Vaccine
Tàu và trường hợp Cambodia
https://www.facebook.com/t.nguyen.2016/posts/1325787211201926
Một số người ủng hộ việc mua vaccine Vero Cell
cho rằng Cambodia đã kiểm soát dịch thành công nhờ vaccine Tàu. Nhưng nếu xem
xét dữ liệu kỹ thì không phải vậy.
Tính đến nay, Việt Nam đã có hay sắp có 141
triệu liều vaccine, và được phân bố như sau:
• Pfizer: 50 triệu
• AstraZeneca: 30 triệu
• Abdata: 10 triệu
• Các vaccine khác: 50 triệu
Với quyết định mới nhứt mua 20 triệu liều Vero
Cell [1], thì Việt Nam sẽ có 161 triệu liều. Vẫn chưa đủ cho 96 triệu dân,
nhưng với nhiều nguồn khác thì hy vọng sẽ đủ.
Quyết định mua Vero Cell của Việt Nam lại làm
dấy lên một làn sóng tranh cãi về hiệu quả. Người ủng hộ thì hay lấy trường hợp
nước láng giềng Cambodia ra làm ví dụ về sự thành công của vaccine Tàu. Họ cho
rằng nhờ vaccine Tàu mà Cambodia đã kiểm soát được dịch rất tốt. Chúng ta thử
xem qua nhận định này có cơ sở không.
1. Trường hợp
Cambodia
Cambodia bắt đầu tiêm chủng vaccine Tàu từ
tháng 3/2021. Tính đến đầu tháng 9, khoảng 70% dân số Cambodia (tổng dân số là
16 triệu) đã được tiêm 1 liều, 55% được tiêm 2 liều. Thủ đô Nam Vang được xem
là nơi có tỷ lệ tiêm chủng vaccine cao nhứt thế giới. Có thể nói rằng Cambodia
đã phần nào đạt được miễn dịch cộng đồng.
Kết quả ra sao?
Tính đến nay, Cambodia đã ghi nhận 196.619 ca
nhiễm, và trong số này có 2.176 người tử vong, tức tỷ lệ 2.04%. Tỷ lệ này y
chang với tỷ lệ các nước trên thế giới gộp lại, tức 2,05%.
Nhưng để đánh giá hiệu lực của vaccine trong cộng
đồng, chúng ta nên xem con số tử vong (chớ không phải số ca nhiễm). Từ tháng 7,
Cambodia cũng như Việt Nam trải qua một trận dịch mới, và họ ghi nhận khoảng
20-25 ca tử vong mỗi ngày (trung bình). Bắt đầu từ tháng 8, số ca tử vong có xu
hướng giảm xuống chừng 15-17 ca mỗi ngày, nhưng vì con số còn thấp nên khó nói
xu hướng này sẽ còn tiếp tục hay chỉ là dao động ngẫu nhiên.
Những con số trên có thể cho phép chúng ta nói
rằng vaccine Tàu đã có hiệu lực giúp Cambodia thoát dịch? Dĩ nhiên là không, vì
số ca nhiễm vẫn xảy ra và thậm chí có xu hướng tăng trong tháng qua. Hơn thế nữa,
số ca tử vong vẫn xảy ra ngay cả sau khi cả dân số gần đạt miễn dịch cộng đồng.
Thật ra, tình hình nếu phân tích kỹ hơn thì không tốt cho Cambodia chút nào:
• Từ đầu tháng 4 đến cuối tháng 6, Cambodia có
tỷ lệ tử vong là 1,48% (748 ca);
• Từ đầu tháng 7 đến nay (24/9), tỷ lệ tử vong
tăng lên 2,53% (1392 ca).
Nếu
vaccine Tàu có hiệu lực giảm tử vong thì chúng ta kỳ vọng số ca và tỷ lệ tử
vong sẽ giảm trong đợt bùng phát từ tháng 7. Nhưng trong thực tế thì cả 2 chỉ số
này đều tăng. Tôi nghĩ chỉ số này cho thấy vaccine Tàu không có hiệu lực như
nhiều người nghĩ hay tưởng.
Số ca tử vong ở
Cambodia trong 6 tháng qua. Từ đầu tháng 4 đến cuối tháng 6, Cambodia có tỷ lệ
tử vong là 1,48% (748 ca); từ đầu tháng 7 đến nay (24/9), tỷ lệ tử vong tăng
lên 2,53% (1392 ca).
