Việt Nguyên
June 6, 2019
Chủ nghĩa Dân Túy
(populism) là chủ nghĩa đang được áp dụng trong thế giới chính trị mới. Chính
trị như con cắc kè đổi màu sắc trong thế kỷ 21 không còn rõ ràng Dân Chủ tư bản
và Cộng Sản. Tổng Thống Nga Vladimir Putin dạy: Bọn đi biểu tình chống đối
không đại diện cho dân. (Hình minh họa: Gabriel Kuchta/Getty Images)
Thập niên 1970, Hoa Kỳ với chính sách của Ngoại Trưởng
Henry Kissinger và Tổng Thống Richard Nixon, Xô Viết là kẻ thù, đế quốc đỏ cần
bị đánh sập, chính sách ấy nuôi dưỡng Trung Quốc lớn mạnh để chận sự bành trướng
của Liên Bang Xô Viết.
Đến thời Ronald Reagan, tổng thống Cộng Hòa thách đố
Tổng Bí Thư Mikhail Gorbachev đập bức tường Bá Linh nhưng tiếp tục chính sách
cũ. Qua đến Tổng Thống George H.W. Bush, cựu đại sứ Hoa Kỳ ở Bắc Kinh thương
dân Trung Quốc nghèo khổ tiếp tục nuôi chính quyền Cộng Sản Trung Quốc.
Con rồng Trung Quốc lớn mạnh bành trướng thế lực
quân sự và kinh tế thế kỷ 20 với “Con đường lụa” mới “một vành đai một con đường”
trên biển và đất liền từ Đông sang Tây, từ Tây qua Đông. Đe dọa của chính sách
“Thiên triều, triều cống” từ ngàn năm trước của Trung Quốc dẫn đến thời kỳ
chính sách mới của Hoa Kỳ với Tổng Thống Donald Trump.
Chính sách ngăn chận của Tổng Thống Trump nhằm chận
Trung Quốc của Chủ Tịch Tập Cận Bình bằng quân sự và kinh tế. Trên biển, thời kỳ
mới “Chiến lược mới Ấn-Thái Bình Dương” nhằm chận bành trướng quân sự của Bắc
Kinh trên Nam Hải. Biển Đông đang là hý trường của hai cường quốc Hoa Kỳ và
Trung Quốc (Ấn Độ-Thái Bình Dương thay cho Nam Hải [South China] danh từ này đã
được Hoa Kỳ dùng từ năm 2001 với Ngoại Trưởng Hillary Clinton người mà Tổng Thống
Trump ghét cay ghét đắng).
Chính sách Ấn Độ-Thái Bình Dương xem Ấn Độ và Thái
Bình Dương là vùng biển quan trọng cho Hoa Kỳ, nhấn mạnh đến tự do giao thông
hàng hải, không thuộc về Trung Quốc. Chính sách đã được sự hợp tác của bốn quốc
gia trong vùng quan trọng nhất là Úc và Ấn Độ. Từ năm 2018, Trung Quốc tăng gia
quân sự với các căn cứ quân sự trên các đảo tranh chấp và các dàn hỏa tiễn
phòng không.
Tác giả chính sách Hoa Kỳ thập niên 1970, Henry
Kissinger nay lại tuyên bố: “Trung Quốc là thách thức mới cho chiến lược Hoa Kỳ,”
sẽ đối phó như thế nào? Ông nghi ngờ “chúng ta không giỏi lắm vì chúng ta không
hiểu lịch sử và văn hóa của Trung Quốc!”
Hồ sơ tóm lược chính sách quốc phòng của Hoa Kỳ năm
2018 nói rõ “Bắc Kinh đang theo đuổi tối tân hóa chương trình quân sự nhắm đến
mục đích bá quyền ở vùng Ấn-Thái Bình Dương.” Mục đích của Trung Quốc xa hơn:
“Nhằm thay thế Hoa Kỳ trong vai trò bá chủ thế giới trong tương lai” (sách của
Peter Frankopan).
Chính sách kinh tế “con đường lụa” của Trung Quốc tạo
ra một thế giới mới nhưng không phải là thế giới tự do, một thế giới lệ thuộc
“mô hình Trung Quốc” từ kinh tế, văn hóa đến chính trị, biến các nước như Việt
Nam thành thuộc địa với chế độ triều cống, dâng đất cho Tàu trong 99 năm, xây dựng
hạ tầng kiến trúc với hệ thống tín dụng mập mờ khổng lồ trong lịch sử thế giới
kết qủa dẫn đến món nợ cho các quốc gia tham dự vào con đường lụa.
