Tổng thống Erdogan tái đắc cử,
Thổ Nhĩ Kỳ tiếp tục chính sách đối ngoại thực dụng
Thanh Hà - RFI
Đăng ngày: 29/05/2023 - 15:50
Kết quả bầu cử tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ được công bố tối
28/05/2023. Nga, Mỹ, châu Âu cùng hối hả chúc mừng Recep Tayyip Erdogan tái đắc
cử thêm một nhiệm kỳ 5 năm. Cả Kiev lẫn Matxcơva cùng yên tâm khi quyền lực tại
Anraka không đổi chủ. Ấn Độ, Trung Quốc và nhất là các nước trong vùng Vịnh đều
bằng lòng với chọn lựa của 60 triệu cử tri Thổ Nhĩ Kỳ. Thế giới có kỳ vọng quá
nhiều và quá tin tưởng vào chính sách ngoại giao của Ankara ?
Tổng thống
Thổ Nhĩ Kỳ, Recep Tayyip Erdogan. Ảnh ngày 28/05/203. AP - Ali Unal
Thổ Nhĩ Kỳ là thành viên duy nhất trong tổ chức
quân sự Liên Minh Bắc Đại Tây Dương NATO còn duy trì đối thoại với Nga, vừa mua
vũ khí của Mỹ vừa trang bị tên lửa S-400 của Nga. Ông Erdogan khẳng định tổng
thống Vladimir Putin là « bạn » nhưng đồng thời Ankara cung cấp
drone cho Kiev để đối phó với quân Nga xâm lược Ukraina.
Âu Mỹ có thành thật hay không khi tỏ ra
« nóng lòng » tiếp tục làm việc với chính quyền Erdogan nhằm vãn hồi
hòa bình tại châu Âu, để giải quyết xung đột Ukraina ? Lãnh đạo Anh và Mỹ
trong điện chúc mừng đã nhắc nhở Ankara về vai trò của một « đồng minh
và thành viên » trong liên minh quân sự Bắc Đại Tây Dương NATO. Trong
cuộc vận động tranh cử vừa qua, ông Erdogan một mặt tố cáo Hoa Kỳ mưu toan « lật
đổ » ông, đánh cược vào ứng viên của phe đối lập, mặt khác ông ra sức « ve
vãn » Matxcơva. Chính « cặp bài trùng » Putin-Erdogan đã làm
dấy lên nhiều nghi vấn, như phân tích của một chuyên gia Thổ Nhĩ Kỳ tại
Matxcơva, Karim Has được tuần báo L’Express trích dẫn.
Với Liên Hiệp Châu Âu, quan hệ cũng không mấy
nồng thắm. Chính quyền Erdogan thường xuyên dùng lá bài di dân để mặc cả với
Bruxelles. Với Pháp, bang giao không mấy thuận thảo : Paris và Ankara đã
nhiều đấu khẩu gay gắt. Với Đức, nơi có đông cộng đồng người Thổ Nhĩ Kỳ sinh sống,
chúc mừng Erdogan tái đắc, thủ tướng Đức Olaf Scholz nói đến một « lực
đẩy mới » giữa hai quốc gia có nhiều gắn bó về kinh tế, ngụ ý Berlin
chờ đợi một bước đột phá « khả quan hơn ».
Riêng với Hoa Kỳ, tổng thống Joe Biden nhanh
chóng có lời chúc mừng ông Erdogan, nhưng trên thực tế, chính quyền Washington
có nhiều lý do để bực mình vì một đồng minh gây nhiều phiền toái. Thứ nhất,
cùng với Hungary, Thổ Nhĩ Kỳ đã làm khó dễ trong việc kết nạp thêm hai thành
viên mới là Phần Lan và Thụy Điển, để rồi cuối cùng Erdogan bật đèn xanh cho
Helsinki tham gia NATO còn Thụy Điển thì chưa. Cũng Thổ Nhĩ Kỳ đặt nhiều vấn đề
cho NATO khi gây sự với một thành viên khác trong liên minh quân sự này là Hy Lạp,
do tranh chấp khai thác tài nguyên ở Địa Trung Hải.
Điểm thứ nhì trong chính sách đối ngoại của
Ankara khiến Mỹ bực mình là mức độ thân thiện giữa Thổ Nhĩ Kỳ với Nga. Tập đoàn
năng lượng Gazprom của Nga được lệnh cho Ankara thêm một năm để thanh toán các
hóa đơn đáo hạn. Đổi lại, cũng chuyên gia Karim Has từ Matxcơva cho rằng Thổ
Nhĩ Kỳ là đối tác quan trọng giúp Vladimir Putin lách lệnh trừng phạt quốc
tế và tránh đẩy nước Nga lún sâu thêm vào khủng hoảng kinh tế.
