Hùng
Tâm/Người Việt
Wednesday, June 1, 2016 8:10:50 PM
Quyết
định của Anh và hậu vận của Liên Âu
Ngày 23 này, Anh hỏi ý người dân về việc có nên ở
trong Liên hiệp Âu châu nữa không. Quyết định “Đi” hay “Ở” sẽ có ảnh hưởng sâu
xa hơn quyền lợi kinh tế của nước Anh và của Liên Âu vì sẽ chi phối tương lai của
toàn khối Âu-Mỹ. Trong một loạt bài liên tiếp, hồ sơ Người Việt sẽ tìm hiểu về
vấn đề phức tạp này hầu quý độc giả. Bài này chỉ là mở đầu.
Tổng
quan về nội dung
Chính quyền Bảo Thủ của Thủ Tướng David Cameron đã
quyết định trưng cầu dân ý về việc Đi hay Ở vào ngày Thứ Năm, 23 Tháng Sáu tới
đây. Bản thân ông Cameron thì chủ trương là Anh Quốc nên tiếp tục là thành viên
của Liên Âu, nhưng nhiều thành phần khác ở trong và ngoài đảng thì đề nghị ra
đi, được gọi tắt là “Brexit,” do động từ Exit.
Chúng ta có thể tìm hiểu về quyết định ấy của người
dân, qua cách đặt vấn đề như sau:
Đầu tiên, để bảo vệ quyền lợi của mình thì một quốc
gia có thể làm gì và không thể làm gì? Chuyện đi hay ở của Anh sẽ ảnh hưởng thế
nào đến quan hệ ngoại thương và đầu tư của Anh với Liên Âu và ngược lại, nhiều
nước Liên Âu sẽ bị thiệt hại ra sao? Nhưng làm sao biết trước được hậu quả ấy,
vì dựa trên những tính toán hay dự phóng gì, của ai? Trong phạm vi Liên Âu, kịch
bản Brexit có thể gia tăng chiều hướng phân hóa của tổ chức và còn gây bất ổn
cho các nước buôn bán nhiều với Anh, và đấy là mối lo của Cộng Hòa liên bang Đức.
Nhằm khắc phục rủi ro Grexit, Anh Quốc và Liên Âu sẽ phải sớm đàm phán về những
thỏa ước ngoại thương. Đấy sẽ là thời sự nóng cho tương lai của đôi bên. Ngược
lại, nếu dân Anh muốn ở lại và từ chối giải pháp Brexit, chính quyền Anh có thể
đòi gia tăng ảnh hưởng trong Liên Âu và sẽ giới hạn vai trò của cột trụ Âu Châu
là nước Đức. Ngoài ra, nan đề Brexit cũng chi phối Hoa Kỳ ở bên này Đại Tây
Dương vì Liên Âu bị phân hóa thì nước Anh càng sát cánh hơn với nước Mỹ và quan
hệ Anh-Mỹ sẽ gây ảnh hưởng đến Âu Châu.
Những vấn đề quá rắc rối vừa được tóm lược ở trên
cho thấy là chúng ta nên chú ý đến bài toán Brexit.
Tranh
luận Brexit
Liên Âu đã bị khủng hoảng từ năm 2010 vì các nguyên
nhân tài chánh, kinh tế, chính trị và di dân lẫn nạn dân. Việc dân Anh bỏ phiếu
đòi đi sẽ gây thêm khủng hoảng cho Liên Âu nhưng cũng tạo ra vấn đề cho nước
Anh. Cho tới nay, cuộc tranh luận về hai lẽ Đi/Ở thường tập trung vào hai khía
cạnh kinh tế và tài chánh, nhưng thật ra còn có hậu quả sâu rộng hơn vậy.
Khởi đầu và căn bản nhất là quyền tự quyết của người
dân, là điều chính đáng vì người dân có quyền quyết định về việc bảo vệ chủ quyền
quốc gia thay vì chia sẻ cho một tổ chức quốc tế. Nhưng bên cạnh đó cũng còn một
vấn đề quan trọng khác là vai trò chiến lược của nước Anh trên trường quốc tế
vì xứ này từng là một đại cường của thế giới. Những người chống Brexit và muốn ở
lại thì viện dẫn hậu quả kinh tế, ngược lại, những người đòi ra đi từ chối bỏ hậu
quả này mà nhấn mạnh đến tư thế Anh Quốc trước thế giới.
