Thụy My – RFI
Đăng ngày 06-01-2017
Nhà
bình luận Nouriel Roubini trên nhật báo Les Echos ngày
04/01/2017 ghi nhận, lịch sử thập niên 20-30 cho thấy vì sao chủ nghĩa cô lập
và bảo hộ đã dẫn đến chiến tranh. Nếu cứ ngả theo xu hướng này, ông Donald
Trump sẽ phá hỏng 70 năm thịnh vượng và hòa bình thế giới.
Sự kiện ông Donald Trump được bầu làm tổng thống Hoa
Kỳ dường như báo trước cho hồi kết của Pax Americana (từ
la-tinh của « Hòa bình Mỹ »). Đây là trật tự thế giới với đặc trưng
là tự do mậu dịch và an ninh chung, mà nước Mỹ và các đồng minh đã xây dựng sau
Đệ nhị Thế chiến.
Một trật tự thế giới do Hoa Kỳ lãnh đạo đã tạo ra 70
năm thịnh vượng. Trật tự này dựa trên hệ thống tự do hóa thương mại, tập trung
vào các thị trường, cũng như việc tăng tính luân chuyển của vốn và thực hiện
các chính sách xã hội khôn ngoan. Tất cả được trợ lực bằng các bảo đảm về an
ninh của Mỹ tại châu Âu, Trung Đông và châu Á, thông qua NATO và các liên minh
khác.
Ông Trump nay có vẻ đã quyết định sử dụng các biện
pháp nhằm cản trở trao đổi thương mại, hạn chế việc lưu thông tư bản và lao động.
Tổng thống tân cử cũng gieo rắc hoài nghi về những bảo đảm an ninh hiện tại từ
phía Hoa Kỳ, hàm ý ông sẽ buộc các đồng minh của Mỹ phải chi thêm tiền để được
bảo vệ. Nếu Donald Trump thực sự muốn áp dụng triết lý « Nước Mỹ trên hết
», thì điều đó có nghĩa là chính quyền của ông sẽ thiên về một chiến
lược địa chính trị hướng Hoa Kỳ về phía chủ nghĩa cô lập và đơn phương, chỉ
hành động vì lợi ích quốc gia mà thôi.
Khi Hoa Kỳ áp dụng các chính sách loại này trong thập
niên 20 và 30, nước Mỹ đã tham gia vào việc gieo rắc những mầm mống cho Đệ nhị
Thế chiến. Chủ nghĩa bảo hộ - bắt đầu bằng đạo luật Smoot-Hawley về thuế quan,
liên quan đến hàng ngàn mặt hàng nhập khẩu – đã gây ra nhiều cuộc chiến tranh
thương mại và tiền tệ để trả đũa, làm trầm trọng thêm thời kỳ Đại khủng hoảng.
Bi kịch hơn, chủ nghĩa cô lập của Mỹ - dựa trên quan
niệm sai lạc là Hoa Kỳ được hai đại dương bảo vệ - đã giúp cho Đức quốc xã và
quân phiệt Nhật hung hăng tiến hành các cuộc chiến, đe dọa toàn thế giới. Chỉ
sau vụ tấn công Trân Châu Cảng tháng 12/1941, Hoa Kỳ mới không còn chọn lựa nào
khác là chấm dứt chính sách con đà điểu.
Tương tự, hiện nay chiều hướng quay sang chủ nghĩa
cô lập nước Mỹ và chỉ quan tâm đơn thuần đến quyền lợi quốc gia có nguy cơ rốt
cuộc sẽ dẫn đến một cuộc xung đột toàn cầu. Chưa nói đến viễn cảnh một sự hủy bỏ
những cam kết của Mỹ ngoài châu Âu, Liên hiệp Châu Âu (EU) và khu vực đồng euro
vốn đang rời rạc lại càng yếu kém hơn sau Brexit – bỏ phiếu cho Anh ra khỏi EU
hồi tháng Sáu, cũng như thất bại của cuộc trưng cầu dân ý tháng 12 vừa qua tại
Ý về cải cách Hiến pháp.
