Tóm Lược: Theo một nguồn tin gần đây, ca khúc
"Ly Rượu Mừng" của nhạc sĩ Phạm Đình Chương được cấp giấy
phép cho trình diễn tại Việt Nam sau 40 năm ngăn cấm. Lý do cho việc
này là nhóm cầm quyền cộng sản (NCQCS) tại Việt Nam cho rằng các từ
ngữ "binh sĩ" và "đời lính" trong lời nhạc mô tả
người lính chống Pháp, và không phải là lính của quân đội miền Nam.
Bài này trình bày những lý lẽ và bằng chứng đồng nhất cho thấy
"binh sĩ" và "đời lính" trong ca khúc "Ly Rượu
Mừng" thực sự nói về người lính trong miền Nam chống cộng sản.
*
Theo một nguồn tin, ca khúc "Ly Rượu
Mừng" của nhạc sĩ Phạm Đình Chương đã trở lại trên đất nước
Việt Nam sau 40 năm bị nhóm cầm quyền cộng sản (NCQCS) ngăn cấm. Lý do
cho sự trở lại này không được NCQCS công bố rõ rệt. Tuy nhiên, dựa
vào bản tin đầu tiên (dường như đã bị gỡ bỏ), "theo nhà báo Nguyên
Minh, chính việc tác giả Phạm Đình Chương vô tình nhắc tới người lính, tới từ
ngữ 'đời lính', 'binh sĩ ' mà bài hát này đã không được phép phổ biến suốt 40
năm. 'Chính yếu tố người lính làm bài hát không được cho hát - Người lính là
người lính nào?', ông chia sẻ" (Đông 2017; Ông 2017). Cũng theo nguồn
tin này, "có thể xác định bài hát được sáng tác khoảng thời gian
1951-1953. Tư liệu cũng cho thấy đó là bài hát mà ông Phạm Đình Chương viết về
người lính thời chống Pháp. Trên cơ sở chứng minh đó, Cục Nghệ thuật biểu diễn
[đã cấp phép cho bài hát được hát hồi đầu năm 2016]. Cuối cùng thì sau 40 năm
bài hát đã được giải oan, ông Minh nói" (tlđd.).
Câu hỏi đặt ra là người "binh sĩ"
trong ca khúc "Ly Rượu Mừng" là ai? Có thật nhạc sĩ Phạm
Đình Chương viết về người lính thời chống Pháp?
Trong bài "Ly Rượu Mừng"
tôi viết cách đây khoảng hai năm, và được đăng lại gần đây (Cao-Đắc
2015), tôi không đề cập đến câu hỏi này, vì lúc đó vấn đề NCQCS cấp
giấy phép cho ca khúc này chưa xảy ra. Bây giờ, với nguồn tin này, tôi
bổ túc bài viết trên qua bài này, với hy vọng làm sáng tỏ nội dung
bài hát.
A.
Thời điểm ca khúc "Ly Rượu Mừng" được sáng tác và nhạc sĩ
Phạm Đình Chương vào Nam.
Trước hết, có vài chi tiết không được rõ
rệt. Đó là năm bản nhạc được sáng tác và năm nhạc sĩ Phạm Đình
Chương vào Nam. Theo tài liệu tôi tra cứu cách đây hai năm từ Wikipedia,
nhạc sĩ Phạm Đình Chương vào Nam năm 1951 và ca khúc "Ly Rượu
Mừng" được sáng tác vào năm 1952. (Tôi không có lý do gì để viết
sai năm này vì bài viết lúc ấy không đề cập đến vấn đề ai là người
lính trong ca khúc.) Tuy nhiên, Wikipedia đã được cập nhật, vào ngày 1
tháng 9 năm 2016 và có thể trước đó, với câu "Năm 1951, ông về Hà Nội
lập ra ban hợp ca Thăng Long nổi tiếng" và "Năm 1953, ông lập gia
đình với ca sĩ Khánh Ngọc rồi chuyển vào Sài Gòn sống." (Phần này có
thể sẽ còn bị sửa đổi nữa.)
Nói tóm lại, tài liệu từ Wikipedia thay đổi
năm nhạc sĩ Phạm Đình Chương vào Nam từ 1951 sang 1953. Năm ca khúc
"Ly Rượu Mừng" được sáng tác vẫn giữ nguyên là năm 1952. Ai
là người thay đổi chi tiết này và với mục đích gì không được biết
rõ. Tuy nhiên, việc sửa đổi này xảy ra sau ngày tôi truy cập cho bài
viết hai năm trước như thể hợp thức hóa lý lẽ "người lính thời
chống Pháp" cho năm 2016 tạo nên một nghi ngờ.
