27/11/2018
Nga bắt giữ ba chiếc tàu của Ukraine hôm 25/11 sau
khi nổ súng vào những con tàu này gần bán đảo Crimea. Vụ đối đầu đe dọa leo
thang căng thẳng trong cuộc khủng hoảng giữa hai nước và khiến Kiev đặt lực lượng
quân sự của họ vào tình trạng cảnh giác chiến tranh.
Vụ đối đầu hôm Chủ nhật là hậu quả của những tháng
mâu thuẫn gia tăng về việc tàu bè đi lại trong biển Azov, một vùng biển giữa
Ukraine và Nga ở phía bắc Biển Đen.
Kiev cáo buộc Moscow tìm cách phong tỏa kinh tế các
hải cảng của Ukraine trong biển Azov như là một chiến lược trong "cuộc chiến
tranh hỗn hợp" chống Ukraine. Kiev đồng thời kêu gọi phương Tây tăng thêm
trừng phạt đối với Moscow.
Hai nước bất hòa với nhau kể từ khi Nga sáp nhập bán
đảo Crimea của Ukraine vào năm 2014 và ủng hộ cuộc nổi dậy ở khu vực Donbass,
miền đông Ukraine. Các cuộc đụng độ ở đó đã làm hơn 10.000 người thiệt mạng, bất
chấp các thỏa thuận ngừng bắn.
Nguồn
gốc tranh chấp
Tranh chấp quyền kiểm soát biển Azov và eo biển
Kerch kết nối với Biển Đen ở phía nam không phải là chuyện mới. Căng thẳng bùng
phát vào năm 2003 trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của ông Vladimir Putin.
Tình hình đã lắng dịu đi với hiệp ước song phương ký
năm 2003 quy định rằng cả hai nước đều được tự do sử dụng eo biển Kerch và biển
Azov để vận chuyển thương mại và phải thông báo cho nhau khi đưa tàu quân sự đến
đó.
Chuyện
gì xả ra trong năm nay?
Căng thẳng gia tăng trong khu vực trong năm nay.
Ukraine cáo buộc Nga liên tục bắt giữ tàu thuyền của họ ra vào các cảng trên Biển
Azov, nhất là ở Mariupol và Berdyansk, nhằm phá vỡ hoạt động thương mại.
Phía Moscow cáo buộc Ukraine quấy rối các tàu Nga,
và nói rằng việc Nga kiểm tra tàu Ukraine là hợp pháp và cần thiết để đảm bảo
an ninh trong khu vực.
Mariupol, thành phố từng bị các phần tử chủ trương
ly khai thân Nga chiếm trong một thời gian ngắn vào năm 2014 và sau đó quân đội
và dân quân tình nguyện Ukraine chiếm lại quyền kiểm soát, là một trung tâm xuất
khẩu thép và ngũ cốc và nhập khẩu than.
Kiev nói khối lượng hàng hóa ra vào các cảng này đã
giảm 30% kể từ khi Nga bắt đầu quấy rối tàu bè của Ukraine. Xuất khẩu từ
Mariupol đã giảm 6%, và nhập khẩu giảm gần 9% trong năm nay, trong khi xuất khẩu
từ Berdyansk giảm 12,3%.
Moscow càng khiến Kiev thêm tức tối hồi tháng 5 khi
Nga khánh thành một cây cầu trị giá 3,6 tỷ đôla từ đất liền băng qua eo biển
Kerch tới Crimea.
Cầu được xây thấp khiến một số tàu không đi qua được.
Kiev tố cáo việc này gây cản trở hoạt động thương mại ở đó.
Ukraine cho biết họ hiện đã tăng cường triển khai
các lực lượng không quân, lục quân, hải quân và pháo binh tới khu vực và dự định
xây dựng một căn cứ quân sự trên biển Azov.
Chuyện
gì xảy ra hôm chủ nhật?
