Giữ
lại Ban Kinh tế Trung ương: Một bước lùi để tiến xa hơn?
Bình luận của Blogger Trần Hiếu Chân
2024.12.14
Câu
chuyện về Ban Kinh tế Trung ương là một minh chứng sống động cho thấy nhiều
tình huống tưởng như “nguy đến nơi” nhưng nếu biết cách chủ động thay đổi, hoàn
toàn có thể “biến nguy thành cơ”.
Phó
Thủ tướng Trần Lưu Quang phát biểu tại Diễn đàn Nikkei "Tương lai của châu
Á" tại Tokyo, Nhật Bản hôm 25/5/2023. Ông Trần Lưu Quang hiện là Trưởng
Ban Kinh tế Trung ương (Kazuhiro NOGI / AFP)
Những
thách thức trước mắt
Sáng
9/12/2024 Tổng Bí thư Tô Lâm quyết định giữ lại và “cho phình to hơn” Ban Kinh
tế Trung ương là một động thái đáng chú ý sau những phản ứng trái chiều từ nội
bộ liên quan đến chủ trương tinh giản bộ máy [1]. Thời gian qua, phong cách
lãnh đạo của ông Tô Lâm, điển hình là những cải tổ triệt để trong tổ chức, đã bị
giới quan sát cho là tạo ra không khí “náo loạn cung đình”. Một số cải cách đã
gặp phải sự phản đối mạnh mẽ từ các phe phái hoặc nhóm lợi ích, cho nên ông Tô
Lâm có thể đã phải điều chỉnh để đảm bảo sự ổn định trong các cơ quan đoàn thể.
Tuy nhiên, đây dường như chỉ là một bước lùi chiến thuật để tiến xa hơn về chiến
lược. Việc duy trì Ban Kinh tế không chỉ giúp ổn định nội bộ mà còn là cơ hội để
tổ chức này thực sự “lột xác”, trở thành trung tâm nghiên cứu và tham mưu chính
sách hàng đầu. Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách
thức lớn, từ nguy cơ suy giảm tăng trưởng đến áp lực cạnh tranh quốc tế, vai
trò của một cơ quan như Ban Kinh tế Trung ương là không thể thay thế [2].
Dù
đã được tiếp thêm sinh lực từ quyết định của Tổng Bí thư, Ban Kinh tế Trung
ương vẫn còn phải đối mặt với nhiều thách thức to lớn. Thứ nhất, việc nâng cao
năng lực hoạch định chính sách là bài toán trọng yếu. Trong một thế giới mà cả
kinh tế lẫn chính trị đều biến động khôn lường, Ban cần xây dựng đội ngũ nghiên
cứu có khả năng dự báo và đưa ra chiến lược chính xác, đặc biệt là trong bối cảnh
bắt buộc phải hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay. Điều này đòi hỏi một nền tảng
dữ liệu mạnh mẽ và các công cụ phân tích hiện đại [3]. Thứ hai, làm sao để thu
hút và giữ chân các chuyên gia kinh tế hàng đầu? Trong bối cảnh cạnh tranh nguồn
lực chất xám gay gắt, việc xây dựng một môi trường làm việc cởi mở, khuyến
khích sáng tạo và đảm bảo quyền lợi cho các chuyên gia là điều bắt buộc. Ban
Kinh tế Trung ương cần thể hiện được sức hút của mình bằng cách chứng minh rằng
đây là nơi các chuyên gia có thể thực sự tạo ra ảnh hưởng [4]. Thứ ba, cần
tránh rơi vào lối mòn quan liêu. Lịch sử đã cho thấy rằng sự quan liêu và hành chính
hóa có thể làm tê liệt bất kỳ tổ chức nào, dù lớn mạnh đến đâu. Ban Kinh tế
Trung ương phải giữ được tính linh hoạt và năng động trong cách làm việc, đồng
thời phải xây dựng và thúc đẩy một nền “văn hóa đổi mới” [5].