Một số bạn cho rằng các nước nghèo như Nam
Dương, Mã Lai, Thái Lan, v.v. lệ thuộc vào vaccine Tàu là do vaccine phương Tây
đắt quá. Nhưng điều này có lẽ không đúng [2].
2. Miễn trừ trách
nhiệm
Một trong những điều người ta quan tâm là nếu
người được tiêm vaccine và bị biến chứng nghiêm trọng thì ai sẽ bồi thường cho
họ. Trước đây thì các công ty thuốc phải bồi thường, nhưng trong tình hình hiện
nay thì ... rất khác.
Nhưng thật ra, các hãng sản xuất khác cũng vậy.
Từ năm ngoái, một số nước (như Mỹ, Canada, Úc) đã ban hành các đạo luật miễn trừ
trách nhiệm cho Pfizer và Moderna. Điều này có nghĩa là 'nạn nhân' không thể kiện
các nhà sản xuất vaccine.
Vậy ai trả?
Trả lời là chánh phủ phải dành ra một ngân
sách để trả cho những trường hợp này.
Do đó, không ngạc nhiên khi điều khoản trong hợp
đồng mua vaccine Vero Cell của Việt Nam có câu: 'miễn trừ trách nhiệm đối với
các khiếu nại phát sinh từ hoặc liên quan đến vaccine, hoặc việc sử dụng
vaccine'.
Nói
cách khác, người Việt tiêm vaccine Vero Cell và bị biến chứng sẽ không thể kiện
Sinopharm. Nhưng ai sẽ đứng ra bồi thường họ thì không rõ, vì chánh phủ chưa
thấy nói đến một ngân quỹ cho vấn đề này.
3. Sử dụng vaccine
Tàu như thế nào?
Tôi nghĩ công bằng mà nói vaccine Sinopharm
cũng có hiệu quả giảm nguy cơ nhiễm và điều này thì đã được báo cáo trên JAMA.
Nhưng nó có hiệu lực giảm nguy cơ tử vong hay không thì còn phải chờ nghiên cứu
mới biết. Ngoài ra, kinh nghiệm thực tế ở những nước dùng nhiều vaccine của Tàu
đáng để chúng ta phải suy nghĩ một cách tiếp cận. Trước đây, tôi đưa ra 4 điểm
như sau:
Thứ nhứt, chỉ tiêm vaccine
Sinopharm và Sinovac 1 liều như là bổ trợ cho các vaccine khác như AstraZeneca,
Pfizer và Moderna. Điều này có nghĩa là đối với những người chưa tiêm vaccine,
họ có thể dùng 1 liều Vero Cell, nhưng sau đó là 1 liều của một trong ba
vaccine phương Tây. Cách làm này bảo đảm nếu Vero Cell không có hiệu quả thì vẫn
có được sự bảo vệ của các vaccine đã ‘chứng minh’ là có hiệu quả.
Thứ hai, không dùng vaccine Tàu
cho những người có nguy cơ cao. Bởi vì các thử nghiệm lâm sàng là trên người
khoẻ mạnh, như nhân viên y tế, nên dữ liệu khoa học về hiệu quả của hai vaccine
này ở những người có bệnh nền vẫn còn rất thiếu. Ngay cả vaccine CoronaVac, hiệu
quả ở người trên 60 tuổi chỉ 51%, tức rất thấp. Do đó, tôi nghĩ không nên dùng
vaccine này cho những người có nguy cơ cao.
Thứ ba, tạm thời chưa công nhận
những ai đã tiêm vaccine Tàu là đã được tiêm chủng. Trong thực tế, Âu châu và
vài nơi không công nhận những người đã tiêm vaccine Tàu là có ‘giấy thông hành
miễn dịch’, và họ không được vào Âu châu trong tương lai. Việt Nam cũng nên có
một chánh sách như thế để bảo đảm cộng đồng về lâu dài.
Thứ tư, yêu cầu Sinopharm cung
cấp thêm dữ liệu khoa học về hiệu quả và an toàn vaccine. Tôi nghĩ Nhà nước phải
có trách nhiệm với dân khi triển khai một loại vaccine mà có nhiều yếu tố khoa
học bất định. Nhà nước phải nói cho người dân biết sự thật về hiệu quả và an
toàn của vaccine Tàu.
