CUỘC TÁI NGỘ TRUMP - ZELENSKY TỐT ĐẸP, NHƯNG KẾT QUẢ VẪN MƠ HỒ (Thụy My / RFI)

 

Cuộc tái ngộ Trump-Zelensky tốt đẹp, nhưng kết quả vẫn mơ hồ

 Thụy My  -  RFI

 Đăng ngày: 20/08/2025 - 11:32

https://www.rfi.fr/vi/%C4%91i%E1%BB%83m-b%C3%A1o/20250820-cu%E1%BB%99c-t%C3%A1i-ng%E1%BB%99-trump-zelensky-t%E1%BB%91t-%C4%91%E1%BA%B9p-nh%C6%B0ng-k%E1%BA%BFt-qu%E1%BA%A3-v%E1%BA%ABn-m%C6%A1-h%E1%BB%93

 

Cuộc gặp giữa hai tổng thống Mỹ và Ukraina cùng với các nhà lãnh đạo châu Âu tại Washington hôm qua là sự kiện đáng chú ý nhất trên báo chí ra ngày 19/08/2025.

 

HÌNH :

Tổng thống Mỹ Donald Trump đón tiếp tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky tại Nhà Trắng, Washington D.C. ngày 18/08/2025. REUTERS - Kevin Lamarque

 

Le Monde chạy tít trang nhất « Châu Âu hỗ trợ Ukraina đối mặt với Trump ». Le Figaro nhận xét « Zelensky và các đồng minh trước ‘deal’ của Trump ». Tương tự với Libération « Dưới sự bảo trợ của châu Âu, Zelensky tái ngộ Trump », « Thượng đỉnh Trump-Zelensky ở Washington : Một cuộc gặp kết thúc trong bất định ». Les Echos nhấn mạnh « Trump : Hoa Kỳ sẽ can dự vào vấn đề an ninh của Ukraina ».

 

 

Châu Âu cố giúp Zelensky xoay chuyển tình hình sau cuộc gặp Trump-Putin

 

Libération cho rằng « Sau thượng đỉnh Trump-Putin ở Alaska, châu Âu phải nỗ lực để xoay chuyển tình thế ». Sô diễn vừa qua của Trump là nhằm chiêu dụ nhà lãnh đạo một đại cường cũ đang xuống dốc nhưng lại lao vào một cuộc chiến tranh đẫm máu ở châu Âu. Cuộc chiến ở Ukraina đã biến Vladimir Putin thành tội phạm bị Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) truy nã, khiến đất nước lụn bại. Putin luôn nói về sự vĩ đại của nước Nga nhưng mỗi ngày ông ta lại làm hại nước mình thêm về nhân mạng, kinh tế và quân sự.

 

Nga có thể giúp Donald Trump đạt được giải Nobel hòa bình, tổng thống Mỹ tin như vậy. Nhưng thực tế sau nhiều năm xua quân tấn công, oanh tạc, Putin vẫn không trở thành kiểu người ưa thích của Trump là « winner », nếu không nói là « loser » : người Ukraina vẫn luôn kháng cự. Đặc phái viên Steve Witkoff không kinh nghiệm đã bị lừa về vụ trao đổi lãnh thổ, nhưng các nhà lãnh đạo châu Âu đã nhận ra chiếc bẫy.

 

Theo Libération, Trump nên « đổi bạn » : Ông bạn Putin không hề có ý định kết thúc chiến tranh mà sẵn sàng cho một cuộc chiến tiêu hao, nghĩ rằng thời gian đứng về phía mình. Hệ quả của thất bại Alaska - mà theo nhật báo thiên tả thực sự là một thượng đỉnh đáng xấu hổ khiến cử tri MAGA bất mãn - là Donald Trump ngả theo Kremlin, không còn đòi ngưng bắn mà là một hiệp ước hòa bình. Sự thay đổi thứ hai cuối tuần qua thì có lợi cho Ukraina : Bảo đảm an ninh cho Kiev. Tổng thống Ukraina ra về với lời hứa về một cuộc đối thoại sắp tới với Putin, còn các nhà lãnh đạo châu Âu đi kèm thì vẫn mơ hồ về các vấn đề an ninh và « nhượng lãnh thổ ».

