Thanh Phương - RFI
Phát Thứ hai, ngày 22 tháng tám năm 2016
Vào
cuối tháng 4 vừa qua, 175 quốc gia, trong đó có Việt Nam, đã ký Hiệp định Paris
về biến đổi khí hậu, đã được thông qua tại hội nghị COP21 ở Paris cuối tháng 12
năm ngoái. Hiệp định Paris đề ra mục tiêu giới hạn mức tăng nhiệt độ toàn cầu
không quá 2°C, với kỳ vọng là không quá 1,5°C vào cuối thế kỷ 21. Nhưng cho dù
có đạt được mục tiêu này thì Hiệp định Paris vẫn không thể chặn đứng được tình
trạng nước biển dâng cao, tức là sẽ không ngăn chận được tình trạng ngập mặn ở
vùng đồng bằng sông Cửu Long.
Cho nên, ngoài việc thực hiện những cam kết về chống
biến đổi khí hậu, Việt Nam vẫn phải đề ra kế hoạch ứng phó với tình trạng ngập
mặn ở đồng bằng sông Cửu Long. Đó là nội dung chính bài trả lời phỏng vấn RFI
Việt ngữ của tiến sĩ Huỳnh Long Vân, Nhóm Nghiên cứu Văn hóa Đồng Nai Cửu Long
Úc Châu, từ Sydney ngày 06/05/2016.
NGHE
: Tiến sĩ Huỳnh Long Vân, Sydney. 11/05/2016
RFI: Xin kính chào tiến sĩ Huỳnh Long Vân. Với mục tiêu giới hạn nhiệt độ toàn
cầu tăng ≤ 2,00C với kỳ vọng 1,50C vào cuối thế kỷ XXI, Hiệp định Paris 2015 có
thể chặn đứng được tình trạng nước biển dâng cao (NBDC) ở Việt Nam không?
Tiến
sĩ Huỳnh Long Vân: Giới hạn nhiệt độ toàn cầu tăng ≤ 2,00C là một
quyết định vô cùng quan trọng; nhưng đạt được mục tiêu này sẽ chỉ làm giảm,
nhưng không loại hẳn, nguy cơ tảng băng ở Groenland biến mất. Vì thế, với mức độ
cắt giảm khí thải được cam kết hiện nay và ngay cả khi được gia tăng để ổn định
nhiệt độ toàn cầu đúng với mục tiêu của COP 21 đề ra, mực nước biển vẫn tiếp tục
dâng cao, tuy chậm hơn.
Phúc trình của Ủy Ban Liên Chính Phủ về BĐKH (IPCC
2007) cho thấy khi nhiệt độ trung bình toàn cầu tăng 1,80C (tức trong khoảng
1,5-2,00C), mực nước ở Biển Đông sẽ dâng cao khoảng 0,51-0,66 m vào năm 2100 và
như thế :
Trung phần Việt Nam có nhiều dòng sông ngắn [bắt nguồn
từ dảy Trường Sơn, chảy ra các vùng đồng bằng duyên hải], nên trong tương lai,
khi mực nước biển dâng cao 0,5-0,6 m và trong trường hợp có mưa to trong nhiều
ngày, điều này sẽ tạo nên lũ lụt khủng khiếp kéo dài hơn so với hiện tại
Một phần của các khu kinh tế ở châu thổ sông Hồng,
Đông Bắc phần [Quảng Ninh],Bắc và Nam Trung phần[Quảng Bình, Thừa Thiên-Huế Đà
Nẳng, Khánh Hoà, Bình Định] và ở Đông Nam phần sẽ bị ngập nước.
RFI:Riêng về đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) thì tình trạng ngập nước và ngập
mặn sẽ như thế nào?
TS
Huỳnh Long Vân: Riêng ĐBSCL [do dòng chảy sông Mekong dao động
rất mạnh theo mùa nên hằng năm bị ngập lụt vào mùa mưa và ngập mặn vào mùa khô]
khi nước biển dâng cao 0,5-0,6 m tình trạng ngập nước và ngập mặn theo mùa sẽ
trầm trọng hơn so với hiện nay. Theo như những dự đoán của Bộ Tài nguyên và Môi
Trường Việt Nam (MONROE 2012) và Viện Thủy Lợi miền Nam:
Vào mùa mưa khi NBDC 0,5 m, 34% diện tích ĐBSCL bị
ngập nước so với 20% năm 2005, thêm 9% ngập sâu hơn 1m, trong đó có 3% ngập hơn
6 tháng và thêm 17% diện tích ĐBSCL ngập sâu hơn 0,5m và kéo dài trên 6 tháng.
Gặp lúc có những trận lụt lớn như trong năm 2000,
tình trạng ngập nước ở ĐBSCL vào mùa mưa trở nên tồi tệ hơn nhiều và một diện
tích rộng lớn hơn sẽ bị ngập nước:
+ diện tích ngập sâu >0,5m tăng thêm +
1.090.000ha (2.300.00 à3.390.00)
+ diện tích ngập sâu >1,0m tăng thêm + 344.400ha
(1.100.000à1.444.400).