Nga đã bắt giữ ba chiếc tàu của Ukraine sau khi nổ
súng vào những chiếc tàu đó, làm bị thương một số thủy thủ. Cơ quan An ninh
Liên bang Nga (FSB) cho biết các chiếc tàu – gồm hai thiết giáp hạm loại nhỏ và
một chiếc tàu kéo - đã xâm nhập lãnh hải Nga bất hợp pháp.
Nga cáo buộc các chiếc tàu này hoạt động động nguy
hiểm, phớt lờ những chỉ dẫn từ phía Nga, và có ý định khuấy động căng thẳng.
Ukraine nói họ đã thông báo trước hải trình của ba chiếc tàu này cho chính quyền
Nga - phù hợp với hiệp ước năm 2003 - và phủ nhận họ đã làm bất cứ điều gì sai
trái.
Giao thông qua eo biển Kerch đã được nối lại hôm thứ
Hai 26/11.
Tình
hình hiện nay
Ukraine đặt quân đội của họ vào trình trạng cảnh
giác chiến tranh và Tổng thống Petro Poroshenko yêu cầu quốc hội ủng hộ quyết định
thiết quân luật của ông.
Nhưng bất kỳ phản ứng quân sự nào từ Ukraine đều có
nguy cơ kích động một phản ứng mạnh từ phía Nga, nước có hạm đội Biển Đen túc
trực ở Crimea và và có hỏa lực áp đảo hải quân Ukraine.
Các đồng minh phương Tây có thể đáp lời kêu gọi của
Kiev bằng việc tăng thêm các biện pháp trừng phạt đối với Nga, một viễn cảnh đã
đẩy giá đồng rúp xuống thấp hơn hôm thứ Hai.
Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc theo trù liệu sẽ họp
về cuộc khủng hoảng này trong ngày thứ Hai theo yêu cầu của Nga và Ukraine.
NATO và Liên minh châu Âu kêu gọi các bên kiềm chế
và kêu gọi Nga khôi phục toàn bộ quyền đi lại của tàu bè thương mại trong biển
Azov.
Các chính trị gia Nga cáo buộc ông Poroshenko cố
tình gây ra bế tắc để làm đánh bóng tên tuổi của ông trước cuộc bầu cử vào
tháng Ba. Một số chính trị gia đối lập Ukraine suy đoán rằng ông Poroshenko thiết
quân luật như là một cái cớ để trì hoãn cuộc bầu cử.
------------------------
27/11/2018
Ukraine có quyền tự vệ chống lại Nga và không loại
trừ khả năng Moscow sẽ có những hành vi gây hấn trên bộ hay trên biển, Ngoại
trưởng Pavlo Klimkin nói với các phóng viên ngày 26/11.
Trong khi đó, những cuộc biểu tình chống Nga bùng nổ
tại nhiều thành phố trên toàn Ukraine trong đó có Kiev, Odessa, và Kharkiv.
Hàng trăm thành viên các đảng dân tộc và cánh hữu ca hát và thắp pháo sáng yêu
cầu chấm dứt thỏa thuận 2003 về hợp tác tại vùng biển Azov giữa hai nước.
Nga kháng cự những lời kêu gọi từ quốc tế yêu cầu
Moscow thả 3 tàu hải quân Ukraine mà lực lượng tuần tra biên giới của Nga đã bắn
vào và bắt giữ gần Crimea ngày 25/11, gây nên một cuộc khủng hoảng nguy hiểm nhất
trong nhiều năm qua giữa Moscow và Kiev.
Đại sứ Hoa Kỳ
tại Liên hiệp quốc Nikki Haley ngày 26/11 cảnh cáo hành động của Nga là “vi phạm
trắng trợn chủ quyền lãnh thổ của Ukraine” và yêu cầu Moscow giảm bớt căng thẳng
do hành vi “ngạo mạn” của nước này.
Bà Haley cho biết bà đã nói chuyện với Tổng thống
Donald Trump và Ngoại trưởng Mike Pompeo sáng ngày 26/11 và tuyên bố của bà “phản
ánh các quan ngại ở mức độ cao nhất.”
