BBC Tiếng Việt
25/02/2020
Tương
lai GHPGVNTN sau khi Hòa thượng Thích Quảng Độ qua đời
Sự viên tịch của Hòa thượng Thích Quảng Độ, thọ 92
tuổi, ở Sài Gòn, là dịp để đánh giá di sản của ông và nỗ lực giữ Giáo hội
Phật giáo Việt Nam Thống nhất - tổ chức tôn giáo của miền Nam Việt Nam bị
chính quyền sau này cấm.
Cố Hòa thượng Thích Quảng Độ của Giáo hội Phật
giáo VN Thống nhất không được Nhà nước công nhận ở Việt Nam. AFP/Getty Images
Chùa Từ Hiếu (Quận 8, Sài Gòn) là nơi hòa thượng
Thích Quảng Độ cư ngụ trong hơn một năm cuối đời, sau khi ông rời Thanh Minh
thiền viện, quay ra Bắc, rồi về Sài Gòn.
Hòa thượng Thích Nguyên Lý, trụ trì ngôi chùa này,
nói với BBC News Tiếng Việt rằng, ông biết đến thầy Quảng Độ ngay từ những ngày
còn nhỏ.
Ngày 22/11/2018, hòa thượng Thích Nguyên Lý đưa hòa
thượng Thích Quảng Độ về chùa Từ Hiếu. Và từ đó đến lúc viên tịch, hòa thượng sống
ở đây.
Bà Đặng Thị Thu Huyền, pháp danh Diệu Thân, cháu gọi
hòa thượng Thích Quảng Độ là chú ruột, là người ở lại chùa Từ Hiếu để chăm sóc
ông trong những ngày cuối đời ở chùa này, nói với BBC News Tiếng Việt hôm 24/2
rằng, trong suốt cuộc đời ông, trước cũng như sau, luôn đau đáu nỗi niềm.
"Tôi nghe kể rằng, năm 1945, bố tôi, tức anh của
thầy Thích Quảng Độ thập tử nhất sinh, lả đi vì đói ở quê nhà. Lúc đó ngài mới
17 tuổi, đang tu tập ở chùa Thanh Sam, ngoại thành Hà Nội nhưng đã đi bộ hai
ngày trời về quê, cõng anh mình về chùa rồi đổ nước cháo bảy ngày, bố tôi mới tỉnh
lại và thoát chết. Những ngày ngài sống ở chùa Từ Hiếu, tôi cũng đã hết
lòng."
"Nói chung, những ngày ở chùa Từ Hiếu, thầy hầu
như không thiếu một thứ gì, cả tinh thần lẫn vật chất. Quý thầy cũng như phật tử
từ khắp nơi trên thế giới đều quan tâm chăm sóc đến ngài. Chính thầy cũng nói,
có lẽ những ngày sống ở chùa Từ Hiếu là những ngày thầy thấy viên mãn, an lạc
nhất".
Các vấn đề của Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống
nhất (từng hoạt động ở VNCH) và bị chính quyền mới cấm sau khi thống nhất đất
nước luôn là băn khoăn của Hoà thượng Thích Quảng Độ, theo lời bà Huyền:
"Băn khoăn lớn nhất của ngài vẫn là vấn đề của Giáo hội [Phật giáo
Việt Nam Thống nhất]. Thực sự thì lúc đó, tôi cũng hiểu khá mơ hồ về nội tình của
giáo hội vì trước đó tôi không có đủ thông tin. Cho đến ngày đủ duyên để hầu hạ
bên thầy thì thầy cũng kể, tôi cũng được thầy chia sẻ về những thăng trầm, cũng
như những khó khăn trong những năm gần đây trong hoạt động của giáo hội".
Di ảnh, y bát của Hòa thượng Thích Quảng Độ tôn trí
tại lễ đường chùa Từ Hiếu . GIACNGO.VN
Khi được hỏi, trong những ngày hòa thượng Thích Quảng
Độ sống ở chùa Từ Hiếu, chính quyền có gây khó dễ gì hay không, bà Huyền kể:
"Những ngày thầy về đây, chính quyền yêu cầu khai báo, rồi đăng ký tạm
trú tạm vắng. Tuy nhiên, thầy nói rõ là tôi không có giấy tờ chứng minh, tôi
không đăng ký. Các ông muốn bắt tôi vô tù thì tôi lại vô tù thôi.''
Sau đó, công an thường xuyên đến hỏi, cũng may là
hòa thượng Thích Nguyên Lý rất can cường và hết lòng bảo vệ thầy. Hòa thượng
Thích Nguyên Lý nói, 'bây giờ ông ngài rất yếu, và ngài cũng không làm gì cả,
nên xin các ông hãy để cho ông ngài được yên'. Ngoài ra, sức khỏe của thầy cũng
ngày một yếu đi nên họ cũng không làm phiền gì nhiều".
HT Thích Quảng Độ và GHPGVNTN
Nhà thơ Tâm Nhiên có câu "Đại hùng tâm giữa
cuộc bể dâu" để nói về hòa thượng Thích Quảng Độ, người cùng các vị sư
tăng của một giáo hội không được chính quyền công nhận cố bảo vệ tổ chức
này với tinh thần vô uý.
