Khủng hoảng di dân, từ biên giới đến bầu cử 2024
Hiếu Chân/Người Việt
May 13, 2023
https://www.nguoi-viet.com/binh-luan/khung-hoang-di-dan-tu-bien-gioi-den-bau-cu-2024/
Title 42 (Quy Định 42) của chính phủ Mỹ chính
thức hết hiệu lực. Và đúng như dự đoán, làn sóng di dân đã ồ ạt đổ về biên giới
phía Nam, buộc các lực lượng biên phòng phải căng sức giữ trật tự, đồng thời
gây thêm căng thẳng chính trị giữa hành pháp và lập pháp. Khủng hoảng di dân là
chuyện không mới, nhưng lần này nó được nêu lên thành trọng tâm tranh luận trước
thềm cuộc bầu cử năm 2024.
https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2023/05/BL-Khung-Hoang-Bien-Gioi-1536x1014.jpg
Nhân viên Biên Phòng Mỹ kiểm tra giấy tờ một di dân
tại Yuma, Arizona, hôm 11 Tháng Năm. (Hình minh họa: Mario Tama/Getty Images)
Title 42 là một quy định hành chính được thiết lập theo Điều 42 của Bộ
Luật Hoa Kỳ về sức khỏe và phúc lợi công cộng. Title 42 được ban hành Tháng Ba, 2020, dưới thời
Tổng Thống Donald Trump, cho phép biên phòng Mỹ từ chối di dân tại cửa khẩu
biên giới để ngăn dịch bệnh COVID-19 truyền nhiễm. Trong ba năm đại dịch
COVID-19, di dân gần như không có cơ hội vào Mỹ xin tị nạn. Vào lúc 11 giờ 59
phút tối Thứ Năm, 11 Tháng Năm, Mỹ chính thức chấm dứt tình trạng khẩn cấp về đại
dịch COVID-19 và do đó Title 42 cũng hết hiệu lực.
Biên giới đông đúc nhưng không hỗn loạn
Truyền thông Mỹ cho biết, trong vài ngày qua,
di dân ồ ạt đổ tới các cửa khẩu dọc biên giới dài gân 2,000 dặm giữa Mỹ và
Mexico. Số người xin tị nạn tăng nhanh một phần do tình trạng nghèo đói và bạo
lực ở một số quốc gia như Venezuela, Cuba, một phần do người ta hy vọng khi
Title 42 được bãi bỏ, chính phủ Mỹ sẽ có chính sách nhập cư dễ dãi hơn.
Thông tin từ chính phủ cho biết, hiện mỗi ngày
có đến 13,000 di dân đến các cửa khẩu biên giới, gấp đôi mức trung bình 6,000
người của những ngày bận rộn nhất trước đây. Di dân, phần lớn từ các nước Trung
và Nam Mỹ, nhưng cũng có nhiều người từ Châu Á và các nơi khác, đến biên giới bằng
đủ mọi cách, mọi phương tiện. Họ dựng lều giữa hai lớp hàng rào biên giới ngăn
cách Tijuana của Mexico với San Diego của Mỹ, khoác những túi nhựa đen dùng đựng
rác để chống lạnh. Họ vượt sông Rio Grande ngăn cách thị trấn Matamoros của
Mexico với thành phố Brownsville, Texas, trên những chiếc xuồng cao su, cõng
theo cả trẻ em, trong đêm tối, dùng ánh sáng từ máy điện thoại di động để soi
đường.
Đến sáng Thứ Sáu, 12
Tháng Năm, làn sóng di dân giảm bớt. Các giới chức Bộ Nội An nói với báo chí rằng
tình hình buổi sáng khá bận rộn nhưng không hỗn loạn như lo sợ, có ít người vượt
qua biên giới hơn những ngày trước. Cơ quan Biên Phòng cho biết họ đang tạm giữ
28,000 di dân trong các trại tạm giữ và khoảng 60,000 người khác đang chờ đợi dọc
theo biên giới, để nộp đơn xin tị nạn ở Mỹ.