Bà Haley một thành viên trong nội các Tổng thống
Trump nói “Như Tổng thống Trump đã nói nhiều lần, Hoa Kỳ hoan nghênh mối quan hệ
bình thường với Nga. Tuy nhiên những hành động vô luật pháp mới đây tiếp tục
làm cho mối quan hệ này không thể xảy ra được.”
Nga bắt giữ hai pháo hạm nhỏ và một tàu kéo của
Ukraine mà Moscow cho rằng đã xâm nhập lãnh hải của Nga một cách bất hợp pháp.
Kiev nói tàu của họ không làm gì sai trái và cáo buộc Nga là hung hăng quân sự.
“Hoa Kỳ sẽ vẫn giữ những chế tài đối với Nga về vấn
đề Crimea. Những leo thang đại loại như vậy của Nga sẽ chỉ làm cho vấn đề tồi tệ
hơn. Việc này phá hoại vị thế của Nga trên trường thế giới và làm cho các quan
hệ giữa Nga với Hoa Kỳ và nhiều nước khác ngày càng xấu đi,” bà Haley nói.
Các tàu Ukraine bị Nga bắt giữ hôm 25/11 khi đi vào
Biển Azov từ Hắc Hải xuyên qua Eo biển Kerch ngăn cách Crimea với đất Nga.
Để đối phó với tình hình, ngày 26/11 Ukraine ra lệnh
thiết quân luật trong 30 ngày tại những vùng đất dễ bị Nga tấn công nhất sau
khi Tổng thống Petro Poroshenko cảnh báo về đe dọa “cực kỳ nghiêm trọng” bị xâm
lăng trên bộ.
Tổng thống Poroshenko nói thiết quân luật cần thiết
để tăng cường sự phòng vệ của Ukraine sau khi Nga bắt giữ 3 tàu hải quân của
Ukraine cùng thủy thủ đoàn hồi cuối tuần qua.
Quốc hội Ukraine đồng ý ban hành thiết quân luật sau
khi Tổng thống Poroshenko trấn an một số nhà lập pháp. Ông Poroshenko cam kết
luật này sẽ không được sử dụng để hạn chế các quyền tự do dân sự hay trì hoãn
các cuộc bầu cử dự trù vào năm tới.
----------------------------
VOA Tiếng Việt
26/11/2018
Nga phản đối lời kêu gọi của quốc tế hôm 26/11 yêu cầu
phóng thích ba tàu hải quân Ukraina mà tuần duyên nước này đã bắn và bắt giữ gần
Crimea hồi cuối tuần, gây ra cuộc khủng hoảng nguy hiểm nhất trong nhiều năm giữa
Moscow và Kiev, theo Reuters.
Các tàu hải quân Ukraina bị bắt giữ được nhìn thấy ở cảng Kerch, Crimea,
vào ngày 26/11/2018.
Với mối quan hệ vẫn còn căng thẳng sau vụ Nga sáp nhập
Crimea năm 2014 và hậu thuẫn cho cuộc nổi dậy của thành phần thân Moscow ở miền
đông Ukraina, sự cố mới xảy ra đang đẩy hai nước tới một cuộc xung đột lớn hơn
và nhiều khả năng sẽ khiến phương Tây tái kêu gọi trừng phạt hơn nữa với
Moscow.
Cơ quan an ninh FSB của Nga cho biết, các tàu tuần
duyên nước này đã bắt giữ hai tàu chiến nhỏ bọc thép của Ukraina và một chiếc
tàu kéo sau khi bắn vào chúng và làm một số thủy thủ bị thương hôm 25/11. Cơ
quan này nói đã khởi tố hình sự đối với vụ tàu xâm nhập bất hợp pháp vào lãnh hải
của Nga.