 

 

Làm thế nào bảo đảm an ninh cho Ukraina ?

 

Ông Volodymyr Zelensky đòi hỏi trước khi ký kết thỏa ước hòa bình hoặc ngưng bắn, châu Âu và Hoa Kỳ có những cam kết để tránh việc Ukraina lại bị xâm lăng. Bảo đảm an ninh cho Ukraina phải là điều kiện tiên quyết, nhưng làm thế nào được tất cả các bên chấp nhận ? Le Figaro dẫn lời một chuyên gia cho biết cuộc tranh luận về đề tài này đã kéo dài từ nhiều tháng qua và chưa bao giờ giải quyết xong.

 

Rắc rối nhất là vẫn chưa biết Donald Trump và Vladimir Putin đã thỏa thuận những gì ở Alaska. Nhà nghiên cứu Camille Grand nêu thêm vấn đề khác là khái niệm bảo đảm an ninh không được định nghĩa rõ ràng. Đối với Kiev, phải là những cam kết mạnh mẽ. Người Ukraina luôn giữ kỷ niệm cay đắng về thỏa thuận Budapest năm 1994, khi chấp nhận giao cho Nga toàn bộ kho vũ khí nguyên tử để đổi lấy việc chính thức công nhận chủ quyền.

 

Đơn giản nhất là kết nạp Ukraina vào NATO, nhưng Nga và Donald Trump đều phản đối. Gia nhập Liên hiệp châu Âu mà trong hiệp ước có phần bảo đảm an ninh, thì các thủ tục nặng nề khiến không thể thực hiện ít nhất là trước năm 2030. Khả năng thứ hai là vũ trang và tài trợ lớn cho Ukraina, như Hoa Kỳ đã làm với Israel hay Ả Rập Xê Út, nhưng người Ukraina cảm thấy khá mong manh.

 

 

Vấn đề quân đội đồng minh lại được bàn đến

 

Camille Grand cho rằng giải pháp thứ ba là sự hiện diện quân sự tại chỗ của các đồng minh. Thủ tướng Ý Giorgia Meloni giải thích, cần « một điều khoản an ninh tập thể cho phép Ukraina được sự hỗ trợ của tất cả đối tác kể cả Hoa Kỳ, sẵn sàng can thiệp nếu bị tấn công ». Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen nêu ra một thỏa thuận « giống như Điều 5 » NATO. Nhưng không dễ gì Nga chấp nhận, nhất là Kremlin luôn đòi hỏi tối đa : Ukraina rút quân, giải trừ quân bị, giảm quân số ; trong khi đồng minh không thể hiện diện mà không dựa vào quân đội Ukraina.

 

Việc triển khai quân sang Ukraina đã được thủ tướng Anh và tổng thống Pháp bàn đến cách đây nhiều tháng và hôm Chủ nhật đã gợi lại. Từ 15.000 đến 25.000 binh sĩ của khoảng 30 nước châu Âu sẽ được triển khai không phải nơi tiền tuyến mà ở hậu cứ, thậm chí ở nước láng giềng dưới dạng lực lượng phản ứng nhanh. Nhưng cần phải có sự tham gia của Hoa Kỳ trong việc chỉ huy, tình báo và hậu cần, những lãnh vực mà châu Âu còn yếu. Nhiều nước đặc biệt là Anh quốc còn đòi « backstops » - sự yểm trợ cho người lính từ phía Mỹ. Ngoại trưởng Marco Rubio nói rằng đây là yêu cầu chính của Kiev « để chắc chắn rằng Matxcơva sẽ không tái diễn » trò cũ. Bên cạnh bộ binh còn có thể kể thêm sự hỗ trợ trên không và trên biển.

