Sau thượng đỉnh
Trump-Putin: Trật tự nào đang hình thành?
Vũ Đức Khanh
Gửi
cho BBC News Tiếng Việt từ Ottawa, Canada
17
tháng 8 2025, 18:03 +07
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/czxp3d19kppo
Cuộc
gặp thượng đỉnh giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir
Putin tại Alaska không đem lại bất kỳ thỏa thuận chính thức nào về Ukraine.
Tổng
thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin bắt tay sau khi đến Căn
cứ quân sự Elmendorf-Richardson ở thành phố Anchorage, bang Alaska, vào ngày
15/8/2025
Nhưng
đằng sau vẻ bề ngoài tưởng chừng mơ hồ của nó, một thông điệp chiến lược đã
vang lên rất rõ: trò chơi lớn đang trở lại, và luật chơi dường như đang được viết
lại bởi những người đứng đầu các cường quốc, chứ không phải bởi các thiết chế
quốc tế.
Chỉ
vài giờ sau khi rời Anchorage, Tổng thống Trump bất ngờ đăng tải trên Truth
Social rằng "mọi bên liên quan" – từ Tổng thống Ukraine Volodymyr
Zelenskyy đến các lãnh đạo châu Âu và Tổng Thư ký NATO – đều đồng thuận rằng
chiến tranh nên được chấm dứt không phải bằng một lệnh ngừng bắn, mà bằng một
"Thỏa thuận Hòa Bình" (Peace Agreement) toàn diện.
Ông
đồng thời tuyên bố sẽ mời Zelensky đến Nhà Trắng trước khi tiến hành "cuộc
gặp thứ hai" với Putin.
Với
cách định vị như vậy, Trump biến bước đi đầu tiên tại Alaska trở thành khởi đầu
cho một thỏa thuận lớn – chứ không phải một thất bại ngoại giao.
Thêm
vào đó, nguồn tin của Financial Times tiết lộ rằng Putin đã nhân cơ hội Alaska
để đặt lên bàn đề nghị cụ thể: Ukraine phải rút khỏi phần còn lại của vùng
Donetsk nếu muốn Nga đồng ý đóng băng chiến tuyến tại Kherson và Zaporizhzhia.
Nếu
điều này phản ánh thực chất ý đồ của Moscow, thì mục tiêu chiến lược của Putin
đã rõ: hợp pháp hóa từng phần lãnh thổ đã chiếm, đổi lại bằng một "hòa
bình" trên giấy – một điểm dừng tiện lợi để Nga chỉnh trang lực lượng và
gây sức ép dài hạn.
Hệ
lụy đối với châu Âu và an ninh quốc tế
Trong
cách tiếp cận của Trump, thuật ngữ "Peace Agreement" không đơn thuần
nói về hòa bình.
Nó
là một công cụ chính trị-ngoại giao nhằm tạo ra thế ép công khai lên Ukraine và
châu Âu, đồng thời tung ra một thông điệp toàn cầu rằng chỉ có ông mới đủ khả
năng "kết thúc chiến tranh".
Một
khi Zelenskyy đến Washington, cuộc chiến sẽ chuyển từ chiến trường sang bàn đàm
phán nơi Trump là nhân vật trung tâm.
Nếu
Kyiv chấp nhận nhượng bộ, Trump sẽ tuyên bố chiến thắng.
Nếu
Kyiv từ chối, Trump sẵn sàng đổ lỗi rằng chính Ukraine "không chịu kết
thúc chiến tranh".
Với
châu Âu, thông điệp càng đáng lo ngại.
London,
Paris, Rome, Berlin và Warsaw buộc phải công khai hoan nghênh nỗ lực chấm dứt đổ
máu; nhưng đồng thời họ hiểu rằng một thỏa thuận do Trump – Putin đạo diễn có
thể khiến Ukraine mất lãnh thổ vĩnh viễn và làm lung lay nền tảng không xâm lược
vốn bảo vệ châu Âu sau 1945.
Nguy
hiểm hơn, Ukraine có thể bị yêu cầu "đổi đất lấy đảm bảo an ninh", một
mô thức từng bị coi là vượt lằn ranh đỏ của phương Tây.
Áp
lực toàn cầu: Châu Á và trật tự quốc tế
Tại
châu Á, Alaska được xem như một chỉ dấu đáng báo động cho nước đi tiếp theo của
trật tự thế giới.
Nếu
Moscow có thể biến vùng đất chiếm đóng thành "thực tế mới" thông qua
một thỏa thuận do Mỹ dẫn dắt, liệu Bắc Kinh có áp dụng mô hình tương tự với Đài
Loan hay Biển Đông?
Tại
Manila và Hà Nội, giả định rằng Washington sẽ luôn giữ vững lập trường chống
thay đổi biên giới bằng vũ lực trở nên mong manh hơn bao giờ hết.
Trump
nhiệm kỳ hai cho thấy ông sẵn sàng ưu tiên kết quả ngay lập tức – "ổn định
trên danh nghĩa" – hơn là bảo vệ nguyên tắc dài hạn của hệ thống quốc tế.
Dù
thỏa thuận "lớn" có thành hình hay không, Alaska đã hé lộ một xu hướng:
trở lại với thứ ngoại giao kiểu Yalta – nơi số phận của các quốc gia nhỏ được
quyết định trong phòng kín giữa các cường quốc.
Nếu
Ukraine bị đặt vào thế phải chấp nhận việc mất một phần lãnh thổ để đổi lấy hòa
bình, thì thông điệp gửi đến toàn thế giới là rõ ràng: trong kỷ nguyên mới,
chính sức mạnh – chứ không phải luật lệ – sẽ quyết định sự tồn tại của quốc
gia.
Trong
bối cảnh ấy, lựa chọn duy nhất của các nước vừa và nhỏ là tăng cường năng lực tự
phòng thủ, gắn kết với các cấu trúc đồng minh có khả năng răn đe thực chất, và
quan trọng nhất – không chấp nhận bước đầu tiên của việc hợp thức hóa hành vi
cưỡng chiếm nào dưới bất kỳ hình thức "hòa bình" được tái định nghĩa
nào.
Trump
có thể viết lại phong cách ngoại giao, nhưng nếu nguyên tắc nền tảng của trật tự
quốc tế bị bỏ qua, thế giới sẽ bước vào một kỷ nguyên mà sức mạnh, chứ không phải
luật lệ, quyết định vận mệnh các quốc gia.
------------------
Tác
giả Vũ Đức Khanh hiện sống tại Canada, là luật sư và nhà tiểu luận chuyên về
chính trị Việt Nam và Canada, quan hệ quốc tế và luật pháp quốc tế.
Tin
liên quan
·
Không ngừng bắn,
không thỏa thuận: Thượng đỉnh Alaska có ý nghĩa gì với Trump, Putin và Ukraine?
16
tháng 8 năm 2025
·
Ông Zelensky: Nga
'phức tạp hóa' việc kết thúc chiến tranh
17
tháng 8 năm 2025
·
'Lần tới tại
Moscow?': Năm điểm đáng chú ý hậu thượng đỉnh Trump - Putin tại Alaska
16
tháng 8 năm 2025
No comments:
Post a Comment