Bầu cử Thái Lan: Đảng Move Forward thắng nhưng sắp tới sẽ ra sao?
Bùi Thư
BBC News Tiếng Việt
19 tháng 5 2023, 19:00 +07
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c4n7vg2r5jlo
Các đảng thân quân đội yếu thế trong khi Pheu Thai
của gia đình Shinawatra mắc kẹt trong cái bẫy của chính mình. Đảng Move Forward
non trẻ đã chiến thắng đầy bất ngờ.
Sau cuộc đảo chính năm 2014, Thái Lan đã trải qua 5 năm cầm quyền của
chính phủ quân sự. Tiếp đó là 4 năm nữa của nhiệm kỳ dân cử dưới thời thủ tướng
Prayut Chan-ocha, cũng là người dẫn đầu đầu cuộc đảo chính. Cuộc tổng tuyển cử
được nhiều người mong chờ ở Thái Lan đã diễn ra vào ngày 14/5/2023 trong không
khí đầy phô trương và không có sự cố lớn.
Trong chặng cuối quyết định, đảng Move Forward đã vươn lên để giành vị
trí số 1.
Move Forward tiến lên
Như tên gọi của mình, đảng Move Forward (tiếng
Thái là Phak Kao Klai, nghĩa là tiến lên, tiến bộ, cấp tiến) đã giành một chiến
thắng mà giới quan sát đánh giá là “sửng sốt”, với 152 ghế.
Pheu Thai của gia đình Thaksin Shinawatra, được cho là vẫn
trung thành với đường lối dân túy, xếp thứ nhì với 141 ghế. Các đảng ủng hộ
quân đội như Palang Pracharat của Tướng Prawit Wongsuwan, một đối tác của
cuộc đảo chính gần 10 năm trước, và đảng United Thai Nation của chính
ông Prayut có thành tích kém cỏi, với tổng số ghế còn kém cả số ghế mà họ giành
được trong cuộc bầu cử năm 2019.
Kết quả này khẳng định lại những gì mà thăm dò trước bầu cử đã chỉ ra,
rằng các đảng đối lập Move Forward và Pheu Thai đã cùng nhau giành chiến thắng
vang dội, với số ghế cộng lại chiếm tới 58%.
Nhưng điều mà các cuộc thăm dò và giới quan sát đều sai đó là sự “đổi
ngôi” giữa Move Forward và Pheu Thai. Trước bầu cử, các thăm dò đều cho thấy
Pheu Thái sẽ giành ít nhất 200 ghế, vốn là một thế lực dân túy áp đảo trong hai
thập niên qua, và Move Forward chỉ giành được cao nhất là 100 phiếu.
“Đây được coi là một
chiến thắng gây sốc vì là lần đầu tiên, một đảng liên kết và được hậu thuẫn bởi
Thaksin Shinawatra đã thua trong các cuộc thăm dò ở Thái Lan,” Giáo sư Thitinan Pongsudhirak, Giám đốc Viện An ninh và Nghiên cứu Quốc tế Đại học
Chulalongkorn, chia sẻ với BBC News Tiếng Việt.
Lá phiếu của cử tri Thái Lan thể hiện trong cuộc bầu cử này dường như
đang cho thấy họ đang nghiêng về các cải cách thể chế mà Move Forward đề xướng,
hơn là chủ nghĩa dân túy của Pheu Thai hoặc chế độ độc tài quân sự.
Mặc dù là phe đối lập, Move Forward và Pheu Thai đã cạnh tranh quyết liệt
giành sự ủng hộ của cử tri. Số phiếu Pheu Thai mất, Move Forward đạt được,
trong một mối tương quan chặt chẽ. Trong thời gian chuẩn bị cho cuộc thăm dò,
các con số khảo sát đã dự đoán Pheu Thai sẽ chiến thắng áp đảo. Nhưng chính đảng
Move Forward có tuổi đời 5 năm đã vượt qua đối thủ thâm niên 25 năm trên hai mặt
trận.
Không có quỹ vận động để lôi kéo cử tri, Move Forward dựa vào tính tổ
chức, sự tương tác với cử tri và thực hành.
Trong khi các đảng kiểu cũ của Thái Lan trả tiền cho những người vận động
vận động cử tri dựa trên mạng lưới bảo trợ và các cỗ máy kiếm tiền, thì các nhà
lãnh đạo trẻ tuổi của Move Forward và những người ủng hộ đảng này đã đi khắp đất
nước để truyền bá thông điệp cải cách.