 

 

Trump bị giằng co giữa các khuynh hướng khác nhau trong nước Mỹ

 

La Croix đặt câu hỏi, Donald Trump mà Volodymyr Zelensky và các nhà lãnh đạo châu Âu gặp hôm thứ Hai là một Trump như thế nào ? Là người đã uy hiếp đồng nhiệm Ukraina tại Phòng Bầu dục hồi tháng Hai, đã khom lưng trước Vladimir Putin tại Alaska hôm 15/08 ? Hay ngược lại, đã đồng ý bán vũ khí cho Ukraina, tức giận trước Kremlin ? Rốt cuộc ông Zelensky đã có được sự đón tiếp nồng hậu nhất từ trước tới giờ. Vì sao ?

 

Theo nhật báo công giáo, không có gì là ngạc nhiên vì ông Trump bị giằng co giữa những khuynh hướng trái ngược nhau ở nước Mỹ. Trong khi Trump ngả về phía Putin, thì nhiều kết quả thăm dò trước và sau cuộc gặp Alaska cho thấy hầu hết người Mỹ ủng hộ Ukraina, nghĩ rằng ông thiên vị. Tin tốt cho ông là đa số cũng muốn giải quyết nhanh cuộc chiến. Còn trong đảng Cộng Hòa, phe Nước Mỹ trước hết mà J.D. Vance là đại diện chống lại phe chủ trương can thiệp như thượng nghị sĩ Lindsey Graham và ngoại trưởng Marco Rubio. Hai phe chiến đấu với nhau trong hậu trường và trên truyền thông để gây ảnh hưởng đến tổng thống. Hiện thời ông Trump chừng như nghe theo phe thứ hai.

 

Một lực lượng khác là phe « cuồng Putin », chỉ là thiểu số trong phong trào MAGA nhưng có ảnh hưởng lớn như Tucker Carlson, cựu dẫn chương trình Fox News. Nhưng tổng thống Mỹ sẽ sai lầm nếu quá thiên về cánh này, vì cử tri Cộng Hòa không hề ưa Putin. Theo thăm dò của Pew, số người cho rằng Washington « có trách nhiệm » giúp đỡ Kiev đã tăng từ 23 lên 35 %. Tuy ít hơn so với các nhóm cử tri độc lập, Dân Chủ nhưng sự thay đổi này rất đáng kể.

 

 

Tổng thống Phần Lan : Thế mạnh của châu Âu

 

Les Echos giải thích thêm « Làm thế nào Trump chịu nghe lời tổng thống Phần Lan ». Tháp tùng Volodymyr Zelensky là nguyên thủ các nước lớn châu Âu và ông Alexander Stubb, tổng thống trung hữu của Phần Lan cũng có mặt trong phái đoàn hùng hậu đến Washington lần này. Phần Lan đã từ bỏ trung lập để tham gia NATO năm 2023, có chung 1.340 kilomet biên giới với Nga và từng hai lần chiến đấu chống lại sự xâm lăng của Liên Xô. Nhưng lý do chính cho sự hiện diện của tổng thống Alexander Stubb là sự gần gũi với Donald Trump nhờ đam mê chơi gôn, hai người thường xuyên liên lạc với nhau. Một ví dụ, sau khi đánh gôn 7 tiếng đồng hồ cùng nhau hồi tháng Hai, tổng thống Mỹ bắt đầu chỉ trích Vladimir Putin.

 

 

Vì sao Matxcơva nhất định muốn chiếm Donbass ?

 

Về vấn đề lãnh thổ, Donbass trước kia là lá phổi kỹ nghệ của Ukraina, phải chăng là Nga « trúng số » nếu được nhượng lại ? Than đá, quặng mỏ : Khu vực này từ lâu là trung tâm kinh tế, trong đó nhà máy thép nổi tiếng Azovstal ở Mariupol chuyên về luyện kim. Trước chiến tranh, vòng cung Donetsk-Louhansk-Zaporijjia-Kherson chiếm đến 1/5 GDP toàn quốc, 1/4 xuất khẩu. Nhưng nay cuộc chiến làm kỹ nghệ sụp đổ, mất khoảng 80 % tiềm lực, gần 40.000 công ty vừa và nhỏ phải đóng cửa, các công nhân có tay nghề cao đã di tản.