Wikipedia thường được mọi người tra cứu. Tuy
nhiên mức độ chính xác thay đổi tùy đề tài. Ta nên biết Wikipedia
không phải là tài liệu hàn lâm có uy tín, vì ai cũng có thể sửa
đổi được. Về những đề tài không dính líu đến chính trị, Wikipedia
khá chính xác, ngang ngửa với các tài liệu bách khoa khác, thí dụ
như Britannica. Tuy nhiên, về các đề tài chính trị, Wikipedia thường bị
phá hoại (Wolchover 2011). Về Wikipedia tiếng Việt, việc phá hoại sửa
đổi các bài tra cứu trên Wikipedia thường xảy ra cho phù hợp tài liệu
tuyên truyền hoặc che giấu tội ác của NCQCS (thí dụ cuộc thảm sát
Mậu Thân 1968). Việc năm nhạc sĩ Phạm Đình Chương vào Nam được thay
đổi trong Wikipedia dường như là một nỗ lực trẻ con và tiểu nhân của
NCQCS trong việc sửa lại sự thật.
Điều đó không có nghĩa là ta không thể tìm ra
được câu trả lời vì có những chi tiết khác giúp ta xác định câu trả
lời này. Sau đây là ba chi tiết liên hệ đến năm nhạc sĩ Phạm Đình
Chương vào Nam và năm sáng tác ca khúc "Ly Rượu Mừng."
Thứ nhất, nhạc sĩ Phạm Đình Chương dùng tên
Hoài Bắc trong ban hợp ca Thăng Long. Theo Wikipedia cập nhật ở trên,
"năm 1951, ông chuyển về Hà Nội. Với nghệ danh Hoài Bắc, ông cùng các anh
em Hoài Trung, Thái Thanh, Thái Hằng lập ban hợp ca Thăng Long danh tiếng, du
ca khắp các thành thị lớn của Việt Nam lúc đó" (Wikipedia 2016). Ta hiểu
"Hoài Bắc" nghĩa là "Nhớ Miền Bắc." Thật lạ lùng
nếu nhạc sĩ Phạm Đình Chương dùng tên "Nhớ Miền Bắc" vào
năm 1951 khi ông vẫn còn ở Bắc. Là một nhạc sĩ tài ba về cách dùng
chữ, lẽ nào nhạc sĩ Phạm Đình Chương dùng tên ca hát của ông một
cách kỳ lạ như vậy? Do đó, hoặc danh xưng "Hoài Bắc" được
dùng sau khi ông vào Nam (tức là năm 1953), hoặc năm 1951 là năm ông vào
Nam. Vì tài liệu trên cho biết ông dùng tên Hoài Bắc vào năm 1951 (chi
tiết vào Hà Nội là chi tiết đang bị tranh cãi nên loại ra khỏi
"phương trình"), ta có thể kết luận ông vào Nam trễ nhất là
năm 1951, và ca khúc "Ly Rượu Mừng" được viết sau khi ông vào
Nam.
Thứ nhì, không cần biết ông vào định cư tại
miền Nam chính thức vào năm nào, ta biết vào năm 1951 ban hợp ca Thăng
Long "du ca khắp các thành thị lớn của Việt Nam lúc đó" (Wikipedia
2016). Sài Gòn và Huế đương nhiên là hai thành phố lớn tại Việt Nam
lúc bấy giờ. Việc ông ghé qua Sài Gòn hoặc Huế vào khoảng những năm
1951-1953 trong lúc lưu diễn là việc rất khả tín. Do đó, cho dù ông
định cư vào Nam vào năm 1953, ông vẫn có thể viết ca khúc "Ly
Rượu Mừng" đặc biệt cho miền Nam sau khi ông ghé Sài Gòn, Huế,
hoặc một thành phố lớn tại miền Nam trình diễn.
