Cuộc chiến tranh ở Ukraine bước sang năm thứ hai : Xin đừng sốt ruột
06/01/2023
https://thuymyrfi.blogspot.com/2023/01/phuc-lai-cuoc-chien-tranh-o-ukraine.html
Những ngày vừa qua tranh thủ chiến trường “vừa lạnh
lại vừa nóng,” trên nhãn quan “không nên cố nói, nói cố hóa ra nhàm”. Nên tui hạn
chế viết, để thời gian tranh thủ tập trung vào bản thảo sách "Nước Nga những
vấn đề địa chính trị và cuộc chiến tranh ở Ukraine".
Đồng thời trong vài tuần qua, tui bỏ rất nhiều thời gian để làm một việc,
hôm nay xin báo cáo các bác luôn.
1. Chúng ta đã bàn luận với nhau rằng “đến Mỹ và phương Tây còn cạn kiệt
đạn pháo, thì Nga làm sao mà không cạn cho được” – đó là những vấn đề hoàn
toàn bình thường, không có gì lạ cả.
Thời bình, chẳng ai đi sản xuất hàng đống đạn rồi mất công bảo quản, rồi
để quá hạn lại mất công đem tiêu hủy. Nga có một kho đạn khổng lồ thời Liên Xô
để lại, trong khi cả thế giới này những loại đạn ngu như thế may ra chỉ mấy ông
dấy loạn bên châu Phi mới không sản xuất được thôi. Vì thế Nga không cần sản xuất,
vì sản xuất ra chẳng bán cho ai.
Một lý do nữa để không sản xuất, là ngay học thuyết quân sự mới của Nga
cũng xác định hai nội dung cơ bản của thời kỳ mới – nước Nga sẽ duy trì sức mạnh
quân sự để tự vệ và đầu tiên sẽ áp dụng các biện pháp hòa bình: (1) Cùng thế giới,
Nga nếu có tham gia các xung đột quân sự, thì cũng chỉ là các xung đột hạn chế
cả về thời gian lẫn không gian, từ đó quy mô cũng không lớn và (2) Lực lượng vũ
trang Nga không đứng ngoài cuộc Cách mạng 4.0 gì đó, nên từng bước ứng dụng vũ
khí thông minh, cách thức tác chiến mới dùng ít nhân lực nhưng đã đánh là chính
xác, không còn dùng cách đánh cũ với những lực lượng khí tài khổng lồ.
Vì vậy mà công nghiệp quốc phòng Nga trở nên đứng ở ngã ba đường. Quay
lại với các dây chuyền sản xuất cũ để sản xuất đạn ngu, thì không muốn. Nhưng
phát triển các loại mới có dẫn đường, có độ chính xác cao... thì lại quá đắt đỏ,
quân đội không phải lúc nào cũng sẵn sàng trả tiền cho chuyện đó. Các tổ hợp
công nghiệp quốc phòng do vậy chỉ sản xuất số lượng vừa đủ để trình diễn.
2. Đó là các suy tính như vậy dựa trên logic “Nga có kho đạn khổng lồ thời
Liên Xô nên không cần sản xuất” chúng ta thường đọc thấy trên báo chí phương
Tây. Thực tế thì Nga vẫn có những tổ hợp sản xuất đạn dược đặc biệt là đạn
pháo, vậy năng lực sản xuất đó là như thế nào?
Sau năm 2014, tất cả dữ liệu hàng năm về kho dự trữ đạn dược ở Nga đã bị
thổi phồng lên rất nhiều. Do đó, sẽ thật là ngây thơ khi tìm kiếm thông tin về
khối lượng sản xuất của chúng dựa trên thông tin công khai. Tuy nhiên, một số
giả định có thể được đưa ra dựa trên dữ liệu tài chính của các doanh nghiệp
công nghiệp quốc phòng sản xuất một số loại vũ khí và hóa chất đặc biệt.
Hiện nay các doanh nghiệp quốc phòng chính của Nga trong sản xuất đạn
dược có thể kể:
- Hiệp hội khoa học và sản xuất (Tula) – sản xuất Hệ thống phóng và đạn
tên lửa phóng loạt.