 

Le Figaro cho biết dù giàu có các khoáng sản chiến lược như lithium, nhưng để khai thác các mỏ này cần đầu tư nhiều tỉ đô la vào một khu vực bất ổn. Việc Nga yêu sách Donbass chủ yếu nhằm lợi ích chính trị và chiến lược thay vì kinh tế. Khu vực này dễ dàng cho hậu cần đối với Matxcơva, và việc sáp nhập khiến quân đội Ukraina và NATO phải lùi xa, tạo thành một hành lang trên bộ nối với Crimée bị chiếm năm 2014.

 

 

Nga chiêu mộ « gián điệp nhí » khắp nơi để phá hoại châu Âu  

 

Không chỉ tấn công quân sự, Matxcơva còn vận dụng chiến tranh đa diện. Libération nói về « Gián điệp : Tại châu Âu, các thiếu niên "dùng một lần rồi bỏ" của tình báo Nga ». Thanh thiếu niên được Kremlin tuyển mộ trên internet để dọ thám hay phá hoại. Vài trăm euro để đi dán các bích chương chống NATO, dọ thám một căn cứ quân sự, phá hoại một cơ sở hạ tầng giao thông, đốt một cửa hàng…Từ Estonia đến Anh quốc, Ba Lan, Đức, kể từ cuộc xâm lăng Ukraina, tình báo Nga tuyển người đủ loại hoặc trực tiếp, hoặc thông qua các nhóm tội phạm, để thực sự các nhiệm vụ nhất thời.

 

Trong tầm ngắm của Matxcơva là thanh thiếu niên châu Âu, ban đầu là những việc có vẻ vô hại và dần dà nguy hiểm hơn. Trẻ vị thành niên trở thành các tay sai giá rẻ, khó bị cơ quan phản gián phát hiện, và dễ tiếp cận thông qua các ứng dụng phổ biến như TikTok, YouTube, Instagram…Đặc biệt là đối với Ukraina : trong số 700 người bị bắt từ một năm rưỡi qua vì các hoạt động gián điệp liên quan đến Matxcơva có 1/4 chưa đến 18 tuổi, « điệp viên » nhỏ nhất mới 11 tuổi.

 

 

Du lịch Mỹ mất khách vì « America First »

 

Trên lãnh vực kinh tế, Le Figaro nhận xét, « Nguội lạnh đi vì chính sách của Donald Trump, du khách thế giới tránh đến Hoa Kỳ », đặc biệt là khách Canada và châu Âu. Từ tháng Năm, World Travel and Tourism Council (WTTC) đã cảnh báo rằng Mỹ có thể bị mất đi 12,5 tỉ đô la thu nhập từ khách du lịch quốc tế trong năm nay.

 

Trong khi các nước khác trải thảm đỏ đón tiếp, chính phủ Mỹ lại siết chặt việc nhập cảnh. Đồng đô la mất giá đã giúp kéo khách lại đôi chút, nhưng xu hướng đang xấu đi. Las Vegas, thường đầy khách đến thử thời vận trước các máy đánh bạc và bàn ru-lét, trong tháng Sáu khách ngoại quốc của khách sạn, nhà hàng, casino giảm 13 %, một số bắt đầu sa thải nhân viên. Trên toàn quốc, « America First » khiến du khách ngại đến Mỹ. Các trường hợp khách ngoại quốc bị từ chối nhập cảnh thậm chí có khi bị tạm giam sau khi kiểm tra thiết bị điện tử lan tràn trên mạng xã hội.

 

Lại thêm tác động từ thuế quan, khách Trung Quốc đã giảm 13,8 % so với cùng kỳ năm ngoái. Nhưng đáng chú ý nhất là số khách Canada sang thăm nước láng giềng sụt đến 36,9 %, họ tẩy chay vì Trump đưa ra ý tưởng biến Canada thành tiểu bang thứ 51. Tại Pháp, hiệu ứng Trump khiến nhiều khách du lịch chuyển hướng sang Canada, Mỹ la-tinh, châu Á. Hãng hàng không Air France-KLM đã phải đưa ra chương trình khuyến mãi lớn : New York, Los Angeles, Miami, San Francisco nay chỉ mất khoảng 500 euro cho một tấm vé khứ hồi.