CHÂU ÂU CHUẨN BỊ CHO VIỆC NGA CẮT KHÍ ĐỐT VÀO MÙA ĐÔNG NÀY (The Economist)

 

Châu Âu chuẩn bị cho việc Nga cắt khí đốt vào mùa đông này

Cù Tuấn dịch từ The Economist

Tháng Bảy 13, 2022

https://nghiencuulichsu.com/2022/07/13/chau-au-chuan-bi-cho-viec-nga-cat-khi-dot-vao-mua-dong-nay/

 

Một kế hoạch quy mô toàn EU sẽ là cần thiết để đối phó

 

Robert Habeck, phó thủ tướng Đức, tuyên bố “Ổn định xã hội ở Đức đang bị thách thức vào ngày 7 tháng 7. Nhân vật phản diện là giá khí đốt tự nhiên. Nga đang cắt giảm nguồn cung cấp của châu Âu để trả thù cho sự hỗ trợ của EU đối với Ukraine. Hóa đơn năng lượng của Đức dự kiến ​​sẽ tăng đột biến. Giá xăng sẽ khiến các doanh nghiệp lỗ lớn; Cuối cùng, ông Habeck lo ngại, chúng có thể gây ra một cuộc khủng hoảng tài chính. Quốc hội Đức vừa thông qua luật an ninh năng lượng cho phép chính phủ cứu trợ các công ty bị cú sốc năng lượng làm ảnh hưởng. Mối đe dọa cuối cùng — Nga cắt đứt hoàn toàn khí đốt — có vẻ hợp lý hơn bao giờ hết.

 

Gazprom, tập đoàn kinh doanh khí đốt do nhà nước kiểm soát của Nga, đã chèn ép các nước châu Âu trong nhiều tháng. S&P Global, một công ty nghiên cứu, tính toán rằng vào tháng 6, Nga chỉ cung cấp 4,7 tỷ mét khối (bcm) cho châu Âu, chỉ bằng một phần ba mức vào đầu năm 2021. Các dòng khí đốt lớn nhất đến qua Nord Stream 1 (NS1), nối Nga với Đức qua biển Baltic. (Nord Stream 2, một đường ống mới trên cùng một tuyến đường, đã bị Đức từ chối phê duyệt như một hình phạt cho cuộc xâm lược của Nga.)

 

Bây giờ Nga càng siết chặt hơn. Vào ngày 16 tháng 6, nước này đã cắt giảm xuất khẩu khí đốt qua NS1 xuống chỉ còn 40% công suất, với lý do là các lỗi kỹ thuật. Những công ty lớn ở châu Âu mua khí đốt Nga như Eni của Ý, OMV của Áo và Uniper của Đức đã bị ảnh hưởng nặng nề: họ phải bù đắp sự thiếu hụt bằng cách mua khí đốt đắt đỏ trên thị trường giao ngay. Uniper, công ty đang lỗ khoảng 30 triệu euro (30,5 triệu đô la) mỗi ngày theo tính toán, hiện đang chuẩn bị xin chính phủ Đức cứu trợ.

 

Vào sáng ngày 11 tháng 7, Nga đã đóng tất cả các hoạt động xuất khẩu khí đốt qua NS1 trong khoảng 10 ngày để bảo trì. Một tuabin quan trọng cần được sửa chữa và Siemens Energy, nhà sản xuất của nó, đã chuyển nó đến Canada để sửa chữa. Nhưng vì lệnh trừng phạt, Canada đã không muốn gửi tuabin này trở lại Nga. Ông Habeck kêu gọi Canada gửi lại bộ phận này sang Đức, bỏ qua các lệnh trừng phạt, để “giữ tuabin này tránh xa Putin”. Vào ngày 9 tháng 7, Canada đã đồng ý gửi tuabin này.

 

Jonathan Stern thuộc Viện Nghiên cứu Năng lượng Oxford, một tổ chức tư vấn, cho rằng ông Putin đang rất vui vì cuộc tranh cãi khiến các biện pháp trừng phạt Nga có vẻ phản tác dụng. Giờ đây, khi phương Tây đã lùi bước, Stern cho rằng ông Putin sẽ nối lại một số dòng chảy khí đốt trên NS1 và châu Âu sẽ được đền đáp. Tuy nhiên, ông Putin sau đó có thể sử dụng lại vũ khí khí đốt khi thời tiết trở nên lạnh hơn, tại thời điểm mà việc sử dụng đòn bẩy khí đốt sẽ có hiệu quả tối đa. “Kỳ vọng của tôi là người Nga sẽ khiến người châu Âu phải trả giá trong mùa đông này,” một ông chủ Big Oil nói.