Nhưng nói như vậy có lẽ là chỉ nhìn vấn đề
theo một chiều.
Trên vấn đề mở rộng NATO, giới quan sát ghi nhận,
Ankara chỉ muốn mặc cả với toàn khối và với riêng Thụy Điển về « hiểm họa
khủng bố », nhưng về cơ bản Thổ Nhĩ Kỳ không phản đối việc mở rộng
Liên Minh Bắc Đại Tây Dương.
Kế tới là vào lúc căng thẳng giữa phương Tây
và Nga dâng cao, đặc biệt là vì xung đột Ukraina, việc ông Erdogan giữ được
kênh liên lạc với Putin cũng là điều cần thiết và chưa chắc là Mỹ thực sự muốn
ly gián Thổ Nhĩ Kỳ với Nga. Bằng chứng rõ rệt nhất là vai trò trung gian của Thổ
Nhĩ Kỳ trong thỏa thuận ngũ cốc cho Ukraina được thông qua hồi mùa hè
2022.
Không thể phủ nhận Erdogan là một đồng minh
« khó bảo », là một đối tác khó lường, nhưng xét cho cùng tiếng
nói của Ankara lại rất cần thiết, từ hồ sơ Ukraina đến việc giải quyết xung đột
khu vực giữa Azerbaijan và Armenia, hay trên vấn đề Libya … Trên tất cả những vấn
đề này, trong một chừng mực nào đó, Recep Tayyip Erdogan vẫn là đại diện của
NATO.
Nhà chính trị học Ahmet Insel đại học
Galatararay, Istanbul lưu ý, vào lúc Trung Đông không còn là ưu tiên của Hoa Kỳ,
Liên Âu thì không có được một chính sách rõ ràng nào đối với khu vực. Trong lúc
châu Âu không có trọng lượng trên các hồ sơ Libya hay xung đột ở Thượng Karabakh,
thì Thổ Nhĩ Kỳ « đã và còn sẽ tiếp tục » mở rộng ảnh hưởng với
tất cả các khu vực này. Chính vì thế mà trong thư chúc mừng ông Erdogan tái đắc
cử, phương Tây cần phải vừa nhắc nhở vừa thể hiện rõ rằng Thổ Nhĩ Kỳ là « thành
viên quan trọng của NATO », là một đại diện của khối phương Tây.
Điều đó không cấm cản tổng thống Recep Tayyip
Erdogan trong nhiệm kỳ 5 năm sắp tới tiếp tiếp tục theo đuổi một chính sách ngoại
giao « không giống ai » như Didier Billon, phó giám đốc Viện
Quan Hệ Quốc Tế và Chiến Lược của Pháp ghi nhận. Có nghĩa là Thổ Nhĩ Kỳ sẽ thắt
chặt thêm quan hệ với những quốc gia thù nghịch với Mỹ và đặc biệt là sẽ mở rộng
bang giao với Trung Quốc vì những tính toán kinh tế. Cũng vì những tính toán
kinh tế đó mà Ankara đã và sẽ còn tiếp tục sưởi ấm quan hệ với các nước trong
vùng Vịnh, từ Ả Rập Xê Út đến Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất hay Israel ở
Trung Đông.
Trong 20 năm Erdogan lãnh đạo đất nước, Thổ
Nhĩ Kỳ đã trở thành một mắt xích quan trọng, một đối tác « hữu
ích » trong bang giao quốc tế. Ngày nào mà Ankara còn có thể là nhịp cầu
giữa Nga, Mỹ, hay giữa phương Tây với bất kỳ một đối thủ nào khác thì không chắc
là các nền dân chủ phương Tây sẽ mạnh mẽ ủng hộ các nhà đấu tranh nhân quyền
trên quê hương của ông Erdogan.
.
======================================================
.
.
Bầu cử tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ :
Erdogan tái đắc cử
Thanh Hà - RFI
Đăng ngày: 29/05/2023 -
11:56
Sau 20 năm cầm quyền, tổng thống mãn nhiệm Thổ Nhĩ Kỳ tái đắc cử thêm
nhiệm kỳ 5 năm nữa. Theo kết quả kiểm phiếu gần như toàn bộ, Recep Tayyip
Erdogan giành được thắng lợi ở vòng nhì cuộc bầu cử tổng thống hôm Chủ Nhật
28/05/2023 với hơn 52 % số phiếu thuận. Ứng cử viên đối lập, Kemal Kiliçdaroglu
ghi nhận thất bại. Lãnh đạo nhiều nước trên thế giới gửi điện chúc mừng đến tổng
thống Erdogan.