- Viện nghiên cứu chế tạo máy (Moscow) – sản xuất đạn xe tăng, pháo hạm
và các loại đạn cho pháo binh nói chung
- Nhà máy Plastmass (Kopeysk, Vùng Chelyabinsk) – sản xuất đạn pháo
- Hiệp hội sản xuất nhà máy Sergo (Zelenodolsk, Cộng hòa Tatarstan) – sản
xuất đạn dược cỡ nhỏ.
- Nhà máy sợi nhân tạo Novosibirsk (Iskitim, vùng Novosibirsk) – sản xuất
thuốc nổ.
- Sản xuất Cheboksary V.I. Chapaeva (Cheboksary, Cộng hòa Chuvash) – sản
xuất bom ném từ trên không.
- Nhà máy cơ khí Novosibirsk (Vùng Novosibirsk) – sản xuất chất nổ.
- Trung tâm Nghiên cứu và Sản xuất Liên bang, Viện Nghiên cứu Hóa học Ứng
dụng (Sergiev Posad, Vùng Moscow) – sản xuất thiết bị cho công nghiệp đạn dược.
- Viện Nghiên cứu Vật liệu Polyme (Perm) – sản xuất nhiên liệu cho hỏa
tiễn, tên lửa, pháo phóng loạt.
Trong số các doanh nghiệp trên, đáng chú ý nhất là (1) Hiệp hội khoa học
và sản xuất đạn MLRS, (2) Nhà máy Plastmass, đạn pháo và (3) Viện chế tạo máy
chủ yếu sản xuất đạn pháo xe tăng và pháo hạm, cũng như phát triển và sản xuất
đạn pháo 152 mm trong tương lai gần (nguồn Promweekly.ru, ngày 30 tháng 11).
Cả ba doanh nghiệp này đều là cổ phần của Rostec và dẫn đầu
ngành sản xuất đạn dược của Nga. Hiện nay họ đang tích cực tìm cách phát triển
các chương trình đầu tư mạnh mẽ hơn và tăng năng lực sản xuất. Có thể việc sản
xuất một loại đạn tương tự đã được thành thạo tại các doanh nghiệp khác của
Nga, đặc biệt là tại Nhà máy cơ khí Verkhne-Udinsk, cũng là một doanh nghiệp
trong sở hữu của Rostec.
Tuy nhiên, việc mở rộng sản xuất đáng kể tại nhà máy này đã không xảy
ra cho đến năm 2022. Do đó, kể từ năm 2016, nó không thể sản xuất những loại vũ
khí này trên quy mô lớn, bằng chứng là đã có những khoảng cách lớn về doanh thu
của ba nhà sản xuất dẫn đầu trong ngành. Ngoài ra, nhiều khả năng nhà máy
Verkhne-Udinsk chỉ sản xuất vỏ đạn, sau đó nó được chuyển tới sản xuất ra thành
phẩm tại các nhà máy sản xuất chính khác (nguồn: TASS, ngày 26 tháng 1).
Xin dẫn một vài con số cụ thể:
- Năm 2014 công nghiệp đạn pháo Nga sản xuất được 155.337 quả đạn 152
mm, quy ra là 7.767 tấn.
- Năm 2015 là 211.855 quả, 10.593 tấn.
- Năm 2016 là 364.560 quả, 18.228 tấn.
- Năm 2017 là 419.244 quả, 20.962 tấn.
- Năm 2018 là 482.130 quả, 24.107 tấn.
- Năm 2019 là 554.450 quả, 27.723 tấn.
- Năm 2020 là 637.618 quả, 31.881 tấn.
- Năm 2021 là 733.260 quả, 36.663 tấn.
- Tổng số 3.558.454 quả, 177.924 tấn.
Trong giai đoạn từ 2014 đến 2021, ngành công nghiệp quốc phòng Nga đã sản
xuất khoảng 3,6 triệu đơn vị đạn pháo 152 mm, với tổng khối lượng hơn 178.000 tấn.
