Việt
Nam - Nhật Bản cam kết tăng cường quan hệ an ninh, quốc phòng trước mối nguy
Trung Quốc
Bài phân tích của Nguyễn Phú Bình
2021-11-26
Thủ tướng Việt Nam
Phạm Minh Chính và Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida ở Tokyo hôm 24/11/2021
. AP
Việt Nam - Đối tác
quan trọng của Nhật Bản
Trong tuyên bố chung sau cuộc gặp song phương
ngày 24/11, Thủ tướng Kishida Fumio và Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định hai
bên cùng coi trọng việc duy trì một trật tự quốc tế dựa trên luật pháp, đồng thời
nhấn mạnh hai nước sẽ cùng hợp tác hướng tới phục hồi kinh tế sau đại dịch
COVID-19.
Hai nhà lãnh đạo đã nhấn mạnh tầm quan trọng của
việc bảo đảm an ninh, an toàn hàng hải, hàng không và kêu gọi mọi tranh chấp phải
được giải quyết phù hợp với luật pháp quốc tế. Phát biểu với báo giới sau cuộc
hội đàm, Thủ tướng Kishida khẳng định: “Việt Nam là đối tác quan trọng của
Nhật Bản và sẽ đóng vai trò là trụ cột trong nỗ lực của chúng tôi nhằm hiện thực
hóa một Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng mở.” (1)
Cuộc gặp giữa lãnh đạo hai nước diễn ra trong
bối cảnh Trung Quốc và Nhật Bản đang tìm cách tăng cường ảnh hưởng ở Đông Nam
Á.
Việt Nam và Nhật Bản thiết lập quan hệ đối tác
chiến lược vào năm 2009. Năm 2014, hai nước đã nâng cấp quan hệ song phương lên
thành quan hệ đối tác chiến lược sâu rộng vì hòa bình và thịnh vượng ở châu Á.
Tăng cường cả quan
hệ quốc phòng và kinh tế
Tại cuộc hội đàm, hai nhà lãnh đạo cũng thảo
luận về việc xuất khẩu thiết bị quốc phòng do Nhật Bản sản xuất, bao gồm cả tàu
sang Việt Nam. Carlyle Thayer, Giáo sư danh dự tại Đại học New South Wales
(Australia) cho rằng, từ năm 1999-2018, Việt Nam mua đến 84% số vũ khí từ Nga
và có lẽ đang tìm cách đa dạng hóa các nguồn vũ khí (2). Và Nhật Bản có lẽ đang là ưu tiên của Việt Nam trong việc
đa dạng hoá nguồn cung cấp vũ khí này.
Thủ tướng Kishida và Thủ tướng Phạm Minh Chính
cùng nhất trí mở rộng xuất khẩu và cho biết thỏa thuận này tượng trưng cho mối
quan hệ bền chặt giữa Nhật Bản và Việt Nam.
Thủ tướng Phạm Minh Chính và Thủ tướng Kishida
cũng nhất trí tăng cường chuỗi cung ứng giữa hai nước, thông qua ứng dụng công
nghệ kỹ thuật số và đa dạng hóa các cơ sở sản xuất. Theo tuyên bố chung, hai nước
cũng khẳng định hợp tác trong việc cải thiện điều kiện cho thực tập sinh kỹ
năng và sinh viên Việt Nam tại Nhật Bản. Thủ tướng Kishida cam kết Nhật Bản sẽ
cung cấp thêm 1,54 triệu liều vắc-xin ngừa COVID-19 cho Việt Nam, nâng tổng số
liều vắc-xin viện trợ cho Việt Nam lên khoảng 5,6 triệu liều.
Sau khi nâng cấp lên quan hệ đối tác chiến lược
sâu rộng vào năm 2014, Nhật Bản đã giúp Việt Nam tăng cường hơn nữa năng lực
hàng hải bằng cách cung cấp cho Việt Nam các tàu tuần tra và các khoản vay để
đóng tàu tuần tra mới, cũng như cùng Việt Nam tham gia các cuộc diễn tập hải
quân
Quan hệ hợp tác giữa các cơ quan quốc phòng Nhật
Bản và Việt Nam được mô tả là đã bước sang một "tầm cao mới". Hai bộ
trưởng đã chứng kiến việc ký hai hiệp định về an ninh mạng và quân y (3).
