Ukraina và Đài Loan « vận mệnh tương quan »
Thụy My - RFI
Đăng ngày: 18/10/2022 - 08:23
Với ngân sách quân sự thứ nhì thế giới, Bắc Kinh
xây dựng một quân đội viễn chinh, và hy vọng thôn tính Đài Loan. Cách tốt nhất
để chận Tập Cận Bình là đè bẹp giấc mộng đế quốc của Vladimir Putin. Đài Loan sụp
đổ sẽ dẫn đến việc Nhật Bản, Hàn Quốc, Việt Nam, Úc nghĩ đến trang bị vũ khí
nguyên tử, kỷ nguyên tự kềm chế sẽ kết thúc vào cái ngày Trung Quốc cắm cờ lên
Đài Bắc.
https://s.rfi.fr/media/display/d0bda78c-4e4b-11ed-98fe-005056a90284/w:980/p:16x9/u_01.webp
Ảnh tư liệu : Tuần
hành ở Đài Bắc (Đài Loan) ngày 13/03/2022 phản đối Nga xâm lăng Ukraina. AP -
Chiang Ying-ying
Đại Hội đảng Cộng Sản Trung Quốc và cuộc chiến tranh ở Ukraina là các đề
tài được báo chí Pháp bàn luận nhiều nhất. Le Monde chạy tựa trang nhất
« Quyền lực vô biên của Tập Cận Bình ở Trung Quốc », còn với
La Croix thì « Người dân Trung Quốc đầy ngờ vực ».
Đảng chiến thắng Covid ? Hãy còn là chuyện viễn
tưởng
Trong bài xã luận « Sự nhập nhằng của các huyền thoại »,
nhật báo công giáo nhận thấy lễ khai mạc hoành tráng Đại Hội Đảng 20 với 2.300
đại biểu trong đó có cả phi hành gia, vô địch trượt băng…tại Đại sảnh đường
Nhân Dân, nhằm chứng tỏ sự « vĩ đại » của Trung Quốc, « vinh quang »
của đảng. Chính sách zero Covid gây nhiều bất bình, nhất là giới trẻ biết rằng
thực tế không giống như những gì được nói trên ti vi. Khi dân chúng nổi giận,
chính quyền tái lập những huyền thoại để trấn an.
La
Croix cho rằng « Giấc mơ của chủ tịch bị vấp phải sự khựng lại của nền
kinh tế » và « Tại Trung Quốc của Tập Cận Bình, không ai có thể thoát được
». Hiện nay mỗi ngày chỉ có 150 chuyến bay quốc tế, còn trước Covid là
2.700 chuyến. Ba năm sau khi đại dịch khởi phát, chỉ có những người đi công việc
mới được đến Hoa lục nhưng phải chịu cách ly 10 ngày, di chuyển trong nội địa
cũng khó khăn. Từ Tây Tạng tới Hắc Long Giang, từ Tứ Xuyên đến Hà Nam đều phải
xét nghiệm PCR mỗi ngày, hoặc mỗi hai, ba ngày. Những khu học xá hay trung tâm
thương mại bỗng trở thành nhà tù trong nhiều ngày chỉ vì một ca dương tính…Cuộc
sống bỗng trở nên bất an.
Một người dân nói : « Khi xét nghiệm cả tôm, súc vật thậm
chí những hòn đá, rõ ràng là không theo logic dịch tễ nào, chúng tôi thấy các
nhà lãnh đạo thật điên rồ khi mù quáng tuân lệnh Tập Cận Bình bất chấp những khốn
đốn của người dân ». Với vac-xin tự chế không hiệu quả, Bắc
Kinh chọn cách kiểm tra ngặt nghèo dù cái giá phải trả ngày càng lớn. Quỹ Tiền
tệ Quốc tế (IMF) dự báo tăng trưởng năm 2022 chỉ là 3,3 % thay vì 5,5 % ;
kinh tế gia trưởng Samy Chaar của ngân hàng Lombard Odier cho rằng trong thập
niên tới, tỉ lệ này chỉ khoảng 2 đến 3 %. Đã từng khoe khoang « chiến thắng »
Covid, vì đảng không thể lầm lẫn nên có thể kỳ họp Quốc Hội tới có thể loan báo
giảm nhẹ vì đảng lại « thắng ». Có điều hiện nay, khả năng này hãy
còn là chuyện viễn tưởng.