Một đánh giá như vậy có vẻ khá lạc quan, chúng ta đang đề cập tới việc sản xuất
loại đạn rẻ nhất – loại đạn phân mảnh sức nổ cao. Thực chất, nếu xem con số
doanh thu thì có khả năng một phần đáng kể trong tổng số đơn vị sản xuất đã rơi
vào các loại khác đắt tiền hơn, nghĩa là để sản xuất đạn được gọi là thông minh
của Nga, họ sẽ phải cắt giảm số lượng đáng kể đạn “ngu” truyền thống.
Về đạn phản lực phóng loạt (MLRS) – Nga tập trung vào 3 loại chính: 122
mm “Grad”, 220 mm “Uragan” và 300 mm “Smerch”. Thực tiễn cuộc chiến tranh của
Nga tiến hành ở Ukraine họ dùng nhiều nhất là Grad BM-21 – 122 mm trong khi đó
trước chiến tranh, đó là loại đang bị băn khoăn nhất. Chỉ đến năm 2015 Putox đã
ra lệnh nối lại việc sản xuất hàng loạt đạn loại này để phục vụ cho cuộc chiến
trong tương lai.
Tuy nhiên lệnh của Putox yêu cầu tiếp tục sản xuất hàng loạt đạn pháo
cho “Grad”, loại “vật tư tiêu hao” chính trong cuộc chiến chống lại Ukraine, chỉ
được hoàn thành vào tháng Bảy năm 2020. Chính xác, năm 2019 một nhà xưởng mới rộng
3.400 mét vuông của Rostec mới được khai trương cho nhiệm vụ này với tổng mức đầu
tư 150 triệu rúp (2,32 triệu đô-la Mỹ) (Nguồn: Rostec.ru, ngày 24 tháng 7 năm
2020).
Trong suốt các năm từ 2015 đến 2021, công nghiệp quốc phòng Nga tập
trung vào sản xuất các loại đạn phản lực phóng loạt cho Uragan, Hurricane,
Tornado-G với số lượng 70.289 quả Uragan, 9.651 quả Tornado-G, tổng số 66.764 tấn.
Như vậy, dựa trên những ước tính sơ bộ trên đây có thể suy ra trong
giai đoạn từ 2014 đến 2021, ngành công nghiệp quốc phòng Nga chỉ sản xuất được
khoảng 66.000 tấn đạn MLRS, trong khi loại đạn được sử dụng phổ biến nhất – đạn
BM-21 “Grad” rất có thể không được sản xuất theo lô lớn cho đến năm 2020 .
Cũng không thể loại trừ việc vào năm 2021, đã có một quyết định đã được
đưa ra yêu cầu tăng sản lượng đạn dược lên nhiều lần để chuẩn bị cho cuộc xâm
lược Ukraine được lên kế hoạch vào năm 2022. Nếu có một quyết định như vậy sẽ cần
tăng đầu tư gấp nhiều lần vào tài sản cố định, và số lượng người Nga làm việc
trong ngành công nghiệp quốc phòng cũng sẽ tăng theo. Điều này không được quan
sát và ghi nhận trên các nguồn thông tin công khai.
Thực tiễn cuộc chiến ngay từ diễn biến của những tuần đầu tiên cho thấy
giới lãnh đạo Nga dự tính đến một cuộc tấn công chớp nhoáng, và rõ ràng không
có kế hoạch tiêu thụ hàng triệu tấn đạn dược theo tiêu chuẩn của Thế chiến II.
Rất khó để lượng hóa chính xác tất cả các yếu tố trên. Tuy nhiên chúng
ta có thể giả định một cách thận trọng rằng khối lượng sản xuất trong chu kỳ
2014 – 2021 chỉ bù đắp cho việc tiêu hao đạn dược, và không dẫn đến sự gia tăng
đáng kể trong kho dự trữ của Nga.
3. Vậy tại sao mà họ lại thiếu đạn, trong khi vẫn sản xuất được đến
3,6 triệu đơn vị trong chu kỳ 2014 – 2021?
