KIẾN
NGHỊ MỘT BIỆN PHÁP GIÁO DỤC GÓP PHẦN “KHAI PHÓNG"
https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=1383543122106284&id=100013518285955
Ý tưởng này nảy ra khi nhà giáo Thái Hạo cho
biết, tình cờ thấy “một cô bé lớp 3 có ba mẹ là lao động chân tay, chứ không phải
trí thức văn nghệ sĩ gì” vẽ bức tranh “lạ" và nhà giáo viết: “Tôi cũng
không phải dân hội họa, không sành về tranh nhưng bằng cảm nhận thuần túy trực
giác tôi thấy bức tranh có hồn và đẹp. Tôi nghĩ về giáo dục Việt Nam, đứa bé
này có thể tiếp tục theo đuổi đam mê của nó với một núi bài tập, với môn chính
môn phụ, với thi cử thành tích…?”...
Từ lâu những năm 1990, nhiều người đã phê phán
nền giáo dục “xã hội chủ nghĩa" mang tính áp đặt, “đúc khuôn", “bình
quân về nhân cách"... Nền giáo dục đó đặt ra MỤC TIÊU cho MẪU CON NGƯỜI MỚI
XHCN và rèn luyện từ Tiểu học trở đi theo khuôn khổ quy định và quy trình được
thiết kế để đạt tới mục tiêu đã định.
Ông Tố Hữu từng nói: Mỹ có tên lửa 3 tầng, nhưng
ta có tên lửa 4 tầng, đó là cơ chế đào tạo nên những con người mới XHCN: Đội
Nhi Đồng => Đội Thiếu niên Tiền phong => Đoàn Thanh niên => Đảng. Những
con người đã được đào luyện qua 4 tầng theo một mục tiêu nhất quán như vậy, sẽ
là vô địch…
Nhưng kết quả đã không như mong muốn, nên TBT
Nguyễn Phú Trọng từng than phiền về nạn “khô Đoàn, nhạt Đảng". Còn những
người ngoài Đoàn, ngoài Đảng thì sao?
Quan niệm áp đặt duy ý chí, rập khuôn, đào tạo
ra những mẫu người có niềm tin như nhau, nghĩ như nhau, nói giống nhau, ngoan
ngoãn phục tùng làm theo lệnh “trên" vô điều kiện đã phát huy sức mạnh của
chính quyền chuyên chính vô sản trong giai đoạn chiến tranh vệ quốc. Nhưng nó
triệt tiêu cá tính độc đáo, sáng tạo cá nhân, dập tắt mọi khuynh hướng, ý kiến
khác lạ, khuyến khích học thuộc, sao chép dập khuôn theo mẫu ...
Dù đã “đổi mới" giáo dục nhiều lần nhưng
quan điểm chỉ đạo giáo dục vẫn như cũ, có điều nó bị rệu rã trong cơ chế thị
trường và hội nhập quốc tế. Hơn nữa, nền giáo dục lại phải chịu đựng tệ nạn
“Làm nghề gì ăn nghề ấy": Học sinh bị sách giáo khoa và các loại sách ăn
theo “ĂN" cho kiệt quệ; bị học thêm “ĂN" cho bơ phờ, đờ đẫn; bị các
hoạt động vô bổ “ĂN" cho mất hồn, không biết mình là ai! (Thư tuyệt mệnh
(năm 2020) của một học sinh lớp 10 viết, con học đến nỗi mụ người đi, không còn
biết mình là ai, không muốn sống nữa!...).
Trong cái bể giáo dục hỗn độn hiện nay, chưa
mong có cải cách giáo dục tiến bộ để học sinh “đi học là hạnh phúc"; chưa
thể để trẻ được “phát triển hoàn toàn những năng lực sẵn có của các em" (Hồ
Chí Minh, 1945); chưa có môi trường cho học sinh được tự do suy nghĩ, tự do biểu
đạt, tự do sáng tạo, xin kiến nghị một biện pháp góp phần “khai phóng".
Đó là: Giảm tải chương trình giáo dục phổ
thông; thay dạy thêm, học thêm bằng những CÂU LẠC BỘ YÊU THÍCH dành cho học
sinh phổ thông.
Giảm tải chương trình để học sinh học ít thôi,
cốt đạt được kiến thức, kỹ năng cơ bản phổ thông chắc chắn. Trên nền tảng đó,
dành thời gian cho học sinh được hoạt động trong lĩnh vực mình yêu thích và có
năng khiếu/sở trường. Hầu hết người lớn chúng ta đều thấy hối tiếc vì thời trẻ
đã mất thời gian, tâm sức học bao nhiêu cái nhồi nhét đầy đầu óc, nhưng ra đời
có dùng được bao nhiêu. Trong khi đó cái năng khiếu/ sở trường không được thể
hiện. Mà ra đời chỉ chủ yếu phát huy giá trị cái năng khiếu/sở trường của mình
mà thôi, còn vứt bỏ hầu hết cái đã học vô bổ. Hơn nữa, thời đại internet toàn cầu,
điều gì cần biết thì tìm kiếm dễ dàng, sao phải học thuộc, nhét đầy bộ nhớ làm
gì?
