Nguyễn
Thông (Nguyễn
Thông Cào)
Thoạt
kỳ thủy, phải nói ngay, tôi viết bài này theo suy nghĩ, cảm nhận của tôi về một
người đã quen/chơi mấy chục năm. Sự không đồng điệu với người khác chắc chắn
có, thậm chí nhiều. Chả hạn tôi cũng quen một anh đồng nghiệp tòng sự bên đài
VOV (báo nói), cũng từng không ít lần trò chuyện, y bảo sao lúc nào nói tới San
vẩu chỉ thấy ông khen, nó có gì mà khen. Tôi không cãi, bách nhân bách tính,
cãi làm gì.
Huy
Đức, tức Trương Huy San (tên cúng cơm, hồi xưa tên thật của người nào đó, nhất
là tên theo giấy khai sinh, thì gọi là tên cúng cơm, chứ không phải để chỉ người
đã chết), tức Osin - một biệt ngữ lừng danh, thậm chí nổi tiếng hơn cả bút danh
làm nghề và tên thật.
Những
người/kẻ ghét Huy Đức cũng không thiếu, vì lý do nào đó, họ đặt cho đương sự
cái tên xấu để thỏa bụng thù hằn của mình, chẳng hạn San hô, Đức vẩu. Tất
nhiên, người bị đặt tên chả vì thế mà kém cỏi đi.
Nhưng
gì thì gì, Huy Đức là một nhà báo, ký giả tài năng, thậm chí không ít người cho
rằng làm báo giỏi nhất xứ này. Kể ra tìm một nhà báo giỏi nước ta thời hiện đại
cũng không khó, kiểu như Thép Mới, Hoàng Tùng, Hữu Thọ, Sơn Tùng, Trần Đình
Vân, Xuân Ba, Trần Đức Chính (Lý Sinh Sự), Hữu Ước…, tinh dững đấng bậc, nhưng
hình như sự so cứ khập khiễng sao sao ấy, bởi cái giỏi, tài năng của những vị
đó xét cho cùng vẫn là dạng “chim hót trong lồng”, múa tay trong bị, kiểu như
“anh muốn đảng gọi anh đến nơi/hội ý về cuộc sống/điều động anh vào bộ tâm hồn
quần chúng/giúp trung ương xây dựng những con người” (Lê Đạt). Vùng vẫy mấy
cũng không thoát được đảng, vòng kim cô, chỉ như gã Tôn Ngộ Không phò Đường
Tăng mà thôi.
Huy
Đức thì khác. Chả riêng tôi nhận xét vậy. Tuy trưởng thành trong cái lò chung ấy,
nhưng Huy Đức đã vụt thoát được khỏi những trói buộc, ngay cả những lúc bị trói
buộc kiềm chế nhất, để tạo ra chỗ đứng riêng mình, không lẫn với ai, chung bàn
với ai. Và cao hơn. Rõ nhất là tác phẩm để đời “Bên thắng cuộc”. Ngay cái tên gọi
cho bộ đôi tác phẩm gồm 2 phần “Giải phóng” và “Quyền bính” này đã trở thành thứ
thuật ngữ, từ ngữ phổ thông cô đọng hàm súc trong tiếng Việt hiện đại. “Bên thắng
cuộc” là từ được dùng để nói về lịch sử, con người, đất nước, phe phái, chế độ,
bi hài kịch, những lộ liễu và ẩn sâu… từng xảy ra ở nước ta. Trộm nghĩ, các nhà
ngôn ngữ, sau này có làm từ điển tiếng Việt, kiểu như từ điển Oxford hoặc từ điển
La Rousse luôn được bổ sung từ ngữ mới, nên có hẳn mục từ “bên thắng cuộc” và
biên rõ người tạo ra nó là nhà báo Huy Đức. Cũng như cụm từ “vang bóng một thời”,
cứ nhắc tới là thiên hạ nghĩ ngay đến nhà văn Nguyễn Tuân vậy. (còn tiếp)
Nguyễn
Thông
.