Tập Cận Bình, mối nguy cho Trung Quốc và thế giới
Le
Monde cảnh báo « Tập Cận Bình : Mối nguy của toàn trị ». Trong mười
năm qua, từ lãnh đạo tập thể đã trở thành tình trạng tập trung quyền lực trong
tay một người duy nhất, có thể trị vì trọn đời.
Trung Quốc phải đối mặt với nhiều thách thức – dân số, kinh tế, sinh
thái – mà một nhúm người đàn ông tuổi 60, 70 khó thể giải quyết. Nhất là xu hướng
chống phương Tây khiến một số quan chức lo ngại dân tộc chủ nghĩa mà ông Tập áp
đặt sẽ càng tăng. Sự đối địch với Washington trong khi ở Hoa lục một cá nhân
quyết định tất cả gây lo lắng cho người dân Trung Quốc. Mười năm sau khi lên
ngôi, Tập Cận Bình đã trở thành mối nguy hiểm cho Trung Quốc và cả phần còn lại
của thế giới.
Tương tự, Le Figaro nói về « Mùa thu của các nhà độc
tài », từ Vladimir Putin, Erdogan, các giáo chủ Iran cho đến Tập Cận
Bình. Bề ngoài có vẻ vững chắc, nhưng các bạo chúa thế kỷ 21 lại bị chính quyền
lực tuyệt đối của mình làm hại. Kinh tế Trung Quốc xuống dốc, cuộc xâm lăng
Ukraina trở thành thảm họa cho Nga, Iran đối mặt với phong trào nổi dậy của phụ
nữ, và Thổ Nhĩ Kỳ khó thể che giấu khủng hoảng.
Việt Nam có thể trở thành đối tác quan trọng hơn của
châu Âu ?
Les
Echos dành rất nhiều trang báo cho Đại Hội đảng Cộng Sản Trung Quốc. Trong
bài « Covid, Đài Loan, kinh tế : Tập Cận Bình duy trì chủ
trương cứng rắn », tờ báo nhận thấy ông Tập trong bài diễn văn dài gần
hai tiếng đồng hồ (chỉ bằng phân nửa so với cách đây 5 năm), đã nhắc chữ « an
toàn » và « an ninh » đến 73 lần (Đại Hội lần trước
chỉ 55 lần). Ông cũng dập tắt mọi hy vọng giảm nhẹ zero Covid của người dân và
các nhà đầu tư, chính sách chống tham nhũng cũng không có gì thay đổi. Tập Cận
Bình nhắc lại mục tiêu biến Trung Quốc thành một đất nước « xã hội chủ
nghĩa tân tiến » vĩ đại vào năm 2049, « thống nhất »
với Đài Loan, và được đại hội vỗ tay kéo dài.
Nhật báo kinh tế cho rằng « Sự hiếu chiến của Trung Quốc đối với
bên ngoài càng tăng lên ». Ông Tập tin là phương Tây nhất định sẽ suy
tàn và Trung Quốc đương nhiên sẽ vươn lên hàng đầu. Với cách nhìn Đại Hán, ngay
từ khi mới nắm quyền Tập Cận Bình đã muốn thiết lập một trật tự quốc tế mới phù
hợp với lợi ích của Trung Quốc. Từ bành trướng trên Biển Đông đến trừng phạt những
nước chống lại mình như Na Uy, Úc, Litva…và nhất là tìm cách nắm những định chế
Liên Hiệp Quốc. Bắc Kinh hình thành một nhóm nước nhất là châu Phi để bỏ phiếu
có lợi cho mình.