+ 37% diện tích ĐBSCL có thể bị ngập nước sâu >1m
và tình trạng này sẽ kéo dài thêm 1 tháng
Vào mùa khô khi nước biển dâng cao 0,5m, ở sông Tiền
nước mặn vào sâu thêm 9,6km hay sâu 49,9km từ cửa Tiểu, và ở sông Hậu vào sâu
thêm 11,0km hay sâu 51,0km tính từ cửa Định An.
Diện tích ngập mặn nồng độ 1g/l tăng thêm
+120.676ha, tổng cộng trên 2 triệu ha bị ngập nước mặn có nồng độ 1g/l và diện
tích bị ngập nước mặn nồng độ 4g/l tăng thêm + 83.112ha đưa tổng số diện tích bị
ngập mặn 4g/l lên đến hơn 1,6 triệu ha.
Tóm lại, dù cho những mục tiêu của Hiệp định Paris
2015 hoàn toàn đạt được, nước biển vẫn tiếp tục dâng cao 0,51-0,66m vào cuối thế
kỷ XXI, đủ để gây ra những tổn thất đáng kể đối với những khu kỹ nghệ tập trung
ở vùng duyên hải, cũng như trong canh tác nông ngư nghiệp, gây khó khăn cho cuộc
sống của người dân toàn quốc.
RFI: Như vậy, trước nguy cơ nước biển dâng cao sẽ tiếp tục đe dọa đồng bằng
sông Cửu Long, Việt Nam sẽ phải ứng phó như thế nào?
TS
Huỳnh Long Vân: Việt Nam ngoài việc thực thi những biện pháp cắt
giảm khí nhà kính, cần phải có những kế hoạch thích ứng với những tác động của
nước biển dâng cao như: thiết lập các hệ thống thủy văn cảnh báo thiên tai, gia
cố các hệ thống đê biển và hệ thống thủy lợi cung cấp nước ngọt cho các nông
trường, xây dựng cụm dân cư vượt lũ, tái quy hoạch các khu vực sản xuất nông
ngư nghiệp để các chương trình phát triển kinh tế xã hội của xứ sở và an ninh
lương thực quốc gia không bị ảnh hưởng.
ĐBSCL hiện đang gặp phải nạn hạn hán khốc liệt nhứt
của thế kỷ, đây là một thiên tai nhưng bị trầm trọng hoá bởi sự quản lý tồi tệ
nguồn nước sông Mekong của các quốc gia vùng hạ lưu Mekong [Thái Lan, Lào, Cam
Bốt và Việt Nam].
Theo những số liệu của Ủy Hội sông Mekong, thì trong
những tháng đầu năm 2016 Thái Lan, Lào, Cam Bốt đã chuyển 49% khối lượng nước
sông Mekong vào các vùng canh tác nông nghiệp khiến mực nước sông Mekong ở Tân
Châu, Mỹ Thuận, Châu Đốc và Cần Thơ có lúc so với mặt biển thấp hơn gần đến 1m.
Thêm vào đó là việc Việt Nam sử dụng nguồn nước trong vụ Đông Xuân, khiến nước
mặn xâm nhập sớm và sâu hơn so với các năm trước đây.
Trong tương lai, khi nước biển dâng cao 0,5-0,6m, nếu
tình trạng hạn hán tương tự như năm nay xảy ra cộng thêm với những tác động của
các đập thủy điện xây trên dòng chính hạ lưu Mekong thì tình trạng nước mặn xâm
nhập vào ĐBSCL sẽ tồi tệ hơn nhiều so với hiện tại.
RFI:Ngoài những kế hoạch ứng phó nêu trên, Việt Nam nên có những biện pháp
nào khác tác động lên dòng chảy của sông Mekong để hạn chế tình trạng ngập mặn?
TS
Huỳnh Long Vân: Giới hữu trách CHXHCVN cần:
- Cùng với Thái Lan, Lào, Cam Bốt thiết lập kế hoạch
cụ thể giúp quản lý hữu hiệu nguồn nước sông Mekong không để bất cứ quốc gia
nào trong vùng tự tiện chuyển dòng nước.
- Yêu cầu đình chỉ các dự án xây đập thủy điện trên
dòng chính hạ lưu Mekong của Lào và Kamphuchia trong 10 năm để đánh giá toàn bộ
những tác động của các con đập đến sản xuất nông ngư nghiệp và cuộc sống của
người dân ĐBSCL.
- Nghiên cứu kế hoạch để tồn trữ nước ở các vùng đất
thấp, như trong khu Tứ giác Long Xuyên, vào mưa nước ngập.
- Nghiên cứu xây dựng các đập ngầm ở các dòng sông
chánh để ngăn chặn nước mặn xâm nhập sâu xa vào châu thổ.
- Thảo luận xem có nên tiếp tục trồng lúa 3 vụ mỗi
năm không?
No comments:
Post a Comment