*****
Nguyễn
Thông (Nguyễn
Thông Cào)
Điều
may mắn, tôi viết và đăng bài “Huy Đức” kỳ 1 lên khi tin tức về anh ấy rất mù mờ,
hư hư thực thực, nửa tin nửa ngờ sau cái tút ngắn gọn của siêu tin Lê Nguyễn
Hương Trà. Trà đồng nghiệp nhưng tôi không dám so mình với cổ, nhất là tài kiếm
tin. Ngang ngửa với Trà, trong các nhà báo thực sự có nhẽ chỉ Huy Đức. Lạ, cứ mỗi
lần đọc tút của Trà, tôi lại liên tưởng tới cô bé Hương Trà 11 - 12 tuổi, hát
bài “Chú ếch con” với dàn giao hưởng thiếu nhi Ý hồi thập niên 90. Đều thông
minh, láu lỉnh, hơn người.
Nói
may, bởi viết về đương sự Osin sau khi công an bố cáo lý do bắt sẽ dễ bị “quy”
là ăn theo, té nước theo mưa, dựa dẫm người nổi tiếng, đu trent, liều... Sau
khi đọc Trà tối 1.6, thầm nghĩ có khi Trà nhầm (dù vẫn biết Trà không bao giờ
nhầm) chứ bắt ai lại bắt Huy Đức. Bắt Osin thì người nào cũng có thể bị bắt, bởi
làm điều tốt. Lại vẩn vơ, hay không phải vậy, mà y đi đâu đó không nói cho bạn
bè gia đình biết.
Chiều
nay 9.6, đọc được bài, nhà cháu cho là hay tuyệt, hay không thể tả, của phụ nữ,
cô giáo Nguyễn Thị Tịnh Thy, nói về Huy Đức. Đám đàn ông nên cảm thấy xấu hổ
trước cô Thy. Sao lại có người tài giỏi, đức tâm, bản lĩnh, sâu sắc đến thế. Có
nghe nói cô người Huế, bà xã của một quan báo một tờ báo to. Ai muốn đọc, vào
đây, https://www.facebook.com/tinhthy.nguyenthi/posts/pfbid0mXResy1voPwBzB1NY24v3bdznphsz7QrPM69fWCnzPZ47XnoRwn4UDuVr1cYo51ul.
Có
nhẽ cô giáo Thy nói hết rồi, tôi chả cần thêm gì “nghiêm trọng” nữa, vậy chỉ rủ
rỉ rù rì kể lại những chuyện về Huy Đức Osin mà chính mình biết, mình là “người
trong cuộc” trải qua thôi.
Một
sáng tháng 11.2014, chị Nguyễn Thế Thanh nhắn tôi có rảnh thì ghé chung cư Vĩnh
Viễn, quận 10 chụp mấy tấm ảnh kỷ niệm buổi trao nhà cho bà quả phụ trung tá Ngụy
Văn Thà. Gì chứ tham gia vào việc nghĩa của chương trình Nhịp cầu Hoàng Sa do
Osin Huy Đức chủ trương thì chả có chi phải chần chừ nấn ná. Tôi thu xếp tới,
bác Duy đã ở đấy rồi, có cả chị Thế Thanh, anh Huy Đức, bác Đỗ Thái Bình, bác
chuẩn đô đốc Lê Kế Lâm, nhà báo Viễn Sự… Phải kể ra như thế bởi đó là những con
người dũng cảm lúc bấy giờ. Khi tôi đến tầng trệt chung cư, nhác thấy từ lối
vào cho tới cầu thang khá nhiều người vẻ rất nghiêm cẩn, mặt khó đăm đăm, nhìn
soi mói, hỏi đi đâu, có phải lên chỗ Nhịp cầu Hoàng Sa trao nhà cho bà Thà
không. Tôi đoán ngay họ là ai, họ đang làm nhiệm vụ. Dính vào họ rất phiền phức.
Nhưng các anh chị ấy cứ đến, bất chấp sự phiền. Bác Duy thắp hương trên bàn thờ
trung tá hy sinh bảo vệ Hoàng Sa rất kính cẩn, lần lượt các bác Lâm, Bình, chị
Thanh, Osin, Viễn Sự…Bác Duy bảo tôi, em ạ, Huy Đức nó làm được những việc thế
này là quý lắm, quý vô cùng, không mấy ai được như nó đâu, dám làm như nó đâu.
(còn tiếp)
Nguyễn
Thông
.
“Cùng là nhà báo tài năng ,cùng phản biện xã hội mạnh mẽ
nhưng Phạm Đoan Trang còn hơn Huy Đức ở sự dấn thân vì nhân quyền và dân oan ,
phải sống lẩn trốn , bị tra tấn nhục mạ .”
No comments:
Post a Comment