Nếu như trong 300 ngày thi hành chiến tranh, Nga có 2/3 số đó tức là
200 ngày bắn phá với mức độ đạt tiêu chuẩn của họ – tức là theo kiểu đánh của
Chiến tranh thế giới lần thứ hai với số đạn bắn một ngày là 50.000 quả, thì họ
tiêu tốn 10 triệu đơn vị đạn pháo các loại (cả MLRS) còn nếu 60.000 quả thì sẽ
là 12 triệu đơn vị. Đó là lý do tại sao lúc này tất cả các tổ hợp quốc phòng
Nga đang sản xuất đạn pháo thục mạng chạy 3 ca/ngày mà vẫn không đủ.
Nhìn lại con số 733.260 quả đạn 152 mm được các nhà máy của Nga sản xuất
trong năm 2021 (khoảng 2.000 quả một ngày) và căn cứ vào tin tình báo vỉa hè
cho biết hiện nay họ đã tăng sản lượng trung bình lên gấp 2,3 lần trước đây,
như vậy mỗi ngày họ có thể sản xuất được khoảng 4.600 quả đạn pháo. Con số này
bằng 1/3 con số tui vẫn sử dụng (lấy số liệu của một tay dư luận viên pro-Nga
nào đó trên mạng).
Như vậy là với sản lượng 4.600 đạn/ngày mà muốn đáp ứng được cách đánh
của người Nga hiện nay, tức là bắn 46.000 đạn 152mm 1 ngày trong liền 1 tháng tấn
công (khoảng 14.000 đạn sẽ dành cho MLRS), họ sẽ cần 1.380.000 quả đạn; và như
thế, sẽ đòi hỏi sản xuất hết ga trong... 300 ngày.
4. Nếu đầu tư mở rộng sản xuất, mở thêm các nhà máy mới, thì tác động của
kế hoạch lên nền kinh tế Nga như thế nào?
Các số liệu trên đây cho thấy lượng dự trữ đạn dược của Nga cho đến trước
chiến tranh là 3,6 triệu tấn đối với đạn 152 mm. Tuy nhiên những vấn đề đối với
pháo có nòng, đặc biệt là lâu nay Nga ưu tiên phát triển pháo tự hành hạng nặng
152 mm nhưng chúng lại bộc lộ vô số những vấn đề về kỹ thuật xe – máy, sẽ làm nảy
sinh yêu cầu quay sang ưu tiên phát triển thích đáng đổi với pháo phản lực
phóng loạt.
Để bổ sung chi phí hiện tại cho loại đạn pháo chính là 152 mm và đạn
MLRS được sử dụng từ nay trở đi, ngành công nghiệp quốc phòng Nga sẽ cần chi
khoảng 3 nghìn tỉ rúp (46,39 tỉ đô-la Mỹ) để đạt mục tiêu sản xuất tới 1,8 triệu
tấn đạn dược trong năm 2023.
Xin lưu ý rằng chúng ta đang nói việc cạn kiệt đạn dược của phía Nga
trong cuộc chiến này mới chỉ là một phần. Các loại đạn dược khác có thể kể:
mìn, đạn xe tăng, đạn cho vũ khí cá nhân, tên lửa và bom dùng cho máy bay, cũng
như tên lửa hành trình. Chi phí sản xuất của tất cả các loại đạn dược vừa kể ít
nhất phải bằng và thậm chí vượt quá chi phí sản xuất ước tính đối với đạn pháo
và đạn MLRS vừa được xem xét trên đây. Ngoài ra, phạm vi sản xuất các loại đạn
khác có thể bao gồm các sản phẩm đắt tiền hơn, điều này sẽ làm tăng chi phí sản
xuất chung (nguồn: EDM, ngày 18 tháng.