Bộ trưởng Quốc
phòng VN Phan Văn Giang và Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Nobuo Kishi dự lễ ký bản
ghi nhớ ở Tokyo hôm 23/11/2021. AP
Tầm quan trọng của
mối quan hệ Việt - Nhật
Trong nhiều năm qua, Việt Nam và Nhật Bản là đối
tác thương mại quan trọng của nhau. Nền tảng hợp tác này kết hợp với những thay
đổi phức tạp trong bối cảnh địa chính trị khu vực ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương
đã khiến Nhật Bản và Việt Nam xem xét việc hợp tác kinh tế để thúc đẩy hơn nữa
quan hệ song phương. Ngoài ra, quan hệ đối tác chiến lược cũng phù hợp với
chính sách đối ngoại của Việt Nam và Nhật Bản. Việt Nam là một trong những nước
mà cựu Thủ tướng Nhật Bản Yoshihide Suga thăm đầu tiên vào tháng 10/2020. Chuyến
thăm diễn ra chỉ vài tháng sau khi Tokyo công bố thỏa thuận trị giá 348 triệu
USD để đóng sáu tàu tuần tra ven biển mới cho lực lượng cảnh sát biển Việt Nam.
Bắc Kinh và Tokyo cũng gia tăng căng thẳng về quần đảo Điếu Ngư/Senkaku ở Biển
Hoa Đông.
Nhật Bản cũng là nhà đầu tư nước ngoài lớn thứ
ba của Việt Nam sau Singapore và Hàn Quốc. Các tập đoàn lớn của Nhật Bản như tập
đoàn bán lẻ Aeon và chủ sở hữu của thương hiệu thời trang Uniqlo đang tìm cách
mở rộng hơn nữa hoạt động ở quốc gia Đông Nam Á này.
Trong những năm gần đây, Việt Nam đã trở thành
nhà cung cấp hàng hóa sản xuất hàng đầu thế giới dù lệnh phong tỏa do dịch
COVID-19 trước đó đã kìm hãm hoạt động sản xuất và gây xáo trộn thị trường lao
động khi hàng nghìn công nhân nhà máy trở về quê thay vì ở lại nhà máy.
Từ năm 2014-2018, Nhật Bản đã cung cấp khoảng
280 triệu USD viện trợ ODA để phát triển hạ tầng, quản lý nguồn nhân lực thực
hành quản trị và cải thiện môi trường ở Việt Nam, qua đó, đưa Tokyo trở thành
nước viện trợ lớn nhất của Việt Nam. Nhiều công ty Nhật Bản có nhà máy tại Việt
Nam hoặc sử dụng linh kiện của Việt Nam trong các sản phẩm.
Giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Temple
(Tokyo) Hiromi Murakami cho hay Việt Nam đã trở nên quan trọng hơn đối với các
công ty Nhật Bản, vốn đã rút khỏi Myanmar sau cuộc đảo chính quân sự hồi đầu
năm nay. Các chuyên gia kinh tế quốc tế cho rằng lạm phát cao, thiếu tiền mặt
và giá lương thực tăng đã khiến nền kinh tế Myanmar rơi vào tình trạng tồi tệ.
Ông Murakami nhận định: “Các công ty Nhật Bản nhìn thấy các cơ hội to lớn
khi mở rộng hoạt động tại Việt Nam và điều đó đang được chính phủ khuyến khích
vì phát triển kinh tế sẽ giúp chính phủ Việt Nam đứng vững hơn trước Trung Quốc.”
Ông Murakami cũng cho biết thêm Tokyo đang triển khai chiến thuật tương tự ở một
số nước Đông Nam Á khác (4).
Quan hệ Việt - Nhật
phát triển nhằm đối phó với Trung Quốc?