 

Chuẩn bị cho cú sốc

 

Ủy ban châu Âu muốn tổ chức trước các phản ứng sẵn sàng cho EU nếu phải đối mặt với cơn ác mộng như vậy, đặc biệt là để tránh loại chính sách ăn mày-láng giềng mà các nước thành viên đã theo đuổi thời kỳ ban đầu của đại dịch khi covid xảy ra. “Chúng tôi cần đảm bảo rằng trong trường hợp bị gián đoạn hoàn toàn, khí đốt sẽ chảy tới nơi cần thiết nhất”, Ursula von der Leyen, chủ tịch của ủy ban, cho biết vào ngày 6 tháng 7. Kế hoạch của Ủy ban này sẽ được công bố trước ngày 20 tháng 7. Một hội nghị cấp bộ trưởng về an ninh năng lượng đang được lên kế hoạch vào cuối tháng này.

 

Phản ứng của Châu Âu có bốn trụ cột: tăng cường mức dự trữ khí đốt, đa dạng hóa các nguồn năng lượng, khuyến khích giảm nhu cầu và phân chia khẩu phần. Quan trọng nhất là tăng cường lưu trữ. Năm ngoái, nhiều công ty đã từ chối mua khí đốt với giá do Nga thao túng. Mức khí đốt trong các bể chứa vẫn thấp một cách bấp bênh, nhưng châu Âu đã được cứu nhờ thời tiết ôn hòa. Năm nay, một kế hoạch được EU thông qua vào tháng 6 yêu cầu tỷ lệ lấp đầy tối thiểu 80% các kho chứa khí đốt trước ngày 1 tháng 11, tăng dần lên 90% trong những năm tới. Các quốc gia thành viên thiếu kho chứa khí đốt phải giữ ít nhất 15% lượng tiêu thụ hàng năm tại các cơ sở ở các quốc gia khác.

 

Tin tốt là các bể chứa khí đốt của EU hiện đã đầy gần 60%, với khoảng 60bcm được lưu trữ, tăng so với khoảng 50bcm một năm trước. Trước khi NS1 ngừng hoạt động, Michael Stoppard của IHS Markit, một công ty nghiên cứu, cho rằng EU đang trên đường “đạt và vượt” mục tiêu tỷ lệ lấp đầy 80% vào ngày 1 tháng 11. Mô hình mới được một nhóm các nhà nghiên cứu Đức do Viện Kiel dẫn đầu thực hiện cho thấy rằng Đức có thể đối phó với mùa đông này ngay cả khi Nga cắt toàn bộ khí đốt vào tháng 7. Vào tháng 4, khi lượng khí đốt trong kho ít hơn bây giờ, các nhà nghiên cứu cho rằng điều này là không thể.

 

Nhưng không phải tất cả các nước đều có lượng khí dự trữ như nhau. Những quốc gia có lượng khí đốt bằng hoặc dưới 50% vào lúc này (Bulgaria, Romania và Hungary) sẽ bị ảnh hưởng nặng nề trong tình trạng cắt giảm khí đốt, và tất cả sẽ bị ảnh hưởng nếu mùa đông tới lạnh bất thường. Ông Stoppard tính toán rằng một mùa đông lạnh giá có thể làm tăng thêm 25bcm nhu cầu về khí đốt. Ngay cả những quốc gia có tích trữ khí đốt vào mùa đông này cũng sẽ rơi vào tình trạng tồi tệ khi mùa xuân đến.

 

Đối với các nguồn cung cấp năng lượng thay thế, nhập khẩu khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) đã tăng mạnh. Mức giá cao ở châu Âu đã thu hút các tàu chở dầu rời khỏi châu Á. Morgan Stanley, một ngân hàng, ước tính khoảng 41 tỷ tỷ LNG đã được chuyển vào châu Âu trong quý đầu tiên, tăng 70% so với cùng kỳ năm ngoái. Gần đây, gần 30% LNG xuất khẩu của thế giới đã được chuyển đến châu Âu, tăng từ mức dưới 20% vào năm 2021.

 

Liệu điều này có thể được duy trì lâu dài hay không là một câu hỏi mở. Châu Âu đã hút quá nhiều LNG của thế giới từ châu Á đến mức giờ đây châu Á không còn đủ LNG để bù đắp nếu Nga cắt khí đốt — đặc biệt nếu nền kinh tế Trung Quốc phục hồi sau tình trạng phong tỏa. Trong khi đó, LNG không thể trực tiếp tới Đức vì nước này không có các cơ sở chuyển đổi LNG thành dạng khí. Đức đã mua được các tàu tái chuyển đổi mà chính phủ của ông Habeck đang duyệt mua một cách nhanh chóng. Nhưng chúng sẽ chỉ hoạt động vào đầu năm 2023, Jaime Concha của Energy Intelligence Group, một nhà xuất bản trong ngành, cho biết. Trớ trêu thay, trong ba tháng sau cuộc xâm lược, khoảng 15% LNG vào châu Âu để thay thế khí đốt của Nga cũng đến từ Nga, ông Stoppard lưu ý. Ông ước tính Nga đã kiếm được gần 400 triệu USD mỗi ngày từ việc bán khí đốt và khí hóa lỏng cho châu Âu.