Để chống lại chính sách bành trướng kinh tế, song
song với chính sách quân sự, chính quyền Trump đang dùng chiến tranh thương mại
ảnh hưởng đến tất cả các quốc gia từ Âu sang Á. Với Trump và Tập Cận Bình thế
giới đang bước vào thời kỳ mới, thời kỳ lịch sử khác hẳn với thời kỳ hậu Cộng Sản,
và thời kỳ chiến tranh lạnh thế kỷ thứ 20.
Chính sách mới của Tổng Thống Trump đánh vào Liên Hiệp
Âu Châu đang là thử thách mới cho các nước dân chủ Tây phương ngoài Nga luôn
luôn là kẻ thù. Tám năm sau ngày Đồng Minh đổ bộ lên Normandy giải phóng Âu
Châu ra khỏi sự thống trị của Hitler năm 1952, Thủ Tướng Anh Winston Churchill
cảnh cáo “bức màn sắt” đang phủ xuống một nửa Âu Châu và Tổng Thống Harry
Truman cảnh cáo nguy hiểm xâm lăng đến từ Xô Viết.
Trong 40 năm sau, các quốc gia Tây phương đoàn kết
thành một khối chọn dân chủ, chống độc tài, kinh tế tư bản thay cho kinh tế xã
hội chủ nghĩa, chống Cộng Sản, chống phát xít và Nazi. Nền dân chủ Tây phương dựa
trên luật pháp, nhân quyền, tự do bình đẳng giống như Hoa Kỳ. Ổn định là châm
ngôn. Hệ thống tư bản đứng vững nhờ lòng yêu hòa bình. Các nước Tây Âu lập ra quỹ
tiền tệ thế giới IMF năm 1950, khối quân sự NATO năm 1949, thị trường chung Âu
Châu năm 1957.
Đoàn kết về kinh tế và quốc phòng trong 30 năm từ
1940 đến 1970 được Pháp gọi là thời kỳ vinh quang phát triển. Kinh tế phát triển
đi đôi với nền y tế cho mọi người, giáo dục miễn phí. Trong khi đó Đông Âu là một
thất bại dưới các chế độ Cộng Sản qua nhiều cuộc khủng hoảng năm 1956, 1968 và
1981.
Kinh tế Tây Âu trái lại chỉ bị lung lay sau khủng hoảng
đầu thập niên 1970, sinh viên biểu tình ở Pháp, công nhân đình công ở Anh, khủng
bố ở Ý và Đức. Huyền thoại Âu Châu thập niên 1970 đã khiến Tây Ban Nha và Bồ
Đào Nha bỏ chế độ độc tài theo dân chủ và gia nhập các tổ chức Tây Âu ngay cả
Anh do dự nhưng rồi cũng tham gia thị trường chung Âu Châu.
Người Mỹ luôn luôn nhớ công của Tổng Thống Reagan và
Tổng Bí Thư Gorbachev, nhờ sự cộng tác của hai nhà lãnh đạo “bức màn sắt” vĩnh
viễn của Stalin sụp đổ năm 1989, mà quên đi vai trò quan trọng của sức mạnh dân
chủ của nền văn minh và kinh tế Tây Âu năm 1989.
Ba Lan đã bỏ phiếu chống chế độ Cộng Sản vào Tháng
Sáu, 1989. Dân Đông Đức đua nhau đập đổ bức tường Bá Linh và bước qua Tây Đức bất
chấp sự tàn sát và đàn áp của lính biên phòng. Dân Tiệp biểu tình ở quảng trường
Wencelas để họ “được trở thành một người bình thường” không còn là con người Cộng
Sản. Dân chủ là ước muốn của dân Đông Âu không trở ngại nào có thể cản trở. Thập
niên hậu Cộng Sản 1990 và 2000 các nước Đông Âu đua nhau gia nhập vào các tổ chức
kinh tế chính trị và quân sự Tây Âu.
Trong vòng mười năm, 90 triệu người Đông Âu chấp nhận
sự thay đổi lớn trong khi dân ở các nước Cộng Sản Á Châu như Việt Nam vẫn chấp
nhận bức màn sắt sau thảm sát Thiên An Môn ở Trung Quốc ngày 4 Tháng Sáu, 1989.
Chính quyền dân sự thay cho chính quyền quân sự, dân kiểm soát quân đội như điều
kiện của NATO, tư pháp độc lập với hành pháp. Luật nhân quyền ra đời cùng các
điều kiện, luật lệ về kinh tế. Các nước Trung Âu và vùng Balkan cũng theo các
điều kiện này để gia nhập NATO và thị trường chung Âu Châu.