Những nỗ lực của Nhật Bản nhằm tăng cường quan
hệ mật thiết hơn với Việt Nam trong những năm gần đây phản ánh quan ngại chung
của hai nước về sức mạnh ngày càng tăng của Trung Quốc trên biển. Hoạt động của
Trung Quốc ở các vùng biển gần quần đảo Senkaku, mà Nhật Bản đang kiểm soát và
Trung Quốc cũng tuyên bố chủ quyền và gọi là Điếu Ngư, đã gia tăng từ những năm
2010.
Nhật Bản và Mỹ, vốn đang tìm cách thúc đẩy một
chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do và rộng mở, đều hy vọng về vai trò
của Việt Nam trong chiến lược an ninh của ASEAN đối với Trung Quốc. Tháng
9/2021, Nhật Bản và Việt Nam đã ký hiệp định về xuất khẩu trang thiết bị và
công nghệ quốc phòng của Nhật Bản. Ngay trước đó, Phó Tổng thống Mỹ Kamala
Harris đã thăm Việt Nam.
Giáo sư Yakov Zinberg chuyên về các vấn đề
Đông Á tại Đại học Kokushikan tại Tokyo cho rằng: “Tôi thấy hầu hết mọi việc
được thảo luận giữa các nhà lãnh đạo Nhật Bản và Việt Nam đều liên quan đến
Trung Quốc và về việc xây dựng mối quan hệ nhằm bao vây Trung Quốc.” (5)
Ông Zinberg cũng nhấn mạnh mối quan ngại ngày
càng lớn của Tokyo đối với thái độ ngày càng quyết đoán của Bắc Kinh ở Biển
Đông mà phần lớn hàng hóa xuất nhập khẩu của Nhật Bản đều đi qua vùng biển này.
Nhật Bản đã nâng cao vị thế trong vùng biển này, gần đây đã tiến hành tập trận
hải quân với các đơn vị Mỹ ở ngoài khơi bờ biển phía Tây của Philippines, gần
các khu vực mà Bắc Kinh đòi hỏi chủ quyền.
Các động thái tăng cường quan hệ của hai bên
diễn ra trong bối cảnh Việt Nam và Trung Quốc ngày càng căng thẳng khi Bắc Kinh
xây dựng các đảo nhân tạo và căn cứ quân sự ở Biển Đông. Những nỗ lực tăng cường
quan hệ với Việt Nam cho thấy Nhật Bản mong muốn duy trì sức ảnh hưởng ở Đông
Nam Á. Năm 2022, Campuchia sẽ đảm nhận vai trò chủ tịch ASEAN và Nhật Bản
lo ngại sức ảnh hưởng của Trung Quốc đối với ASEAN sẽ gia tăng do Bắc Kinh có mối
quan hệ gần gũi với Phnom Penh.
Trong khi đó, ông Zinberg nhấn mạnh: “Tôi
kỳ vọng mối quan hệ giữa Nhật Bản và Việt Nam sẽ ngày càng phát triển, đặc biệt
là trong lĩnh vực quân sự và đây sẽ trở thành một mối quan hệ quan trọng và lâu
dài.”
___________
Tham khảo:
-------------------------------------------------------------------
* Bài viết không thể
hiện quan điểm của Đài Á Châu Tự Do.
*
Tin, bài liên quan
·
Trung
Quốc – ASEAN: Từ bất nhất đến thống nhất
·
Thượng
đỉnh với ASEAN: Trung Quốc vừa đấm vừa xoa
·
COC
- “Kiếp nào có yêu nhau” hay “Xin một lần yêu nhau”?
·
Trực
tuyến Trung – Mỹ: Ổn trước mắt, bất trắc lâu dài
·
Nhật
Bản và Việt Nam phản đối các hành động đơn phương làm thay đổi hiện trạng ở Biển
Đông
·
Hành
trang mang theo trong chuyến công du Nhật Bản của Thủ tướng Phạm Minh Chính
·
Đóng
tàu vỏ sắt cho ngư dân giữ biển, vì sao thất bại?
·
Tập
Cận Bình nói Trung Quốc sẽ không bá quyền ở Đông Nam Á
·
Biển
Đông: Liên Âu phản đối Trung Quốc quấy rối Philippines ở Trường Sa
No comments:
Post a Comment