Thứ ba, một tờ nhạc bài "Ly Rượu
Mừng" ghi "ẤN QUYỀN 1956 CỦA TINH HOA" và "ẤN-HÀNH
LẦN THỨ NHẤT" (Hình 1). Đây là một tài liệu rất thuyết phục cho
biết ca khúc "Ly Rượu Mừng" được sáng tác năm 1956 tại miền
Nam. Trong khoảng thời gian đó, nhà xuất bản Tinh Hoa có trụ sở chính đặt
tại 121 đường Trần Hưng Đạo, Huế (Trần 2010). Lúc bấy giờ, tuy luật lệ
về sở hữu/tài sản trí tuệ (intellectual property) chưa được hoàn hảo,
những nguyên tắc căn bản về bản quyền (copyright) đã được thiết lập
trong lãnh vực ca nhạc. Câu "Ấn quyền 1956 của Tinh Hoa" cho
biết quyền in của bài hát có vào năm 1956 và thuộc về nhà xuất bản
Tinh Hoa. Tôi không rõ luật lệ thời bấy giờ có phân biệt bản quyền
(copyright) và quyền ấn loát. Tuy nhiên, thông thường bản quyền bao gồm
nhiều quyền, kể cả quyền ấn loát. Câu "Ấn hành lần thứ
nhất" thiết lập thời gian ấn loát lần đầu, và thường là thời
gian sáng tác của tác phẩm. Có một khả dĩ là nhạc sĩ Phạm Đình Chương
sáng tác trước năm 1956 và nhượng ấn quyền cho nhà xuất bản Tinh Hoa
vào năm 1956. Tuy nhiên, thông thường, để tránh kiện tụng, năm sáng tác
thường được ghi chú trong tác phẩm. Việc tờ nhạc chỉ ghi chú ấn
quyền vào năm 1956 và không có ghi chú nào khác về bản quyền cho
thấy với một xác suất khá cao rằng bản quyền (và năm sáng tác)
hiện hữu vào năm 1956.
Hình 1: Tờ nhạc ca khúc "Ly Rượu
Mừng" cho thấy ấn quyền 1956 của nhà xuất bản Tinh Hoa.
Dựa vào các điểm trên, ta có thể kết luận
chính xác rằng nhạc sĩ Phạm Đình Chương sáng tác ca khúc "Ly
Rượu Mừng" sau khi ông định cư vào Nam hoặc sau khi ông trình diễn
tại miền Nam. Do đó, câu trả lời cho câu hỏi người binh sĩ trong ca
khúc "Ly Rượu Mừng" là ai trở nên hiển nhiên. Đó là người
chiến sĩ quốc gia Việt Nam, chống đối quân đội cộng sản hoặc Việt
Minh. Lý do đơn giản là nhạc sĩ Phạm Đình Chương không thể viết về
người chiến sĩ của phe bên kia trong cuộc chiến tranh khi ông định cư
trong miền Nam và với lời "Mừng người vì nước quên thân mình"
và "Hát khúc hoan ca thắm tươi đời lính."
Ngoài ra, cho dù các chi tiết về ngày tháng
sáng tác và vào Nam không rõ rệt, những chi tiết về nội dung bài
hát đưa đến cùng một kết luận như được trình bày sau đây.
B.
Nội dung bài hát khẳng định người lính trong ca khúc "Ly Rượu
Mừng" là người lính quốc gia Việt Nam chống cộng.
Tác giả Đông Đô Phạm viết, "Từ ngàn xưa
của dân tộc chúng ta quân binh chiến sĩ người lính nào khi lên đường chiến đấu
thì cũng một lý tưởng niềm tin chiến đấu cho quê hương cho đất nước chứ không
chiến đấu cho bất cứ một thứ chủ nghĩa ngoại lai nào" (Đông 2017). Đây
là một nhận xét chính xác. Thật vậy, người lính chiến đấu cho
"ngày mai sáng trời tự do," "nước non thanh bình," và
"muôn người hạnh phúc chan hoà" chỉ có thể là người lính trong
quân đội quốc gia Việt Nam chống cộng, vì người chiến sĩ cộng sản
không hề chiến đấu cho tự do, thanh bình, và hạnh phúc. Người chiến
sĩ cộng sản chỉ chiến đấu cho đảng cộng sản, hoặc/và chủ nghĩa
ngoại lai cộng sản, hoặc/và các quốc gia cộng sản đàn anh như Liên Xô
và Tàu cộng.