Một phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Nga, Maria
Zakharova, cáo buộc Ukraina đã đưa tàu đến nhằm cố ý khiêu khích Nga và nói rằng
sẽ triệu hồi các viên chức ngoại giao cao cấp của đại sứ quán Kiev ở Moscow về
vụ việc này.
Kiev bác bỏ việc các tàu của mình đã làm bất cứ điều
gì sai trái và cáo buộc Moscow hung hăng quân sự.
Cuối ngày 26/11 là hạn chót để nghị viện Ukraina xem
xét đề xuất áp đặt thiết quân luật trong 60 ngày sau khi Tổng thống Petro
Poroshenko gặp các lãnh đạo quân sự và an ninh hàng đầu của ông vào đêm 25/11 về
cuộc khủng hoảng.
Đồng rúp của Nga đã giảm 0,4% so với đồng đôla tại
Moscow, mức thấp nhất kể từ giữa tháng 11, trong khi trái phiếu đôla của Nga rớt
xuống.
Eo biển hẹp Kerch nối liền Hắc Hải và Biển Azov,
phân chia Crimea ra khỏi miền nam nước Nga. Sau khi sáp nhập Crimea, Nga đã xây
dựng một cây cầu khổng lồ băng qua eo biển, tăng cường kiểm soát tuyến thủy lộ.
Cuộc khủng hoảng bắt đầu vào ngày 25/11 sau khi Nga
dừng ba tàu Ukraina vào Biển Azov bằng cách đặt một tàu chở hàng ngay bên dưới
cây cầu. Ukraina nói một con tàu của Nga trước đó đã đâm vào tàu kéo của mình
nhưng đã thất bại trong nỗ lực ngăn chặn.
Phía Nga nói đội tàu của Ukraina đã không thông báo
trước kế hoạch của mình và đã làm ngơ trước các cảnh báo dừng lại trong lúc vẫn
di chuyển một cách nguy hiểm. Tuyến thủy lộ tái tục ngày 26/11 sau khi Nga di
chuyển chiếc tàu chở hàng đã chặn eo biển.
Hiệp ước song phương cho phép Nga và Ukraina quyền sử
dụng Biển Azov, nơi có hai cảng quan trọng nhất của Ukraina.
Một nhân chứng của Reuters ở Kerch, một cảng ở
Crimea, cho biết 3 tàu Ukraina đã bị giữ tại đây.
Xung quanh các tàu này có những người mặc đồng phục
hải quân Nga. Không có dấu hiệu cho thấy tàu bị thiệt hại, Reuters dẫn lời nhân
chứng cho biết. Ngoài ra, còn có thể thấy lưới che ngụy trang trên boong của một
trong số các con tàu và không có dấu hiệu cho thấy có thủy thủ đoàn của Ukraina.
FSB cho biết, ba thủy thủ người Ukraina đã bị thương
trong vụ việc và đang được chăm sóc y tế. Cơ quan này nói thêm rằng họ không gặp
nguy hiểm về tính mạng.
Cuối ngày 26/11, Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc sẽ họp
về những diễn tiến mới nhất theo yêu cầu của Nga và Ukraina, Reuters dẫn lời
các nhà ngoại giao cho hay.
Liên minh châu Âu nói họ hy vọng Nga sẽ khôi phục việc
tự do đi lại ở eo biển Kerch và thúc giục cả hai bên hành động kiềm chế tối đa
để xuống thang tình hình. Một phát ngôn viên của NATO cũng đưa ra kêu gọi tương
tự với hai bên.
Ba Lan, Đan Mạch và Canada lên án điều mà họ gọi là
“tính hung hăng” của Nga.
Bất kỳ quyết định áp đặt thiết quân luật nào ở
Ukraina đều sẽ không được mong đợi vì nó hạn chế quyền tự do dân sự và đem lại
quyền lực lớn hơn cho các cơ quan nhà nước trước cuộc bầu cử tổng thống vào năm
tới, mà các cuộc thăm dò cho thấy ông Poroshenko sẽ thua.
No comments:
Post a Comment