Mười năm trước, khủng hoảng kinh tế tài chính thế giới
2008-2009 đã làm nền kinh tế Âu Châu kiệt quệ, dân thất nghiệp, các công ty phá
sản, dân Âu Châu mất lòng tin vào Washington và Frankfurt. Tuy nhiên, nền kinh
tế Âu Châu cũng như Hoa Kỳ hồi phục và nền dân chủ vẫn đứng vững không trở lại
các chế độ độc tài phát xít dù Nga vẫn là mối đe dọa cho Âu Châu và thế giới.
Sử gia Tony Judt cảnh cáo Nga đã hiện đại hóa quân sự
trở lại thói quen thời Cộng Sản Xô Viết, nhúng tay vào chính trị Âu Châu, tấn
công bằng chiến tranh mạng trước là Georgia và sau đó là Ukraine, dùng cùng chiến
thuật nhằm thay đổi các cuộc bầu cử ở Âu Châu. Bị đe dọa từ Nga, Âu Châu đồng
thời bị các đe dọa khác đến từ Trung Đông, Syria, Yemen, Iraq.
Khủng bố ở Nice, Paris, Berlin và Manchester đưa đến
các phong trào chống Dân Chủ, chống các đảng chính trị, chống các nền tảng đã
được thiết lập từ Anh, Pháp, Đức, qua Hungary, Ba Lan, Estonia dưới nhiều dạng
chống Mỹ, thân Nga, cực hữu hay cực tả. Phong trào Brexit kéo Anh ra khỏi Liên
Hiệp Âu Châu mà trong thập niên 1970 Anh đã do dự gia nhập.
Thế hệ trẻ có vẻ đã quên các chế độ phát xít, Cộng Sản,
độc tài, quên hết chuyện thế giới thời chiến tranh lạnh và mất niềm tin bảo đảm
cho khối NATO của Hoa Kỳ của các tổng thống trước thời Trump.
Bộ mặt thế giới còn biến đổi vì chủ nghĩa Dân Túy
(populism) đang lớn rộng trên các nước từ Âu sang Á.
Chủ nghĩa Dân Túy (Populism) là chủ nghĩa đang được
áp dụng trong thế giới chính trị mới. Chính trị như con cắc kè đổi màu sắc
trong thế kỷ 21 không còn rõ ràng Dân Chủ tư bản và Cộng Sản.
Nga với các tập đoàn tư bản (oligarch) quyền lợi tập
trung trong tay Tổng Thống Vladimir Putin, Trung Quốc với Chủ Tịch Tập Cận Bình
tập trung quyền hành trong chế độ kinh tế tư bản với định hướng xã hội chủ
nghĩa dùng đảng Cộng Sản áp đặt cai trị.
Chủ nghĩa Dân Túy đang đi lên trên các nước tư bản
nhờ phe cực hữu, mang cùng tên như trong một gia đình chính trị nhưng có mục
đích quốc gia khác nhau và mang nhiều bộ mặt khác nhau: Hungary với Thủ Tướng
Viktor Orbán, Thổ Nhĩ Kỳ với Tổng Thống Recep Tayyip Erdoğan, Ba Lan với Thủ Tướng
Jarosław Kaczyński, Hoa Kỳ với Tổng Thống Donald Trump, Philippines với Tổng Thống
Rodrigo Duterte, Ấn Độ với Thủ Tướng Narendra Modi, Israel với Thủ Tướng
Benjamin Netanyahu, Brazil với Tổng Thống Jair Bolsonaro.
Các nhà lãnh đạo quốc gia đi khác hướng tùy quyền lợi
quốc gia nhưng có cùng chiến lược: chia sẻ khuynh hướng độc tài dựa trên chủ
nghĩa quốc gia cực đoan, có giọng điệu quá khích, có màu sắc kỳ thị chủng tộc
màu da, đảng cầm quyền được yêu cầu trung thành tuyệt đối, dùng kinh tế như vũ
khí để củng cố quyền lực chính trị.
Khác với chủ nghĩa quốc gia cực đoan và phát xít ở
thế kỷ 20, mặc dù đôi khi dân lầm với độc tài phát xít, chủ nghĩa Dân Túy không
phát động quân sự hóa xã hội không tổng động viên chỉ gây hận thù với dân thiểu
số bắt đầu từ các nhà lãnh đạo cấp trên. Các nhà lãnh đạo này không vi phạm
nhân quyền trắng trợn nhưng không đặt nhân quyền lên hàng đầu như các nước dân
chủ thế kỷ 20.
Chính sách chia để trị được dùng dưới các khẩu hiệu
tuyên truyền như các chính quyền Cộng Sản: Người Thổ thật, người Hung thật, người
Ấn Độ thật, người Mỹ thật Mỹ trên hết, chỉ có dân nước ta là nhất! Cũng giống
như các chế độ độc tài các nhà lãnh đạo với chủ nghĩa Dân Túy có khuynh hướng
dùng quyền lực, chính trị để làm giàu cho chính mình và gia đình.