Cơ
hội từ các thách thức nói trên
Câu
chuyện về Ban Kinh tế Trung ương là một minh chứng sống động cho thấy nhiều
tình huống tưởng như “nguy đến nơi” nhưng nếu biết cách chủ động thay đổi, hoàn
toàn có thể “biến nguy thành cơ”. Giống như câu chuyện “Cây tre trăm đốt” trong
văn học dân gian Việt Nam, điều kỳ diệu sẽ đến nếu biết tìm đúng cách giải quyết
vấn đề [6]. Với sự kỳ vọng từ Tổng Bí thư, Ban Kinh tế Trung ương đang đứng trước
một cơ hội lớn để vươn mình mạnh mẽ, trở thành biểu tượng cho sự đổi mới tư duy
và cách làm việc trong hệ thống chính trị của Việt Nam. Để làm được điều này,
Ban Kinh tế Trung ương cần chủ động trong việc tái cấu trúc nội bộ, định hình lại
sứ mệnh của mình trong bối cảnh kinh tế mới. Một tổ chức không chỉ cần có tầm
nhìn mà còn phải biết cách chuyển hóa tầm nhìn đó thành hành động cụ thể. Tập
trung nghiên cứu các lĩnh vực mũi nhọn, nghiên cứu các ngành công nghiệp công
nghệ cao và kinh tế xanh có thể là những hướng đi mà Ban nên cân nhắc. Trong
cơn sốt sáp nhập và cải tổ trên cả nước, quyết định của Tổng Bí thư Tô Lâm tái
khẳng định vai trò và chức năng mới của Ban Kinh tế Trung ương cho thấy một tầm
nhìn xuyên suốt không gian và thời gian. Đây không chỉ là việc giữ lại một cơ
quan, mà còn là sự tái định nghĩa về vai trò của nó trong kiến tạo ra “kỷ
nguyên mới” của đất nước [7].
“Kỷ
nguyên mới” đó phải chăng là lúc cách mạng dân tộc – dân chủ sẽ tiến vào một
giai đoạn khác xa trước đây, nơi các lực lượng sản xuất hiện đại được cho là sẽ
xuất hiện thông qua các đợt tinh lọc lần này. Quan hệ sản xuất nhớ đó cũng sẽ
thay đổi để phù hợp với các lực lượng sản xuất mới, tạo ra một phương thức sản
xuất tiên tiến. Phương thức sản xuất ấy sẽ tạo ra các giá trị mới, đưa Việt Nam
hội nhập sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Tất nhiên, quá trình này sẽ vừa
tiệm tiến vừa đột phá, phụ thuộc vào sự tương tác giữa các yếu tố bên trong và
bên ngoài đất nước. Hy vọng rằng, với sự dẫn dắt của Tổng Bí thư và sự quyết
tâm đổi mới của cả Ban Chấp hành Trung ương, Việt Nam sẽ bước vào kỷ nguyên
giàu mạnh, công bằng, dân chủ và văn minh. Điều còn lại là liệu Ban Kinh tế sẽ
thực sự vươn cao hay chỉ dừng lại ở “sự phình to” tạm thời mà không mang lại
giá trị thực chất? Thời gian và kết quả công việc sẽ là câu trả lời thuyết phục
nhất.