Theo nhà nghiên cứu Philippe Le Corre, nếu muốn thống trị châu Á, Trung
Quốc cũng sẽ tìm cách lập một nhóm nước lệ thuộc mình. Lào, Thái Lan đang lệ
thuộc kinh tế Trung Quốc nhưng cả Đức cũng vậy, nên thường thúc đẩy những chính
sách phù hợp với Bắc Kinh. Mục đích không nhằm tạo liên minh mà những nước lệ
thuộc – một « chủ nghĩa thực dân mới ». Trung Quốc cũng muốn lập các
định chế quốc tế song song với Liên Hiệp Quốc, như Ngân hàng Đầu tư Châu Á, Tổ
chức Hợp tác Thượng Hải.
Les
Echos cho rằng như vậy châu Âu có thể đóng một vai trò. Trước hết là giới
thiệu một dạng thay thế đối với những nước quan trọng như Việt Nam, hiện có 100
triệu dân và không muốn lệ thuộc hoàn toàn vào người láng giềng khổng lồ. Tiếp
theo là gây áp lực để Bắc Kinh không dùng vũ lực với Đài Loan. Lâu nay vẫn ảo
tưởng, châu Âu phải mất khá nhiều thời gian để hiểu được chủ nghĩa bá quyền của
Trung Quốc, và hôm nay các ngoại trưởng Liên Hiệp Châu Âu họp lại để bàn bạc về
chiến lược mới đối với Bắc Kinh.
Ukraina và Đài Loan vận mệnh tương quan
Về hồ sơ Đài Loan, ông Matthew Pottinger, cựu cố vấn của tổng thống
Donald Trump khi trả lời Le Figaro đã đánh giá, cách tốt nhất để chận Tập
Cận Bình không tấn công Đài Loan, là đè bẹp giấc mộng đế quốc của Vladimir
Putin. Theo ông Pottinger, cuộc xâm lăng Ukraina làm gia tăng nguy cơ chiến
tranh ở Đài Loan, bởi vì ông Tập tin rằng đây là cơ hội lịch sử chỉ đến có một
lần trong thế kỷ. Chắc chắn Bắc Kinh nghiên cứu rất kỹ các bài học kháng chiến
của Ukraina và sửa đổi lại một số kế hoạch.
Liệu có đáng khi để xảy ra đại chiến thế giới lần thứ ba chỉ vì một hòn
đảo ? Matthew Pottinger nhấn mạnh, Đài Loan sụp đổ sẽ dẫn đến việc Nhật Bản
trang bị bom nguyên tử, tiếp theo là Hàn Quốc, và mở ra tranh luận tại Việt Nam
cũng như Úc. Kỷ nguyên tự kềm chế về vũ khí hạt nhân mà tổng thống Eisenhower
áp đặt được trong thập niên 50, sẽ kết thúc vào cái ngày Trung Quốc cắm cờ lên
đất Đài Loan.
Cuộc xâm lăng Ukraina rất giống cuộc chiến Triều Tiên năm 1950, đã đánh
thức thế giới phương Tây. Từ những năm 40, những người nhìn xa trông rộng như
Churchill biết rằng chiến tranh lạnh sẽ đến, nhưng phải có một cú sốc để các nước
dân chủ thấy rằng Liên Xô không còn là đồng minh mà là địch thủ. Ngày nay cường
quốc Trung Hoa không muốn tôn trọng những quy luật từ sau 1945, nên cần nhắc nhở
rằng phương Tây đã thắng trong chiến tranh lạnh trước đây nhờ các giá trị, tiến
bộ công nghệ và hiệu quả kinh tế. Ngày 24/02, khi Vladimir Putin khởi động cuộc
chiến với sự ủng hộ của Tập Cận Bình, là hồi chuông đánh thức cho tất cả.