Tác giả Ông Bút đi xa hơn với những nhận xét
tinh tế và sâu sắc về những người chống Pháp như Nguyễn Thái Học, Việt
Nam Quốc Dân Đảng, và Đảng Đại Việt (Ông 2017). Ngoài ra, tác giả Ông
Bút đưa ra những lý luận hùng hồn về ý nghĩa của "người
thương gia lợi tức," và "bà mẹ già từ lâu mong con mắt vương
lệ nhòa" (tlđd.). Chế độ cộng sản, trong khoảng thời gian
Cải Cách Ruộng Đất tàn sát hơn 170 ngàn "địa chủ" vào các
năm 1953-1956, làm sao có thể mừng người thương gia lợi tức và ca ngợi
bà mẹ già mong con mắt vương lệ nhòa?
Trong khoảng thời gian ca khúc "Ly Rượu
Mừng" được sáng tác, thanh niên miền Nam tham gia quân đội trong
cuộc chiến chống cộng sản. Quân đội Quốc Gia Việt Nam (QGVN), tiền
thân của Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa (QLVNCH), được thành lập từ năm
1950 (Duiker 1996, 154). Vì thiếu thốn ngân quỹ và có những cản trở
hành chánh, lực lượng quân đội QGVN đạt được 100 ngàn binh lính vào
năm 1953 (tlđd., 163). Tuy nhiên, chiến sĩ QGVN tham gia các trận đánh
chống Việt Minh trong những năm này. Vào năm 1955, QLVNCH được thành
lập và sau đó được phát triển mạnh mẽ.
Ca khúc "Ly Rượu Mừng" nhắc đến
người lính, chiến tranh, và hòa bình nhiều lần. Do đó, tác giả hẳn
nhiên có nhiều suy nghĩ về chiến tranh trong dịp Xuân về. Tuy nhiên,
toàn thể bài hát không hề có một lời nhắc đến kẻ thù, một đặc
điểm trong các bài hát cộng sản, Nếu người "binh sĩ" trong
"Ly Rượu Mừng" là chiến sĩ cộng sản, thì tác giả, nếu
viết bài hát trong lúc ở miền Bắc, ắt là phải nhắc đến việc tiêu
diệt kẻ thù như được viết trong quốc ca Việt cộng "Tiến Quân
Ca" ("xây xác quân thù," "nuốt căm hờn") để bài hát
được phổ biến trong mùa Xuân vào tình trạng chiến tranh. Ngược lại,
bài hát nhắc đến những nét hiền hòa, nhân bản của người lính miền
Nam với các câu "sáng cuộc đời lành," "vì nước quên
thân mình," "thắm tươi đời lính," và "đợi
anh về trong chén tình đầy vơi." Việc toàn bài không nhắc nhở
đến quân thù, chém giết, hoặc nỗi căm hờn, cho thấy nhạc sĩ Phạm
Đình Chương chủ ý viết người "binh sĩ" và "đời lính"
cho người lính miền Nam chống trả quân cộng sản.
Một khía cạnh quan trọng trong việc tìm hiểu
ý của tác giả trong tác phẩm là xem xét các tác phẩm liên hệ để
suy diễn. Nhạc sĩ Phạm Đình Chương viết ca khúc "Anh Đi Chiến
Dịch" về người lính (Xem, Hợp Âm Việt). Ca khúc "Anh Đi Chiến
Dịch" mô tả người lính miền Nam với những nét phù hợp với
người lính trong ca khúc "Ly Rượu Mừng": "lòng súng nhân
đạo cứu người lầm than," "nghe như lúa reo đời sống lành,"
và "mênh mang một niềm thương." Ta thấy cùng một ý tưởng
sống cuộc đời lành và nhân hậu. Đặc biệt, như người lính trong
"Ly Rượu Mừng," người lính trong "Anh Đi Chiến Dịch"
không ôm nỗi căm hờn về kẻ thù và xây xác quân thù. Với những nét
phù hợp trong cách mô tả người lính, ta có thể suy diễn dễ dàng
rằng người "binh sĩ" trong ca khúc "Ly Rượu Mừng" là
người lính miền Nam chống lại cộng sản.
Ngoài ra, nhạc sĩ Phạm Đình Chương là người
chống cộng mạnh mẽ qua việc ông vào Nam và định cư tại Hoa Kỳ. Ca
khúc "Anh Đi Chiến Dịch" có câu "Bao nhiêu chàng trai tay
xiết mạnh, thầm hẹn ngày về quê Bắc ơi" cho thấy ông mơ ngày
"quân Nam về Thăng Long" như nhạc sĩ Lam Phương trong bài
"Chuyến Đò Vĩ Tuyến." Với ý chí như vậy, làm sao ông có
thể mô tả người "binh sĩ" trong ca khúc "Ly Rượu
Mừng" là người lính chống Pháp, hoặc người lính cộng sản?