Các giáo viên nào có sở trường/năng khiếu về
Toán, Lý, Hoá, Tin, Ngoại ngữ, Văn thơ, Sử, Địa, Thể thao, Âm nhạc, Hội hoạ, Kỹ
thuật, Nữ công… đều cần được khuyến khích tổ chức các CLB YÊU THÍCH cho học
sinh. (Giáo viên nào chẳng có sở trường gì để thu hút được học sinh, xin kiếm
thêm tiền bằng việc khác, không được phép bắt ép học sinh học thêm).
Thay vì mất thời gian và trả học phí học thêm,
học sinh tham gia CLB sẽ đóng tiền cho hoạt động yêu thích của mình. Như vậy
CLB sẽ là nơi giúp học sinh được “khai phóng" cái “năng lực sẵn có” trong
hoạt động yêu thích. Các em hoạt động tìm tòi sáng tạo cá nhân hay nhóm, mỗi tuần
chỉ cần sinh hoạt chung một buổi để được hướng dẫn, chia sẻ, chủ yếu xem trình
bày sản phẩm sáng tạo... Như vậy phần nào đem lại hứng thú, say mê cho học sinh
và năng khiếu/sở trường không bị thui chột, mà còn có cơ hội nảy nở, phát triển.
Trong công đồng, xã hội cũng cần mở những CLB
YÊU THÍCH cho thanh, thiếu niên hoạt động, sẽ khiến giới trẻ phát triển lành mạnh,
bớt những hoạt động vô bổ.
Chuyện thằng cháu tôi là một ví dụ. Cháu thích
vẽ và thích chơi đá bóng từ bé từ Mẫu giáo. Theo mẹ sang Ba Lan, cháu học kém
toàn diện, chỉ mỗi môn Võ (thể thao) và Vẽ là xuất sắc. Tuy học kém, nhưng đá
bóng giỏi, được nhiều bạn bè quý mến, có một cái để tự hào, nên không hề tự ti.
Đến lớp 12, “Ra sức phấn đấu", môn Tiếng Anh khá, các môn khác trung bình
yếu. Giữa năm thầy chủ nhiệm đã hướng nghiệp cho cháu vào học làm giáo viên Thể
dục. Nhưng gia đình hỏi ý kiến cháu, rồi cháu quyết định thi vào Kiến trúc và
cho cháu học thêm vẽ Kiến trúc.
Trường Kiến trúc thi một bài Toán, một bài tiếng
Anh và mấy bài vẽ. Các bài vẽ được tính hệ số cao, nên cháu đỗ vào trường Kiến
trúc và học tốt. Ngay khi là sinh viên đã cùng nhóm bạn Thi quốc tế được mấy giải,
được Công ty Kiến trúc Đan Mạch mời đi Thực tập 6 tháng. Tốt nghiệp làm cho một
Công ty Hà Lan và thăng tiến tốt. Đặc biệt là cháu rất yêu nghề, say sưa sáng tạo,
thành công.
Cho nên chỉ cần học sinh học trung bình các
môn, nhưng mỗi em được tự do yêu thích một, hai môn, được tạo điều kiện phát
triển năng khiếu/sở trường của mỗi em thì sẽ có say mê sáng tạo, mỗi em phát
triển tài năng trong một lĩnh vực thì xã hội sẽ có nhiều tài năng.
Tất nhiên có học sinh xuất chúng, giỏi toàn diện
thì quý quá; nhưng cuối cùng thì em giỏi toàn diện đó có thành công hay không,
cũng chỉ trong một/hai lĩnh vực hoạt động nào đó.
Lại nhớ ngày xưa, nhiều nhà văn, thơ, như
Nguyên Hồng, Tô Hoài … chỉ học hết Tiểu học rồi đi làm, tự do viết văn theo ý
thích mà thành tài.
Lĩnh vực nào cũng vậy, học sinh, sinh viên cần
có niềm say mê yêu thích môn mình học, được tự do sáng tạo, phát huy “năng lực
sẵn có" của mình thì mới có hạnh phúc và phát triển.
Ps: Tranh của cô bé lớp 3 lấy từ FB Thái Hạo (https://www.facebook.com/profile.php?id=100059910855657)
29/11/2021
MVT
.
No comments:
Post a Comment