Muốn sống
đem vôi quét trả đền
24 Tháng Chín, 2021
http://vanviet.info/van-de-hom-nay/muon-song-dem-vi-qut-tra-den/
Lư hương xưa dưới Tượng đài
Cớ sao gỡ bỏ, có ai nỡ làm?
Ơn Người muốn thắp nén nhang
Tìm Lư chẳng thấy lòng thành bơ vơ.
Thế giới dựng tượng đài cũng nhiều, mà phá đi
cũng lắm. Người đời sau có thể có đánh giá khác đời trước, nên phá cũng là chuyện
hay xẩy ra. Nghe nói Mỹ vừa di chuyển tượng tướng Lee. Nhưng với Đức Thánh Trần,
người Việt một lòng tôn vinh, không có mâu thuẫn gì. Trước đây đã vậy, bây giờ
càng như vậy.
Nhiều người dân có lương tri phản đối việc đua
nhau xây dựng tượng đài, tốn đất, tốn tiền thuế của dân trong khi ngân sách đã
cạn kiệt. Nước ta đất chật, người đông nhưng đã có hiện tượng một số quan chức
(không phải là khai quốc công thần) khi mất, dù nghĩa tử là nghĩa tận nhưng xây
mộ chiếm hàng nghìn mét vuông gây phản cảm trên công luận.
Đời người đã ngắn nhưng đời làm quan lại càng
ngắn hơn nhiều, nên đừng quên lời dậy của cha ông ta trong ca dao:
Dân yêu dân lập đền thờ
Dân ghét dân đái ngập mồ thối xương
Người dân không hiểu đích xác việc mấy người cầm
quyền ở TP HCM khoá trước và ở Quận 1 quyết định việc dời lư hương ở tượng đài
Trần Hưng Đạo từ động cơ gì, nhưng hoàn toàn có thể do nhận thức ấu trĩ, suy
nghĩ đơn giản, chứ không nhất thiết phải do động cơ khác. Nhìn chung, trên mạng
xã hội, nhiều người quan tâm đến lư hương của tượng đài Trần Hưng Đạo với nhiều
tình cảm, cần được lắng nghe và xem xét. Có lẽ là trùng hợp ngẫu nhiên, nhưng
việc lư hương “bị dời đi một cách “kỳ lạ”, cách đây hai năm – đúng vào ngày kỷ
niệm 40 năm quân dân ta đánh trả cuộc xâm lược của Trung Quốc ở biên giới phía
Bắc” – thì đúng là đánh mạnh vào tâm tư của người dân rồi!
Theo tôi tìm hiểu, việc di dời như vậy không
có gì mới. Sau 1975, người ta dời tượng ông Trương Vĩnh Ký ở trường Pétrus Ký
vì ác cảm với ông này và ác cảm với cái tên Tây của ngôi trường (bây giờ là trường
Lê Hồng Phong). Ông Trương Vĩnh Ký là nhân vật gây tranh cãi, cho nên phe có ác
cảm dẹp tượng của ông thì ta đành chịu thôi.
Sau năm 1975, người ta cũng dẹp tượng của ông
Lê Văn Đệ, nguyên giám đốc Trường Quốc gia Cao đẳng Mỹ thuật Sài Gòn dưới chính
quyền miền Nam cho đến năm 1966 khi ông mất. Sinh viên nhớ ơn ông nên mới đặt
tượng của ông trên sân trường. Thế mà người ta vẫn không tha cho một nhà giáo dục
kiêm họa sĩ, chỉ hoạt động trong lĩnh vực mỹ thuật. Có lẽ người ta có ác cảm
với ông Lê Văn Đệ, là người nhận công việc trang trí cho lễ đài tại Quảng trường
Ba Đình khi Cụ Hồ Chí Minh tuyên cáo độc lập, rồi sau đó ông Đệ vào miền Nam,
mang tiếng “phản bội”???
Trở lại vụ việc đặt lư hương ở tượng đài Trần
Hưng Đạo, tôi làm theo cách cho điểm nhận được kết quả như sau:
Quận 1 là “Đặt lư hương giữa công viên, là nơi
công cộng, để thờ thì không phù hợp lắm.”.
https://vnexpress.net/quan-1-doi-lu-huong-tuong-dai-tran-hung-dao-ve-duong-vo-thi-sau-3882657.html
Trong khi ý kiến phản biện là “trên cả nước hiện
đang có nhiều quảng trường, công viên hoặc điểm công cộng có đặt tượng đài Trần
Hưng Đạo từ Nam Định, Hải Dương, Hải Phòng đến Nha Trang, Quy Nhơn và các đảo lớn
ở Trường Sa. Tại những nơi này đều có lư hương để cắm nhang tưởng nhớ, vậy mà
vì sao lư hương ở tượng đài Trần Hưng Đạo đầu tiên của cả nước lại bị bóc dỡ? Vốn
dĩ, theo thiết kế truyền thống Á Đông, lư hương là một phần quan trọng không thể
không có trong cảnh quan của các đền đài, tượng đài, bia kỷ niệm người mất, đặc
biệt là các danh nhân và thần thánh.”
Điểm: Phản biện 1,
chính quyền 0.
Quận 1: “"Có thể một số người cho đây là
vấn đề nhạy cảm nhưng quận thấy việc này bình thường.” Cần lắng nghe và xem xét
chứ không nên phớt lờ ý kiến phản biện mà cho là bình thường.
