Thổ
Nhĩ Kỳ: Nhờ đâu ứng viên tổng thống Erdogan lại thành công bất chấp dự báo bất
lợi ?
Trọng Nghĩa - RFI
Đăng ngày: 17/05/2023 - 15:47
Trong cuộc bầu cử ngày 14/05/2023 vừa qua, dù không
đắc cử ngay vòng đầu, tổng thống sắp mãn nhiệm Recep Tayyip Erdogan, đã dẫn trước
đối thủ chính là ông Kemal Kiliçdaroglu đến bốn điểm, để vào vòng hai trong thế
thượng phong.
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan phát biểu tại trụ sở đảng AK tại
Ankara, Thổ Nhĩ Kỳ, ngày 15/05/2023. REUTERS - UMIT BEKTAS
Kết quả này đã khiến giới phân tích bất ngờ vì
trước đó, tất cả các thăm dò dư luận đều cho thấy, ông Erdogan bị thua, thậm
chí đối thủ chính của ông còn đắc cử ngay vòng một. Sau khi có kết quả, câu hỏi
đặt ra là nhờ đâu mà nhân vật bị coi là một lãnh đạo độc tài lại được đa số cử
tri tín nhiệm.
Trước hết, phải thừa nhận là thành công của
ông Erdogan rất rõ ràng. Cuộc bầu cử đã thu hút được 89% cử tri tham gia, tương
đương với hơn 60 triệu phiếu bầu. Trong số này, đã có đến 49,51% phiếu bầu cho ông Erdogan,
44,88% cho ông
Kiliçdaroglu và 5,1% cho ứng viên về
ba là Sinan Ogan.
Không chỉ giành được thắng lợi cho bản thân, với
2 triệu phiếu cao hơn đối thủ chính, trong cuộc bầu cử lập pháp cùng ngày, đảng
AKP của tổng thống sắp mãn nhiệm vẫn giữ được quyền kiểm soát Quốc Hội, và cũng
đi ngược lại các kết quả thăm dò cho rằng đảng này đang gặp khó khăn để giữ được
lòng dân.
Khi phân tích về những điểm yếu kém của ứng cử
viên Erdogan, giới phân tích thường nhấn mạnh đến hai yếu tố: Trước hết là cuộc
động đất kép ngày 06/02/2023 đã khiến hơn 50.000 người thiệt mạng, cả trăm ngàn
người bị thương, gần 2 triệu người mất nhà mất cửa trong tổng số 14 triệu người
bị ảnh hưởng, và kế đến là khó khăn về kinh tế, với lạm phát lên đến khoảng 44%
vào tháng Tư 2023
Theo một số nhà phân tích, sau khi động đất nổ
ra, chính phủ của ông Erdogan đã bị cáo buộc là phản ứng chậm và thiếu phối hợp
trong việc quản lý cứu trợ, các cơ quan chức năng thì bị chỉ trích về “tội” coi
thường các tiêu chuẩn chống địa chấn, tham nhũng, chưa kể đến các vụ bê bối như
việc tổ chức Trăng Lưỡi Liềm Đỏ Thổ Nhĩ Kỳ lại cho bán lều trên đường phố, những
vật phẩm trên nguyên tắc phải được phân phát miễn phí cho những nạn nhân thiếu
thốn.
Dư luận bất bình này được cho là sẽ tác hại đến
kết quả bầu cử của tổng thống Erdogan và liên minh cầm quyền. Thế nhưng, thực tế
lại ngược lại.
Theo ghi nhận của phóng viên nhật báo Pháp Le
Monde tại Thổ Nhĩ Kỳ, ở miền đông nam đất nước, bị trận động đất ảnh hưởng nặng
nề, cả tổng thống Erdogan lẫn đảng AKP của ông đều đạt những tỷ lệ tín nhiệm rất
tốt trong nhiều khu vực bị thảm họa, như ở vùng Kahramanmaras bị phá hủy phần lớn,
tổng thống đã giành chiến thắng với 71,88% phiếu bầu, trong khi AKP giành được
5 trên 8 ghế trong Quốc Hội. Còn tại vùng Hatay, cũng bị tàn phá nặng nề, ông
Erdogan được 50% số phiếu bầu và đảng của ông chỉ bị một sự sụt giảm rất nhỏ so
với cuộc bầu cử lập pháp năm 2018.
Tình hình kinh tế tồi tệ cũng không khiến ông
Erdogan bị cử tri trừng phạt. Theo ông Özer Sencar, giám đốc viện thăm dò
MetroPOLL, cơ sở duy nhất từ ngày 4 đến ngày 7 tháng 5 đã đưa ra những kết quả
thăm dò giống hệt với kết quả được công bố vào hôm qua, 16/05, thì “cử tri
tin rằng chính sách kinh tế của ông Erdogan là một thất bại, nhưng họ cũng
không coi Kemal Kiliçdaroglu là một lãnh đạo có khả năng giải quyết vấn đề”.
Theo nhà phân tích Sencar, một trong những yếu
tố giúp ông Erdogan thành công chính là sự yếu kém của đối thủ Kiliçdaroglu,
người vừa là gốc Kurdistan, vừa theo một hệ phái Hồi Giáo thiểu số tại Thổ Nhĩ Kỳ,
trong lúc ông Erdogan thuộc hệ phái sunni chiếm đa số.
Xu hướng dân tộc chủ nghĩa đang mạnh lên cũng
góp phần hỗ trợ cho tổng thống mãn nhiệm.
Theo giới quan sát, các yếu
tố cơ bản trên đây sẽ lại hòa quyện vào nhau trong vòng hai để giúp ông Erdogan
giành được thêm một nhiệm kỳ tổng thống mới, dù đã nắm quyền trong hai thập
niên.
No comments:
Post a Comment