Ông Tô Lâm và Nghị
quyết 68: Cải cách thực sự hay thông điệp dân túy?
BBC News Tiếng Việt
3
tháng 8 năm 2025
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c8rylxn58pmo
Trong
nhà nước độc đảng của Việt Nam, khu vực kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo,
và được ghi rõ trong Hiến pháp, còn kinh tế tư nhân chỉ là thứ yếu.
Tuy
nhiên, khát vọng xây dựng một đất nước phú cường đã trao cho thành phần kinh tế tư nhân một
vai trò lớn hơn, khi Nghị quyết 68 - do Tổng Bí thư Tô Lâm ký ngày 4/5/2025 -
xác định khu vực này là "một động lực quan trọng nhất" của tăng trưởng.
Nghị
quyết 68 đặt mục tiêu 5 năm tới Việt Nam có 2 triệu doanh nghiệp, trong đó có
ít nhất 20 doanh nghiệp lớn tham gia chuỗi giá trị toàn cầu.
Một
số chuyên gia và nhà quan sát chia sẻ với BBC rằng ông Tô Lâm đang dẫn
dắt Việt Nam theo hướng phát triển mới, tập trung vào đổi mới sáng tạo
và nâng cao giá trị trong chuỗi sản xuất.
Để
làm được điều đó, giới phân tích đang nhìn vào những động thái cải cách thể chế
nhằm cải thiện môi trường kinh doanh tại Việt Nam.
"Ngay
từ đầu, nếu nhìn vào mô hình kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa của
Việt Nam, có thể thấy trước đây có nhiều thuật ngữ và định nghĩa phức tạp, bởi
họ không muốn từ bỏ yếu tố 'xã hội chủ nghĩa' mà lại mở cửa cho các lực lượng
kinh tế khác tham gia.
Nhưng
tôi nghĩ chúng ta đang thấy rõ rằng sự can thiệp quá mức của nhà nước đang làm
chậm lại sự đổi mới", ông Carl Thayer, giáo sư danh dự từ Đại học New
South Wales, Úc nhận định.
Giáo
sư Vũ Tường, trưởng Khoa Chính trị học tại Đại học Oregon, nhận định kinh tế
nhà nước còn thiếu hiệu quả và "không thể trở thành trụ cột bền vững cho nền
kinh tế về lâu dài". Do đó, ông đánh giá việc ông Tô Lâm "cổ võ"
[kinh tế tư nhân] là quyết định rất đúng đắn và đáng lẽ nên được thực hiện từ
lâu".
Nhưng
liệu Nghị quyết 68 là cải cách thực sự hay đó chỉ là một thông điệp dân túy, và
lồng ghép trong đó là xây dựng một số nhóm lợi ích gắn liền với ban lãnh đạo mới?
Cải
cách thực sự hay thông điệp dân túy?
Nền
kinh tế Việt Nam có bốn "động lực" gồm kinh tế nhà nước, khối đầu tư
nước ngoài (FDI), kinh tế tập thể và kinh tế tư nhân.
Giữ
vai trò chủ đạo, các doanh nghiệp nhà nước được hưởng lợi lớn về nguồn lực tài
nguyên, tín dụng và cả sức mạnh chính sách.
Giới
đầu tư FDI, chiếm tỷ trọng lớn trong tổng giá trị xuất khẩu, luôn được ưu tiên
đặc biệt, với nhiều chính sách "trải thảm đỏ" như ưu đãi thuế, đất
đai và thủ tục hành chính đơn giản.
Ngược
lại, khối kinh tế tư nhân dường như bị kìm hãm giữa hai lực lượng này, thiếu vắng
các động cơ khuyến khích trong khi phải đối mặt với hệ thống quy định phức tạp
và nguồn vốn hạn chế.
Chẳng
hạn, theo một bài viết của nhà nghiên cứu Nguyễn Khắc Giang trên trang Fulcrum,
xuất bản sau khi Nghị quyết 68 được ban hành, các doanh nghiệp tư nhân tại Việt
Nam phải nộp thuế thu nhập với mức 20%, trong khi các doanh nghiệp FDI chỉ chịu
mức thuế thu nhập doanh nghiệp trung bình là 12,3%.
Kinh
tế tư nhân đã trải qua một chặng đường dài, từ việc bị hạn chế và chịu nhiều
thành kiến, đến khi được công nhận từ thời kỳ Đổi Mới và dần trở thành "một
thành phần quan trọng nhất" cũng như "đòn bẩy cho một Việt
Nam thịnh vượng," như lời phát biểu của ông Tô Lâm.
Giờ
là lúc Đảng muốn san bằng những cách biệt giữa các khối này và dựa vào tư nhân
để đưa đất nước bước vào "kỷ
nguyên vươn mình".
"Đột
phá thể chế, pháp luật để đất nước vươn mình" hay "đừng để Việt Nam
trở thành cứ điểm lắp ráp, gia công, là bãi rác về công nghệ của thế giới,
trong khi doanh nghiệp trong nước không học hỏi được gì", là hai trong
hàng loạt phát biểu của ông Tô Lâm được truyền thông trong nước đồng loạt trích
dẫn.
Giáo
sư Alexander L Vuving từ trung tâm nghiên cứu an ninh Châu Á - Thái Bình Dương
Daniel K. Inouye (Daniel K. Inouye Asia-Pacific Center for Security Studies)
thuộc Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ) nói với BBC rằng những điều
ông Tô Lâm nói "không hoàn toàn là dân tuý".
Theo
chuyên gia này, những tư tưởng này "thật ra đã có từ bao nhiêu năm
nay", nhưng đến bây giờ mới trở thành sự đồng thuận trong xã hội vì có nhiều
lực cản trong đó có việc "lãnh đạo cũng không đủ dũng khí và quyết tâm để
làm".
"Nếu
muốn 'vươn mình', đạt được mục tiêu trở thành nước công nghiệp hóa, trở thành
nước thu nhập cao… thì ông ấy chả có cách nào khác ngoài làm đúng câu chuyện đó
thôi", giáo sư Vuving nhận định về quyết tâm của ông Tô Lâm.
No comments:
Post a Comment