Nếu chúng ta tính đến tất cả các loại đạn khác, thì tổng chi phí sản xuất
toàn bộ các loại đạn được sử dụng trong các cuộc chiến đang diễn ra ở Ukraine
năm nay sẽ vượt quá 6 nghìn tỉ rúp (92,74 tỉ đô-la Mỹ). Một con số khổng lồ như
vậy so với tổng chi tiêu quốc phòng của Nga vào năm 2021 sẽ gây thêm căng thẳng
ngày càng tăng cho kinh tế nói chung, cho ngành công nghiệp vốn đang lao đao
trước nhu cầu thực tiễn ngày càng trở nên “đói khát” (nguồn: EDM, ngày 17 tháng
11).
4. Khoảng cách đây từ một tháng rưỡi đến hai tháng hoặc hơn – tui có viết
rằng họ (người Nga) đang cố gắng phục hồi những dây chuyền sản xuất cũ, chủ yếu
là dây chuyền sản xuất đạn pháo bằng những linh kiện còn tồn kho từ thời Xô-viết.
Đây là một câu chuyện có thật mà... không hiểu tại sao tui lại biết. Đây là một
việc rất quan trọng. Tại sao vậy? Vì hiện nay các doanh nghiệp quốc phòng Nga
đã chuyển sang sản xuất 3 ca/ngày và khả năng mở rộng sản xuất, đầu tư mới là rất
khó khăn trong điều kiện bị trừng phạt và cấm vận.
Chúng ta cần nhìn lại sức sản xuất vĩ đại của Liên Xô trong Chiến tranh
Vệ quốc, là nhờ có 38.000 cái máy tiện và các máy công nghiệp khác của Mỹ trang
bị, nói chính xác là “đầu tư mới toàn bộ nền sản xuất quốc phòng Liên Xô.” Máy
móc của Liên Xô còn lại cho đến cuối năm 1941 nhìn chung không đạt cả về độ
chính xác và khả năng đáp ứng sản xuất cường độ cao. Bây giờ câu chuyện cũng lặp
lại y như vậy.
Thời gian qua tôi đã tốn nhiều công để thăm dò các nguồn tin trên mạng
xã hội, chủ yếu từ Nga và đi đến kết luận: Hiện nay Nga đang có vấn đề lớn là
các dây chuyền sản xuất đạn pháo được phục hồi từ thời Liên Xô,là không chạy được,
mà nếu có chạy thì cũng cho ra nhiều phế phẩm. Họ cũng có vấn đề lớn với chuỗi
cung ứng, do vậy phải cắt giảm sản lượng phân bón để sản xuất thuốc nổ chẳng hạn,
là một câu chuyện thực tế. Cuộc sống dân sinh nói chung sẽ nhìn thấy ảnh hưởng
càng ngày càng rõ rệt.
5. Sau khi đi đến kết luận như vậy thì ngày hôm kia (04/01), Phó chủ tịch
Duma Quốc gia Nga A. Gurulyov phát biểu rằng không thể tiến hành thêm một lệnh
tổng động viên trong vòng 6 tháng tới,
vì các Tổ hợp công nghiệp quốc phòng Nga không thể cung cấp đủ trang thiết bị
vũ khí cho lệnh động viên đó.
Như vậy các tính toán của tui có vẻ đang dần dần đúng: Nga sẽ không thể
tổ chức được bất cứ đợt tấn công nào vào mùa xuân này (thời điểm mà ai cũng muốn
tấn công – tháng Ba là tháng đất còn đóng băng cứng). Trên đây chúng ta mới xem
xét vấn đề của đạn pháo. Còn vấn đề của pháo, ví dụ tui gửi kèm bài này ảnh một
lựu pháo tự hành của Nga loại 2S7 bị quân Ukraine bắt được nhưng không dùng được
nữa vì nó đã toác nòng.
Nếu như họ cố tổ chức tấn công thì với khả năng chuẩn bị như vậy, chắc
chắn cũng không đi đến đâu và sẽ thất bại.
6. Cách đây 4 ngày, hôm 02/01 thiếu tướng Kyrylo Budanov đứng đầu ngành
tình báo của Ukraine cho biết: hiện nay Nga phải điều chỉnh xuống bắn với số lượng
đạn pháo là 20.000 quả một ngày, như thế cũng là gấp 4 lần khả năng sản
xuất của công nghiệp quốc phòng trong nước.