Hòa thượng Thích Thái Hòa, trụ trì chùa Phước Duyên,
tại TP Huế, người tại Đại hội bất thường Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất
vào năm 2003, được bầu là Tổng vụ trưởng Tổng vụ Hoằng Pháp, đã dẫn bốn chữ mà
Trí Quang Thượng Nhân tặng cho hòa thượng Thích Quảng Độ là: "Phật pháp
công thần".
Còn Hòa thượng Thích Quảng Ba (Viện trưởng Tu viện Vạn
Hạnh ở Canberra - Úc châu, Phó Hội chủ Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất
Úc Đại Lợi và Tân Tây Lan), nói với BBC News Tiếng Việt hôm 24/2:
"Đóng góp của ngài không chỉ ở chỗ ngài viết bao nhiêu chục quyển
sách, dẫu dĩ nhiên, tất cả những tác phẩm đó của ngài là vô cùng giá trị cho vấn
đề nghiên cứu, học thuật. Nhưng cái đó vẫn là rất nhỏ. Cái đóng góp lớn nhất vẫn
là tinh thần bất khuất mà ngài đã giữ được liên tục, từ lúc đóng vai trò Tổng
thư ký Viện Hóa đạo cho đến ngày ngài nằm xuống".
Hòa thượng Thích Quảng Ba vẫn nhớ về một phát ngôn của
hòa thượng Thích Quảng Độ tại chùa Ấn Quang tại cuộc họp mở rộng của Viện Hóa Đạo
vào năm 1979, khi nhà nước Việt Nam cố tình lôi kéo một ít vị lãnh đạo trong Viện
Hóa đạo đi theo ý muốn của chính quyền, sát nhập Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống
nhất vào Giáo hội Phật giáo Việt Nam, tổ chức chính thức thành lập năm 1981 và
nói là đại diện cho tất cả các Phật tử Việt Nam.
"Khi ba vị lãnh đạo Viện Hóa đạo quay lại vận động những người còn lại,
ngài Thích Quảng Độ nói các vị đó một câu, nếu các ngài muốn theo vinh quang
thì cứ đi, còn con thuyền này dù có nát, bể hay chòng chành thì hãy để chúng
tôi tự lo lấy", hòa thượng Thích Quảng Ba nhớ lại.
"Tinh thần bất khuất trước cường quyền để soi lên ngọn đuốc sáng,
làm lương tâm dân tộc của hòa thượng Thích Quảng Độ, là sự đóng góp cao quý nhất.
Tinh thần bất khuất đó đã dẫn đạo cho thế hệ chúng tôi khi từ khi còn trẻ cho đến
hôm nay. Chúng tôi đã sống theo hướng đi ấy của tiền nhân và hy vọng, thế hệ
sau sẽ tiếp bước", hòa thượng Thích Quảng Ba nói.
Khoảng trống để lại?
Bình luận về các suy diễn tiêu cực của vài người về
ngài Quảng Độ, thí dụ như có người nói: "Hòa thượng chịu trách nhiệm quan
trọng trong việc gây phân hóa, chia rẽ trầm trọng nội bộ Giáo hội Phật giáo Việt
Nam Thống nhất", hòa thượng Thích Quảng Ba nhận xét:
"Đó chỉ là một số khuyết điểm về hành chánh. Khiếm khuyết nhiều khi
không phải do ngài Thích Quảng Độ mà ra, nhưng vì ngài là lãnh đạo nên người ta
dễ quy trách nhiệm cho ngài. Cũng có ai đó đã lợi dụng yếu điểm là ngài không
hiểu hết thế sự, rồi mớm cho ngài những suy nghĩ phiến diện, dẫn đến hành xử của
ngài trong một số trường hợp mà tôi gọi là khiếm khuyết hành chánh.
"Thực ra ngài cũng có những văn thư sai về hành chánh, sai về hiến
chương của giáo hội nữa, nhưng ngài hoàn toàn không thảo chúng. Ai đó, khi
trong nước, khi nước ngoài, thảo ra rồi nhiều khi đọc qua điện thoại, ngài thấy
chấp nhận được, rồi họ ụp dấu gửi đi mà ngài không biết hậu quả của nó", hòa thượng Thích Quảng Ba nói.
Hòa thượng Thích Quảng Ba phân tích thêm:
"Điều đó rất đáng tiếc nhưng chúng tôi cũng không nỡ trách tất cả là
do ngài, mà chỉ vì ngài một tấm lòng quá đỗi thiết tha với việc cưu mang, giữ
gìn giáo hội mà thôi. Hơn nữa, sở trường của ngài là tu hành, từ bi, giữ vững
tinh thần dân tộc, hay chiến đấu với cái ác; chứ không phải là những chuyện
hành chánh. Và chúng tôi vẫn tôn kính ngài như thường, chứ không có gì là rạn nứt
hết".