Về bối cảnh lịch sử thì xưa nay người Anh vẫn nghi
ngờ lục địa Âu châu (xin gọi tắt là Âu Lục). Đấy là khu vực đông dân, cứ hay có
mâu thuẫn xung đột khiến nước Anh trên đảo bị lấn át hoặc bị kéo vào tranh chấp
bên trong Âu Lục. Khi trở thành cường quốc, nước Anh chú trọng đến quyền lợi của
Đế Quốc Anh trên thế giới. Khi mất vị trí siêu cường từ sau Thế Chiến 2 thì nước
Anh chú trọng đến quan hệ Anh-Mỹ. Sự thể này là một đặc tính truyền thống của
Anh.
Sau Thế Chiến 2, khi khái niệm hội nhập kinh tế
thành hình tại Âu Châu, do sáng kiến của Hoa Kỳ với kế hoạch viện trợ Marshall,
Anh quốc đã chối từ sáng kiến này và đặc biệt nghi ngờ vai trò của Pháp, xưa
kia đã từng là cựu thù trong nhiều thế kỷ. Đã vậy, vì là đồng minh chiến lược
nhất của Mỹ trong Thế Chiến 2, Anh quốc không muốn xếp hàng đồng hạng với các
nước Âu Lục để nhận viện trợ Mỹ. Cùng Hoa Kỳ, nước Anh đã góp phần giải phóng
Âu Lục, chứ có kém cỏi gì!
Từ chối hội nhập kinh tế, Anh Quốc cũng không muốn bị
ràng buộc vào những thỏa thuận hay cam kết của Liên Âu với nhau. Vì vậy mà khi
Âu Lục kết hợp với nhau thành Thị Trường Chung Âu Châu và Cộng Đồng Kinh Tế Âu
Châu (EEC) thì nước Anh lập ra khu vực quan thuế tự do với Bắc Âu và vài nước
khác, đó là Hiệp Hội Tự Do Thương Mại Âu Châu (European Free Trade
Association).
Sau bước hội nhập kinh tế và thương mại, các nước Âu
Lục lại còn muốn tiến xa hơn, tới việc hội nhập chính trị để thành lập Liên Hiệp
Âu Châu với Hiệp Ước Maastritcht, là định chế siêu quốc gia với những thẩm quyền
chi tiết có thể thu hẹp chủ quyền của các thành viên. Khi ấy, nước Anh đã miễn
cưỡng gia nhập Cộng Đồng EEC vì lợi ích kinh tế trong tinh thần sẽ giới hạn sự
can thiệp của Âu Lục để bảo vệ được chủ quyền của mình. Nhưng thủy chung, Anh
không chấp nhận hệ thống tiền tệ thống nhất của khối Euro.
Vụ khủng hoảng tài chánh năm 2008 đã đảo lộn tất cả
vì Anh không thể giới hạn được sự can thiệp của Liên Âu và toàn khối trở thành
một mối bòng bong khó gỡ. Nhìn từ Anh, vụ Euro gây rạn nứt cho Liên Âu và gieo
tai ương cho các nước Nam Âu chỉ vì đồng bạc này được thiết kế cho nhu cầu của
nước Đức. Nếu Liên Âu không có ung nhọt Euro bên trong khi có khi đã tránh được
nạn phân liệt.
Cuộc tranh luận về Brexit khởi đi từ đó.
Và nhìn ra khỏi khuôn khổ Anh-Âu thì nước Anh cũng
có những quan hệ kinh tế và tài chánh chặt chẽ với Hoa Kỳ, thủ đô London là bàn
đạp cho doanh nghiệp Mỹ tiến vào Âu Châu. Đã vậy, quan hệ Anh-Mỹ còn có chân rết
bất ngờ là “Ngũ Bá.” Năm nước Anh, Mỹ, Canada, Úc và New Zealand không chỉ nói
cùng ngôn ngữ, gắn bó về kinh tế và an ninh mà còn là năm đồng minh chí thiết về
cả quân sự lẫn tình báo! Vì thế, có ở trong hay ở ngoài Liên Âu, nước Anh vẫn
có thể bảo vệ được vai trò quốc tế của mình.
Sau bài dẫn nhập, kỳ sau chúng ta sẽ tìm hiểu tiếp
các khía cạnh phức tạp hơn của chuyện Brexit, với hậu quả có thể làm Liên Âu
tan rã.
No comments:
Post a Comment