Tóm lại, vaccine Sinopharm như chúng ta biết
qua thử nghiệm lâm sàng có hiệu quả chừng 70%, nhưng hiệu lực trong cộng đồng ở
những nước dùng vaccine Tàu thì vẫn là một câu hỏi lớn. Tình hình ở Cambodia,
nơi cũng dùng rất nhiều vaccine Tàu, thì tỷ lệ tử vong có vẻ tăng trong 2 tháng
qua, chớ không giảm. Do đó, tôi nghĩ Việt Nam nên dùng vaccine Vero Cell như là
bổ trợ, chớ không xem đó là can thiệp chánh.
Bản trên blog: https://nguyenvantuan.info/.../vaccine-tau-va-truong-hop...
______
N.T.
===========================================
.
.
Hiệu lực của vaccine Tàu và Tây qua con số tử vong
https://www.facebook.com/t.nguyen.2016/posts/1326443431136304
Cái note này trình bày dữ liệu về tử vong liên
quan đến covid ở hai nước dùng vaccine Tây (Do Thái và Mĩ) và 7 nước chủ yếu
dùng vaccine Tàu. Các bạn sẽ thấy vaccine Tây có hiệu lực tốt hơn vaccine Tàu về
giảm nguy cơ tử vong.
Để đánh giá hiệu lực của vaccine trong cộng đồng
(effectiveness), con số tử vong rất quan trọng. Con số ca nhiễm chỉ quan trọng
trong thử nghiệm lâm sàng, vì nó dùng để đánh giá hiệu quả của vaccine
(efficacy). Ngoài cộng đồng, chúng ta chỉ quan tâm đến những ca nặng và tử
vong. Do đó, con số tử vong phản ảnh khá đúng với mức độ nghiêm trọng của dịch.
Vaccine Tàu đã được nhiều nước trên thế giới sử
dụng trong việc phòng chống dịch. Trong thử nghiệm lâm sàng, hiệu quả của
vaccine Tàu dao động từ 51% đến 70% (tuỳ vào cách phân tích). Câu hỏi đặt ra là
trong cộng đồng thì vaccine Tàu hiệu lực ra sao?
Để trả lời câu hỏi này, chúng ta có thể so
sánh tỉ lệ tử vong trước và sau khi đợt dịch mới xảy ra. Đợt dịch mới xảy ra
vào khoảng tháng 5 hay 6 (tùy nơi). Do đó, số liệu về tử vong trước và sau dịch
ở những nước sử dụng vaccine Tây và vaccine Tàu có thể cho chúng ta một vài
thông tin về hiệu lực của vaccine. Dữ liệu dưới đây là lấy từ trang worldometer
cho mỗi tháng và nước dùng vaccine Tây và Tàu.
Hiệu lực vaccine
Tây
Nếu vaccine có hiệu lực, chúng ta kì vọng rằng
tỉ lệ tử vong phải suy giảm theo thời gian. Và, đó chính là những gì có thể thấy
qua hai nước Mĩ và Do Thái. Ở Mĩ, tỉ lệ tử vong tháng 8/2021 là 0.78%, giảm 70%
so với tỉ lệ tử vong vào tháng 6/2021 (2.5%). Mĩ có tỉ lệ tiêm chủng vaccine
lên đến 63% (con số tháng 8 ).
Ở Do Thái, tỉ lệ tử vong vào tháng 8 là 0.29%,
giảm hơn 90% so với tháng 4 và 5. Hai nước này chỉ dùng vaccine Tây, chủ yếu là
Pfizer và Moderna. Do Thái cũng là nước có tỉ lệ tiêm chủng vaccine cao, với
hơn 70% dân số đã được tiêm chủng.
Hiệu lực vaccine
Tàu
Còn các nước dùng vaccine Tàu thì sao? Biểu đồ
dưới đây trình bày tỉ lệ tử vong cho các nước Cambodia, Thái Lan, Mã Lai, Nam
Dương, Chile, Seychelles và UAE (màu đỏ). Như các bạn thấy, tỉ lệ tử vong ở các
nước này tăng trong 3 tháng qua. Mức độ tăng có khác nhau, nhưng xu hướng chung
là tăng thấy rõ.