Sai lầm quá khứ trong hai trận đại chiến
Les
Echos nhắc nhở câu nói được cho là của triết gia Tây Ban Nha Georges
Santayana « Những ai không thể nhớ lại quá khứ, buộc phải lặp lại những
sai lầm của họ », như là lời cảnh báo trong bối cảnh chiến tranh ở
Ukraina. Phải chăng những người muốn tránh một cuộc đại chiến thế giới lần thứ
ba, cần chú ý không để xảy ra những sai lầm đã dẫn đến Đệ nhất và Đệ nhị Thế
chiến ?
Đó là không nên có thái độ của « người mộng du » như sử gia Christopher
Clark mô tả trong cuốn sách về Đệ nhất Thế chiến, hay « những người Munich »
như Churchill đã nói. « Mộng du » năm 2022 có nghĩa là không quan tâm đến lời
đe dọa sử dụng vũ khí phi quy ước và mở rộng cuộc chiến của Kremlin. Lặp lại những
sai lầm của Munich, là nhường bước trước săng-ta của Nga, mở ra chiếc hộp
Pandore cho tất cả những nước sở hữu vũ khí nguyên tử có thể áp đặt luật chơi
lên cộng đồng quốc tế.
Không có gì nguy hiểm hơn là nghe theo những tiếng nói muốn ngưng bắn
ngay lập tức. Như thế là phản bội thành lũy tốt nhất bảo vệ châu Âu trước Putin
: những người Ukraina đang chiến đấu ngoài tiền tuyến.
Phương Tây cần giúp Ukraina bảo vệ không phận bằng
mọi giá
Phương Tây dân chủ cần tâm niệm ba điều : sáng suốt, cứng rắn và nhất
là đoàn kết. Vladimir Putin sẽ không bao giờ nâng được tinh thần binh sĩ như
Ukraina. Đơn giản là vì nếu người Ukraina ngưng chiến đấu, sẽ là hồi kết cho
Ukraina ; còn nếu quân Nga ngưng chiến đấu, chiến tranh và có lẽ cả sự nghiệp của
Putin sẽ kết thúc.
Hiện nay ở miền đông và miền nam, các chiến binh Ukraina chỉ mất có 5
ngày để tái chiếm những vùng đất mà Nga phải mất 5 tháng mới giành được. Quân
Nga hoàn toàn thất bại, trở nên lộn xộn và mất tinh thần. Ông chủ điện Kremlin
không có cách nào khác ngoài việc leo thang, oanh kích rầm rộ và liên tục những
mục tiêu dân sự.
Theo Les Echos, trước mắt phương Tây cần giúp bảo vệ vùng
trời Ukraina khỏi các hỏa tiễn Nga bằng mọi giá, và nhìn chung nên tăng cường
năng lực quân sự cho Kiev trên tất cả các lãnh vực. Đặc biệt là vấn đề đoàn kết.
Tác giả bài viết cảm thấy thật kỳ lạ khi trong lúc này Ba Lan lại đòi Đức bồi
thường một số tiền khổng lồ vì tội ác Đức quốc xã thời Đệ nhị Thế chiến. Ưu
tiên của Vacxava là thanh toán nợ nần quá khứ hay đối mặt với thách thức của hiện
tại và tương lai ? Trầm trọng hơn, Hungary của Victor Orban vẫn luôn đùa với lửa.
Và đoàn kết không chỉ giữa các quốc gia mà trong từng nước. Những người kêu gọi
tổng đình công ở Pháp đang bị tách rời khỏi thực tiễn, không khác gì ông Putin ở
Matxcơva.
Mạnh tay chi tiền, Trung Quốc đã có tất cả vũ khí
hiện đại
Trên lãnh vực quân sự, Les Echos báo động « Trung
Quốc chi thả ga để hiện đại hóa quân đội ». Với ngân sách quân sự thứ
nhì thế giới, Bắc Kinh từ 5 năm qua đã rời khỏi tư cách phòng vệ để xây dựng một
quân đội có khả năng viễn chinh, với hy vọng thôn tính được Đài Loan. Bắc Kinh
vẫn chưa thể nào đuổi kịp Washington, nhưng một số lãnh vực như đạn đạo hay
không gian gây lo ngại.