Đến đây chúng ta đã thấy sự bế tắc toàn tập đến mức nghiêm trọng của
quân sự Nga: đánh nhau phụ thuộc hỏa lực pháo binh, không những thế mà còn phụ
thuộc vào số lượng, không đủ thì không đánh được. Khổ cái dù có đủ đạn thì cũng
không đủ xe tải chở đạn.
7. Như vậy, câu chuyện là trong thời gian này ai sẽ là người tích được nhiều
đạn pháo hơn trong thời gian nhanh hơn – trong tiêu chuẩn cách đánh của mình –
tất nhiên. Bên nào hết đạn trước, sẽ là bên thua trận.
Người Ukraine vẫn sẽ dùng hỗn hợp đạn pháo mới và cũ – chẳng hạn tấm ảnh
tui gửi kèm bài này là lô đạn 152mm của Ukraine mới sản xuất, đề tặng rất cẩn
thận đến những người lính Nga sẽ nhận chúng.
Thực tế chiến trường đã cho thấy vấn đề của đạn pháo nghiêm trọng hơn vấn
đề của tên lửa hành trình và UAV tự sát nhiều. Chính vì vậy nhiều bác nhận thấy
tui có vẻ... không coi trọng những câu chuyện về hạ tầng năng lượng của Ukraine
bị bắn bằng tên lửa và UAV tự sát. Quan tâm chứ! Nhưng thực tế thì chẳng có ai
chết vì mất điện trong chiến tranh cả, cùng lắm là quay lại chế độ cung cấp củi,
tầm này “nhất là bét,” đã leo lên lưng hổ thì phải đánh đến cùng.
Chúng ta cũng sẽ hình dung câu chuyện là Nga cần thời gian đủ để tích
lũy đạn dược và như vậy cũng phải tầm mùa hè – nghĩa là cỡ tháng Sáu hoặc Bảy
năm 2023 may ra họ mới đủ khả năng động viên một trận nữa để đánh một chiến dịch
mới, định chiếm cái gì chưa rõ. Vấn đề là trong thời gian đó người Ukraine có để
cho người Nga câu giờ như vậy hay không, lại là chuyện khác.
Cũng ông Budanov nói: mọi chuyện sẽ giải quyết (cùng lắm) là đến tháng
Ba. Để phát biểu được như thế, ông ấy phải căn cứ trên thông tin tính toán thực
lực hai bên. Trong thời gian mấy tuần qua, chiến trường vẫn “vừa lạnh vừa
nóng,” lạnh là phía Ukraine vẫn phòng thủ chủ động, nếu Nga cố quá thì lùi;
nóng là Nga vẫn cố quá và người Ukraine thì vẫn tích cực bào mòn.
Hôm qua họ tiễn 810 bác lính Nga về chầu ông vải, haizzz.
Từ giờ đến tháng Ba cứ có đợt lạnh được cỡ dăm bảy ngày đất đông cứng
là đánh tốt. Cơ mà nếu không có đợt lạnh thì họ vẫn đánh được, vì theo nguồn
tin đâu đó thì họ đang huấn luyện cách tác chiến này rồi. Nghĩa là không sử dụng
xe bọc thép chở quân hạng nặng kiểu Xô-viết mà sẽ dùng các xe tác chiến hạng nhẹ,
kết hợp kỳ binh và hỗ trợ của không quân cường kích tấn công mặt đất. Ngoài ra
các loại UAV mới và tên lửa phiên bản Ukraine cũng sẽ xuất trận. Về hướng tấn
công, Budanov xác nhận dự đoán của tui: đồng loạt cả Donbas, mặt trận miền Nam
và cả Crimea. Như thế Nga mới trở tay không nổi.
Tui vẫn giữ nguyên ý kiến rằng họ sẽ giải quyết xong trong mùa xuân
này, trước khi Nga hội đủ lực lượng để đánh mạnh vào mùa hè.
PHÚC LAI 06.01.2023
No comments:
Post a Comment