Các nhà lãnh đạo với chủ nghĩa Dân Túy có khuynh hướng
đứng trên pháp luật, hệ thống chính trị là khí giới dùng sở thuế đàn áp đối lập
như ở Hungary và ở Nga các công ty được đề nghị mua với giá không thể từ chối nếu
từ chối sở thuế sẽ ra tay! Gia đình Tổng Thống Trump bị báo chí tố cáo nhưng
chưa đến mức như các tập đoàn của Putin hay các tập đoàn Mafia.
Chủ nghĩa Dân Túy nhắm phá những nền tảng hành pháp
và chính trị sẵn có như Steve Bannon, cựu chiến lược gia của Tổng Thống Trump,
muốn dẹp hẳn cơ quan bảo vệ môi sinh EPA và rút ra khỏi các ủy ban Liên Hiệp Quốc.
Phe Dân Túy cực hữu cho rằng họ đại diện cho đa số thầm lặng, những dân thật đại
diện quốc gia (Mỹ thật, Ấn thật…) còn đối lập không đại diện dân (đối lập Trump
là UnAmerican).
Trong kỳ tranh cử Tháng Năm, 2016, ứng cử viên Trump
tuyên bố: “Đoàn kết dân Mỹ quan trọng nhất còn những tiếng nói khác không nghĩa
lý gì!” Từ đó chính quyền kiểm soát báo chí và truyền thông quan trọng, dùng những
khẩu hiệu như Cộng Sản, Stalin: “Báo chí là kẻ thù của nhân dân.”
Ở Hungary, tất cả các báo quận và tỉnh vào tay chính
quyền Thủ Tướng Viktor Orbán chỉ còn các mạng lớn và truyền hình Đức được hoạt
động. Ở Mỹ Tổng Thống Trump muốn đài Fox là đài duy nhất, tiếng nói của đảng của
tổng thống.
Tổng Thống Nga Vladimir Putin là kiểu mẫu của các
nhà lãnh đạo Dân Túy. Bài học Putin dạy: Bọn đi biểu tình chống đối không đại
diện cho dân. Cơ quan bất vụ lợi NGO là tay sai ngoại bang, các người đi biểu
tình vì được trả tiền, dân thật sự yêu nước không đi biểu tình!
Putin là mô hình kiểu mẫu của chủ nghĩa Dân Túy nên
Trump không đụng đến Putin. Khi Nga can thiệp vào Venezuela với lính và phản lực
cơ chiến đấu, Trump ngừng nói đến dân chủ để chính quyền độc tài Nicolás Maduro
tiếp tục cai trị, chính quyền độc tài Brazil được Trump ủng hộ vì Tổng Thống
Bolsonaro theo chủ nghĩa Dân Túy.
Đứng đằng sau lãnh tụ Dân Túy là các triết gia, sau
lưng Putin là Alexander Dugin (Tây phương gọi ông ta là triết gia nguy hiểm nhất
thế giới) đằng sau tổng thống Brazil là Carallo cựu chiêm tinh gia, sau Tổng Thống
Trump là Steve Bannon, người sát cánh với Orban thủ tướng Hungary.
Chủ nghĩa Dân Túy của Tổng Thống Trump đang đụng với
mô hình Trung Quốc của Chủ Tịch Tập Cận Bình. Chiến tranh thương mại đang gây
hoang mang cho hầu như tất cả mọi người, một chiến thuật hư hư thật thật vừa
cho kẻ thù vừa cho đồng minh vừa cho dân Mỹ đã làm thế giới mất lòng tin vào Tổng
Thống Trump.
Mọi người ủng hộ chiến tranh thương mại nhắm đánh
Trung Quốc về tội gián điệp mạng, ăn cắp kỹ thuật nhưng chính sách tăng thuế
hàng nhập cảng đang thất bại. Chính sách không chỉ đánh Trung Quốc mà đánh tất
cả các nước Bắc Mỹ, Nam Mỹ, Âu Châu, Nhật, Đại Hàn đã gây thiệt hại cho nông
dân Mỹ và giới trung lưu.
Thị trường chứng khoán xuống, cổ phần các công ty xe
Chrysler, GM, Ford, Boeing, GE, kỹ thuật mạng… đã mất giá. Kinh tế là vũ khí cầm
quyền có thể quay ngược lại nhắm vào Tổng Thống Trump trong kỳ tranh cử sắp đến. (Việt
Nguyên)
No comments:
Post a Comment