Những người ủng hộ trẻ tuổi của đảng đã trở thành những người vận động
để kết nối và thuyết phục các thế hệ lớn tuổi hơn ở các vùng nông thôn và thành
thị trên khắp đất nước. Chiến thắng của Move Forward là nhờ vào chủ trương cải
cách.
Pita
Limjaroenrat: Người lãnh đạo đảng Move Forward vừa thắng cử tại Thái Lan
Bầu cử Thái
Lan: Giới trẻ lên tiếng, phe đối lập vượt lên dẫn đầu
“Thái Lan đã trải qua một sự dịch chuyển căn cơ trong cuộc bầu cử này.
Trận chiến không còn xoay quanh chủ nghĩa dân túy và giải quyết sự phân hóa
giàu-nghèo/thành thị-nông thôn, điều mà guồng máy chính trị của Thaksin vốn đã
làm rất tốt. Mặt trận mới là về cải cách thể chế và cơ cấu của quân đội, của chế
độ quân chủ và tư pháp, và cả cải cách kinh tế, quản trị và hiến pháp,” giáo sư
Thitinan phân tích.
Từ cuộc đảo chính năm 2014 đến nay, trong lòng đất nước Thái Lan đã có
nhiều thay đổi và biến động. Nhà vua Bhumibol Adulyadej qua đời sau 70
năm trị vì. Con trai của ông là Vajiralongkorn lên ngôi. Sau một thời kỳ
chính phủ quân sự cai quản, bầu cử đã được tiến hành vào năm 2019 và dù không
có nhiều thay đổi về lực lượng cầm quyền nhưng những chuyển động trong lòng xã
hội vẫn rất đáng kể, đặc biệt là làn sóng biểu tình đòi dân chủ giai đoạn
2020-2021.
Giờ đây, một Move Forward 5 năm tuổi với thủ lĩnh là chính trị gia kiêm
doanh nhân sinh năm 1980 - Pita Limjaroenrat tạo ra một hình ảnh tươi mới
trên chính trường, với chủ trương cải cách bắt đúng vào mạch tâm tư của cử tri.
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/6df0/live/b5ce72f0-f63c-11ed-92cc-b3a9bf1f67e9.jpg
Pita Limjaroenrat
Trong bối cảnh những đòi hỏi dân chủ ngày một mạnh mẽ, các yêu sách cải
cách bắt đầu đụng chạm tới những điều vốn là cấm kỵ, chẳng hạn cải cách chế độ
quân chủ, thì Pheu Thai với đường lối dân túy và bản chất “gia đình trị” dần trở
nên không được ưa chuộng. Các chính đảng bảo thủ và ủng hộ quân đội thì càng
không. Lá phiếu cử tri dành cho Move Forward là kết quả của những dịch chuyển ấy.
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/8b66/live/e3014ad0-f651-11ed-92cc-b3a9bf1f67e9.jpg
Người dân Thái Lan ăn
mừng chiến thắng của đảng Move Forward hôm 15/5
Tiếp theo, điều gì sẽ xảy ra?
Các thủ tục hiến pháp quy định rằng Ủy ban bầu cử có tối đa 60 ngày để
xác nhận kết quả, sau đó là một tháng nữa trước khi thủ tướng và thành viên nội
các nhậm chức.
Kết quả bầu cử cho thấy cả hai đảng lớn là Move Forward và Pheu Thái dù
dẫn đầu vẫn chưa có đủ đa số 376 ghế để lập chính phủ (tức quá bán so với tổng
số ghế 750 của lưỡng viện lập pháp). Họ cần phải liên minh với nhau và với các
đảng nhỏ khác để đạt được cơ số này.
Hậu bầu cử tạm lắng xuống cho đến giữa tháng 8 khi một chính phủ mới
thành lập sẽ bị chi phối bởi hoạt động đổi chác khôn khéo và điều động giữa các
đảng phái chính trị, để thành lập một chính phủ liên minh. Trong lúc đó, các cơ
quan trọng tài bề ngoài giám sát các cuộc thăm dò và các chính trị gia, cụ thể
là Ủy ban Bầu cử, Ủy ban Chống Tham nhũng Quốc gia và Tòa án Hiến pháp, được
cho là sẽ tích cực về mặt chính trị trong việc định hình kết quả cuối cùng, như
họ đã làm trong lịch sử gần đây với việc giải thể các đảng trước đây của
Thaksin và đảng tiền thân của Move Forward - Future Forward.