Đại diện Lãnh sự quán Hoa Kỳ tại TP Hồ Chí Minh đến
chùa Từ Hiếu viếng hòa Thượng Thích Quảng Độ. FB THICH NGO CHANH
Trong khi đó, hòa thượng Thích Thái Hòa nói với BBC
News Tiếng Việt hôm 24/2:
"Tôi không nghĩ ngài là người tạo ra một vài khó khăn cho sự hoạt động
của Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất từ bên ngoài. Đó là điều không bao
giờ có, bởi cương vị một Tăng thống, không ai muốn như thế cả. Nhưng có thể, do
tiếp nhận từ những nguồn thông tin thiếu chuẩn mực nên dẫn đến như vậy."
Nói về tương lai của Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống
nhất, hòa thượng Thích Thái Hòa nhận định:
"Trên nguyên tắc pháp lý thì Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất
vẫn còn, bởi vì giáo hội không đặt sự tồn tại của mình trong nguyên lý cá biệt
mà đặt sự tồn tại của mình trong lòng dân tộc và nhân loại."
"Cho nên, dân tộc Việt Nam còn thì giáo hội còn, nhân loại còn thì
giáo hội còn, nhưng còn như thế nào là tùy thuộc vào tài năng lãnh đạo của từng
vị trong từng giai đoạn.''
"Đương nhiên là, trong những giai đoạn tiếp theo, sự tồn tại của
giáo hội, hoạt động mạnh mẽ hay không tùy theo sự hòa hợp, thanh tịnh của tăng
già, cũng như niềm tin tâm linh, kiên định với Phật, Pháp, Tăng của hàng tứ
chúng đệ tử đức Phật. Từ đó, giáo hội chắc chắn sẽ tiếp tục theo đúng ý nghĩa
mà các bậc tiền nhân đã dày công xây dựng."
Hòa thượng Thích Quang Ba cũng khẳng định rằng, tinh thần của Giáo hội Phật
giáo Việt Nam Thống nhất sẽ không mất đi, dẫu cho sau sự ra đi của hòa thượng
Thích Quảng Độ.
''Sẽ phải mất một thời gian để chúng tôi trong giáo hội sắp xếp lại Hội đồng
Lưỡng viện, nhưng điều đó không có nghĩa rằng, không có Hội đồng Lưỡng viện là
không có giáo hội.'' Ông nói.
Lễ nhập kim quang và lễ phát tang cố hòa thượng
Thích Quảng Độ. FB THICH NGO CHANH
"Danh xưng giáo hội với chúng tôi không phải là thực thể để mình sống
chết với nó, giáo hội với chúng tôi chỉ là con thuyền để mượn đò qua sông, mượn
đó mà phục vụ cho dân tộc, đạo pháp. Cho nên, không nhất thiết giáo hội phải
to, phải đẹp, hay phải cố định vào một hình thể hay phong thái. Suốt hai ngàn
năm Phật giáo Việt Nam cho tới năm 1951, chưa bao giờ Phật giáo Việt Nam cần tới
mô hình giáo hội để phát triển và tồn tại. Nói chung, Phật giáo sinh hoạt theo
khuynh hướng tăng đoàn chứ không phải mô hình giáo hội, càng không phải là một
giáo hội trung ương tập quyền áp đặt lên tất cả tăng ni Phật tử.''
"Bởi thế, khi đại hội lâm thời Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất
năm 2003 tái lập Hội đồng Lưỡng viện cũng chỉ nhằm tạo nên khung sườn, nhằm
nuôi hy vọng cho phật tử khắp nơi, kể cả hải ngoại. Bởi thế, tôi cho rằng, vấn
đề "ở bầu thì tròn, ở ống thì dài".
"Một ngày nào đó, nếu cần, chúng tôi sẽ tạo cơ hội ngồi lại với
nhau, có thể ít hay nhiều hơn về số lượng so với kỳ đại hội lâm thời ở Tu viện
Nguyên Thiều (tỉnh Bình Định), để lập lại Hội đồng Lưỡng viện; nhưng làm được
gì, còn tùy thời thế nữa", hòa thượng Thích
Quảng Ba nhấn mạnh.
Nói về suy đoán với khoảng trống để lại sau sự ra đi
của đệ ngũ tăng thống, hòa thượng Thích Quảng Ba nhận xét:
"Trong âm thầm, có những cá nhân tuy chưa có danh xưng, nhưng Giáo hội
chúng tôi nhất định vẫn còn có nhiều ngọn đuốc sáng khác; chẳng qua lúc nào mới
là thời điểm xuất hiện. Vì trong hoàn cảnh toàn quyền bạo trị hiện nay, ai cũng
hiểu, có danh xưng là sẽ chấp nhận chịu 'làm bia cho người ta bắn', chứ không
phải là không có nhân sự xứng đáng. Hãy nhìn thành phần Ban Tổ chức lễ tang của
ngài Thích Quảng Độ. Mà đó cũng chỉ mới khoảng một phần năm số giáo phẩm cao cấp
còn luôn trung kiên với Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất đứng tên vào đó
mà thôi. Đúng lúc, đúng thời tự nhiên sẽ có".
----------------
Tin
liên quan
No comments:
Post a Comment