• Ở Nam Dương, tỉ lệ tử vong tháng 8/2021 là
5.75%, tăng gần 2 lần so với tỉ lệ tháng 4/2021 (2.96%). Tỉ lệ tiêm vaccine ở
đây mới đạt 17% dân số.
• Mã Lai có tỉ lệ tiêm chủng khá cao (59%),
nhưng tỉ lệ tử vong tháng 8-9 là 1.7%, so với 0.5% trong tháng 4 và 5.
• Thái Lan, có tỉ lệ tiêm chủng là 23%, thấp
hơn Mã Lai. Tỉ lệ tử vong ở Thái Lan tháng 8 là 1.2%, tăng gấp 2 lần so với
tháng 4-5.
• Ở Cambodia có tỉ lệ vaccine rất cao (hơn
70%), nhưng tỉ lệ tử vong liên tục tăng từ 0.7% vào tháng 5/2021 đến 3.18%
trong tháng 8/2021. Theo báo Khmer Times thì chánh phủ Cambodia đã ra lệnh
ngưng lễ hội Kan Ben vì số ca nhiễm và tử vong tăng nhanh trong 3 tháng qua.
Ngay cả ở những nước xa chúng ta như Chile,
Seychelles và UAE cũng ghi nhận sự gia tăng về tử vong. Đáng chú ý là Chile, với
tiêm chủng bao phủ 77% dân số, tỉ lệ tử vong vào tháng 8/2021 lên đến 6.4%, cao
gấp 4 lần so với tỉ lệ tháng 5/2021.
Seychelles là một hòn đảo có tỉ lệ tiêm chủng
vaccine (chủ yếu là Sinopharm) rất cao (78%). Nhưng tỉ lệ tử vong trong tháng
6-8 là 0.6% đến 1%, so với 0.3% vào tháng 4.
Tóm lại, những dữ liệu thực
tế mới nhứt cho thấy những nước dùng vaccine Tàu đang trải qua một đợt dịch mới
và tỉ lệ tử vong tăng khá cao dù tỉ lệ tiêm chủng vaccine đã đạt trên 70% (Mã
Lai, Chile, Seychelles, UAE). Ngược lại, hai nước dùng vaccine phương Tây (Do
Thái và Mĩ) có tỉ lệ tử vong trong đợt dịch mới suy giảm rất đáng kể so với những
tháng trước đó.
Những con số này phản ảnh một phần về hiệu lực
của vaccine Tàu và Tây. Tôi nói 'một phần' là vì còn các yếu tố khác nữa, chớ
không phải chỉ vaccine, có thể giúp các nước như Mĩ và Do Thái giảm tỉ lệ tử
vong hay các nước kia tăng nguy cơ tử vong.
Đây là số liệu cấp quần thể, nên chúng ta
không thể suy luận cho cá nhân. Nhưng ở cấp độ quần thể thì sự giảm về tử vong ở
những nơi dùng vaccine Tây rất nhứt quán với nghiên cứu khoa học đã được công bố.
Bản trên blog: https://nguyenvantuan.info/.../hieu-luc-cua-vaccine-tau.../
______
PS: Tôi thấy nực cười cho những
người quảng bá vaccine Tàu nói rằng những dữ liệu về vaccine Tàu mà tôi trình
bày là mang định kiến chánh trị hay ý thức hệ. Làm gì mà to tát vậy cà? Dữ liệu
thật từ thử nghiệm lâm sàng thì tôi chỉ trình bày lại cho dễ hiểu thôi, làm gì
có chuyện chánh trị chánh em ở đây? Dĩ nhiên, tôi có chánh kiến, nhưng điều đó
chẳng liên quan gì đến dữ liệu như trong cái note này. Xin hãy làm người trưởng
thành trước khi đưa ra những phán xét vô duyên và vô phép. Cứ mỗi lần nói về
vaccine Tàu là có người dãy nảy y như họ hay tổ tiên họ bị xúc phạm vậy.
https://www.facebook.com/photo?fbid=1326446354469345&set=a.105461306567862
Tỷ lệ tử vong trước và sau đợt dịch mới nhứt ở
các nước đã tiêm vaccine Tây (màu xanh) và Tàu (màu đỏ)
.
No comments:
Post a Comment