Từ
khi giữ cương vị Tổng Bí thư, ông Tô Lâm đã thể hiện quyết tâm làm tinh gọn bộ
máy vốn đang rất cồng kềnh, chồng chéo của Đảng Cộng sản, Chính phủ, Quốc hội
và các đoàn thể sống bằng tiền thuế dân [8]. Trong 20 ông Bộ trưởng và ngót
nghét 100 Thứ trưởng tới đây ai đi ai ở? Những đại biểu nào sẽ giã từ nghị trường
để bảo đảm con số 100 nghị sĩ phải cắt giảm? Và hàng loạt các quân sĩ bên dưới
nữa? Nói sự chuyển đổi lần này mang tính toàn diện và sâu rộng là vì thế [9]. Tổng
Bí thư Tô Lâm từng nhấn mạnh, Việt Nam tuy có những bước tiến về phát triển,
nhưng so với các nước tiên tiến khác, chúng ta vẫn còn đang trong tình trạng
“đi xe đạp trong khi [các nước] đi bằng xe hơi”, cho nên từ nay phải thực hiện
các nhiệm vụ được giao theo tinh thần “vừa chạy vừa xếp hàng” [10]. Chỉ bằng
cách ấy, chúng ta mới rút ngắn được khoảng cách giữa Việt Nam và các quốc gia
khác đang ngày càng doãng ra, và thực tế khắc nghiệt ấy đòi hỏi chúng ta phải nỗ
lực hơn bao giờ hết. Ban Kinh tế Trung ương mới được kỳ vọng sẽ có vai trò nổi
bật trong việc đề xuất các định hướng chính sách và những khuyến nghị quan trọng
cho Đại hội XIV.
Tầm
nhìn và hành động
Quyết
định giữ lại và mở rộng Ban Kinh tế Trung ương không chỉ thể hiện sự linh hoạt
trong chiến lược của Tổng Bí thư Tô Lâm mà còn cho thấy sự kỳ vọng vào vai trò
dẫn dắt của cơ quan này trong thời kỳ đầy thách thức hiện nay. Ban Kinh tế
Trung ương cần một “cuộc cách mạng tư duy” để vượt qua các rào cản cố hữu, từ
đó chuyển mình thành trung tâm nghiên cứu và tham mưu chính sách hiệu quả. Việc
tái cấu trúc tổ chức, nâng cao năng lực chuyên môn và loại bỏ tư duy hành chính
hóa là những bước đi sống còn để đảm bảo Ban Kinh tế không chỉ “tái sinh” mà
còn phát huy được giá trị thực chất trong công cuộc phát triển ở thời kỳ mới.
Trong
giai đoạn nước rút này, áp lực đổi mới đặt ra thách thức lớn hơn bao giờ hết.
Việt Nam đang đứng trước nguy cơ tụt hậu nếu không kịp thích ứng với tốc độ
phát triển công nghệ toàn cầu và yêu cầu hội nhập sâu rộng với các nền kinh tế
trong khu vực. Đối với Ban Kinh tế Trung ương, đây không chỉ là nhiệm vụ cấp
bách mà còn là phép thử khả năng cải cách và đổi mới thực chất. Việc tập trung
vào các mục tiêu dài hạn như kinh tế xanh, công nghệ cao và thúc đẩy đổi mới
sáng tạo cần được thực hiện một cách cụ thể, tránh tình trạng chạy theo phong
trào hoặc thiếu chiều sâu. Thành công hay thất bại của Ban sẽ phản ánh rõ năng
lực chuyển hóa thách thức thành hành động cho cả hệ thống chính trị. Dù kết quả
cuối cùng vẫn còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố, song việc nhìn nhận một cách thực
tế sẽ giúp chúng ta chuẩn bị tốt hơn cho những khó khăn phía trước.
___________
Tham
khảo:
1
và 2) https://baochinhphu.vn/tong-bi-thu-to-lam-lam-viec-voi-ban-kinh-te-trung-uong-102241209142149946.htm
(5) https://kinhtedothi.vn/cua-sang-thu-hut-fdi.html
(8) https://www.bbc.com/vietnamese/articles/cwygy793359o Tổng
Bí thư Tô Lâm 'dọn dẹp' bộ máy như thế nào?
----------------------------------------------------------------
*
Bài viết không thể hiện quan điểm của Đài Á Châu Tự do
* Trần
Hiếu Chân là một blogger, đồng thời cũng là nhà báo độc lập tích cực
tham gia vào mạng lưới xã hội đấu tranh vì tự do báo chí, dân chủ và nhân quyền
cho Việt Nam. Blogger này cũng là một trong những nhà nghiên cứu quan hệ quốc tế
và đường lối ngoại giao của Việt Nam và các nước ASEAN.
No comments:
Post a Comment