MỘT BƯỚC TIẾN ĐỂ HẠN CHẾ SÚNG (Ngô Nhân Dụng)

 

Một bước tiến để hạn chế súng

Ngô Nhân Dụng

29/06/2022

https://www.voatiengviet.com/a/m%E1%BB%99t-b%C6%B0%E1%BB%9Bc-ti%E1%BA%BFn-%C4%91%E1%BB%83-h%E1%BA%A1n-ch%E1%BA%BF-s%C3%BAng-/6637897.html

 

https://gdb.voanews.com/03190000-0aff-0242-4755-08da4019d11c_w650_r1_s.jpg

Biểu tình phản đối luật súng bên ngoài đại hội thường niên của hội súng NRA tại Houston, Texas, 27 tháng Năm.

 

Nước Mỹ có 332 triệu dân, với 400 triệu khẩu súng trong tay tư nhân; số tội sát nhân ở Mỹ cao gấp 4, 5 lần các nước tiên tiến khác. Hy vọng tình trạng này sẽ giảm bớt dần dần, với những đạo luật hạn chế mua bán súng như mới được ban hành.

 

Nước Mỹ mới có thêm một đạo luật để giảm bớt số người chết vì súng đạn, sau hai vụ xách súng đi giết người hàng loạt trong tháng Năm. Vụ tàn sát trong một siêu thị ở Buffalo, New York, và một trường học tại Uvalde, Texas làm thiệt mạng 31 người, trong đó có 19 học sinh lớp 4 và 2 cô giáo, làm chấn động lương tâm ba trăm triệu dân Mỹ.

 

Giữa tháng Sáu, Thượng viện Mỹ đã đem ra bàn bản dự luật kiểm soát súng được Hạ viện chuyển lên từ năm ngoái. Các nghị sĩ đã thông qua với tỷ số 64-34, nhờ ngoài 50 nghị sĩ Dân chủ đã có thêm 14 phiếu của các nghị sĩ Cộng Hòa. Đạo luật mới sẽ điều tra kỹ những người trẻ tuổi mua súng chặt chẽ hơn; kiểm soát việc bán súng kỹ càng hơn; cấp tiền cho các tiểu bang để bảo vệ các trường học và tăng cường việc điều trị bệnh tâm thần.

 

Đây là một tiến bộ, vì nhắm kiểm soát từ gốc, hạn chế không cho mua súng dễ dàng như hiện nay. Hội Súng Toàn Quốc (NRA) xưa nay vẫn biện hộ rằng “Súng không giết người, chỉ có người giết người.” Nhưng nếu những thanh niên như Payton Gendron, ở Buffalo, và Salvador Ramos ở Texas không mang trong tay mỗi người hai khẩu súng máy và hàng trăm viên đạn, thì họ không thể giết nhiều người như vậy.

 

Đạo luật mới sẽ kiểm soát việc mua bán súng chặt chẽ hơn, phá một số kẽ hở trong đạo luật ban hành năm 1998 mang tên NICS (National Instant Criminal Background Check System).

 

Theo đạo luật cũ NICS những nhà bán súng phải ghi danh và xin giấy phép, nếu việc bán súng là “mục tiêu chính yếu” (principle objective) để họ kiếm lời và sống. Họ phải điều tra quá khứ của người mua (background checks) trước khi bán súng. Điều luật này có một “kẽ hở,” là nhiều người bán súng nhưng công việc đó không phải là việc chính yếu để sống. Do đó họ không cần giấy phép, cho nên không cần điều tra gì về người mua súng.

 

Đạo luật mới buộc những nhà bán súng phải xin giấy phép nếu việc bán súng là nguồn lợi tức trọng yếu (predominant). Chỉ thay chữ “chính yếu” bằng chữ “trọng yếu,” sẽ thêm nhiều người bán súng sẽ phải xin cấp giấy phép.

 

Những loại người bán súng nào sẽ phải lo điều tra về người mua súng mà trước đây họ được miễn? Nhiều nhất là những người bán súng trên mạng internet, và những người chuyên bán trong các hội chợ gọi là “trưng bày súng” (gun shows).

 

Nhiều người bán súng sẽ phải lo điều tra quá khứ của người mua, và từ nay công việc điều tra phải kỹ lưỡng hơn. Lần đầu tiên, chính phủ có thể điều tra hồ sơ về bệnh tâm thần của những người mua súng dưới 21 tuổi, một điều trước đây luật lệ không cho phép. Những tài liệu này sẽ giúp ngăn ngừa những người mua súng nếu đã từng bị bệnh tâm thần. Thời gian điều tra quá khứ cũng được kéo dài hơn, cơ quan FBI có thể thi hành trong 10 ngày. Ngân sách quan trọng nhất trong đạo luật, $240 triệu mỹ kim nhắm điều trị giới trẻ có triệu chứng bệnh tâm thần và $60 triệu huấn luyện những người chữa trị cho họ; $150 triệu nhằm ngăn nạn tự sát.

 

Đạo luật NICS hiện hành cũng cấm một người mua súng nếu đã đánh đập vợ, hay chồng, hoặc một người đã sống chung hoặc có con với mình. Đạo luật mới mở rộng thêm, áp dụng cho cả những cặp “bồ bịch” thân mật và lâu dài. Luật mới sẽ cấm mua súng hộ người khác, nếu biết rằng người đó đã phạm tội bằng súng, hoặc nếu biết họ sẽ không được phép mua súng nếu bị điều tra.