Trái với kỳ vọng của di dân, chính sách nhập
cư không được nới lỏng mà chính quyền Biden đã ban hành những quy định mới, cứng
rắn hơn. Vài phút sau khi Title 42 hết hiệu lực, Bộ
Trưởng Bộ Nội An Alejandro Mayorkas ra tuyên bố khuyến cáo
di dân “Đừng tin vào những lời dối trá của bọn buôn người. Biên giới không mở.”
Theo Bộ Trưởng Mayorkas,
những người vượt qua biên giới Mỹ bất hợp pháp sẽ bị tước quyền xin tị nạn và
phải đối mặt với những “hậu quả nặng nề,” kể cả bị cấm nhập cảnh vào Mỹ trong
năm năm hoặc bị truy tố tội hình sự.
Bộ Trưởng Mayorkas cũng cho biết, ngoài lực lượng
24,000 nhân viên tuần tra biên giới phía Nam, bộ này bổ sung thêm 1,400 nhân
viên Bộ Nội An, 1,000 nhân viên giải quyết đơn xin tị nạn cùng với hơn 1,500
binh sĩ của Bộ Quốc Phòng. Điểm mới trong các quy định này là di dân có thể lấy
hẹn làm việc với Biên Phòng Mỹ qua một ứng dụng điện toán (app) mà không cần đến
xếp hàng tại cửa khẩu. Di dân cũng được khuyến khích nộp đơn tại các trung tâm
tiếp nhận mà chính phủ Hoa Kỳ mở tại quốc gia của họ thay vì lặn lội đến biên
giới nước Mỹ vừa gian nan vừa nguy hiểm.
Lo ngại trước khả năng xảy ra hỗn loạn và bạo
lực ở biên giới trong những ngày đầu tiên khi Title 42 được bãi bỏ, Tổng Thống
Joe Biden đã điện đàm với Tổng Thống Andres Manuel Lopez Obrador của Mexico yêu
cầu hợp tác. Hôm Thứ Năm, ông Obrador cho biết đã đưa Vệ Binh Quốc Gia Mexico tới
biên giới với Guatemala ở phía Nam, và họ cũng đang nỗ lực chống lại những kẻ
buôn người gia tăng mời gọi đưa di dân qua Mỹ với giá cắt cổ, với hứa hẹn rằng
biên giới Mỹ đang mở cửa.
Quy định mới, cứng rắn hơn của Bộ Nội An có thể
là yếu tố khiến làn sóng di dân lắng dịu sau vài ngày căng thẳng, nhưng về lâu
dài nó không giải quyết được cuộc khủng hoảng triền miên ở biên giới nếu chính
sách nhập cư của Mỹ không được cải cách tận gốc rễ.
Bất đồng chính sách nhập cư
Công bằng mà nói, chính sách nhập cư của Mỹ rất
tiến bộ và nhân đạo, nhưng cũng có nhiều lỗ hổng có thể bị lợi dụng để buôn người
vào Mỹ bất hợp pháp, thêm gánh nặng cho xã hội, thậm chí gây nguy hiểm cho an
ninh quốc gia. Những người bảo thủ cực đoan lợi dụng làn sóng di dân để tung ra
những thuyết âm mưu nguy hiểm, chẳng hạn như lý thuyết về sự thay thế vĩ đại
(great replacement theory), cho rằng người nhập cư da màu sẽ tràn ngập nước Mỹ,
thay thế người da trắng bằng những tộc người thấp kém hơn. Hiện tượng kỳ thị sắc
tộc, kỳ thị người gốc Á… ngày càng tràn lan có phần do các nhóm thượng tôn da
trắng bất bình với làn sóng nhập cư của người nước ngoài tại Mỹ.
Nhưng trong ba thập niên qua, những nỗ lực cải
cách nhập cư không thành công và bây giờ cuộc khủng hoảng di dân ở biên giới một
lần nữa thôi thúc các chính trị gia của hai đảng phải tìm được giải pháp bền vững
cho vấn đề.