Điểm: Phản biện 2,
chính quyền 0.
Quận 1: “Việc này để phục vụ người dân tham
quan.” Lý do không rõ ràng.
Phản biện: “việc dời lư hương của tượng đài Trần
Hưng Đạo ở quảng trường Mê Linh không những làm mất đi phương tiện tỏ lòng tưởng
niệm vị anh hùng mà còn làm giảm đi sự tôn nghiêm cần thiết của không gian này”
là có lý. Hơn nữa, còn thấy “các hư hỏng nơi thân tượng và các bức phù điêu”,
như vậy phục vụ người dân tham quan yếu kém rồi.
Điểm: Phản biện 3,
chính quyền 0.
Quận 1: “động thái này của Quận cũng nhằm phục
vụ việc thờ phụng được đúng chỗ, trang nghiêm hơn. Quận không phải là không có
nơi để người dân thể hiện tâm linh, mà có hẳn ngôi đền Đức Thánh Trần Hưng Đạo
nên đưa lư hương về đó”.
Phản biện: “việc đặt hai chiếc lư hương bên
nhau với kích cỡ và kiểu dáng khác biệt đã cho thấy một hình ảnh khập khiễng và
quan niệm thờ phụng lạ lùng.” Tức là giải thích của Quận 1 không ổn.
Điểm: Phản biện 4,
chính quyền 0.
Như vậy, chỉ mới xét qua 4 ý kiến phản biện và
4 giải thích của Quận 1 như phân tích ở trên thì người đọc chắc sẽ nghiêng về
phía phản biện hơn. Chính quyền cần có lập luận vững chắc hơn nữa để biện minh
cho hành động của họ.
Mặt khác, giới phản biện cần lập luận nghiêm
túc hơn, tránh cảm tính, và càng nên tránh những gì mông lung huyền ảo kẻo mất
điểm với chính quyền. Từ chuyện dời lư hương (nguyên nhân) mà kéo sang dịch
Covid-19 (hàm ý hậu quả) là đi quá xa! Cụ thể, lập luận mơ hồ, đao to búa lớn,
thiếu chứng cứ như dưới đây không nên có:
“Thế thì tại sao dân SG gặp nạn lớn như thế?
Có 2 nguyên nhân.
1. Di dời lư hương làm nhiều người lo lắng, bất an,
những người này lại truyền sợ hãi bất an sang người khác… cứ thế lan rộng mãi
ra. Xin hỏi: có cuộc điều tra nào về nhiều người
lo lắng bất an hay không? Người ta có thể không đồng tình, nhưng nói lo lắng bất
an thì e hơi quá.] Mà lo lắng bất an thì dễ bị tai nạn, dễ mắc bệnh. Nhận
xét: ngôn từ đao to búa lớn, mộng lung quá] hơn người hạnh phúc, có
thân tâm an lạc. Các nhà tâm lý học và các bác sỹ đều biết điều này. Xin
hỏi: Các nhà tâm lý học nào? Bác sỹ nào?
2. Một số kẻ làm điều thất đức như đánh người, trộm
cướp… vốn chẳng kiêng nể gì, nay thấy chính quyền làm chuyên bất đạo [Nhận xét: ngôn từ đao to búa lớn] như thế càng không tin
gì vào Thánh Thần, nghiệp báo nữa, lại càng được thể làm càn. Xin hỏi:
chứng cứ nào cho biện luận nguyên nhân-hậu quả này?
Đấy chính là nghiệp lực luân báo, hoàn toàn tự động.
Muốn an lòng dân thì phải mang ngay lư hương trả về chỗ cũ. Nhận xét: ngôn từ quá nặng nề, mơ hồ. Sự việc không đến nỗi làm
lòng dân không an.
Tóm lại, giới phản biện có lý phần nào mà
chính quyền cần lắng nghe và xem xét. Quan trọng nhất: hai bên cần giữ bình
tĩnh, tránh sa đà vào lĩnh vực huyền bí, tránh nói chung chung theo cảm tính
mà thiếu chứng cứ cụ thể. Cần lập luận dựa theo truyền thống và văn hóa, đồng
thời tham khảo chặt chẽ các quy định hiện hành để làm cho có bài bản.
Theo tôi hiểu tượng đài ở Việt Nam khác tượng
đài ở Âu Mỹ. Ở các nước Âu Mỹ, trước tượng đài, người ta không thắp hương mà đặt
hoa. Ở Việt Nam có phong tục thắp hương cho nên cần có cái lư hương. Có thể đối
với những tượng đài mới xây dựng, ta không đặt lư hương cũng được. Nhưng chiếc
lư hương đã có từ mấy chục năm nay trước tượng Đức Thánh Trần ở quảng trường Mê
Linh và người dân cũng đã có tục lệ thắp hương trước tượng Ngài; can gì mà dời
đi chỗ khác?
Tôi không nghĩ rằng có ai đó muốn dời lư hương
đi để người ta không còn tụ tập trước tượng vào ngày kỉ niệm chiến tranh biên
giới nữa. Bởi vì nếu nghĩ vậy thì quá hời hợt. Không còn lư hương, người dân tưởng
nhớ Ngài vẫn đến và vẫn đặt hoa được chứ? Tốt nhất là rước lại chiếc lư
hương thiêng về chỗ cũ. "Muốn sống, đem vôi quét trả đền", như nữ sĩ
Hồ Xuân Hương đã nói.
No comments:
Post a Comment