Tuy nhiên, theo giáo sư Thitinan, “việc giành được 58% phiếu bầu rõ rệt
và đáng kể của Move Forward và Pheu Thai so với các đảng còn lại có thể hạn chế
quyền lực của những người theo chủ nghĩa can thiệp”.
Giáo sư Thitinan cũng cho rằng khi cuộc thăm dò trở thành một cuộc
trưng cầu dân ý về chính phủ của ông Prayut và sự thống trị rộng lớn hơn của
quân đội trong chính trị, cử tri Thái Lan đã mạnh mẽ và rõ ràng bác bỏ chủ
nghĩa độc tài quân sự. Move Forward hầu như phủ sóng khắp Bangkok bằng việc
giành được 32 trên 33 ghế, đánh bại các đảng thân quân đội ngay cả ở các quận tập
trung quân đội. Tuy nhiên, giáo sư Thitinan cũng cảnh báo:
“Điều này có nghĩa là trục cộng sinh quân đội-quân chủ và các phần phụ
bảo thủ-bảo hoàng sẽ cảm thấy bất an hơn và bị đe dọa bởi kết quả bầu cử”. Họ hẳn
sẽ không đứng yên để phe đối lập liên minh lập chính phủ mới.
Con gái cựu
Thủ tướng Thaksin dẫn đầu trong cuộc bầu cử ở Thái
Đâu chỉ
shopping và bóng đá: Chính trị Thái Lan đang có gì lạ?
Nhà lãnh đạo Pita Limcharoenrat của Move Forward đã bị buộc tội vi hiến
vì là cổ đông nhỏ của một công ty truyền thông không còn tồn tại. “Ở hầu hết
các quốc gia khác, chiến thắng vang dội của phe đối lập trong cuộc bầu cử sẽ mở
ra một chính phủ mới và thay thế những người đương nhiệm. Nhưng ở Thái Lan thì
không đơn giản như thế.
Chương trình hành động của Move Forward là một sự lăng mạ và thách thức
trực diện đối với các trung tâm quyền lực đã được thiết lập. Vấn đề có thể là
khi nào và như thế nào – chứ không phải liệu – những cơ cấu quyền lực này có phản
đòn lại hay không,” giáo sư Thitinan nhận định.
Move Forward của Pita đã thông báo rằng ông nhận được sự ủng hộ của 310
nghị sĩ thuộc các đảng đối lập trong số 500 nghị sĩ ở hạ viện để thành lập
chính phủ. Tuy nhiên, một điều cần lưu ý là bất kỳ đảng hoặc liên minh đối lập
nào muốn lập chính phủ đều phải vượt qua cuộc bỏ phiếu tại thượng viện.
Theo hiến pháp thời chính quyền quân sự, toàn bộ thượng viện 250 ghế
này được quân đội chọn ra và trước đây đã bỏ phiếu ủng hộ một ứng viên phe thân
quân đội. Đảng của ông Pita hiện đang đối mặt với việc bị thượng viện ngáng đường
vì cần phải có đa số lưỡng viện gồm 376 nghị sĩ cho chức vụ thủ tướng. Nếu
không có đủ sự hỗ trợ từ thượng viện, việc hình thành liên minh của Pita có thể
trở nên vô vọng, mang lại cho Pheu Thai với tư cách là đảng chiến thắng lớn thứ
hai có cơ hội thành lập một liên minh cầm quyền.
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/8235/live/1fd66990-f652-11ed-92cc-b3a9bf1f67e9.jpg
Thai News Pix
Ông Thaksin trở về?
Cựu thủ tướng bị lật đổ Thaksin Shinawatra đã nhanh chóng lên tiếng ủng
hộ ông Pita làm thủ tướng. Tuy nhiên, nếu như ông Pita bị thượng viện ngáng đường,
Pheu Thai sau đó có thể qua mặt Move Forward. Trong trường hợp này, Pheu Thai
có thể chọn con đường thực dụng là đứng về phía các đảng ủng hộ quân đội, chẳng
hạn như Palang Pracharat và Bhumjaithai (vốn gần gũi về đường lối với đảng Thai
Rak Thai của ông Thaksin trước đây) của ông Anutin Charnvirakul, để đưa ra một
thỏa thuận liên minh bao gồm việc Thaksin trở về Thái Lan sau thời gian lưu
vong với các điều kiện nhẹ nhàng hơn, liên quan đến bản án và án tù của ông.
