: "Nếu đây là báo cáo giả, thì đó là hành vi sai trái về khoa học và là
hành vi cực kỳ vô trách nhiệm."
"Nếu là thật, thì cũng là hành vi sai trái về
khoa học."
Tiến sỹ Dusko Ilic, một chuyên gia về khoa học tế
bào gốc tại Đại học King's College London, nói: "Nếu cho rằng làm chuyện
này là đạo đức thì cách hiểu của họ về đạo đức là vô cùng khác với cách hiểu
trên thế giới."
Giáo sư Julian Savulescu, chuyên gia về đạo đức tại
Đại học Oxford, nói: "Nếu là thật thì thử nghiệm này là hoàn toàn sai
trái. Phôi thai hoàn toàn khỏe mạnh, không có bệnh gì."
Các khoa học gia nói việc chỉnh sửa gene trẻ em có
thể sẽ đến một ngày trở thành việc thỏa đáng, có thể làm đươc, nhưng trước khi
điều đó xảy ra thì cần phải có thêm các biện pháp kiểm tra, nghiên cứu.
Tiến sỹ Yalda Jamshidi, chuyên gia về gene ở người tại
St George's, Đại học London, nói: "Chúng ta chưa nắm được mấy thông tin về
các tác động dài hạn, và hầu hết mọi người sẽ đồng ý rằng việc thử nghiệm ở người
chỉ để nhằm tìm nâng cao kiến thức trong lúc đó là việc có thể tránh được là
chuyện vô đạo đức, không thể chấp nhận được."
No comments:
Post a Comment