C.
Kết Luận:
NCQCS tại Việt Nam một lần nữa lộ ra bản
chất lưu manh khi cho phép ca khúc "Ly Rượu Mừng" lưu hành
trong nước với lý do người lính nhắc đến trong ca khúc là người lính
chống Pháp, hy vọng dân tin rằng đó là lính cộng sản. Trên thực tế,
nhạc sĩ Phạm Đình Chương là một nhạc sĩ chống cộng tích cực qua
các bài hát nói lên cuộc chiến chống cộng, và do đó không thể nào
mô tả người lính trong bài "Ly Rượu Mừng" là người lính
chống Pháp với hàm ý là người lính cộng sản.
Các chi tiết về năm nhạc sĩ Phạm Đình Chương
vào Nam và năm sáng tác ca khúc "Ly Rượu Mừng" cộng với ý
nghĩa lời hát và tính chất nhất quán trong các ca khúc liên hệ là
những bằng chứng hùng hồn cho thấy người "binh sĩ" trong bài
hát là người lính miền Nam chống lại quân cộng sản.
Những nỗ lực lấp liếm, sửa đổi tài liệu,
và dối trá của NCQCS càng cho thấy bản chất lưu manh, ngu xuẩn, và
dại dột của họ. Với những việc rành rành như vậy mà họ còn dối
trá, thì những việc khác họ còn dối trá, giấu giếm như thế nào?
Tài
Liệu Tham Khảo:
tlđd.: tài liệu đã
dẫn, thay cho "sđd." (sách đã dẫn) để chỉ tài liệu
(sách, trang mạng, liên lạc riêng, v.v.) đã trích dẫn xuất hiện ngay
trước trích dẫn này.
Cao-Đắc Tuấn. 2015. "Ly Rượu Mừng"
Đăng lại ngày 3-1-2017.
http://danlambaovn.blogspot.com/2015/02/ly-ruou-mung.html (truy
cập 3-1-2017).
Duiker, William J. 1996. The Communist Road
to Power in Vietnam. Second edition. Westview, Boulder, Colorado, U.S.A.
Đông Đô Phạm. 2017. Bản “tù ca” bất hủ sau
40 năm đã ra tù. 2-1-2017.
http://danlambaovn.blogspot.com/2017/01/ban-tu-ca-bat-hu-sau-40-nam-ra-tu.html (truy
cập 3-1-2017).
Hợp Âm Việt. Không rõ ngày. Sheet nhạc
bài Anh đi chiến dịch.
https://hopamviet.vn/sheet/song/anh-di-chien-dich/W8IUI78D.html (truy
cập 3-1-2017).
Ông Bút. 2017. Người lính chống Pháp và chống
Cộng, trong nhạc phẩm Ly rượu mừng. 3-1-2017.
http://danlambaovn.blogspot.com/2017/01/nguoi-linh-chong-phap-va-chong-cong.html (truy
cập 3-1-2017).
Trần Bá Đại Dương. 2010. Chuyện ít ai biết
trong làng xuất bản Việt: Nhà Xuất Bản Tinh Hoa - Những điều tôi biết.
3-6-2010. http://tapchisonghuong.com.vn/tin-tuc/p0/c88/n5679/Chuyen-it-ai-biet-trong-lang-xuat-ban-Viet.html (truy
cập 3-1-2017).
Wikipedia. 2016. Phạm Đình Chương.
1-9-2016.
https://vi.wikipedia.org/wiki/Ph%E1%BA%A1m_%C4%90%C3%ACnh_Ch%C6%B0%C6%A1ng (truy
cập 3-1-2017).
Wolchover, Natalie. 2011. How Accurate Is
Wikipedia? 24-1-2011.
http://www.livescience.com/32950-how-accurate-is-wikipedia.html (truy
cập 3-1-2017).
----------------------------------------
AUDIO
:
Nhạc Phim: Đất Lành. Ban Thăng Long Hát
Đất Lành của Phạm Đình Chương
Lời nhạc : Đất Lành
Lời nhạc : Ly Rượu Mừng
No comments:
Post a Comment