“Những gì ban lãnh đạo Move Forward cần làm là gây áp lực lên các thượng
nghị sĩ được bổ nhiệm để phá vỡ thứ hạng và bỏ phiếu cho sự lựa chọn của người
dân,” giáo sư Thitinan nói.
Cũng theo giáo sư Thitinan, khả năng tiếp tục của Prayut như thủ tướng
trong một chính phủ thiểu số hiện giờ đã ít hơn do thiếu sự uỷ nhiệm. Đảng
United Thai Nation của ông đứng thứ 5, dưới hai đảng hàng đầu và thậm chí còn
thua Bhumjaithai và Palang Pracharat. Kết quả bầu cử này là sự từ chối Prayut
và là lời buộc tội nặng nề đối với 9 năm ông Prayut nắm quyền.
“Tương lai chính trị của ông này hiện nay không chắc chắn. Tụt xuống từ
lưng cọp có thể dẫn tới các vấn đề liên quan đến trách nhiệm pháp lý và cáo buộc
tham nhũng trong thời gian ông nắm quyền. Tài sản của Prayut cũng có thể bị kiểm
tra vì ông này được miễn khai báo tài sản trong thời gian nắm quyền,” giáo sư
Thitinan nhận định. Có thể ông Prayut sẽ tìm cách hạ cánh an toàn bằng con đường
làm cố vấn hoàng gia do vua bổ nhiệm, vì điều này sẽ mang lại sự miễn trừ pháp
lý.
Với việc Prayut hầu như sẽ không thể tiếp tục cầm quyền, giáo sư
Thitinan đưa ra ba kịch bản. Thứ nhất, Pita có thể bị loại trừ bằng cáo buộc sở
hữu truyền thông nói trên, từ đó mất cơ hội làm thủ tướng và tạo điều kiện cho
một liên minh dẫn đầu bởi Pheu Thai với một thủ tướng khác, chẳng hạn như con
gái của Thaksin là Paetongtarn Shinawatra hoặc đồng ứng cử viên thủ tướng của đảng
này là Srettha Thavisin.
Kịch bản thứ hai là Move Forward và Pheu Thai dẫn đầu chính phủ liên
minh tiếp theo và hướng đi này đang diễn ra mạnh mẽ, tuy nhiên hoàng gia đang
là vấn đề gây chia rẽ. Mục tiêu kiên quyết của Move Forward trong việc cải cách
quân đội và nền quân chủ không được Pheu Thai hưởng ứng. Mục tiêu này cũng bị
các thế lực bảo hoàng phản đối kịch liệt.
Đối với Move Forward, việc lên nắm quyền với chương trình hành động ấy
sẽ là một cuộc chiến cam go vì các thế lực bảo hoàng rất mạnh. Kịch bản thứ ba
liên quan đến kịch bản thứ nhất; đó là một thỏa thuận cho phép Pheu Thai dẫn đầu
một liên minh thỏa hiệp với sự chấp thuận của triều đình. Liên minh này có thể
bao gồm Palang Pracharat, Bhumjaithai và các đảng nhỏ khác mà không có Move Forward
và United Thai Nation. Kịch bản này cũng cho phép Thaksin trở về.
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/b5c2/live/8e3c61f0-f64d-11ed-92cc-b3a9bf1f67e9.jpg
Pita Limjaroenrat và cộng sự
-------------------------
TIN LIÊN QUAN
Bầu cử Thái
Lan: Giới trẻ lên tiếng, phe đối lập vượt lên dẫn đầu
15 tháng 5 năm 2023
.
Cựu sinh
viên Harvard 42 tuổi có thể trở thành tân thủ tướng Thái Lan
16 tháng 5 năm 2023
.
Con gái cựu
Thủ tướng Thaksin dẫn đầu trong cuộc bầu cử ở Thái
14 tháng 5 năm 2023
.
Đâu chỉ
shopping và bóng đá: Chính trị Thái Lan đang có gì lạ?
12 tháng 5 năm 2023
No comments:
Post a Comment