 

Đạo luật mới không bắt tất cả mọi người mua súng bị điều tra. Những thanh niên 18 tuổi vẫn mua súng tự động dễ dàng nếu chưa bao giờ phạm pháp. Các nghị sĩ Dân chủ muốn cấm bán súng tự động cho người dưới 21 tuổi và bắt mọi người mua súng phải chờ đợi một thời gian, nhưng các đề nghị này bị bác bỏ.

 

Dù sao đạo luật mới cũng là một bước tiến sau nhiều lần cố gắng không thành. Mỗi lần một vụ tàn sát tập thể diễn ra, nhất là ở các trường học, dân Mỹ lại kêu gọi hạn chế việc mua bán súng. Năm nay, Nghị sĩ Mitch McConnell (C.H., Kentucky) đã nhượng bộ, chấp nhận một số hạn chế mới. Nguyên nhân chính là cuộc bầu cử quốc hội vào cuối năm.

 

Các nghị sĩ bỏ phiếu thuận hay chống đều dựa trên yếu tố tranh cử. Trong 13 nghị sĩ Cộng Hòa bỏ phiếu thuận, có sáu người năm nay không phải tái tranh cử, trong đó có ông McConnell. Ba người đã quyết định về hưu, không còn lo bị hội NRA trừng phạt. Hai nghị sĩ năm nay tranh cử nhưng vẫn bỏ phiếu thuận vì họ không có đối thủ trong đảng trong vòng bầu sơ bộ, là bà Lisa Murkowski (C.H, Alaska) và ông Todd C. Young (C.H, Indiana).

 

Có những nghị sĩ bỏ phiếu thuận không điều kiện, như ông Mitt Romney (C.H., Utah) nói rằng ông không quan tâm đến hậu quả chính trị, mà vì đạo luật “sẽ cứu nhiều mạng sống.” Nghị sĩ Lindsey O. Graham (C.H., South Carolina) thì nêu lý do, “Có 80 phần trăm dân Mỹ ủng hộ hạn chế quyền mua súng. Còn 20% kia, tôi kính trọng ý kiến của họ, nhưng nếu mọi người hỏi ‘Quý vị không thể làm gì hay sao’ thì tôi sẽ trả lời ‘Có thể.’”

 

Những nghị sĩ Cộng Hòa có ý định sẽ tranh cử tổng thống trong tương lai cũng bỏ phiếu chống để không bị hội NRA coi là thù nghịch. Đó là các ông John Thune (South Dakota), John Barrasso (Wyoming). Ted Cruz (C.H., Texas) hay Josh Hawley (C.H., Missouri.)

 

Nhiều nghị sĩ đã chống lại đạo luật như Bà Cynthia M. Lummis (C.H,.Wyoming), ông Roger Marshall (C.H., Kansas) đều nêu lý do là cử tri của họ không chấp thuận. Các nghị sĩ Barrasso và Ted Cruz (C.H., Texas) đã đề nghị một dự luật khác, xóa bỏ tất cả các biện pháp hạn chế mua bán súng mà chỉ chú trọng đến vấn đề bệnh tâm thần và bảo vệ an ninh trong trường học.

 

Sau khi qua cửa Thượng viện, dự luật đã được Hạ viện thông qua với tỷ số 234-193; có 14 dân biểu Cộng Hòa và tất cả các đại biểu Dân chủ chấp thuận. Các Dân biểu Cộng Hòa lãnh đạo ở Hạ viện Kevin McCarthy (C.H., California) và Steve Scalise (C.H., Lousiania) đều bỏ phiếu chống, tuyên bố rằng dự luật mới “tước bỏ quyền tự do của các công dân Mỹ tôn trọng pháp luật.” Dân biểu Cộng Hòa Jim Jordan (C.H., Ohio) tố cáo, “Ngày hôm nay đảng Dân chủ đang tấn công Tu chính án số 2 (bảo vệ quyền mang súng). Tôi chống 100 phần trăm, nhắc lại, 100 phần trăm!”

 

Đã có nhiều dự luật nhằm tăng cường hệ thống kiểm soát việc mua bán súng nhưng không đủ 60 phiếu cần thiết, theo thủ tục “filibuster” nên không được đem ra bỏ phiếu vì các đảng viên Cộng Hòa phản đối. Năm nay, Nghị sĩ trưởng khối Cộng Hòa Mitch McConnell cũng tính toán hậu quả của đạo luật trong cuộc bầu cử tháng 11; cho dân Mỹ thấy một lập trường ôn hòa của đảng. Ông muốn giúp hai ứng cử viên Cộng Hòa ở các tiểu bang Georgia và Pennsylvania thu hút phiếu của phụ nữ học cao và tương đối khá giả sống ở các khu ngoại ô.

 

Cuối cùng, người dân bỏ phiếu sẽ quyết định các chính sách quốc gia. Sau vụ bắn chết 20 học sinh ở trường tiểu học Sandy Hook, Connecticut, năm 2012, cuộc nghiên cứu dư luận Gallup cho biết số người muốn kiểm soát súng chăt chẽ hơn đã tăng từ 43% lên 58%. Sau vụ thảm sát ở Parkland năm 2018, tỷ số cũng tăng từ 60% lên 67%. Nước Mỹ có 332 triệu dân, với 400 triệu khẩu súng trong tay tư nhân; số tội sát nhân ở Mỹ cao gấp 4, 5 lần các nước tiên tiến khác. Hy vọng tình trạng này sẽ giảm bớt dần dần, với những đạo luật hạn chế mua bán súng như mới được ban hành.