Với sự thiếu vắng một cam kết tích cực của Hoa Kỳ tại
châu Âu, đành phải ngồi chờ một nước Nga hung hăng nóng lòng báo thù dấn những
bước phiêu lưu trên châu lục. Nga đang thách thức Mỹ và EU trên lãnh thổ Ukraina,
tại Syria, các nước vùng Bantic và bán đảo Balkan, và rất có thể sẽ lợi dụng sự
sụp đổ của EU để tái khẳng định ảnh hưởng của Matxcơva tại các nước thuộc khối
Liên Xô cũ, hỗ trợ tích cực các phong trào thân Nga ở châu Âu. Nếu chiếc dù an
ninh Mỹ ở châu Âu dần dà biến mất, không ai có thể vui mừng bằng tổng thống Nga
Vladimir Putin.
Các đề xuất của Trump còn có nguy cơ làm trầm trọng
thêm tình hình Trung Đông. Tổng thống tân cử tuyên bố muốn làm Hoa Kỳ độc lập về
năng lượng, như thế sẽ phải từ bỏ các lợi ích Mỹ trong khu vực này, và huy động
ngày càng nhiều nhiên liệu hóa thạch sản xuất trong nước, làm phát thải khí gây
hiệu ứng nhà kính. Ông Trump cũng duy trì quan điểm là chính đạo Hồi – chứ
không phải Hồi giáo cực đoan và thánh chiến – là một tôn giáo nguy hiểm. Quan
niệm này được tướng Michael Flynn, cố vấn an ninh quốc gia tương lai chia sẻ,
trực tiếp củng cố cho luận điệu của thánh chiến Hồi giáo xung quanh cú sốc giữa
các nền văn minh.
Tại châu Á, sức mạnh tối thượng về kinh tế và quân sự
của Mỹ đã giữ được ổn định qua nhiều thập kỷ. Nhưng giờ đây một Trung Quốc cất
cánh lại đang thách thức nguyên trạng. « Chiến lược xoay trục » sang
châu Á do tổng thống Mỹ Barack Obama loan báo chủ yếu dựa trên việc thực hiện
Hiệp định Đối tác Chiến lược xuyên Thái Bình Dương (TPP) tập hợp 12 quốc gia,
nhưng ông Trump lại hứa hẹn sẽ từ bỏ ngay sau khi lên nhậm chức. Trong khi đó,
Trung Quốc nhanh chóng triển khai các quan hệ kinh tế riêng giữa Bắc Kinh với
châu Á, tại Thái Bình Dương và châu Mỹ la-tinh.
Cũng như trong thập niên 30, thời kỳ mà chính sách bảo
hộ và cô lập của Mỹ ngăn trở tăng trưởng kinh tế cũng như thương mại trên cấp độ
toàn cầu, các xu hướng tương tự nhận thấy hiện nay có nguy cơ đặt cơ sở cho
tình hình mà trong đó các thế lực mới có thể thách thức và phá hoại trật tự thế
giới do Mỹ lãnh đạo.
Thế nhưng nước Mỹ vẫn là một đại cường kinh tế và
tài chính toàn cầu, tăng tiến trong một thế giới nối kết lẫn nhau một cách sâu
sắc. Nếu không bị giám sát, các nước vừa được đề cập ở trên không sớm thì muộn
sẽ có khả năng đe dọa các lợi ích kinh tế và an ninh chủ yếu của Hoa Kỳ - ngay
trong nước Mỹ cũng như ở các nước khác – nhất là nếu các chế độ trên tăng cường
năng lực vũ khí nguyên tử và chiến tranh mạng.
Nhà bình luận Nouriel Roubini kết luận, kinh nghiệm
từ lịch sử rất rõ ràng : chính sách bảo hộ, cô lập và « Nước Mỹ trên hết
» hợp thành một thứ cocktail lý tưởng cho một thảm họa kinh tế và quân
sự.
No comments:
Post a Comment