 

Kế hoạch trung hạn của EU là mở rộng quy mô năng lượng gió, năng lượng mặt trời và hydro xanh để thay thế hàng nhập khẩu của Nga. Nhưng điều đó sẽ giúp ích rất ít nếu khí đốt bị cắt trong một vài tuần tới. Thay cho năng lượng xanh, bây giờ chỉ có đống than bẩn thỉu. Với sự ủng hộ của các lãnh đạo EU, các quốc gia thành viên bao gồm Hà Lan và Đức đang ban hành các miễn trừ về môi trường đối với các nhà máy điện than để chúng sản xuất ra nhiều điện hơn.

 

Sau đó là đáp ứng nhu cầu. Giá xăng cao đã cắt giảm một số nhu cầu. Leslie Palti-Guzman của Leviaton, một công ty dữ liệu năng lượng, ước tính rằng tiêu thụ công nghiệp ở châu Âu đã giảm 20 tỷ trong vài tháng qua. Cô cho rằng ngành công nghiệp của Đức, phụ thuộc vào khí đốt giá rẻ và chiếm 37% tổng lượng sử dụng của cả nước Đức, sẽ bị ảnh hưởng nặng nề. Simon Müller của Agora Energiewende, một nhà tư tưởng người Đức, mong muốn chính phủ của ông nghiêm túc về việc tiết kiệm năng lượng vào tháng Ba. Ông lưu ý rằng các công ty trợ cấp đang phải vật lộn với giá cao, một chính sách gần đây được ủy ban ban hành bất chấp các quy định về viện trợ của nhà nước, tạo ra động cơ tiêu cực để tiếp tục sử dụng khí đốt.

 

Cuối cùng là phân chia năng lượng. Đức công khai nói về viễn cảnh đáng sợ này, nhưng hầu hết các quốc gia đều không nhắc đến nó. Bây giờ ủy ban đang chuẩn bị một “khuôn khổ quản lý khủng hoảng”. Đã có kế hoạch giúp đỡ hàng xóm trong trường hợp khẩn cấp ngắn hạn, nhưng không phải là kế hoạch có phạm vi toàn vùng và kéo dài hàng tháng. Một đề xuất sẽ yêu cầu ủy ban điều phối việc giảm nhu cầu khí đốt ở tất cả các quốc gia thành viên. Ngoài việc bảo vệ các bệnh viện và người già, các quốc gia khác nhau có những ưu tiên khác nhau; họ có thể từ chối gửi khí đốt của mình để giúp một người hàng xóm đáp ứng những nhu cầu mà họ cho là không khẩn cấp. Nếu không có một kế hoạch hài hòa, một người trong cuộc cho biết, “sẽ xảy ra việc ngừng hoạt động hoàn toàn một thị trường trong vòng vài tháng.”

 

Agata Loskot-Strachota thuộc Trung tâm Nghiên cứu Phương Đông OSW, một tổ chức tư vấn của Ba Lan, lo lắng. Ba Lan chưa bao giờ tin tưởng Nga, vì vậy nước này bắt đầu đa dạng hóa, tách khỏi khí đốt của Gazprom từ rất sớm. Nhưng các quốc gia khác ở Đông Âu chậm chạp hơn trong việc này, và sẽ bị ảnh hưởng nặng nề hơn với một cú sốc. Cơn ác mộng của bà Loskot-Strachota là sự trỗi dậy của chủ nghĩa dân tộc năng lượng, chủ nghĩa bảo hộ và sự ngờ vực đối với các quốc gia láng giềng và các thể chế châu Âu.

 

Xi Nan của Rystad Energy, một công ty nghiên cứu, cũng đồng ý với ý kiến trên. Cô lo lắng rằng những nỗ lực của ủy ban trong việc phối hợp sẽ bị cắt giảm bởi phản ứng hỗn loạn của thị trường. Ví dụ, một số quốc gia và công ty châu Âu đã từ chối yêu cầu của Nga về việc trả bằng đồng rúp cho xuất khẩu năng lượng, nhưng những quốc gia khác lại nhượng bộ. Châu Âu không có thị trường khí đốt tích hợp; mỗi quốc gia đều có chính sách riêng của mình. Xi Nan nghĩ rằng những chính sách này có thể sẽ khác nhau nếu khí đốt bị cắt, và một cuộc khủng hoảng kiểu Lehman không phải là không thể xảy ra.

 

Tự do hóa năng lượng là một trong những thành tựu to lớn của thị trường chung EU. Giờ đây, nó đang bị thử thách bởi chủ nghĩa bảo hộ, sự can thiệp của nhà nước và chủ nghĩa dân tộc tài nguyên. Xi Nan nói: “Tất nhiên là bạn có thể sống sót. “Nhưng câu hỏi là làm thế nào và với chi phí nào.”