Trung Quốc đã biểu dương lực lượng nhằm trả đũa chuyến thăm của bà
Nancy Pelosi hồi tháng Tám, và hiện nay hầu như có đầy đủ các loại vũ khí. Tình
trạng này rất đáng lo, nhất là khi Tập Cận Bình hôm qua vừa tái khẳng định muốn
chiếm Đài Loan, bằng vũ lực nếu cần thiết.
Trong cuộc diễn binh trước đại dịch Covid năm 2019, Bắc Kinh đã khoe ra
ít nhất 36 hỏa tiễn đạn đạo liên lục địa, trong đó có loại DF41 khổng lồ có thể
bắn đến bất kỳ địa điểm nào ở Hoa Kỳ. Năm ngoái, Trung Quốc cho thử hỏa tiễn
siêu thanh khiến tập đoàn quốc phòng Raytheon lo sợ Mỹ sẽ bị qua mặt về công
nghệ. Tốc độ bắt chước và sự thiếu minh bạch của Bắc Kinh nhất là về vũ khí
nguyên tử khiến thế giới lo sợ.
Vẫn còn thua xa Mỹ về năng lực viễn chinh
Với tiêm kích Y-20, phi cơ tiếp liệu YU-20 và dự án oanh tạc cơ chiến
lược H-20, không quân Trung Quốc đang xích gần lại các tiêu chí phương Tây. Hải
quân hầu như là con số không cách đây 15 năm, nay triển khai trên tất cả các đại
dương kể cả Đại Tây Dương. Chỉ trong 4 năm, Bắc Kinh đã xây dựng được lực lượng
tương đương Hải quân Pháp, và về số lượng chiến hạm đã vượt qua Hải quân Mỹ !
Mùa hè vừa qua Trung Quốc đã hạ thủy hàng không mẫu hạm thứ ba với những hình ảnh
như Hollywood.
Để trở thành đại cường số một vào năm 2049, Bắc Kinh cần phải có quân đội
đứng đầu thế giới. Ngân sách quốc phòng nay là 250 tỉ đô la, gấp 3,5 lần Ấn Độ;
riêng về người, Trung Quốc có 2 triệu lính, nếu tính cả công an vũ trang là 2,4
triệu, đứng đầu thế giới. Từ khi lên ngôi, Tập Cận Bình đã cho tăng chi quốc
phòng chưa từng thấy, thanh trừng nhiều tướng lãnh và cải cách để siết chặt
hàng ngũ ở Quân ủy Trung ương mà ông ta làm chủ tịch. Ông Tập cho mở căn cứ
quân sự ở Djibouti, đàn áp Hồng Kông, đe dọa Đài Loan, gây sự ở biên giới Ấn Độ,
đào đắp và quân sự hóa các đảo nhân tạo ở Trường Sa và Hoàng Sa...
Tuy vậy nhà phân tích Marc Julienne cho rằng Trung Quốc vẫn còn những
khiếm khuyết lớn, nhất là về khả năng viễn chinh. Ông ước tính phải đợi đến
2027 Bắc Kinh mới có đủ lực để tấn công Đài Loan. Nhà chính trị học Barthelemy
Courmont (IFRI) nhận định Bắc Kinh hãy còn thua xa Mỹ : 3 tàu sân bay cổ điển
so với 12 hàng không mẫu hạm nguyên tử, và chỉ có duy nhất Djibouti còn
Washington có cả ngàn căn cứ quân sự. Chưa kể năng lực tác chiến, Giải phóng
quân Trung Quốc chưa hề đụng trận từ 40 năm qua. Điều chắc chắn nhất là quân đội
ngày càng lệ thuộc vào một con người duy nhất : Tập Cận Bình, và chưa thể biết
được ông ta sẽ luôn hiếu chiến, hay chọn một chiến lược linh hoạt hơn để bảo vệ
những thành tựu từ toàn cầu hóa của đất nước ông.
No comments:
Post a Comment