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan cùng phu nhân
(P) cảm ơn các ủng hộ viên, từ dinh tổng thống ở Ankara, Thổ Nhĩ Kỳ, ngày
28/05/2023. © REUTERS / UMIT BEKTAS
Bất chấp những khó khăn
kinh tế, lạm pháp ngựa phi, đồng tiền quốc gia mất giá hơn 50 % và những báo động
về tham nhũng làm lũng đoạn xã hội Thổ Nhĩ Kỳ, ông Recep Tayyip Erdogan, 69 tuổi,
vẫn được cử tri tín nhiệm, như tường thuật của đặc phái viên RFI, Daniel Vallot
từ Istanbul :
« Mọi người chào mừng chiến
thắng của ông Erdogan trước khi kết quả chính thức được công bố. Trước trụ sở của
đảng AKP, hàng ngàn người ca hát, nhảy múa, reo mừng. Một phụ nữ nói :
‘Tôi thực sự là vui sướng. Erdogan thắng rồi. Tôi thực sự vô cùng quý mến ông ấy.
Mọi việc giờ đây sẽ đâu vào đấy thôi đối với chúng tôi’.
Một người khác hân hoan
nói : Erdogan là lãnh tụ của chúng tôi. Đây là một niềm tự hào và tôi ủng
hộ ông ấy ngay từ đầu. Nhờ ông ấy mà tôi có thể đội khăn choàng đầu mà không bị
ai dè bỉu. Trước đây tôi không thể làm được điều đó, bây giờ thì tự do.
Một trong những chìa khóa dẫn đến
thắng lợi này, theo quan điểm của phe ủng hộ Recep Tayyip Erdogan, là ông đã bảo
vệ những giá trị truyền thống của Thổ Nhĩ Kỳ và bảo vệ tổ quốc. Điều đó còn
quan trọng hơn cả khủng hoảng kinh tế đang làm rung chuyển đất nước. Một người
đàn ông cho biết : Đối với chúng tôi, điều đó không quan trọng. Quan trọng
ở đây là tôn giáo là Nhà nước, là nhân dân. Erdogan sẽ đưa chúng tôi ra khỏi
giai đoạn khó khăn này. Chỉ cần nhìn vào ngành công nghiệp quốc phòng của Thổ
Nhĩ Kỳ, ắt sẽ thấy. Mỹ từ chối giao vũ khí mà chúng tôi đã đặt mua, vậy thì
chúng tôi tự sản xuất.
Với 52% số phiếu ủng hộ,
Erdogan không thắng lớn như mong đợi, điều đó không quan trọng. Theo những người
ủng hộ Erdogan, cái chính là giờ đây tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ bước vào một thập kỷ
thứ ba để tiếp tục lãnh đạo đất nước ».
Thế giới chúc mừng Erdogan
Lãnh đạo nhiều nước trên
thế giới, từ Ấn Độ đến các nước trong vùng Vịnh, Ukraina, Hoa Kỳ, châu Âu,
Nga…đã chúc mừng ông Recep Tayyip Erdogan tái đắc cử.
Tổng thống Mỹ Joe Biden
trên Twitter nhấn mạnh « với tư cách là đồng minh trong NATO »,
Washington « nóng lòng tiếp tục cùng làm việc » với Thổ Nhĩ Kỳ
để đối mặt với những « thách thức đang đặt ra trên thế giới ».
Tổng thống Vladimir Putin
trong lời chúc mừng gửi đến đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ đã nêu bật những nỗ lực của ông
Erdogan nhằm « duy trì một chính sách đối ngoại độc lập ».
Tổng thống Ukraina mong
muốn « đẩy mạnh » quan hệ giữa Kiev và Ankara vì an nin h chung của
toàn châu Âu.
Nguyên thủ Pháp Emmanuel
Macron nhấn mạnh Ankara và Paris sẽ cùng nhau « thúc đẩy vãn hồi hòa
bình tại Châu Âu, cùng hành động vì tương lai của liên minh giữa hai bờ Đại Tây
Dương, của các nước trong vùng Địa Trung Hải ».
Tại Đức, nơi có đông cộng
đồng người Thổ Nhĩ Kỳ sinh sống, thủ tướng Olaf Scholz xem việc ông Erdogan tái
đắc cử « tạo đà mới » cho quan hệ song phương. Thụy Điển hy vọng sau
thắng lợi này, Recep Tayyip Erdogan sẽ quan tâm nhiều hơn đến « an ninh
chung » và không còn gây khó dễ cho đơn xin gia nhập liên minh Bắc Đại Tây
Dương của Stockholm.
No comments:
Post a Comment