Thời ông Donald Trump, chính phủ Mỹ có nhiều
biện pháp quyết liệt để ngăn chặn làn sóng nhập cư vào Mỹ, như xây bức tường
biên giới với Mexico hoặc ban hành quy định Title 42 nêu trên. Sau khi đắc cử,
Tổng Thống Joe Biden đình chỉ dự án xây tường biên giới, chấm dứt quy chế MPP
mà chính quyền Trump ký kết với Mexico, theo đó di dân sẽ tạm trú tại Mexico
trong thời gian chờ đợi đơn xin tị nạn của họ được xem xét. Chấm dứt các thỏa
thuận hợp tác về tị nạn (ACA) với ba nước Trung Mỹ Guatemala, Honduras, và El
Salvador mà chính quyền Trump đã ký năm 2019, theo đó chính phủ các nước này sẽ
hợp tác ngăn chặn phong trào di cư của công dân họ đến Mỹ.
Không đồng ý với ông Biden, Hạ Viện do đảng Cộng
Hòa kiểm soát hôm 11 Tháng Năm thông qua một dự luật “an ninh biên giới,” hạn
chế di dân, siết chặt điều kiện xin tị nạn và luật hóa những chính sách nhập cư
khắc nghiệt thời ông Trump như xây bức tường biên giới, buộc người xin tị nạn
phải chờ đợi trong lãnh thổ Mexico,… Dự luật được thông qua với số phiếu
219/213 theo lằn ranh đảng phái, nhưng không có triển vọng qua được cửa Thượng
Viện cũng như chắc chắn sẽ bị Tổng Thống Biden phủ quyết, vì theo Tòa Bạch Ốc,
nó “sẽ làm cho mọi chuyện tồi tệ hơn chứ không tốt hơn.”
Trọng tâm tranh cử 2024
Sự bất đồng quan điểm giữa hai đảng chính trị,
giữa lập pháp và hành pháp, về vấn đề nhập cư không chỉ chi phối cách giải quyết
làn sóng di dân ở biên giới hiện nay mà còn là một chủ đề lớn của cuộc tranh cử
tổng thống vào năm tới, dự báo là một cuộc “tái đấu” giữa ông Trump và ông
Biden.
Ông Trump giành chiến thắng năm 2016 một phần
nhờ báo động nguy cơ an ninh biên giới và hứa hẹn những biện pháp cấm nhập cư
khắc nghiệt. Đảng Cộng Hòa sẽ tiếp tục đưa vấn đề di dân thành trọng tâm trong
cuộc vận động tranh cử hiện nay, tiếp tục những biện pháp mà họ đề ra trong dự
luật của Hạ Viện nêu trên.
Ông Trump, trong một cuộc họp truyền hình kiểu
“town-hall” do đài CNN tổ chức hôm Thứ Năm, 11 Tháng Năm, một lần nữa cho thấy
điều đó. Ông gọi ngày chấm dứt quy định Title 42 là “một ngày ô nhục,” và khẳng
định nếu đắc cử tổng thống năm 2024, ông sẽ tiếp tục các chính sách cấm đoán
cũ, kể cả biện pháp vô nhân đạo tách trẻ em khỏi cha mẹ, từng bị cả nước phản đối.
Trong khi đó, ông Biden dường như bị bủa vây
trong nhiều vấn đề cấp bách khác như cạnh tranh với Trung Quốc, cuộc chiến
Nga-Ukraine, lạm phát, nợ công, thâm hụt ngân sách v.v… mà không tập trung vào
chính sách nhập cư và an ninh biên giới. Đây có thể là một điểm yếu của ông
Biden và đảng Dân Chủ mà đối thủ Cộng Hòa sẽ khai thác để thu hút lá phiếu của
cử tri. Đài VOA dẫn kết quả một cuộc thăm dò của Reuters/Ipsos công bố trong tuần
này cho thấy 54% số người được hỏi phản đối việc mở cửa biên giới cho nhiều di
dân hơn và chỉ 26% tán thành cách giải quyết của ông Biden trong vấn đề nhập
cư.
May cho ông Biden và đảng Dân Chủ là phải 18
tháng nữa cử tri Mỹ mới đi bỏ phiếu bầu tổng thống và thời gian có thể giúp họ
xoay chuyển tình thế. [đ.d.]
No comments:
Post a Comment